Stroomblok 2.1 “Spijsvertering”:

HC energiebalans

2e Bach BMW 2015-2016Prof. Q. Swennen

energieopname

energiegebruik

energiebalans

lichaamsgewicht

lichaamssamenstelling

+ -

+ -

vetmassa (VM) / vetvrije massa (VVM)

discontin

u

continu

spijsvertering

Metabolisme(blok 1.6)

Hormonale regulatie(blok 1.6 en 2.4)

??? ZSO 6

ZSO 3

ZSO 4

ZSO 5

Energiebalans

Weight gain Weight loss

Weight maintenance“lipostat”

evenwicht

EnergiebalansRelatie tussen energiegebruik en energieopname

a) korte termijn (1d) b) lange termijn (1w)

Metabole aanpassingen voor energiebehoud Effect van hypocalorisch dieet zwakt af met de tijd

Energiebalans

Metabole aanpassingen voor energiebehoud op lange termijn JOJO-effect (bij regelmatig dieten)

Energiebalans

Verliezen vrij snel gewicht

Gewicht gaat trager af

Wanneer je stopt met dieet kom je ook heel snel bij

LG: lichaamsgewicht

Metabole veranderingen na gewichtstoename of -afname t.o.v. “normaal” LG bij volwassenen (mager of obees)

Energiebalans

Na gewichts-toename

Na gewichts-afname

BMR ↑ ↓TEE ↑ ↓TEF ↑ ↓schildklierhormoon ↑ ↓Sympathicus tonus ↑ ↓Parasympat. tonus ↓ ↑

U bent bijgekomen en je lichaam doen dan al dit om je terug naar je “set” point wil brengen

Regeling voedselopname Perifere signalen uit uw gastrointestinaal

stelsel die regelen de eetlust

Regeling op korte termijn= kwantiteit van maaltijd afstemmen op vertering

Regeling voedselopname

Stimulus Signaal VoedselopnameOrale factoren(kauwen, slikken …) -> meet hoeveel voedsel je inneemt

N. Vagus -> signaal naar hypothalamus

↓

Distensie (vulling) maag & duodenum

N. Vagus ↓

Vet in duodenum Vrijzetting van CCK(via N. vagus/nTs)

↓

Voedsel in ileum en colon (vet, KH)

PeptideYY ↓

Voedsel in dunne darmGLP-1 (glucagon like

peptide)↓

Insuline

↓↓

Vasten (wnr maag lees is) Ghreline↑

Regeling op middellange termijn= behoud van circulerende energiereserve (dus in je bloed)

“glucostatische”, “aminostatische” en “lipostatische” theorie:daling van bloedspiegels van glucose, AZ en VVZ → honger (om die dingen aan te vullen)

Temperatuursregulatie: interactie tussen hypothalamische centraafkoeling → honger (thermische energie van voedsel eten); opwarming → verzadiging

Regeling voedselopname

Regeling op lange termijn= behoud van opgeslagen energiereserve

feedback signalen vanuit energiereserves: leptine (~ vetmassa) ↓ energiereserves (vb na langdurig vasten) → leptine ↓ →

honger, zoeken naar voedsel ↑ energiereserves (vet) → leptine ↑ (gaat doorheen BBB) →

verzadiging, verminderde voedselopname

Leptine (adipocyten) → receptoren in hypothalamus↑ POMC-neuronen (anorexigeen)↓ NPY-neuronen (orexigeen) voedselopname ↓ ↑ CRH-productie (anorexigeen)

↑ sympathische activiteit energiegebruik ↑ ↓ insuline secretie in de pancreas

Regeling voedselopname

Regeling voedselopname door de hypothalamus

honger

verzadiging

1) Nucleus arcuatus (hypothalamus)2) nTS (hersenstam)

Regeling voedselopname door de hypothalamus De hypothalamus bevat honger- en

verzadigingscentra: Perifere signalen komen eerst aan in nucleus arcuatus:

convergentie van neurale, hormonale en chemische signalen uit de periferie

signalen uit de hersenschors (emotioneel eten)

van hieruit projecteren zenuwbanen op:- LHA, (DMN) = voedings-/hongercentra - VMN, (PVN) = verzadigingscentra

Ook in de hersenstam (nTS) wordt informatie uit de periferie (vooral vanuit N. vagus) verzameld beinvloed voedselopnamen!

Regeling voedselopname en energiegebruik

Neurotransmitters en hormonen beïnvloeden deze centra in hypothalamus en hersenstammen onderscheidt:- orexigene stoffen (stimuleren eetlust)- anorexigene stoffen (remmen eetlust)

Deze centra (vooral PVN) controleren eveneens het energiegebruik: - door hun invloed op hormonale secreties van hypofyse,

schildklier, bijnierschors en pancreas - via (para)sympathische activatie

to IML• Sympathic activity ↑• Energy expenditure ↑

to DMX• Parasymp. activity ↑• Energy expenditure ↓

↑↓

Y2R

-PYY

verzadigend

Eetlust remmend

hypothalamus

Figuur 4Artikel : Brain regulation of food intake and appetite: molecules and networks, Broberger C., Journal of Internal Medicine 2005; 258: 301-327

Somatomoto-rische respons

Autonome enendocriene respons

Emotioneel eten

Figuur 4 legende Artikel : Brain regulation of food intake and appetite: molecules and networks, Broberger C., Journal of Internal Medicine 2005; 258: 301-327

Regeling voedselopname door de hypothalamus

honger verzadiging

1) Nucleus arcuatus (hypothalamus)2) nTS (hersenstam)

PVNCRH

TRH

bijnierschors(cortisol)

schildklier(T4, T3)

Figuur 1 Artikel : Brain regulation of food intake and appetite: molecules and networks, Broberger C., Journal of Internal Medicine 2005; 258: 301-327

Figuur 1 legende Artikel : Brain regulation of food intake and appetite: molecules and networks, Broberger C., Journal of Internal Medicine 2005; 258: 301-327

Neurotransmitters en hormonen met invloed op honger- en verzadigingscentra

Anorexigene stoffen (↓ eetlust)

• a-MSH (< POMC)• CART• CRH• Serotonine• (Nor)adrenaline (b)• Leptine• Insuline• CCK• GLP-1• PYY

Orexigene stoffen (↑ eetlust)

• NPY• AGRP• MCH• Orexines A en B• Endorphines• GAL• glutamaat en GABA ?• Ghreline• Cortisol• Noradrenaline (a)• Endocannabinoïden

a-MSH= a-melanocyte-stimulating hormone; CRH = corticotropin-releasing hormone; CART = cocaine and amphetamine-regulated transcript: NPY = neuropeptide Y; AGRP = agouti (gene)-related protein/peptide; MCH = melanin-concentrating hormone; GAL = galanine

Bevorderen dit proces

Perifere signalen die het proces stimuleren

Obesitas Oorzaken

Omgevingsfactoren Levensstijl Cultuur, sociale gewoonten Psychologische factoren

Neurogene factoren Hypofysaire tumor Stoornis in

Functionele organisatie regelcentra Neurotransmitter/receptor mechanisme

Genetische oorzaken Pathways die voedingscentra reguleren Pathways die energieverbruik en vetopslag reguleren

Therapie?