Gezondheids-bevordering op de werkplek –Wat werkt?

Karin Proper

Karin.proper@rivm.nl

Onderwerpen

1. Wat?

– Type interventies/ strategieen gezondheidsbevordering op de werkplek

2. Zijn deze effectief?

– Effectiviteit van gezondheidsbevordering op de werkplek

– Wat zegt de literatuur?

– Een paar voorbeelden van onderzoeken

3. Take home messages

– Wat werkt?

Symposium Gezond Werken| 18 oktober , 2018

Een gezonde werknemer,

Op een gezonde werkplek,

Een leven lang,

Tijdens het werkzame leven,

Ook na het pensioenSymposium Gezond Werken| 18 oktober , 2018

Hoe kunnen we ervoor zorgen dat mensen gezond en productief blijven

tot op hogere leeftijd?

Is dit voor iedereen mogelijk?

Symposium Gezond Werken| 18 oktober , 2018

We bewegen minder, en zitten meer

Symposium Gezond Werken| 18 oktober , 2018

Problem #2

Symposium Gezond Werken| 18 oktober , 2018

Impact op ‘productiviteit’?

Symposium Gezond Werken| 18 oktober , 2018

Symposium Gezond Werken| 18 oktober , 2018

Obese werknemers verzuimen vaker, en hebben vooral langdurig ziekteverzuim

Obese werknemers hebben een grotere kans op arbeidsongeschiktheid

Gezondheidsbevordering op de werkplekis nodig!

Symposium Gezond Werken| 18 oktober , 2018

Strategieen gezondheidsbevordering op werkplek

•10

https://www.gezondleven.be/sectoren/gezond-werken/gezondheidsbeleid-werk/wat-is-een-gezondheidsbeleid-werk

Symposium Gezond Werken| 18 oktober , 2018

Symposium Gezond Werken| 18 oktober , 2018

Zijn deze strategieën effectief???

Verweij et al.’10

Lichaamsgewicht (kg): -1.17 (-1.54; -0.80)

Symposium Gezond Werken| 18 oktober , 2018

Groter effect van interventies met een omgevingscomponent

Significant effect op lichaamsgewicht

Interventies gericht op minder zitten op het werk

Symposium Gezond Werken| 18 oktober , 2018

Zit-sta bureaus versus zit-bureaus

•Shrestha N et al., 2018

Symposium Gezond Werken| 18 oktober , 2018

Zit-sta bureaus leidden tot minder zitten op het werk tov zit-bureaus:

100 min/dag minder zitten op het werk!

Een paar voorbeelden

Symposium Gezond Werken| 18 oktober , 2018

JOEM, 2011

Symposium Gezond Werken| 18 oktober , 2018

Doel: bepalen effect van een leefstijlinterventie bij

werknemers in de bouw met een verhoogd HVZ risico

Interventie: counselling

● 7 gesprekken: 3x op de arbodienst en 4x telefonisch

● met een bedrijfsarts of arboverpleegkundige

● gericht op veranderen van leefstijlgedrag (bewegen, voeding, roken)

● met behulp van ‘motiverende gespreksvoering’

Symposium Gezond Werken| 18 oktober , 2018

Effect op gedrag

● Significant gunstig effect op snack en fruit consumptie

● Significant gunstig effect op roken

Groeneveld et al., 2011

Symposium Gezond Werken| 18 oktober , 2018

Effect op bewegen

Positieve trend, maar geen significant effect

300

350

400

450

500

550

600

650

t0 t1 t2

Min/wkInterventie groep

Controle groep

Groeneveld et al., 2011

Symposium Gezond Werken| 18 oktober , 2018

Effect op lichaamsgewicht

91,5

92

92,5

93

93,5

94

94,5

95

1 2 3

interventie controle

Gew

icht

(kg)

**

6 mnd: β-1.9 (-2.6; -1.2) kg

12 mnd: β-1.8 (-2.6; -1.1) kg

Symposium Gezond Werken| 18 oktober , 2018

Symposium Gezond Werken| 18 oktober , 2018

Doel: bepalen effect van een leefstijlinterventie op afstand bij (kantoor)werknemers met overgewicht

Alife@Work

● Indeling in 3 groepen:

– Controlegroep

– Interventiegroep 1: counseling via telefoon

– Interventiegroep 2: counseling via internet

● Counselling gericht op:– Toename lichamelijke activiteit– Verbeteren gezonde voeding

● Op basis van cognitieve gedragsverandering

•Van Wier et al., 2004, 2009

Symposium Gezond Werken| 18 oktober , 2018

Effect op lichaamsgewicht

Weight reduction (versus control)

0

0,2

0,4

0,6

0,8

1

1,2

1,4

1,6

1,8

6 24

Months

KgTelefoon

Internet

*

* *

•Van Wier et al., 2009

Symposium Gezond Werken| 18 oktober , 2018

•25 Symposium Gezond Werken| 18 oktober , 2018

Doel: bepalen effect van een programma bijoudere werknemers ter bevordering van vitaliteit

Vital@Work: Vitality Exercise Programme (VEP)

Mentaal: Yoga (45 min, 1 x p.w.)

• Fysiek: Workout (45 min, 2 x p.w.)

• 1x onder begeleiding van instructeur, 1x zonder begeleiding

Symposium Gezond Werken| 18 oktober , 2018

Fruit

● Gratis fruit bij de yoga en workout sessies

• Personal Vitality Coach

• 3 gesprekken gericht op:

• 1) Stellen van doelen

• 2) Feedback op gestelde doelen

• 3) Probleem oplossend

Symposium Gezond Werken| 18 oktober , 2018

Vital@Work: effect op leefstijl

Sport I: 283 132.2 (137.5) 209.0 (191.0)40.4 min/week

(13.0 - 67.7)C:269 125.1 (136.0) 166.6 (177.0)

Fruit I: 291 24.8 (14.9) 31.1 (14.6)2.7 stuks/week

(0.06 - 4.7)C:280 25.4 (13.5) 28.7 (14.8)

Strijk et al., JECH 2012 Jan 20

Symposium Gezond Werken| 18 oktober , 2018

De Beweegloterij

Drs. K. van der Swaluw, Dr. M.S. Lambooij, Dr. J.J.P. Mathijssen, Dr. Maarten Schipper, Prof. dr. M. Zeelenberg, Drs. S. Berkhout, Prof. dr. J.J Polder, Prof. dr. H.M. Prast

Symposium Gezond Werken| 18 oktober , 2018

Contact: Koen.van.der.swaluw@rivm.nl

Psychologie achter de beweegloterij

• Nu sporten voor latere gezondheid is moeilijk

• Wekelijkse loterijen zijn actueel en maken de keuze om te dus sporten makkelijker

• Er zitten geen onmiddellijke gevolgen aan niet-sporten

• Loterijwinnaars kúnnen te horen krijgen dat ze hun prijs niet krijgen.

• Deelnemers willen deze spijt voorkomen

• Alle voor- en nadelen van sporten verzamelen, afwegen en rationeel verwerken is cognitief complex

• De verwerking van emoties kost aanzienlijk minder cognitieve capaciteit dan bewuste calculatie. Spijt is een short cut naar een goede beslissing

•30 Symposium Gezond Werken| 18 oktober , 2018

• Doel: 2 x per week sporten

• Kostbare deadline: Loterij

• Er wordt uit alle loten getrokken

• Winnaar aan iedereen bekend gemaakt

• Alleen als de winnaar het doel heeft gehaald wordt de prijs uitgekeerd.

Symposium Gezond Werken| 18 oktober , 2018

• Indeling in 3 groepen:

1. Controle groep

2. Korte termijn groep: wekelijkse loterij gedurende 13 weken

(prijs: 100 Euro)

3. Lange termijn groep: idem groep 2 +loterij na 26 weken(gezinsvakantie)

Opzet onderzoek

Symposium Gezond Werken| 18 oktober , 2018

Resultaat

•33

25%23%

15%

57%

23%

16%

66%

51%

24%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

weeks 1-13 weeks 14-26 weeks 27-52

% d

at d

oel van 2

x p

er

week

sport

en h

eeft g

ehaald

control arm

short-term lotteries

long-term lottery

Symposium Gezond Werken| 18 oktober , 2018

Resultaat

•34

25%23%

15%

57%

23%

16%

66%

51%

24%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

weeks 1-13 weeks 14-26 weeks 27-52

% d

at d

oel van 2

x p

er

week

sport

en h

eeft g

ehaald

control arm

short-term lotteries

long-term lottery

Symposium Gezond Werken| 18 oktober , 2018

Resultaat

•35

25%23%

15%

57%

23%

16%

66%

51%

24%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

weeks 1-13 weeks 14-26 weeks 27-52

% d

at d

oel van 2

x p

er

week

sport

en h

eeft g

ehaald

control arm

short-term lotteries

long-term lottery

Symposium Gezond Werken| 18 oktober , 2018

Symposium Gezond Werken| 18 oktober , 2018

•37 Symposium Gezond Werken| 18 oktober , 2018

Symposium Gezond Werken| 18 oktober , 2018

Foodsteps

Slogans in staircase Route to stairs

Symposium Gezond Werken| 18 oktober , 2018

0

5

10

15

20

25

baseline 3 months 12 months

intervention

control

self reported stair use

me

dia

n n

um

be

r sta

irs / w

ee

k

Foodsteps: Effect on stair use

Engbers et al. 2006

Symposium Gezond Werken| 18 oktober , 2018

Take home messages

● Gezondheidsbevordering is nodig!

● Verschillende strategieen zijn mogelijk en effectief!

● Houd rekening met de (behoeften, mogelijkheden, ed van de) doelgroep

● Interventies met een omgevingscomponent zijn aan te bevelen

● Multistrategie interventies zijn i.h.a. effectiever dan toepassing van een enkele strategie

Symposium Gezond Werken| 18 oktober , 2018