Post on 09-Mar-2016
description
#4 2010 TH
EMA Groen
e Schoolpleinen
• In gesprek met... Jeannette Scheffer
Deze H
erfst: Platteland als Podium • Terugblik: O
oievaars Kunst- en Cultuurdagen • Maatschappelijke stages
Schoolradio picasso lyceumHet Picasso Lyceum in Zoetermeer is het nieuwe
schooljaar goed begonnen met een eigen schoolradio.
Voorafgaand aan de lessen en tijdens de pauzes worden
leerlingen en docenten helemaal bijgepraat over alle
ontwikkelingen op school en wordt er natuurlijk muziek
gedraaid. Na het zien van de film ‘Cinderella Story’ kwam
een groepje leerlingen op het idee voor de schoolradio.
“Die film speelt op een Amerikaanse High School en daar
hebben ze ook schoolradio die via de intercom wordt
uitgezonden”, vertelt Jitske Boerkamp.
Schoolradio is een mooie aanvulling op de schoolkrant
van het Picasso Lyceum, die eens in de drie maanden
uitkomt. “Op de radio kun je elke dag nieuws brengen,
het is sneller dan de krant.” De docenten waren ook
enthousiast over het plan en een groepje van tien
leerlingen is onder begeleiding van een docent aan de slag
gegaan. “We hebben gekeken bij radiostation Q Music,
Zoetermeer FM en bij Radio West. Daar hebben we ook
tips gekregen.”
Zelf luistert Jitske het liefste naar Sky Radio. “Veel muziek
en weinig gepraat, dat vind ik zelf het prettigste.”
Groen iDeecafé in het Scheltema complexElke eerste en derde maandagavond van de maand
kunnen mensen met groene ideeën zich tussen 20.00 en
22.30 uur melden in de Foyer van het Scheltema Complex
in Leiden. Dit Groen IDeeCafè is een initiatief van de
Stichting Ideewinkel, een kenniscentrum voor duurzame
ontwikkeling en burgerinitiatieven. “Tijdens de bijeen-
komsten werken mensen uit Leiden en omgeving aan
groene projecten en zijn er presentaties van nieuwe ideeën
en voorbeelden van inspirerende groene initiatieven.
Hierbij is veel aandacht voor het thema ‘Eetbare Stad’,
maar ook ‘Groene Verbindingen’ en ‘Avontuurlijk Spelen’
actueelzijn geliefde onderwerpen”, vertelt Margje Vlasveld,
projectleider van de Ideewinkel. Maar alle ideeën voor
een groener, duurzamer Leiden zijn van harte welkom.
“Het gaat om de kruisbestuiving én om de gezelligheid
natuurlijk.” Deze zomer was er een groene picknick op
de biodiversiteittuin Vrij Groen. “Dit is een tijdelijke tuin
naast de toren van Naturalis, die wij voor twee jaar in
beheer hebben. We verbouwen er onder meer ‘vergeten
groenten’ zoals kardoem”, vertelt Margje. Wie er meer
van wil weten of mee wil helpen met de oogst kan kijken
op de website: www.ideewinkel.nl
laterTheater brengt historie tot levenLaterTheater komt dit seizoen met twee historische
openluchtvoorstellingen: ‘Op wacht aan de linie’ en
‘Schipper binnen dunen: alle hens aan dek’. In beide
voorstellingen speelt water en scheepvaart een hoofdrol.
‘Op wacht aan de linie’ gaat over de oude Hollandse
Waterlinie. Dat was een brede strook polderland rond
Holland. Deze kon in geval van oorlog onder water worden
gezet. De vijandelijke legers konden er dan niet meer
door. Bepaalde dijken en wegen liepen niet onder en
vormden een doorgang die met forten of schansen waren
versterkt. In de voorstelling, die speelt in het rampjaar
1672, volgen we drie soldaten die de wacht houden bij
zo’n fort. Het stuk ‘Schipper binnen dunen: alle hens aan
dek’ gaat over de avonturen van een schippersfamilie
uit de zestiende eeuw, die er het beste van probeert te
maken en het hoofd koel houdt.
Stichting LaterTheater bestaat sinds 2009 en is gevestigd
in Delft.
Het doel van de stichting is om theatermakers te stimu-
leren die pas op latere leeftijd in het vak zijn gerold.
Voor speeldata zie www.latertheater.nl
laterTheater
2 magazine
3
beste lezer,Vorig jaar stond de Lenteprijs van Fonds 1818 in het teken van natuur en milieu.
Als adviseur op dit terrein mocht ik in de jury zitten. Het verbaasde mij hoeveel
scholen plannen indienden om hun pleinen groener te maken. Basisschool
Het Volle Leven uit Den Haag stal mijn hart omdat ze geheel uit eigen middelen
en met steun van heel veel ouders al een prachtige natuurbelevingtuin hadden
aangelegd. Ze kregen via de Lenteprijs een bedrag voor de aanschaf van een
kas waarin de leerlingen hun plantjes kunnen opkweken.
Dit alles was aanleiding om me verder in het onderwerp te verdiepen. Resultaat
is het project Groene Schoolpleinen waarover u in dit Magazine alles kan lezen.
In de komende vijf jaar hopen we zo veel mogelijk scholen in de regio, te beginnen
in Leiden en de Duin- en Bollenstreek, te helpen.
Verder in dit Magazine meer aandacht voor natuur met Het Platteland als Podium,
een project om de kloof tussen stad en platteland te dichten. Maar natuurlijk
ook een overzicht van actuele initiatieven, een terugblik en onze steun aan
organisaties die maatschappelijke stages aanbieden.
Ik wens u veel leesplezier.
Carien Janssen van Raay
Adviseur Fonds 1818
2 Actueel: lopende projecten
3 Voorwoord en inhoud
4 Thema: Groene Schoolpleinen
7 in het bijzonder: De Bonte Vlinder
8 in gesprek met: Jeannette Scheffer
10 Deze herfst: platteland als podium
11 Vitrine: Diverse projecten in het kort
14 Terugblik: ooievaars Kunst- en
cultuurdagen
15 het nutshuis dit kwartaal
16 Maatschappelijke stages
inhoud
laterTheater
Gro
ene S
choo
lple
inen
thema:
Gro
ene S
choo
lple
inen
4 magazine
Groene Schoolpleinen
De bel maakt een einde aan de pauze. Op het plein van de
Apolloschool keert de rust weer. Maar niet alle kinderen
zijn naar binnen gegaan. Thijs (8), Robin (7), Froukje (8)
en Anouk (4) blijven buiten en lopen naar de schuur om
de kruiwagen en het tuingereedschap te pakken.
Zij gaan vanmiddag met Meineke Abma aan de slag in de
schooltuin. Meineke is remedial teacher op de openbare
Montessori basisschool. “Het is hier op school gebruikelijk
dat elke docent er naast het lesgeven nog een extra taak
bij doet. Ik ben gek op tuinieren en ga elke week met de
kinderen de schooltuin in.”
De school ligt al prachtig in het groen en heeft ook nog
eens een mooie grote tuin die vorig jaar helemaal is
opgeknapt. “Toen ik hier drie jaar geleden op school
begon, lag de tuin er verwilderd bij. Oorspronkelijk had
elke klas een eigen moestuintje, maar daar gebeurde
eigenlijk niets meer mee. Ik vond het zonde om dat zo
te laten en ben bij de kinderen en docenten gaan vragen
wat voor ideeën ze hadden voor de tuin.” Uit de reacties
kwam naar voren dat het vooral een avontuurlijke tuin
moest worden, met slingerpaadjes, groente en fruit,
een amfitheater om buiten les te kunnen geven, een
kruidentuin en takkenbergen waar kleine beestjes zich
in kunnen verstoppen.
het wordt steeds groener op de schoolpleinen. De grijze betontegels maken plaats voor bomen en struiken. Geen glijbaan of klimrek maar een holle boom of een spannend klauterpad. Kinderen komen thuis met modder aan hun laarzen en een krop sla uit eigen schooltuin. Uit diverse onderzoeken blijkt dat het goed is voor kinderen om in de tuin te werken en te spelen. Ze worden er rustiger van en steken er bovendien iets van op. Fonds 1818 ondersteunt basisscholen in leiden en omgeving die de stap naar een groener schoolplein willen maken.
ScharrelkindZeldzamer dan witte tijgers zijn ze aan het worden: de
scharrelkinderen. Dit zijn kinderen die niet thuis achter
de computer of DS-spelletjes zitten te spelen, maar nog
vrij buiten spelen. In bomen klimmen of in de aarde
wroeten op zoek naar regenwormen.Vijf jaar geleden
luidde de Amerikaanse journalist Richard Louv met zijn
boek ‘Last Child in the Woods’ (in het Nederlands uitge-
geven als ‘Het laatste kind in het bos’) de noodklok.
Carien Janssen van Raay van Fonds 1818 las het boek in
een ruk uit. “Louv betoogt dat we onze kinderen moeten
redden van de ‘natuurtekortstoornis’, geen medische term,
maar toch een verontrustend verschijnsel.
De symptomen zijn: overgewicht, concentratiestoornissen
en depressiviteit. Omgekeerd betekent een gezonde portie
natuur dat kinderen het beter doen op school, creatiever
zijn en beter leren beoordelen en besluiten. Er zijn steeds
meer onderzoeken die dit bevestigen.” Janssen van Raay
heeft het idee dat er een groene revolutie op gang is
gekomen. “Een tegenreactie op de verstedelijkte omgeving
waarin kinderen zijn afgesneden van de natuur. Kijk naar
presidentsvrouw Michelle Obama, die in de tuin van het
Witte Huis een moestuin heeft aangelegd om haar eigen
kinderen te laten zien waar de groente op hun bord van-
daan komt. Ze gaat ook bij scholen op bezoek om
het over duurzaamheid te hebben en ze te vertellen hoe
leuk een eigen moestuin is. Die boodschap slaat aan.”
Ook in Nederland is er een back-to-nature beweging
op gang gekomen. Inmiddels demissionair minister van
landbouw, Gerda Verburg, gaf het boek van Louv aan
alle leden van het kabinet Balkenende IV cadeau,
als eye-opener. Zij zou graag zien dat meer kinderen
in Nederland in contact komen met de natuur. Scholen
zijn ook met het onderwerp aan de slag gegaan, merkte
Carien Janssen van Raay aan het toenemende aantal
aanvragen voor een bijdrage aan het opknappen van
hun schooltuin of het ‘vergroenen’ van hun schoolplein.
“De Apolloschool en de Woutertje Pieterse School, die
in dit artikel genoemd worden, zijn echte voorlopers en
hebben het groot aangepakt. Je kunt ook kleiner beginnen,
5
haal eerst eens een paar stoeptegels op het schoolplein
weg en plant een boom of leg een kruidentuintje aan.
Het gaat erom dat je met kinderen lekker buiten bezig
bent.” Daar wil Fonds 1818 graag in investeren. “Omdat
we niet alle scholen in ons werkgebied in een keer kunnen
ondersteunen, hebben we ervoor gekozen om dit school-
jaar in Leiden en omgeving te beginnen. Honderdvijftig
basisscholen hebben een brief van ons gekregen.
Ze kunnen geld van ons krijgen als ze met een goed plan
komen voor een groenere schoolomgeving. We hebben
een half miljoen voor dit project uitgetrokken.”
pompoenVorige zomer werd de tuin van de Apolloschool feestelijk
geopend. En nu, ruim een jaar later ligt het groen er
lommerrijk bij. Alles groeit en bloeit uitbundig. “Nog even
en de pompoenen kunnen worden geoogst. Voor de
vakantie kon er al sla uit eigen schooltuin worden gegeten
en dronken de kinderen tussen de middag thee van verse
munt uit de eigen kruidentuin. De kinderen zijn heel trots
op hun tuin”, zegt Meineke als ze kort na de zomer-
vakantie voor het eerst weer met de kinderen aan de slag
gaat in de tuin. In de vakantie was ze er overigens ook
Het moest vooral een avontuurlijke tuin worden.
Apolloschool
vaak te vinden om het onkruid te wieden en de boel een
beetje bij te houden. “Als je dat niet doet, dan tref je na
zes weken een wildernis aan.” Gedurende het schooljaar
wordt er een keer per maand een tuinavond gehouden
waarop docenten, ouders en kinderen in de tuin komen
helpen. “Niet iedereen heeft daar tijd voor, maar we
hebben een groepje tuinierders, dat trouw komt. Met een
hapje en een drankje erbij is het overigens heel gezellig.”
Er klinkt opeens een schreeuw uit de wilde dierentuin,
zoals het stukje wilde tuin heet, waar de kinderen over
kronkelpaadjes op avontuur kunnen gaan. Froukje heeft
het kadaver van een egel gevonden. De andere kinderen
staan er met een mengeling van afschuw en fascinatie
omheen. “Ach, die arme egel. We gaan hem straks wel
begraven.” Dat vinden de kinderen een goed idee.
“De natuur is niet alleen maar vrolijk, maar kan ook wreed
zijn. We hebben al eerder een dood molletje gevonden.
En dit voorjaar vonden we een jonge meeuw in de tuin
die uit het nest was gevallen. Gelukkig had het beestje
de val overleefd. We hebben de vogelopvang gebeld en
die hebben de meeuw meegenomen. Dat was een hele
gebeurtenis waar de kinderen het nog dagen over
hebben gehad.”
Nu de tuin zo mooi is geworden, valt het des te meer op
dat het schoolplein van de Apolloschool wel erg kaal en
stenig is.“Het lijken nu wel twee aparte werelden, maar
dat gaat veranderen. We hebben plannen om het plein
thema: Groene Schoolpleinen
Je moet niet bang zijn om vies te worden.
te ‘vergroenen’. Het noodlokaal gaat straks ook weg en
dan loopt de tuin veel natuurlijker over in het plein.”
Woutertje pieterseIn de gang van de Woutertje Pieterse school staan dozen.
De basisschool zit midden in een verhuizing. Na de herfst-
vakantie wordt de nieuwbouw opgeleverd en kunnen
de groepen die nu nog in de dependance zijn gevestigd
daarheen verkassen. De nieuwbouw is een prachtig
strak gebouw met een gevel van moderne, donkere stenen.
“De architect had er ook een heel strak en stenig school-
plein bij in gedachten”, vertelt directeur Peter Bosman.
Maar daar dachten de docenten, leerlingen en ouders
van de Woutertje Pieterse school heel anders over.
Waar nu nog een rommelig bouwterrein is, moeten
komend voorjaar de eerste contouren van een groen
en avontuurlijk schoolplein zichtbaar worden.
Bosman laat trots de maquette zien. “Toen we wisten
dat we door het nieuwe gebouw een veel groter school-
plein zouden krijgen, hebben we onder de leerlingen
een enquête gehouden over de invulling daarvan”,
v ertelt Bosman.
De leerlingen wilden in elk geval een klauterpad, een
amfitheater voor lessen in de natuur, een voetbalveld
en een holle boom.
Suzanne van Ginneken, moeder van een leerling,
hoorde van de plannen en was meteen enthousiast. Zij is
ontwerper en haar bedrijf Designstudio Van Ginneken
‘Creators of Fun’ is gespecialiseerd in natuurlijke speel-
terreinen. “Zij is met alle wensen van de kinderen aan de
slag gegaan en heeft dit prachtige ontwerp gemaakt.”
Centrale plek in het ontwerp is het amfitheater met
podium dat tegelijk ook klimklauterplek én zandbak is.
Apolloschool
Plant een boom of leg een kruidentuintje aan.
6 magazine
7
De Bonte Vlinder
‘Door de tuin is het gezelliger geworden in de buurt’
Een merel trippelt rond en de paarse vlinderstruiken doen hun
naam eer aan. De fraaiste exemplaren klapwieken er omheen.
Ze voelen zich uiteraard op hun gemak in de tuin van De Bonte
Vlinder. Nog even en de kinderen van deze Haagse basisschool
voor speciaal onderwijs kunnen bramen plukken. De vruchten
zijn nu nog felrood, maar straks zullen ze dieppaars kleuren en
heerlijk smaken.
Het is bijna niet voor te stellen dat dit lustoord een paar jaar
geleden een saai grijs tegelplein was waar kinderen soms een
balletje trapten. “Verder nodigde het schoolplein niet echt uit tot
spelen”, vertelt Frans van Woggelum, hij is projectleider van de
schooltuin van De Bonte Vlinder.
Daar moest verandering in komen. “Alle leerlingen mochten mee
denken over de inrichting van het schoolplein. Natuurlijk kwamen
sommige kinderen met onhaalbare ideeën als een zwembad,
daar zijn het kinderen voor. Maar er zaten ook veel bruikbare
plannen bij zoals een moestuin, een zandbak, een trapveldje en
klautertoestellen.”
Ook de buurt werd uitgenodigd om mee te denken. “We hadden
al gauw het idee om ons grote, centraal gelegen schoolplein
om te toveren tot buurtpark. Dan zouden de buurtbewoners er
na schooltijd, in de weekenden en de vakanties ook gebruik van
kunnen maken. Zonde om zo’n mooie tuin niet optimaal te
benutten.” De buurt was meteen razend enthousiast en er werd
een werkgroep opgericht om Buurtpark Aucuba te realiseren.
Het buurtpark is nu ruim een jaar in gebruik en alles groeit en
bloeit. “De leerlingen en de buurtbewoners zijn er heel blij mee
en zorgen er goed voor. Het park wordt afgesloten door een hek
en na schooltijd krijgen de bewoners de sleutel. Dat werkt prima,
afgelopen weekend is er een buurtbarbecue gehouden. Door de
tuin is het gezelliger en veiliger geworden in de buurt. Bewoners
ontmoeten elkaar buiten en het ziet er bovendien verzorgder uit.
Ik denk dat de huizen hier in de buurt in prijs zijn gestegen.”
Ook komt er een waterloop waar kan worden geknoeid
met zand en water. En het voetbalveld kan ’s winters
worden omgetoverd tot een ijsbaan. De kosten van dit
prachtige plan bedragen anderhalve ton. “Ja, dat is niet
niks”, zegt Bosman. “Gelukkig hebben we dankzij gulle
giften van onder meer Fonds 1818 al een ton binnen
en ik heb er goede hoop op dat de rest van het bedrag
ook wel gaat lukken. Het is echt een investering in de
toekomst van onze school.”
ZielloosVan Ginneken is al vijf jaar bezig met natuurlijke speel-
terreinen. “Ik werkte altijd al graag met natuurlijke
materialen en vond de meeste speelterreinen zo stenig
en zielloos. Vroeger klom ik zelf in bomen en bouwde
hutten. Ik wilde iets van dat avontuurlijke weer terug-
halen, zodat mijn eigen kinderen die sensatie ook kunnen
beleven. Je ziet dat idee ook terug in de natuurspeeltuin
De Speeldernis in Rotterdam. Ik denk dat deze manier
van spelen de toekomst heeft.” De natuur is ook heel
leerzaam. De Woutertje Pieterse school gaat heel veel
aan natuur- en milieueducatie doen. Peter Bosman:
“Onze school onderscheidt zich door een natuur- en
wetenschappelijk profiel, andere scholen doen meer aan
sport of cultuur. Ouders die voor onze school kiezen,
weten dat ze hun kind een set oude kleren mee moeten
geven en kaplaarzen. Ze zullen straks als het nieuwe
schoolterrein klaar is, veel buiten bezig zijn in de modder.
Dan moet je niet bang zijn om vies te worden.”
Voor meer informatie: www.groeneschoolpleinen.nl
Woutertje pieterse
“in de tuin komen kinderen tot rust”
thema: Groene Schoolpleinen
8 magazine
9
Het is nog vroeg in de ochtend, maar Jeannette heeft
het kippenhok al schoongemaakt. Ze vindt het heerlijk
om buiten bezig te zijn met de geiten, de kippen en de
planten. Vol overgave bestiert ze de schooltuin van de
openbare basisschool Het Volle Leven in Scheveningen.
“De tuin, het werken in de natuur en met de dieren is
heel leerzaam, het is de spil waarom onze school draait.”
De leerlingen van groep 2, 4 en 6 krijgen een keer per
week tuinles. Daarbij wordt regelmatig de hulp van ouder,
verzorgers en opa’s en oma’s ingeroepen. Zo kwam
Jeannette vijftien jaar geleden ook als hulpmoeder in
de tuin terecht. “Ik wist helemaal niets van tuinieren,
maar ik werd er meteen door gegrepen. Het is zo heerlijk
ontspannend om buiten in de natuur bezig te zijn. En ook
heel leerzaam. Het brengt je terug naar de basis van het
bestaan. Ik kan in mijn eigen voedsel voorzien, dat geeft
voldoening.”
Het tuinseizoen loopt van april tot oktober. “Het eerste
wat ik in het voorjaar met de leerlingen doe, is radijs
zaaien. Dat geeft lekker snel resultaat. Na zes weken
kun je de radijsjes al oogsten. Dat vinden kinderen heel
leuk, dat concrete.
In het najaar verzamelen we de zaadjes van éénjarige
planten en die zaaien we dan in. Dan zien de kinderen de
hele cyclus van zo’n plant, dat maakt altijd veel indruk.
Zeker als ik ze vertel dat ze zelf óók uit een zaadje zijn
ontstaan.”
In gesprek met...
Jeannette SchefferTuinjuf van oBS het Volle leven
Ze merkt aan de kinderen dat ze ontspannen tijdens
het werken in de tuin. “Kinderen zitten tegenwoordig te
vaak binnen, achter de televisie of de computer. Dat is
een nepwereld, vaak met veel gewelddadige beelden.
In de tuin kom je tot rust. Je bent wel fysiek bezig, maar
je hoofd wordt lekker leeg. Het zag er deze zomer zo mooi
uit. De juffertjes in het groen stonden in bloei, en de
kruiden geurden zalig. Jammer als de kinderen en de
ouders dat moesten missen. Daarom heb ik in de zomer-
vakantie twee keer een tuindag gehouden. Die werden
goed bezocht, kinderen namen hun opa’s en oma’s mee
en er waren lekkere hapjes en drankjes. Heel idyllisch.
De kinderen zijn enorm betrokken bij hun tuin.”
De komende weken is het tijd om te oogsten: uien, peren,
courgettes. “De tuin is ook dit jaar weer gul.”
De kennis die Jeannette de afgelopen vijftien jaar in de
tuin heeft opgedaan, zit nu alleen in haar hoofd. Ze is
van plan om een eigen lesmethode te gaan ontwikkelen.
Speciaal gericht op werken met basisschoolkinderen.
“Kinderen uit groep 2 beleven de natuur heel anders dan
een leerling uit de zesde groep. Daar kun je op inspelen.”
Dat betekent wel dat ze de komende tijd ook regelmatig
achter de computer moet kruipen. “Ik ben veel liever
buiten, maar in de winter is er niet veel te doen in de
tuin dus dan kan het wel.”
deze Herfst platteland als podium
De aftrap van Platteland als Podium is op 9 oktober. “Dan beginnen
we bij zonsopgang met een ontbijt op de boerderij, waar 14 markt-
kramen zijn ingericht als ontbijttafels.”
Gedurende de hele maand oktober wordt er in het Scheltema Complex
in Leiden gerepeteerd. “Die repetitieperiode wordt minimaal twee
keer onderbroken voor de zogenoemde Veenproeven. Dan laten we
aan een select publiek de resultaten van de eerste weken zien.
Dat hebben we tot nu toe bij al onze grote projecten gedaan en dat
werkt heel goed.”
Daarna gaan de acteurs en muzikanten van de Veenfabriek letterlijk
‘de boer op’ en worden de repetities voortgezet in een boerenschuur
in de Boterhuispolder.
In de boerenschuur is ruimte voor 80 toeschouwers en in november
en december 2010 worden daar de muziektheatervoorstellingen
gegeven. De ruimte wordt zo ingericht dat de bezoekers tijdens de
voorstelling kunnen dineren. Om de voorstelling heen worden ook
diverse nevenactiviteiten georganiseerd, zoals concerten, educatieve
activiteiten en bijeenkomsten. Deze worden ook in de boerenschuur
gehouden. In januari en februari 2011 worden acht debatten over
de toekomst van de boer in de verstedelijkte omgeving gehouden.
De onderwerpen voor deze debatten worden aangereikt door een
denktank van boeren en boerinnen die bij het project van de Veen-
fabriek betrokken zijn. “We kunnen wel weer óver de boeren gaan
praten, maar het is veel interessanter om te kijken waar zij het zelf
over willen hebben. Anders zit je voordat je het weet wéér te praten
over uitgekauwde onderwerpen als melkquota en mestoverschotten.”
Platteland als Podium wordt in maart 2011 afgesloten met een
manifestatie in Paradiso in Amsterdam. “We beginnen het project
op het platteland en sluiten af in de stad. Daarmee is de cirkel rond.”
Meer informatie: www.veenfabriek.nl
De Nederlandse boer heeft het moeilijk. Elke dag stoppen er drie
boeren met hun bedrijf. “Vroeger waren de boerenbedrijven de motor
achter de groei en welvaart van nabijgelegen steden. De stedelingen
en de boeren hadden elkaar nodig. Tegenwoordig is er een kloof
tussen stad en platteland. Er komen steeds meer regels uit Den Haag
en Brussel. Boeren worden vooral gezien als milieuvervuilers”,
vertelt Paul Slangen van de Veenfabriek.
Aan de andere kant heeft de stedeling vaak nog een romantisch beeld
van het boerenleven. Dat wordt versterkt door televisieprogramma’s
als ‘Boer zoekt vrouw’. “Het is het clichébeeld van de boer op
klompen en blauwe overall met een sprietje hooi tussen de tanden
versus dat van de vervuiler. Die beeldvorming doet geen recht aan
de werkelijkheid. Wij wilden weten hoe het boerenbestaan anno 2010
écht is”, aldus Slangen.
Die nieuwsgierigheid is de aanleiding voor Platteland als Podium,
een groots project waarin het platteland en het boerenleven centraal
staan. Om een goed beeld te krijgen van het actuele boerenbestaan
werden dertig boeren en boerinnen geïnterviewd. “Dit materiaal
vormt de basis voor de teksten van de muziektheatervoorstelling
‘Machine Agricole’ die in samenwerking met ASKO Schönberg
Ensemble tot stand is gekomen. De muzikale basis is het gelijk-
namige ‘Machine Agricole’, zes pastorale liederen van Darius
Milhaud (1892-1974).
Hij componeerde de liederen rond 1920 en werd daarbij geïnspireerd
door het nieuwe moderne mechanische en monotone geluid van
machines. De teksten van deze liederen zijn letterlijk afkomstig uit
catalogi van landbouwmachines.
Martijn Padding van De Veenfabriek voegde er nog zes nieuwe
composities aan toe waarin de interviews met de boeren en andere
bestaande toneelteksten over het boerenbestaan zijn verwerkt.
10 magazine
op zoek naar het échte boerenbestaan
11
hotel voor bijen op Sweelinckplein Natuurorganisatie AVN onderzoekt hoe het Haagse Sweelinckplein
functioneert als stepstone voor solitaire bijen. In de zomer van 2010
zijn bijenhotels op het plein geplaatst. Ze worden tien weken lang in
de gaten gehouden om vast te stellen hoe groot de bijenpopulatie is
en hoe deze in stedelijk gebied leeft. Wijkbewoners zijn nauw
betrokken bij de ‘hotels’. Ze leren hoe belangrijk hun eigen tuinen
zijn in het stedelijk groen en dat ze een wezenlijke bijdrage kunnen
leveren aan de biodiversiteit van de stad. De hoop is dat de buurt-
bewoners de insectenhotels voor langere tijd gaan beheren.
Voorleesexpress in Delft De VoorleesExpress is een project waarbij kinderen met een taal-
achterstand wekelijks thuis worden voorgelezen door enthousiaste
vrijwilligers. Dit stimuleert de taalontwikkeling van kinderen, verrijkt
de taalomgeving in huis en brengt mensen met elkaar in contact.
Een leuke manier om elkaar te ontmoeten. Voorlezers van de Voorlees-
Express gaan 20 weken lang, één keer per week, ’s avonds bij een
gezin thuis voorlezen. In Delft werkt de VoorleesExpress samen met
de gemeente en bibliotheek DOK.
www.voorleesexpress.nl
Abdallah, de Gazelle van Basra Abdallah, de Gazelle van Basra is de opvolger van De Notenkraker
die de Dutch Don’t Dance Division vier jaar lang met kerst in de
Haagse Grote Kerk opvoerde. Het verhaal gaat over universele
thema’s als hebzucht, liefde en vergevingsgezindheid in een stad
die lijkt op het huidige Den Haag. Net als bij de Notenkraker werken
in deze voorstelling professionals samen met amateurs, jong en oud.
Het begeleidende orkest bestaat voor een groot deel uit studenten.
www.ddddd.nu
natuurcircus voor ouderen Bezig zijn met de natuur heeft een heilzame werking. Het zet aan
tot praten, roept herinneringen op en brengt mensen met elkaar in
contact. Met Natuurcircus wil Veldwerk Nederland, in samenwerking
met zorginstellingen, natuurbelevingsactiviteiten organiseren voor
bewoners van zorgcentra om hun woon- en leefgenot te verbeteren.
Met de bewoners worden bijvoorbeeld collages of natuursieraden
gemaakt, natuurbingo gespeeld of een spannende buitenactiviteit
gedaan. Leerlingen van basisscholen uit de buurt gaan helpen bij
het Natuurcircus.
vitrine
Beeld: Jiska vd Berg - hans Wap
12 magazine
Grafmonument ‘resurrectio Tollens’ De Stichting Vrienden van de Oude Kerk in Rijswijk maakt zich sterk
voor de wederoprichting van een monument op het graf van Hendrik
Tollens te Rijswijk. Tollens werd in zijn tijd (1780 – 1856) bejubeld als
Nederlands volksdichter. Werken van zijn hand zijn onder meer
‘De overwintering der Hollanders op Nova Zembla’ en ‘Wien Neêrlands
bloed door de aders vloeit’. Tollens bracht zijn laatste levensjaren
door in wat nu het Museum Rijswijk is, het Tollenshuis.
Zijn roem bleek vergankelijk. Hij werd vergeten, het beeld op zijn
Rijswijkse graf ging kapot en werd nooit vervangen. Wat rest is een
lege sokkel. 2010 is het Tollensjaar. In zijn geboorteplaats Rotterdam
wordt dit herdacht met een symposium en een tentoonstelling.
Met een nieuw grafmonument moet ook zijn Rijswijkse periode
weer tot leven komen.
Wat een Belevenis…De Belevenis is gericht op genieten in de ruimste zin van het woord.
Elke centimeter van de reizende tent is hierop ingesteld. Zo biedt het
centrum acht verschillende themawerelden waar bezoekers samen
met hun familieleden of begeleiders grenzeloos kunnen ervaren,
ontdekken en beleven. Lekker eten, massages, toneelvoorstellingen,
alles wordt in het werk gesteld om de bezoekers een heerlijke dag
te bezorgen. Niet zo maar iedereen is welkom. Het evenement is
een Belevenis voor mensen die functioneren op een zeer laag niveau
en die baat hebben bij rustige activiteiten gericht op zintuiglijke
stimulering. Binnen alle activiteiten wordt er onderscheid gemaakt
in bezoekersgroepen. Er zijn speciale dagen voor kinderen, voor
volwassenen en voor dementerende ouderen. De Belevenis zet dit
najaar haar tenten op in de regio Rotterdam. Een groot deel van de
bezoekers zal afkomstig zijn uit Den Haag en omgeving.
www.debelevenis.nl
co Verhoogprijs 2010 Co Verhoog was een prachtig mens. Ze kreeg in 1993 samen met haar
man Walter Verhoog de allereerste Leidse Vrijwilligersprijs. Een Leids
echtpaar; spil van hun buurt, bron van vele acties en activiteiten.
Kort na de prijsuitreiking overleed Co Verhoog onverwachts. De prijs
draagt nu haar naam.
De Co Verhoogprijs is de vrijwilligersprijs van de stad Leiden. Al sinds
1993 wordt in Leiden ieder jaar op 7 december, de internationale
vrijwilligersdag, de Leidse Vrijwilligersprijs uitgereikt. Deze Co
Verhoogprijs is een symbolisch eerbetoon aan iedere Leidenaar die
op een of andere manier, gratis en voor niets, iets doet voor een
ander. Deze prijs wordt door de vrijwilligers en hun vrijwilligers-
organisaties hoog gewaardeerd. www.coverhoogprijs.nl
eline hensen Fotografie
Fotograaf: Frank elkhuizen
Fotograaf: Khalil Wedad
13
licht op escamp 2 ‘Straat’ 2010 ‘Licht op Escamp’ is een theaterproductie met bewoners in de Haage
wijk Escamp. De voorstelling wordt gebaseerd op teksten uit ‘Straat’
van Jim Cartwright en eigen teksten van de spelers. ‘Straat’ is een
ruwe, ongepolijste tekst die een ontluisterende inkijk geeft in het
leven van bewoners van een straat in een arbeiderswijk. Allemaal
proberen zij op hun eigen manier het hoofd boven water te houden,
de één met meer succes dan de ander. Contacten zijn afwisselend
intensief en oppervlakkig.
Escamp is een wijk in beweging. Er wordt gebouwd en gesloopt,
bewoners verhuizen binnen de wijk en nieuwkomers proberen zich
thuis te voelen. Hoe is het contact binnen Escamp? Weten we nog wie
de buurvrouw is? Durven we aan te kloppen voor een kopje suiker?
Weet je de voornaam van je bovenbuurman? Roddel je of ben je in
gesprek? ‘Straat’ is heel herkenbaar.
Belevingstuin Dc Willem Felsoord In het dagcentrum voor mensen met een verstandelijke en/of
meervoudige beperking, Willem Felsoord draait alles om ‘beleving’.
Er worden producten gemaakt en activiteiten gedaan. Daarbij gaat
het niet om het resultaat, maar om zinvol bezig zijn. Mensen met
verschillende niveaus en vaardigheden doen samen activiteiten.
De één helpt daarbij de ander. Beiden leren van elkaar.
Na de verbouwing van het dagcentrum in 2007 is nu de tuin aan de
beurt. De tuingroep is al met allerlei natuurlijke materialen aan de
slag gegaan. Maar om enkele avontuurlijke actie / reactie elementen
aan te brengen is meer nodig. Opzet is om van een wandeling in de
tuin een belevenis te maken. Elementen in de tuin moeten aanleiding
geven om activiteiten binnen te ondernemen: zo geven appels
aanleiding tot het maken van appelmoes.
Megahe Digar - Afghanistan Expositie Afghanistan is een gezamenlijk project van COS Zuid-Holland
en Stichting Samenwerking Afghanistan Nederland (SAN). Het COS
wil een bijdrage leveren aan een rechtvaardige en duurzame wereld.
SAN levert een bijdrage aan de wederopbouw van Afghanistan.
Ze doet dit onder andere door de Nederlandse overheid en hulp-
organisaties in contact te brengen met maatschappelijke organisaties
in Afghanistan, door informatie te verschaffen over deze organisaties
en door advies te geven aan in Nederland wonende Afghanen die een
bijdrage willen leveren aan de wederopbouw van hun geboorteland.
COS en SAN hebben contact gezocht met de Afghaanse vrouwen-
vereniging Roshan. De vrouwen geven theatervoorstellingen en
organi seren bijeenkomsten over oorlogsverhalen. Deze liggen in
het verlengde liggen van de tentoonstelling. Beide kunnen elkaar
versterken.
Fotograaf: paul de haan
Fotograaf: Khalil Wedad
14 magazine
instellingen meedoen. Zij willen graag meer
doen voor onze doelgroep.”
De Ooievaarsdagen worden nu in hetzelfde
weekend (begin september) gehouden als
het Uitfestival. “We zijn eerder dit jaar al
gestart met de campagne ‘De Uitmarkt, óók
voor jou’, om onze pashouders al een beetje
op te warmen. We zijn op het Uitfestival nog
wel te vinden in onze eigen tent, waar pas-
houders even een kop koffie kunnen krijgen
en informatie over wat ze van het Uitfestival
kunnen verwachten. Verder hebben alle
informatiestands van de culturele instellingen
extra aandacht en informatie voor onze
doelgroep. Ook er dit jaar meer moeite
gedaan om het festival toegankelijk te maken
voor minder validen. Zo wordt het Uitfestival
voor hen ook toegankelijk en durven ze de
stap naar het theater dit seizoen hopelijk
makkelijker te maken.”
Meer informatie: www.ooievaarspas.nl
terugblik
hoe is het verder gegaan met projecten die Fonds 1818 steunde? Werd het een succes, zijn de doelen gehaald of is het nog steeds hard werken? We kijken terug naar…
Uit met de ooievaarDaarom werden in 2003 de Ooievaarsdagen
in het leven geroepen. Door dit initiatief
kunnen Ooievaarspashouders kennismaken
met kunst en cultuur in de breedste zin van
het woord. “We begonnen zeven jaar geleden
in het Atrium van het stadhuis met vooral
heel veel workshops zodat onze doelgroep
zelf leuk creatief aan de slag kon. We stelden
na het festival een expositie samen uit de
kunstwerken die door de bezoekers waren
gemaakt.”
De Ooievaarsdagen werden altijd ná de
officiële opening van het culturele seizoen
gehouden. “Meestal in oktober of november.
Dat kon prima omdat onze doelgroep toch
niet op het Uitfestival kwam.”
In 2008 kwam er met de oprichting van de
Stichting Ooievaarsfestivals een verandering
in de bekende opzet. “Er is een samen-
werking ontstaan met de organisatie van het
Uitfestival, waaraan alle grote culturele
Een avondje naar de schouwburg, een concert,
dansvoorstelling of museumbezoek is niet
voor alle Hagenaars zomaar weggelegd.
Voor veel mensen is het te duur en dat is niet
het enige. “De drempel van die culturele
instellingen is voor een groep mensen te
hoog. Als je niet van huis uit gewend bent
om regelmatig naar het theater te gaan,
dan is het vaak een grote stap om dat op
latere leeftijd opeens wél te doen”,
vertelt Alan Bredenhorst, producent van
de Ooievaarsdagen.
De gemeente Den Haag heeft al jaren de
Ooievaarspas. Met deze pas kunnen
Hagenaars met een laag inkomen ondermeer
korting krijgen op culturele voorstellingen.
“Een heel mooi initiatief. Maar de ervaring
leert dat zo’n kortingskaart alleen is niet
voldoende om die groep ook echt de
Koninklijke Schouwburg of het Nederlands
Danstheater in te krijgen.”
14
15
OktoberADhD: ‘ongevraagd advies’12 oktober20.00 uur, Toegang is gratisBNA Kring Haaglanden, Haags
Architectuur Café, Het Nutshuis en
Stroom gaan samen met u in discussie
in het debatprogramma ADHD (Actueel
Den Haag Debat). Alert, levendig en
actief worden de laatste ontwikkelingen
in de Haagse stedenbouw en architectuur
bespreekbaar gemaakt. In deze derde
editie geven drie prominente sprekers
advies aan de nieuwe stadssteden-
bouwer, Erik Pasveer.
November/DecemberKABK expo ‘De zuchtende stad’17 november t/m 23 december ma t/m vrij 11.00-16.00 uur Voor het vierde jaar werken Het Nutshuis
en studenten van de fotografieafdeling
van de Koninklijke Academie voor
Beeldende Kunsten (KABK) samen
om het stadsleven in beeld te brengen.
Ieder jaar in november krijgen de eind-
examenstudenten de kans om naar
aanleiding van een Haags thema een
fotoreportage te maken en te tonen in
Het Nutshuis.
Novembereastern neighbours Filmfestival 2010: Documentaire selectieHet Utrechtse Eastern Neighbours
Festival krijgt een spin off in Den Haag.
Het totale festival biedt speelfilms, korte
films, documentaires en animaties uit
14 verschillende landen. Deze geven
een levendige kijk op de actualiteit en
cultuur van Oost/Zuidoost Europa. Voor
Het Nutshuis is er een selectie gemaakt
van zes recente documentaires en
shorts uit Turkije, Macedonië, Roemenië
en Kroatië. Expert en programmeur
Rada Sasic leidt de avonden in.
Het Nutshuis – voor lokale kunst en maatschappij. Het Nutshuis biedt een platform aan iedereen in Den Haag die zich betrokken voelt bij culturele en maatschappelijke ontwikkelingen in de stad. Het Nutshuis is gevestigd in het voormalige hoofdkantoor van de Nutsspaarbank, midden in de binnenstad. In de Bankhal, de Commissarissenzaal en de Filmkluis bieden wij u een programma vol lezingen, debat, muziek, documentaires en tentoon stellingen. De activiteiten zijn heel divers maar hebben vaak een cultureel karakter en zijn altijd op een of andere manier maatschappelijk betrokken. De nadruk ligt op lokale Haagse ontwikkelingen. U vindt Het Nutshuis aan de Riviervismarkt 5 in Den Haag. Kijk voor meer informatie en het volledige programma op www.nutshuis.nl.
colofonFonds 1818 Magazine is een uitgave van Fonds 1818 en verschijnt vier maal per jaar.
redactie: Corien Boschredactionele ondersteuning: Martine Vinkesteyninterviews: Floor de BooysFotografie: Eva Hofman, Wouter Schuddebeurs en diverse fotografen en bruikleengevers van de beschreven projectenconcept en vormgeving: Ontwerpwerklithografie en druk: Drukkerij ANDO, Den Haag
AanvraagprocedureAanvragen voor een donatie kunnen ruim voor aanvang van het project schriftelijk bij Fonds 1818 worden ingediend. Fonds 1818 geeft alleen donaties aan stichtingen of verenigingen. De behandeling van uw aanvraag duurt 6 tot 8 weken.Meer informatie: www.fonds1818.nl. <24Voor jongeren tot 24 jaar geldt een speciale, eenvoudige procedure. Deze jonge aanvragers hoeven voor een donatie tot € 3.000,- geen stichting of vereniging te zijn! Voor informatie
hierover kunt u contact opnemen via info@fonds1818.nl.
Gratis cursus fondsenwervingFonds 1818 geeft een cursus fondsen-werving voor medewerkers en vrijwilligers van non-profitorganisaties en jongeren die geen of weinig ervaring hebben met het werven van fondsen. Voorwaarde is dat de organisatie actief is in de regio van Fonds 1818. De eerst volgende cursus wordt gegeven op donderdag 25 november. Inschrijven kan via www.fonds1818.nl.
Meer informatieHeeft u vragen over de criteria voor een donatie, over het opstellen en indienen van een aanvraag bij Fonds 1818 of over fondsenwerving in het algemeen?Kijk dan op www.fonds1818.nl of neem contact op met onze afdeling Communicatie op 070 375 49 57 of info@fonds1818.nl.
Wilt u het Fonds 1818 Magazine ieder kwartaal ontvangen? Stuur dan een e-mail met uw adresgegevens naar info@fonds1818.nl of meldt u aan via de website. Een abonnement is gratis.
algemene informatie over Fonds 1818
www.nutshuis.nl
kijk op www.fonds1818.nlFonds 1818 steunt maatschappelijke en culturele
projecten in de regio Den Haag, Delft, Zoetermeer,
Leiden en de Bollenstreek.
U kent uw buurt, wijk, stad of regio het beste en weet wat
nodig is. Dankzij u worden woonwijken weer leefbaar,
leren allochtone vrouwen fietsen, worden monumenten
gerestaureerd, worden er theatervoorstellingen gemaakt,
leren jongeren met elkaar discussiëren en kunnen met
olie besmeurde vogels weer vliegen. Wij nodigen u van
harte uit om uw ideeën en projecten met ons te delen.
U het project, wij het geld.
Noordwijk Hillegom
Noordwijker -hout
Lisse
Oegst-gees t
W assenaar
Leiden Leider-dorp
Voor -schoten Zoeter-
woude
Den Haag
Leidschendam-Voorburg
Zoetermeer
Rijswijk
Pijnacker-Nootdorp
Delft
Midden -Delfland
Katwijk
Den Haag
Teylingen
RIVIERVISMARKT 4
2513 AM DEN HAAG
070 364 11 41
POSTBUS 895
2501 CW DEN HAAG
INFO@FONDS1818.NL
16
Vanaf volgend schooljaar zijn alle middelbare scholieren
verplicht een maatschappelijke stage te lopen. Met de
stage leren ze hoe belangrijk het is om jezelf onbetaald
in te zetten voor de samenleving. Bovendien komen de
jongeren zo op plekken waar ze anders nooit zouden
komen en doen ze dingen die ze anders nooit zouden doen.
De jongeren gaan aan de slag bij maatschappelijke
organisaties. Natuurlijk levert het werk van de stagiairs
veel op zoals de begeleiding van activiteiten in de buurt,
het organiseren van uitstapjes voor ouderen of het geven
van trainingen aan jeugdleden. Aan de andere kant kost
het de non-profitorganisaties ook geld om de jongeren
een goede stage te bieden.
Maatschappelijke stagesOm te zorgen dat organisaties zich door dat financiële
aspect niet laten weerhouden stages aan te bieden, stelt
Fonds 1818 waar nodig activiteitengeld beschikbaar.
In Pijnacker-Nootdorp starten we een pilot met Bureau
Vrijwilligerswerk Pijnacker-Nootdorp. De stagemakelaar
krijgt de beschikking over een vrij besteedbaar potje geld,
waar vrijwilligersorganisaties een beroep op kunnen doen
voor een project dat dient als maatschappelijke stage voor
scholieren uit die gemeente.
www.vrijwilligerswerkpijnacker-nootdorp.nl/stage.php