FRBR : een praktijkvoorbeeld

Rosemie CallewaertProjectmanager catalogusbeheer ~ VCOB

Context

Open Vlacc

FRBR Open Vlacc | slide 3

Van Vlacc naar Open Vlacc

°2006 Open Vlacc – Vernieuwingsprojecten rond de VLAamse Centrale Catalogus (°1987)– Centrale catalografie

Collecties ex-cob’s Collectie Centrale Discotheek Rotterdam precatalografie uitgeversaankondigingen VLABIN-VBC

– Achtergrondbestand titelbeschrijvingen voor Openbare Bibliotheken

voor Provinciale BibliotheekSystemen (PBS) voor de lokale catalogi (niet aangesloten op PBS)

– IBL op Vlaams niveau– Digitale Bibliotheek Vlaanderen / Bibliotheek.be

FRBR Open Vlacc | slide 4

Open Vlacc projectrealisaties

April 2006– aankoop bronbestand muziek: catalogusdata Centrale Discotheek Rotterdam – gebruiksklaar maken bronbestand muziek voor laden naar invoersysteem

September 2006– Bibnet wordt Bibliotheek.be – Open Vlacc data doorzoekbaar met Aquabrowser zoek- en indexeeromgeving

Alles muziek jeugd webwijzer

September 2007– vervanging Vlacc-invoersysteem van Dobis/Libis naar Aleph– opleidingen Vlacc-invoerders

FRBR Open Vlacc | slide 5

Open Vlacc - invoersysteem

FRBR Open Vlacc | slide 6

Open Vlacc - digitale bibliotheek

www.bibliotheek.be

FRBR Open Vlacc | slide 7

Dataverrijking invoersysteem digitale bibliotheek

koppeling Open Vlacc met bezit Vlacc-invoerders– Openbare Bibliotheek Antwerpen– Openbare Bibliotheek Brugge– Openbare Bibliotheek Gent– Provinciale Bibliotheek Hasselt– Openbare Bibliotheek Leuven– Hoofdstedelijke Openbare Bibliotheek

Authority-records – verwijzingsstructuren in woordenwolk en zoekvraagverrijking– invoerpartners Open Vlacc

Leentips– VCOB/Openbare Bibliotheken Gebruikersonderzoek 2004

Samenvattingen, aanschafinformatie, covers, … – VLABIN/VBC, NBD|Biblion, CDR, Boek.be, internetgebruikers, …

FRBR-sleutel– VCOB/Medialab

Wat is FRBR?

In het kort, in het lang en in de praktijk

FRBR Open Vlacc | slide 9

FRBR in het kort

Functional Requirments for Bibliographic

Records – …entiteiten-relatiemodel voor het bibliografisch

universum – onafhankelijk van catalogiseerregels en

systeemimplementatie…

1. voorstel voor een (inter)nationaal catalogiseerniveau alle materialen

2. normen voor eindgebruikers van bibliografische records

functionaliteit 1) opbouwen van bibliografische data2) gebruiken van bibliografische data

FRBR Open Vlacc | slide

10

FRBR in het lang

FRBR Open Vlacc | slide

11

FRBR in de praktijk

Ik wil De ontdekking van de hemel van Harry Mulisch lezen– in welke taal?– boek, luisterboek, groteletter?– een bepaalde editie?

Ik wil luisteren naar het Stabat Mater van Antonio Vivaldi– door wie uitgevoerd?– een bepaalde opname?

… en ik ga zoeken in een bibliotheekcatalogus waar ik deze

“werken” kan verkrijgen …

FRBR Open Vlacc | slide

12

Vertaling zoekvraag naar FRBR

De ontdekking van de hemel van Harry Mulisch

Engelse vertaling door Paul Vincent

Editie uit 1996 uitgegeven bij Viking

Exemplaar in de Hoofdstedelijke Openbare Bibliotheek

Stabat Mater van Antonio Vivaldi

Uitgevoerd door Ensemble 415 met o.a. Andreas Sholl

Opgenomen in 1995

Exemplaar in de Openbare Bibliotheek Leuven

werk

expressie

manifestatie

manifestatie

item

expressie

werk

item

FRBR Open Vlacc | slide

13

Wat is een werk?

editie 1992

editie 2006

Franse vertaling

Duitse vertaling

Filmbewerking

expressies

werk¹ werk²

e¹ e² e³ e¹

manifestaties

m¹ m3m2 m4 m1

FRBR Open Vlacc | slide

14

FRBR-idee is niet nieuw

Sir Anthony Panizzi, Keeper of the Printed Books at the British Museum, introduced a set of 91 rules to catalog the print collections of the museum (1839). Sir Anthony believed that patrons should be able to find a particular work by looking in the catalog, that all of an author's works should be retrievable, and that all editions of a work should be assembled together. In other ways, FRBR extends upon past practice to take advantage fully of the capabilities of digital technology to associate bibliographic records in ways a card catalog cannot

Linda Gonzalez in netConnect, 15 april 2005

FRBR in zoekomgeving

Aquabrowser ~ Open Vlacc

FRBR Open Vlacc | slide

16

Vertaling FRBR naar zoekomgeving

FRBR Open Vlacc | slide

17

Groepering op de resultatenlijst

De resultatenlijst wordt afgeroomd op werkniveau

FRBR Open Vlacc | slide

18

Samenspel met verfijningen

FRBR Open Vlacc | slide

19

Samenspel met relevantiesortering

FRBR Open Vlacc | slide

20

FRBR en facetten

Samenspel groepering én facetten– facetten: “attributen” in frbr-terminologie– work + facets = expressions expressions = manifestations + tags (Bradley P. Allen)

Dynamische groepering– groepering afhankelijk van zoekvraag– groepering beweegt mee na verfijnen– getrapte navigatie is geen exact gegeven

gebruiker kan zelf 2de niveau bepalen alle verfijningsopties worden onmiddellijk weergegeven

Wat is de groepeersleutel

voor een werk in Open Vlacc?

FRBR Open Vlacc | slide

22

Werksleutel in MARC21 record

Hiërarchisch bepaald op basis van aanwezigheid1.130

» Uniforme titel anonieme werken

<frbr_key>Beatrijs</frbr_key>

2.240 + 100$a/110$a» uniforme titel + uniforme naamingang hoofdauteur excl. kwalificaties

<frbr_key>StabatMaterRV621Vivaldi,Antonio</frbr_key>

3.534$a + 100$a/110$a» Oorspronkelijke titel + uniforme naamingang hoofdauteur excl.

kwalificaties» bij werken in vertaling

<frbr_key>DeontdekkingvandehemelMulisch,Harry</frbr_key>

4.245$a$n$p-100$a/110$a » publicatietitel excl. ondertitel + uniforme naamingang hoofdauteur» bij werken in de oorspronkelijke taal, zonder uniforme titel

<frbr_key>DeontdekkingvandehemelMulisch,Harry</frbr_key>

FRBR Open Vlacc | slide

23

Metadataverrijking werksleutel

FRBR Open Vlacc | slide

24

Metadataverrijking frbr-link

Informatie OVER het werk

FRBR-toepassingen

FRBR Open Vlacc | slide

26

Werksleutel is begin van meer

… opent een wereld van mogelijkheden

– informatie door groepeersleutel verhoudingen werken, expressies, manifestaties en items top 10 meest uitgegeven/uitgevoerde werken

– xISBN clustering manifestaties op werkniveau delen

–relevantiesortering werk met vele edities/uitvoeringen komt hoger in zoekresultaat

– dataverrijking op alle FRBR-niveaus contentverrijking op werk-, expressie- of manifestatieniveau

– gebruikersactiviteiten op alle FRBR-niveaus reservervatie op werk-, expressie of manifestatieniveau folksonomy op werk-, expressie- of manifestatieniveau

…

Informatie door groepeersleutel

FRBR Open Vlacc | slide

28

Open Vlacc in cijfers

Aantal manifestaties– Vlacc: 690.000– CDR-bronbestand muziek: 270.000

Open Vlacc: 960.000 manifestaties

Aantal werken– Vlacc: 473.013 werken– CDR-bronbestand muziek: 3.133.093 werken

Open Vlacc: 3.606.106 werken

FRBR Open Vlacc | slide

29

1 uitgave/editie83%

meer dan 1 uitgave/editie

17%

Werken in Open Vlacc

1 opname/uitvoering

57%

meer dan 1 opname/uitvoering

43%

FRBR Open Vlacc | slide

30

Top 10 klassieke muziekwerken

1) Symfonie nr. 5 / Ludwig Van Beethoven (210 “uitvoeringen”)2) Symfonie nr. 3 / Ludwig Van Beethoven (190 “uitvoeringen”)3) Symfonie nr. 7 / Ludwig Van Beethoven (175 “uitvoeringen”)4) Symfonie nr. 4 / Ludwig Van Beethoven (174 “uitvoeringen”)5) Symfonie nr. 40 / W.A. Mozart (162 “uitvoeringen”)6) Symfonie nr. 6 / Ludwig Van Beethoven (161 “uitvoeringen”)7) Symfonie nr. 1 / Johannes Brahms (155 “uitvoeringen”)8) Symfonie nr. 7 / Franz Schubert (153 “uitvoeringen”)9) Symfonie nr. 41 / W.A. Mozart (143 “uitvoeringen”)10) Symfonie nr. 6 / P.I. Tsjaikovski (140 “uitvoeringen”)

FRBR Open Vlacc | slide

31

Top 10 fictie

1) Wuthering Heights / Emily Brontë (63 “edities”)2) Jane Eyre / Charlotte Brontë (59 “edities”)3) Oliver Twist / Charles Dickens (53 “edities”)4) Le petit prince / Antoine De Saint Exupry (49 “edities”)5) Pride and prejudice / Jane Austen (46 “edities”)6) Animal farm / George Orwell (44 “edities”)7) Emma / Jane Austen (39 “edities”)8) Brave new world / Aldous Huxley (38 “edities”)9) Het achterhuis / Anne Frank (34 “edities”)

Of mice and men / John Steinbeck (34 “edities”)Robinson Crusoë / Daniël Defou (34 “edities”)

10) Alice’s adventures in Wonderland / Lewis Carroll (33 “edities”)

FRBR Open Vlacc | slide

32

Relevantiesortering én groepering

FRBR Open Vlacc | slide

33

xISBN Open Vlacc

openvlaccISBN= werkclusterlijst ISBN’s en vlaccnr’s van alle edities van een werk in Open Vlacc

De ontdekking van de hemel / Harry Mulisch

FRBR Open Vlacc | slide

34

xISBN worldcat en Google books

FRBR Open Vlacc | slide

35

xISBN librarything

thingISBNhttp://www.librarything.com/api/thingISBN/0811201880

FRBR Open Vlacc | slide

36

xISBN Aquabrowser internationaal

tags worden verdeeld naar alle manifestaties werkgroepering delen usertags LibraryThing integreren met catalogusdata gabl:144115271402193409

FRBR Open Vlacc | slide

37

Dataverrijking op werkniveau

Van frbriseren tot frbrcatalogiseren

FRBR Open Vlacc | slide

39

Edities en uitvoeringen catalogiseren

FRBR Open Vlacc | slide

40

Nieuwe editie beschrijven

Is FRBR een standaard?

FRBR Open Vlacc | slide

42

Welke standaard is het dan?

Metadata standaarden1. Data structure (structuur)

MARC, Dublin Core, …

2. Data content standaarden (waarden binnen structuur) Invoerinstructies, notatieformaten (datum, uur, schaal,

…)

3. Data value standaarden (inhoud van de waarden) Thesuari, trefwoordenlijsten, …

4. Data display (tonen van structuur en inhoud) ISBD, citation formats (MLA, APA, Chicato/Turabian, …)

5. Information interchange (uitwisselen van inhoud a.d.h.v. structuur) Unicode, ascii, z39.50, xml, iso2709, … Standaarden en protocollen voor gegevensuitwisseling

Usability standaarden– Gebruik van software– Interface-design– Gebruik van data