Post on 16-Jan-2017
Hoe mijn startup financieren?
De financieringsmix uitgelegd: theorie en praktijk
Jeroen Corthout, Salesflare, @JeroenCorthout @salesflare
Sven De Cleyn, iMinds, @sdcleyn
Alex De Ridder, PMV, @PMVnv
Kimball Felix, Threeandmore, @kimballfelix, @threeandmore
Dirk Lievens, KBC, @DiLievens
Kurt Peys, Innovatiecentrum, @KurtPeys
Freddy Van Bogget, KBC, @frevabo
#Academy @startitkbc
De economie
Eigen inbreng
Bank
De ‘longtail’ economie
Eigen inbreng
Bootstrapping
FFF
Overheidssteun
Bank
Risicokapitaal
Crowdfunding
Eigen inbreng
Bootstrapping
FFF
Overheidssteun
Bank
Risicokapitaal
Crowdfunding
Mythe: met 1 € kan je een zaak starten
Eigen inbreng:
• Dit gaat over de financiële ruggengraat van je
onderneming
• Er zijn ’hygiënische normen’: met recht en reden!
Eigen Vermogen = kapitaal en reserves door
de ondernemer ter beschikking gesteld
Vreemd Vermogen = middelen door derden
ter beschikking gesteld
Vast Actief
Vlottend Actief
Vreemd
Vermogen
Eigen Vermogen
Solvabiliteit
•
• Financiële autonomie
• Mate van onafhankelijkheid schuldeisers
• Buffer voor ’zwaar weer’
Vast Actief
Vlottend Actief
Vreemd
Vermogen
Eigen Vermogen
Solvabiliteit
• Financiële autonomie
• Mate van afhankelijkheid schuldeisers
• Buffer voor ’zwaar weer’
Vast Actief
Vlottend Actief
Vreemd
Vermogen
Eigen Vermogen
Solvabiliteit
x%?
Vast Actief
Vlottend Actief
Vreemd
Vermogen
Eigen Vermogen
Solvabiliteit
30%
Vast Actief
Vlottend Actief
Vreemd
Vermogen
Eigen Vermogen
30%+ of -
>1j
<1j
Vast Actief
Vlottend Actief
Vreemd
Vermogen
Eigen Vermogen
Solvabiliteit
Eigen inbreng
Bootstrapping
FFF
Overheidssteun
Bank
Risicokapitaal
Crowdfunding
Bootstrapping
“Zo veel mogelijk trachten te
financieren met eigen
middelen en de kasstroom
(werkkapitaal) van de
onderneming”
+ zo behoud men controle
- meestal niet haalbaar
Bootstrapping
Doe zoveel mogelijk zelf: heel veel
kennis = online gedeeld
Zorg zo snel mogelijk voor verkoop:
• betalende klant is beste validatie
• genereert middelen
Bootstrapping
• Parttime job of andere inkomsten
• Loonbeperking
• Personeel of freelance
• Huur wat je kan huren
• Zeer zuinig investeren
• Uitgaven onder controle houden
• Niet noodzakelijke activa afstoten
Bootstrapping
Kies niet te snel voor de gemakkelijkste
weg!
Let op voor de valkuilen van het
aangroeiend klantenkrediet en de
toenemende voorraden!
• Hier zitten hopen geld
• Hier zit hoog risico op falen
Activabeheer!
Activabeheer: klantenvorderingen
Activabeheer:
klantenvorderingen
Beheer start voor afsluiten zaak!
• Check potentiële klanten
• Opletten voor illustere onbekenden
• Betalingsmodaliteiten worden onderhandeld
• Verkopers moeten regels kennen en toepassen
Ketting Offerte-Bestelbon-Factuur
Punctuele facturatie
Opvolging openstaande facturen
• Kort op de bal
• Incasseren
Betalingsregelingen
Activabeheer:
klantenvorderingen
Financiering
• Wat u niet hebt…
• Commercial Finance
• Leverancierskrediet
• Kortlopend bankkrediet
Negatieve energie heeft eenhoge prijs!
Activabeheer :
voorraden
• Voorraad kost (veel) geld!
• Wat u niet hebt…
• … moet u niet onder dak leggen
• … kan niet in de weg liggen
• Weet wat het kost!
• Orde in het magazijn
• Rotatie
• Vermijden manipulatie
• Top sellers
• Ijzeren voorraad
• Slow movers
Activabeheer :
voorraden
• Orde in de boeken
• Beleid leveranciers
• Afspraken
• Goesting!
• Afhankelijkheid?
• Afgestemde financiering
Eigen inbreng
Bootstrapping
FFF
Overheidssteun
Bank
Risicokapitaal
Crowdfunding
FFF: familie, frienden
en fans
Professioneel aanpakken
Degelijke informatie
Mede-aandeelhouder of
lening
Respect!
Winwinlening PMV
Eigen inbreng
Bootstrapping
FFF
Overheidssteun
Bank
Risicokapitaal
Crowdfunding
• Subsidies
• Andere vormen van overheidssteun:
- Advies- Fiscaal / parafiscaal- (Achtergestelde) Leningen- Kapitaaldeelnames- Garanties/Verzekeringen
Overheidssteun
Financiering van innovatie:Subsidies kunnen helpen
@KurtPeysKBC Startit - Antwerpen
17/06/2016
Commons wikimedia
RISICO
RISICO
BUDGETTERING
Omzet vorig jaar
Offerte portefeuille
Best case
(20%)
Meest waarschijnlijk
(70%)
Worst case (10%)
Algemeen economisch
klimaat
?
ONZEKERHEID
Jaar
Omzet
Idee
Bouwen
Product/dienst
Testen en meten
Data
Leren
De waardecreatie wordt niet
volledig uitgesteld tot het einde
haalbaarheid
prototype
marktnood
conceptidee
launch
groei
haalbaarheid
marktnood
conceptidee
Is de bestaande scan-technologie technologisch in staat om voldoende nauwkeurig de bodycontour in beeld te brengen?
KMO-portefeuille
Zelf aan te vragen via:
www.kmo-portefeuille.be
KMO-haalbaarheidsstudie
Technische haalbaarheid
• Vergelijking sensoren
• Puntenwolk voldoende dicht?
• Berekening in de cloud of lokaal?
• Hand scannen in bestaande miniscanner
• …
Business case (specifiek voor starterspakket)
• Wat verwacht de markt juist?
• Welke business model kiezen we best?
• …
KMO-haalbaarheidsstudie
50% steun
Max 25 000 EUR subsidie
Max. 50 000 EUR subsidie als minstens 25% van
budget wordt uitbesteed
Slaagkans > 75%
haalbaarheid
prototype
marktnood
conceptidee
KMO-innovatieproject
Scope: Onderzoek en ontwikkelen van
prototype
KMO-innovatieproject
• Opdelen van bevolking in archetypes
• Bouwen van prototype
• Ontwikkeling software en algoritmes
• Testen
• …
35% steun (+10% voor ko, +10% bij
samenwerking tussen bedrijven)
Max. 250 000 EUR subsidie
Slaagkans > 75%
KMO-innovatieproject
Nood aan co-financiering
Mythe: grote bedrijven gaan lopen met de
subsidies
Beslist Gesteund
KMO-programma
301 236
78 % slaagkans in 2014
2,5 MEUR toegekend aan kmo’s
Mythe: je kan enkel subsidies krijgen voor
externe kosten
Reële
bruto personeelskosten
Reële kosten
> 8500€/onderaannemer
Kosten
Begroting
Forfait: 40.000/mensjaar
< 8500€/onderaannemer
Personeel-
kosten
Niet-personeel-
kosten
Onder-
aannemingen
KMO-HaalbaarheidstudieIdee bestuderen
KMO-InnovatieprojectProof of concept
50% steun
• Maximum 12 maanden• Minimale begroting € 10.000• Maximale steun € 50.000 wanneer
samenwerking
35% steun (45% KO)
• Maximum 24 maanden• Minimale begroting € 50.000• Maximale steun € 250.000• +10% bij samenwerking
KMO-programma
Mythe: een subsidieaanvraag kan je niet zelf
schrijven
Criteria
Innovatie
Origineel
- Creatieve insteek
- Vernieuwend voor bedrijf en sector
Uitdagend
- Meer dan gewone engineering. In het ontwikkelingstraject worden onzekerheden weggewerkt.
Kennisopbouw
- De aanvrager capteert de opgedane kennis/ervaring
Valorisatie
Omzetperspectief
- Innovatie resulteert in economische groei (andere maatschappelijke doelstellingen zijn van minder belang)
Tewerkstelling en investeringen
- Bij Vlaamse bedrijven: aanvrager, toeleveranciers, onderaannemers,…
TIP
Vraag je innovatiesubsidie aan voor je begint met
de concrete uitwerking van je project! Subsidies
zijn enkel mogelijk voor kosten die je nog moet
maken.
Mythe: je project is gedaan voor je je geld ziet
Goedkeuringsprocedure vanaf de aanvraag bedraagt 2 à 3 maanden
Je project mag evenwel starten (kosten claimbaar) de eerste van de
maand na indiening van de aanvraag
Agentschap betaalt voorschot (20 à 30%) bij ondertekening contract
en dan in 6 maandelijkse schijven
Let op: start-up moeten kunnen aantonen dat niet gesubsidieerd luik
van project, financierbaar is
Mythe: je riskeert je geld te moeten
terugbetalen als je faalt
Je gaat een middelenverbintenis aan, geen resultaatsverbintenis
Doen wat je zegt wat je zal doen naar best vermogen. Als het
anders uitdraait dan gepland, zorg er dan vooral voor dat je
dankzij de subsidies nuttige kennis hebt verworven.
Mythe: je innovatie moet hoogtechnologisch
zijn, liefst met een octrooi
Merendeel van goedgekeurde projecten past bestaande
technologie toe in een nieuwe context. Die nieuwe context
vraagt wel degelijk het verwerven van nieuwe inzichten via
onderzoek en ontwikkeling.
Nadenken over bescherming: ja! Maar dat impliceert niet
noodzakelijk een octrooiname.
Mythe: alle kennis zelf in huis hebben verhoogt
je slaagkans
10% extra steun bij samenwerking met 2de
bedrijfspartner
Samenwerking met kenniscentrum is soms nuttig, maar
is zeker geen verplichting
Mythe: Europese steun is interessanter
Mythe: zonder subsidies is innoveren
onbetaalbaar
- Subsidies als hefboom om sneller en diepgaander te
kunnen innoveren ambitie etaleren! (belang van
additionaliteit van de subsidie)
- Vooraf slaagkansen inschatten op basis van criteria
FINANCIERINGEN PMV
START IT @ KBC
17 JUNI 2016
106
PLAATS VAN PMV IN HET VLAAMSE
INVESTERINGSLANDSCHAP
PUBLIEK
& INSTITUTIONELE
INVESTEERDERS
GIMV
LRMVPM
VLAAMS GEWEST
100 % 100 %100 %
PMV
OVERZICHT FINANCIERINGSOPLOSSINGEN
Financierings-
oplossingen
voor
Ondernemers
Financierings-
oplossingen
voor
Infrastructuur
Financierings-
oplossingen
voor
Vastgoed
Voorbeelden:
VAC
Brownfieldontwikkeling
Erfgoed
Voorbeelden:
Scholenbouw
VRT-Zenderpark
Sportinfrastructuur
Noordelijke ontsluiting
van Brussels Airport
Voorbeelden:
Arkimedes
Cultuurinvest
Groeifinanciering
InnovatiemezzanineK
idsinvest
Waarborgregeling
Winwinlening
107
EEN RUIM AANBOD AAN
FINANCIERINGSOPLOSSINGEN VOOR BEDRIJVEN
Financieringsoplossingen
• voor alle bedrijven die actief zijn in Vlaanderen met goed
businessplan en managementteam
• doorheen de hele ontwikkelingscyclus van een onderneming
• Van prille start tot internationale expansie
directe
investeringen
waarborgen
van
bedrijfs-
kredieten
financiering
via
fondsen
108
SEED & EARLY
STAGE
110
SEED & EARLY STAGE
Team gespecialiseerd in early stage venture capital
Roots: Vlaams Innovatie Fonds (Vinnof), maar ondertussen sterk
verbreed met o.a. Flanders’ Care Invest (FCI), Spin-Off
FInancieringsinstrument (SOFI) en specifieke investeringen
Sectorexpertise en netwerk opgebouwd in
• Cleantech
• ICT
• Levenswetenschappen en gezondheidszorg
Doel: beloftevolle start-ups/ondernemingen in vroege fase
ontdekken en uitbouwen met risicokapitaal, om hiermee op termijn
duurzame meerwaarde te realiseren voor Vlaanderen
111
SEED & EARLY STAGE
Rollend karakter van de investeringsmiddelen: opbrengsten
worden aangewend voor nieuwe investeringen
Investeringshorizon van 6 tot 8 jaar
Rendementsverwachtingen zijn afgestemd op het risico op
dossierniveau, waarbij marktconformiteit wordt nagestreefd via co-
financiering en vorming van financiële consortia
112
CRITERIA GEBASEERD OP ERVARING
Team-Team-Team
Onderbouwd businessplan
Duurzaam businessmodel
Internationaal potentieel
Stevige intellectuele eigendom
Exit scenario
Voldoende financiering
• Waardeverhoging realiseren
• Vervolgronden deels invullen
WAARBORGEN
VAN
KREDIETEN
AAN
ONDERNEMINGEN
DOEL WAARBORGREGELING
In samenwerking met banken om deze te stimuleren om vlotter
kredieten toe te kennen aan ondernemers in Vlaanderen
Realiseren van dossiers die zonder Waarborgbeheer nv te risicovol
zijn voor de bank 115
MECHANISME OPROEP
OPROEP DOOR MINISTER FINANCIËLE INSTELLINGEN
1. Publicatie in de Tijd
4. Verdeling van de waarborgen
2. Kandidaatstelling5. Raamovereenkomst
3. Advies over verdeling waarborgen
116
UITGANGSPUNTEN
Kansrijke projecten en investeringen
Ondernemingen die onvoldoende waarborgen kunnen bieden
Blijft relatie bank - kredietnemer
Zelfde behandeling door bank als voor kredieten zonder
Waarborgbeheer nv
Waarborg geen bevrijdend karakter
117
MECHANISME AUTOMATISCHE WAARBORG
BANKEN
ONDERNEMER 1. Kredietaanvraag
2. Aanvraag
waarborg van
Vlaams Gewest
3. Registratie en vraag
tot premiebetaling
Tot 750.000,00 euro
118
BANKEN
VOORWAARDEN INVESTERING
Investeringsplaats of exploitatiezetel op grondgebied van het
Vlaamse Gewest
Doel: nieuwe investeringen, bedrijfskapitaal, …
Niet voor betaling van
• bestaande bancaire schulden
• achterstallige of al bestaande schulden van onderneming > 3m
Categorieën:
• Investeringskredieten
• Korte-termijn kredieten (kaskrediet, straight loan,…)
• Borgstellingskredieten
• Leasingovereenkomsten
119
VOORWAARDEN WAARBORG
Maximum 75 % van het kredietbedrag
Bank bepaalt zelf duur van de waarborg (max 10j of 5j)
Maximum bedrag onder automatisch systeem: 750.000 €
Maximum bedrag na ministeriële machtiging: 1.500.000 €
120
PREMIE
Berekening:
• Gewaarborgd bedrag x looptijd waarborg x 0,50 %
• Premie max. voor 10 jaar berekend
Eenmalig en bij aanvang
Volledig te betalen door bank aan Waarborgbeheer nv bij registratie
Bank kan het doorrekenen aan de klant
121
MECHANISME AFROEP (= OPVRAGEN TUSSENKOMST
BIJ WAARBORGBEHEER NV)
Bank1. Opzeggingsbrief
3. Storting tussenkomst à
rato van het gevraagde
percentage bij aanmelding
2. Aanvraag
uitbetaling
waarborg
Onderneming
122
GEEN BEVRIJDENDE WAARBORG!
KMO1
Bank
1. Uitwinning andere
waarborgen
2. Opbrengst waarborgen
3. Pro rata
doorstorting
opbrengst
waarborgen
Onderneming
123
CIJFERVOORBEELD
Onderneming “ABC” sluit een financieringsovereenkomst af met
Bank
Tijdstip 0
• Kredietbedrag: 400.000 €
• Geboden waarborg door ABC: 120.000 €
• Risico voor Bank : 280.000 €
• Bank brengt 75 % van kredietbedrag onder toepassing van de
waarborg voor 3 jaar: 300.000 €
• Premie: 300.000 € x 0,5 % x 3 jaar = 4.500 €
124
CIJFERVOORBEELD
Tijdstip 1• ABC blijft in gebreke en Bank zegt krediet op
• Uitstaand kredietbedrag: 280.000 €
• Waarborgbeheer nv betaalt aan Bank provisie
van 75 % van uitstaand kredietbedrag: 210.000 €
Tijdstip 2• Bank recupereert waarborg van ABC 120.000 €
• Bank stort 75 % van gerecupereerde waarborg
aan Waarborgbeheer nv 90.000 €
125
CIJFERVOORBEELD
Verlies Bank:
• Uitstaand kredietbedrag bij opzegging: - 280.000 €
• Provisie betaald door Waarborgbeheer nv: + 210.000 €
• Recuperatie waarborg van ABC: + 120.000 €
• Doorstorting recuperatie aan Waarborgbeheer nv: - 90.000 €
• Totaal verlies Bank : - 40.000 € 126
CIJFERVOORBEELD
Verlies Bank in geval geen beroep op Waarborgregeling:
• Uitstaand kredietbedrag bij opzegging - 280.000 €
• Recuperatie waarborg van ABC: + 120.000 €
• Totaal: - 160.000 €
Blanco risico, zonder Waarborgbeheer nv: 160.000 €
Blanco risico, met Waarborgbeheer nv: 40.000 €
Verschil: 120.000 €
Gevolg: bank kan tot 75 % van risico afwentelen op het Vlaamse
Gewest
127
WAARBORGBEDRAG VERSUS AANTAL
VERBINTENISSEN
59 78100 203 214 204 170 165 162
780
684706
1497
1668
1576
1261
1136
1286
0
200
400
600
800
1000
1200
1400
1600
1800
0
50
100
150
200
250
2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
(in miljoenen €)
Waarborgbedrag Aantal verbintenissen
128
AANDEEL STARTERS
23 31 34 80 96 81 81 57 6236 47 66 124 118 123 88 107 100
266344 358
696
840
807
668
459
581
514
340348
801 828
769
593
677
705
0
100
200
300
400
500
600
700
800
900
0
20
40
60
80
100
120
140
2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
(in miljoenen €)
Waarborgbedrag starters Waarborgbedrag niet-starters Aantal verbintenissen starters Aantal verbintenissen niet-starters
129
REGIONALE SPREIDING
1%
35%
14%
23%
9%
18%
Andere Antwerpen Limburg Oost-Vlaanderen Vlaams-Brabant West-Vlaanderen
130
GENERIEKE WAARBORGREGELING
Sinds 2005:
• 12,522 dossiers
• 1,5 miljard euro gewaarborgd
• 2,5 miljard euro kredieten
• 3,6 miljard euro investeringen
1 euro waarborg => 2,3 euro investeringen
131
PARTICIPATIE-
FONDS
VLAANDEREN
PARTICIPATIEFONDS VLAANDEREN
Sinds 1 juli 2014 behoort Participatiefonds Vlaanderen tot de PMV-
groep
133
AANPASSING PRODUCTEN PARTICIPATIEFONDS VLAANDEREN
BINNEN DE STROOMLIJNING PMV PRODUCTEN
Vereenvoudiging van de producten bedrijfsinvestering binnen PMV
Doelstelling:
- Aanbod aanpassen aan de behoeftes op de markt na grondige analyse
- Eenvormige en soepele investeringscriteria over een vereenvoudigd
productaanbod
- Producten stroomlijnen
- Uitbreiding doelpubliek : Startlening + voor alle starters mits maximaal 4
jaar actief in hoofdberoep
- Verhoging maximale tussenkomst
- Verlaging rentevoet
134
KMO-COFINANCIERING
Achtergestelde lening, aanvullend op bankkrediet, lening investeringsfonds of tussenkomst één of meerdere Business Angels
Zowel starters als niet-starters
• Beantwoorden aan Europese KMO-definitie
• Minder dan 250 VTE
• Minder dan € 43 miljoen balanstotaal en/of
• Minder dan € 50 miljoen omzet
Maximum 350.000 €
Maximum 50 % van de globale investeringsbehoeften
Minstens 20 % tussenkomst cofinancier, van de globale investeringsbehoeften
Interestvoet: IRS + 0,53 %, met een min. van 3 %, vast
Eigen inbreng:
• Moet minimum 10 % van de totale investering bedragen
• Mag niet geleend zijn
• Bedrag lening PFV = maximum 4 X eigen inbreng
135
KMO-COFINANCIERING
als eigen inbreng komen in aanmerking :
• inbreng van eigen vrij beschikbare liquiditeiten
• (converteerbare) leningen met eerste/enige vervaldag na de
eindvervaldag van de lening toegekend door PFV, achter te
stellen tegenover PFV alleen of algemeen
• Winwinlening
• in natura mits verwerving ten hoogste 6 maanden voor
indiening aanvraag
• achtergestelde geblokkeerde voorschotten van onbepaalde duur
of met vervaldag na de eindvervaldag van de lening van PFV,
verleend door de vennoten (rechtspersonen)
• autofinanciering (rechtspersonen)
! De als eigen inbreng in aanmerking genomen
middelen worden als dusdanig meegenomen voor de
berekening van de solvabiliteit
136
KMO-COFINANCIERING
Indiening dossier:
• BAN-Vlaanderen
• Kredietinstelling
• Investeringsfonds
• Rechtstreeks
Terugbetaling:
• Tussen 3 en 10 jaar
• Gratieperiode voor terugbetaling kapitaal mogelijk (0,1 of 2 jaar – 3 jaar mogelijk indien tussenkomst BA)
• Maandelijkse/driemaandelijkse betalingen (vaste aflossing), bij voorkeur domiciliëring
Solvabiliteit na investering: minstens 10 %
Beperkte waarborgen – evaluatie project per project:
• solidaire borgstelling, hypothecair mandaat, achterstelling en blokkering voorschotten vennoten
137
STARTLENING +
Achtergestelde lening
Bestemd voor alle starters (minder dan 4 jaar actief in hoofdberoep)
• Beantwoorden aan Europese KMO-normen
• Minder dan 250 VTE
• Minder dan € 43 miljoen balanstotaal en/of
• Minder dan € 50 miljoen omzet
Maximumbedrag: € 100.000
Eigen inbreng:
• Leningbedrag/4
• Mag geleend zijn
Interestvoet:
• 3 % , vast
Waarborgen: soepel, evaluatie project per project
138
STARTLENING +
Indiening dossier: via een aanbrenger of kredietinstelling met wie
Participatiefonds Vlaanderen een samenwerkingsovereenkomst
afsloot, dan wel rechtstreeks
Terugbetaling:
• Looptijd tussen 3 en 10 jaar
• Vrijstellingsperiode voor terugbetaling kapitaal mogelijk (0,1 of 2 jaar)
• Maandelijkse / driemaandelijkse vaste bedragen van terugbetaling, bij
voorkeur via domiciliëring
Volgen van begeleidingsprogramma na opstart wordt aanbevolen
(door AIO ondersteund traject)
139
STARTLENING +
Extra’s voor natuurlijke personen die op het ogenblik van de aanvraag
niet-werkende werkzoekenden zijn mits:
1/ Looptijd van lening minimum 5 jaar – maximum 10 jaar
2/ Aflevering geldig attest startlening bij indiening aanvraag
- Recht op werkloosheidsuitkering blijft behouden tot 15 jaar na start
zelfstandige zaak
- Geen waarborgen
- Kwijtschelding schuld bij onvrijwillige stopzetting (beperkt tot
maximum € 40 000)
140
BESLISSING KREDIETCOMITÉ
Beslissing: binnen de 4 weken
• Mededeling van beslissing, werkdag nadat beslissing genomen
is
• Leningvoorstel/overeenkomst via mail bezorgd aan de
kredietinstelling, aanbrenger, investeringsfonds, BAN-
Vlaanderen…die het dossier indiende.
• Terbeschikkingstelling middelen op vraag van de
kredietinstelling, aanbrenger, investeringsfonds, BAN-
Vlaanderen,… na vervulling van alle voorwaarden
141
COMBINATIEMOGELIJKHEDEN
Cumul van Startlening + met KMO-cofinanciering is mogelijk
(bedrag van alle leningen samen mag niet hoger liggen dan
€ 350 000)
Combinatie met waarborg op bankfinanciering via PMV
Waarborgregeling is mogelijk
142
HEFBOOMWERKING : VOORBEELD
Startend bedrijf : investeringsbehoefte € 300.000
• Uitgangspunt : maximale tussenkomst PFV
• KMO-cofinanciering : € 150.000
• Eigen inbreng : € 37.500
• Bank minimaal € 60.000
• € 52.500 via andere kanalen, eventueel ook bank
• ! bank kan beroep doen op Waarborgregeling PMV
• --> blanco risico bank bij toekenning van € 112.500 door de
bank en maximaal gebruik Waarborgregeling :
• € 28.125
143
HEFBOOMWERKING : VOORBEELD
Vaststelling : combinatie van (complementaire)
overheidsinstrumenten maakt het mogelijk om met een inbreng van
€ 37.500
en een residueel risico voor de eventueel tussenkomende
bank van € 28.125 een project van 300.000 € op te starten
....
mede dank zij het feit dat PFV achtergestelde leningen
toekent, die door de bank als een uitbreiding van het eigen
vermogen beschouwd kunnen worden voor de financiële
analyse
144
ONTVANKELIJKHEID FINANCIERINGSDOSSIERS
Voor nieuwe investeringen door aanvragers die wonen in het Vlaamse
Gewest of er hun zetel hebben of voor investeringen in het Vlaamse
Gewest
Aanvrager moet toegang tot het beroep hebben (indien vereist)
Enkel nieuwe investeringen (ook vervangingsinvesteringen,
tweedehandsmateriaal)
Sectorbeperkingen in het kader van de de-minimisregel
Beantwoorden aan de Europese KMO-definitie
Geen tussenkomst voor
• Tradingactiviteiten
• Ondernemingen in moeilijkheden
• Natuurlijke personen in schuldbemiddeling
• Onderzoek & Ontwikkeling
• Businessplan met onvoldoende terugbetalingscapaciteit (moet
aangetoond zijn op het einde van het 2e jaar – op het einde van het 3e
jaar indien tussenkomst BA)
145
EVALUATIECRITERIA
"DE JUISTE PERSOON MET HET JUISTE PROJECT"
• Participatiefonds Vlaanderen kijkt naar profiel aanvrager (opleiding,
ervaring), aspecten op organisatorisch, technisch, juridisch vlak,
financiële gegevens, terugbetalingscapaciteit
Kredietinstrumenten van Participatiefonds Vlaanderen laten
kredietinstellingen toe om kredietrisico in te perken en marge over te
houden voor toekomstige kredietverlening
Bij weigering dossiers :
• Schriftelijke mededeling van elementen van weigering
• Mogelijkheid tot opnieuw voorleggen dossier met aanvullende
informatie in antwoord op elementen van weigering
Steeds mogelijk om tijdens persoonlijk contact het project ten gronde te
bespreken.
146
CIJFERS
Ingediende en goedgekeurde aanvragen voor een lening, in aantallen,
tijdens het eerste werkingsjaar
147
CIJFERS
Goedgekeurde bedragen tijdens het eerste werkingsjaar
148
CIJFERS : GOEDKEURINGSPERCENTAGES
Participatiefonds Vlaanderen Aanvaardingspercentage
Startlening 62%
Starteo 79%
Optimeo 78%
BA+ 92%
Totaal 70%
149
WINWINLENING
WINWINLENING
Doel: particulieren aanmoedigen om ondernemers in Vlaanderen te
financieren dankzij een fiscaal voordeel en een waarborg
Voordeel voor ontlener:
• Jaarlijks belastingkrediet van 2,5 % op het geleende bedrag
• Eenmalig belastingvoordeel van 30 % van de verloren hoofdsom bij
faillissement, stopzetting of overlijden van de kredietnemer
Achtergestelde lening – duur: 8 jaar
Huidige rentevoet: min 1,125 % - max 2,25 %
151
WINWINLENING
Kredietgever: particulier geeft lening uit privé-vermogen
niet: - onderneming
- echtgenote / wettelijk samenwonende van
kredietnemer
- werknemer/werkgever
Totaal bedragen aan Winwinleningen:
- maximaal 50.000 € per particuliere kredietgever (M/V)
- maximaal 200.000 € per kredietnemer.
9 aflossingsmogelijkheden
Aanmelding en schrapping via website www.winwinlening.be
152
GEREGISTREERDE WINWINLENINGEN
3,12 8,96 8,13 9,65 8,23 24,24 36,07 46,57 53,49
123
337 308 370331
851
1314
1669
1945
0
500
1000
1500
2000
2500
0
10
20
30
40
50
60
2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
(in miljoenen €)
Bedrag Aantal
153
GEMIDDELD BEDRAG
25.325
26.575
26.404
26.076
24.859
28.484
27.447
27.900
27.503
23.000
23.500
24.000
24.500
25.000
25.500
26.000
26.500
27.000
27.500
28.000
28.500
29.000
2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
154
STARTERS
58%
52%
48%51%
61%
54%
51%
55%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
2011 2012 2013 2014
Bedrag Aantal
155
CONTACT
Algemeen : www.pmv.eu
Helpdesk Waarborgbeheer nv
02/229.52.77
helpdesk.waarborgbeheer@pmv.eu
Helpdesk Participatiefonds Vlaanderen
02/229.53.10
participatiefonds@pmv.eu
156
Tax Shelter voor startups
natuurlijke personen aanmoedigen om
te investeren in startende
ondernemingen via:
- directe investeringen,
- investeringen via een door de FSMA
erkend crowdfunding platform,
- investering in een starterfonds
Eigen inbreng
Bootstrapping
FFF
Overheidssteun
Bank
Risicokapitaal
Crowdfunding
• Exploitatiecyclus:
- kaskrediet- vaste voorschotten- commercial finance- kasplannings- en voorafbetalingskredieten
• Investeringen:
- investeringskrediet- leasing
Mythe: banken zijn veel te moeilijk
• Spaarders ↔ Intermediëren ↔ Kredietnemers
• Zij werken dus met geld van anderen!
Risico’s beheren (krediet, liquiditeit, markt, operationeel)
Kapitaal & liquiditeit buffers
Bazel regelgeving
Waarom bestaan banken?
Mythe: banken lopen geen risico’s
• Vertrouwen in het risico = krediet
• Vertrouwen ontstaat beredeneerd
• Vertrouwen begint met informatie-evenwicht
• Telling is selling!
Mythe: banken zijn alleen geïnteresseerd in
waarborgen
• De harde waarheid: “Banken zijn vooral
geïnteresseerd in jou!”
• Wat willen bankiers, en geldschieters in het
algemeen over jou te weten komen?
Wie ben ik?
• voorgeschiedenis en kwalificaties
• sector en activiteit
• klanten
• leveranciers
• concurrenten
• organisatie
• externe steun
• financiën
Wat ga ik doen met het geld?
• maak het begrijpelijk
• WAAROM?
• besef je voorsprong …
• … dus investeer in je verhaal
Waarom is mijn plan OK?
• kader ruim
• neem gesprekspartner mee
• creëer inzicht en begrip …
• … bouw vertrouwen op
Terugbetalen?
Onderbouw:
• Investeringsplan: hoeveel heb je nodig?
• Financieringsplan: hoe ga je dat betalen?
Toon terugbetalingscapaciteit aan:
• Omzetprognose | variabele kosten | brutomarge
• Vaste kosten
• Break-even analyse
• Kasplan
• Resultaat
Waarborgen?
• Veiligheid
• Denk er zelf vooraf over na
• Begin er zelf over
• Mogelijkheden - denk aan ’Tweede Waarborg-regeling
van PMV’
Met andere woorden:
maak een ondernemingsplan
Ondernemingsplan
• Goede investering
• Multifunctioneel
• In de eerste plaats: voor jezelf
• Opportuniteiten
• Valkuilen
• Zoek hulp
• Laat je uitdagen, verdraag kritiek
• Begin er op tijd aan
• Hou het up to date
Eigen inbreng
Bootstrapping
FFF
Overheidssteun
Bank
Risicokapitaal
Crowdfunding
• Doel voor je onderneming / startup: je onderneming
helpen om de volgende stap te zetten (eerste
marktintroductie, nieuwe producten, overnames,
(internationale) groei, ...)
• Doel voor de investeerder: meerwaarde realiseren op
zijn investering
Risicokapitaal - doel
Risicokapitaal - vormen
• Incubators / accelerators (privé of publiek): typisch
relatief kleine bedragen (15-50 kEUR)
• Business Angels (privé-individuen): bedragen
tussen 20 en 150 kEUR. Smart Money, met
keerzijde…
• Venture Capital (privé of publiek), afhankelijk van
fonds: bedragen tussen 250 kEUR en 2-5 mEUR
Investeringsproces (1/2)
1. Zorg voor een goede
voorbereiding (sterke pitch /
slidedeck, business plan,
financieel plan). Toekomstvisie
is belangrijk!
2. Selecteer investeerders die je
wil benaderen, op basis van hun
scope en investeringsportfolio
3. Benader die investeerders, bij
voorkeur met een introductie
Investeringsproces (2/2)
4. Stel je bedrijf voor (pitch + visie)
5. Indien interesse: licht volledig
business en financieel plan toe
(voor je het hen volledig
toestuurt)
6. Due diligence start (hou opties
open!)
7. Werk richting een term sheet
8. Contracting
Mythe: investeerders zoeken naar ‘veilige’
investeringen
• Risicokapitaalinvesteerders zoeken naar schaalbaarheid:
hoe kan ik mijn geld 5, 10, 20 of meer keer
terugverdienen?
• Voor elk type investeerder liggen de criteria anders
• BA’s hopen op een exit na 7-10 jaar, VC’s na 3-5 jaar
Mythe: investeerders staan in de rij te wachten
• Investeerders zien tientallen, zoniet honderden
dossiers per jaar en investeren in slechts enkele: zéér
selectief!
• Zorg dus voor een goede match met waar zij naar op
zoek zijn (anders tijdverlies)
• Investeerders doen een grondige ‘due diligence’. Alles
samen duurt een volledig proces (eerste contact tot
geld op de rekening) minstens 6-9 maanden!
Mythe: risicokapitaal is nodig voor elk
groeibedrijf
• Denk zorgvuldig na over welke vorm van financiering
je nodig hebt
• Risicokapitaal is slechts in bepaalde gevallen nuttig
• Risicokapitaal is een dure vorm van financiering. Het
goedkoopst is geld van klanten, leveranciers of de
bank!
Mythe: investeerders denken enkel aan hun
geld
• Investeerders hebben er alle belang bij hun
portfoliobedrijven te ondersteunen en adviseren
• Kijken naar hun portfolio om te kijken waar ze ervaring
en netwerk in hebben
• Praat met andere ondernemers die door een
investeerder gefund zijn over zijn/haar ervaringen
Mythe: risicokapitaal is een garantie op succes
• In een typisch investeringsfonds is 70-80% (!) van de
investeringen verlieslatend. Slechts 10-20% zorgt voor
de winst
• Facebook zorgde op haar eentje voor 35% van alle VC
inkomsten uit exits in de VS in 2012
Mythe: investeerders praten niet met elkaar
over ‘leads’
• Investeerders ‘syndiceren’ vaak deals en praten dus
met elkaar over potentiële dossiers
• Professionele communicatie over andere investeerders
is dus vereist!
• Introducties helpen je slaagkansen te vergroten
Mythe: elke investeerder is even interessant
• Investeerders hebben meestal een focus (sector,
investeringsfase, ...) en dus specifieke ervaring en een
netwerk.
• Je onderneming is slechts op bepaalde momenten
interessant voor bepaalde investeerders.
• Maak je huiswerk grondig! Zorg dat je tijdig op hun
radar geraakt, maar ook niet te vroeg of te laat.
Mythe: investeerders investeren in technologie /
producten
• It’s a people’s business! Liever investeren in een A-
team met een B-idee dan omgekeerd!
• Zeker jonge start-ups moeten vaak pivoteren. Dan
beter een goed team hebben dan een eerste ’perfect’
idee (dat allicht toch bijgestuurd wordt)
Mythe: met 1 goede investeerder zit je gebeiteld
• Een onderneming succesvol maken is een marathon,
geen sprint
• Je hebt verschillende investeerders nodig die elkaar
aflossen
• Zeker voor groeibedrijven (‘gazelles’) is geld zoeken
een (bijna) permanente bezigheid
Het landschap van risicokapitaalverschaffers
• Brochure Agentschap Innoveren & Ondernemen
“Overzicht van de risicokapitaalverschaffers in
Vlaanderen”
• BVA (Belgian Venture Capital & Private Equity
Association)
• BAN Vlaanderen
Informatie?
Incubators / Accelerators
*
* Flexibele kredietvormen, geen equity
Business Angels & Venture Capital
... and many more
iMinds als investeerder
• iStart incubatieprogramma met o.a.
• Zaaikapitaal
• (50 kEUR, in bepaalde gevallen tot 100 kEUR)
• Uitgebreid pakket aan coaching en begeleiding (o.a. Workshops met 1-on-1 natraject, dedicated coach, EiR)
• Huisvesting, softwardeals, extra’s van ‘corporates’, ...
• Toegang tot (bijna) alle (ICT gerelateerde) research expertise aan Vlaamse kennisinstellignen
• Beperkingen
• Enkel ICT / digitale media start-ups
• Minimaal proof-of-concept nodig
• Geen verloning ondernemers
Call deadlines: 1/2, 1/5 & 1/10
Eigen inbreng
Bootstrapping
FFF
Overheidssteun
Bank
Risicokapitaal
Crowdfunding
Crowdfunding?
• Risico-financiering verwerven via een grote groep
kleine financiers
• startend in uw eigen (social) netwerk
• voor de financiering van een project of onderneming
• via een online campagne
• met vooraf bepaald doelbedrag en deadline
Mythe: iedereen kent crowdfunding
• Crowd watte?
• Crowdfunding is nog steeds weinig gekend in
Vlaanderen
• Vlamingen zijn terughoudend
• In 2016 slechts ca 6 mEUR in België
• Onbekend is onbemind!
Mythe: crowdfunding is Kickstarter
4 vormen
donaties rewards leningen aandelen
Crowdfunding vlag dekt veel!
Voorverkoop
‘Pretailing’
donaties rewards leningen aandelen
Niet financiële return Financiële return
filantropie Equity CFP-to-B lening
P-to-P lening
sociale lening
obligatielening
hybride
Convertible note
Equity linked note
Achtergestelde lening
Omzet- of winstdeling
…
crowdfinance
Donaties
Rewards
LeningYoghurt Barn: start nieuwe vestiging Amsterdam
224
Member of the KBC groupAandelen
Mythe: it’s about “the crowd”
• Geen naamloze menigte
• It’s about ‘YOUR’ crowd, of een ‘specifieke’ crowd
• Welbepaalde community
• ‘Deel uitmaken van’
• Betrokkenheid
Mythe: it’s about “funding”
• ideale Lakmoesproef
• marktonderzoek bij doelgroep
• co-creatie business plan en product
• pré-marketing
• klanten werven
• een deeltje van je financiering (of omzet)
Mythe: crowdfunding is een gemakkelijke
manier van financiering
• Pré-crowdfunding campagne / voorbereiding:
vergelijkbare projecten, pitch: waarom!, stakeholders,
beloningen, communicatie, marketing, doelstellingen,
kosten, kanalen, juridisch,…
• Campagne voeren: on- en offline, growthhacking!,
communicatie updates, Q&A,…
• Na de campagne: community management, open
communicatie, ‘investor relations’, beloftes nakomen
cf of eigen platform
Mythe: crowdfunding is er voor elke
ondernemer
• Niet voor iedereen
• Bepaalde niches: creatieve projecten, 3 Ps,…
• Sociaal-maatschappelijke projecten
• Risicovolle (innovatieve) projecten en startups
• Ondernemingen met een grote achterban
• Vooral B2C, maar ook B2B
Tijd voor project break-even
Equity
Rewards
Mythe: crowdfunding is goedkope financiering
• Commissies platform: registratie, succes fee,
transactiekosten
• Juridische en fiscale aspecten!
• Protectie IP?
• Kost PR
• Kost toekomstige beloningen (verzending!)
• Time is money!
Het landschap van crowdfunding
Platformen & Plugins
…
246
Member of the KBC groupAandelen€100,000 opgehaald via Bolero crowd€300,000 via privé investeerders
Member of the KBC group
Type of instruments if Project is NV
Project
NV
Bond
Convertible
Bond
Equity
crowd
crowd
• Crowd invests in bonds issued by NV
• Crowd invests in a cvba which in turn
invests in conv bond or equity in NV
• Preferred dividend or remuneration
• Board composed of NV board
members
• Crowd can do follow-on investments
• Very limited PoA internal cvba
• Extended PoA versus NV (SHA)
• Bolero platform could be used for dividend
/ intrest payments
• Private Placement is separate from crowd,
but preferably same conditions
Private
placementSPV cvba
Member of the KBC group
Member of the KBC group
Member of the KBC group
• Website Agentschap Innovatie & Ondernemen
• ECN (European Crowdfunding Network)
• Douw&Koren
• www
Informatie?
Eigen inbreng
Bootstrapping
FFF
Overheidssteun
Bank
Risicokapitaal
Crowdfunding
Betalende klanten?!?!
The customer funded
business
• Focus op sales ipv VC
funding
• 5 business modellen met
relatief lage opzet kost
• Klant betaalt alvorens product
en/of service geleverd wordt
• Vb: Dell, Microsoft,…
• Ook voor tech startups, maar
niet voor elke business
CONCLUSIES
• Financieren draait om vertrouwen: neem jezelf, je business en dus ook je ondernemingsplan serieus
• Een plan maken vraagt ‘regie’...
• …en een netwerk van sparring partners
• Binnen de financieringsmix is eigen inbreng een ’must’
• Ondernemingsplan stem je af op de beoogde financiers:
Bank: focus op terugbetalingscapaciteit en gezonde financiële structuur
Risicokapitaalverschaffer: focus op schaalbaarheid en exit
Overheid: focus op de regels over mogelijkheden tot tussenkomst
Crowdfunding: focus op aantrekkelijkheid en betrokkenheid
FFF: focus op je droom en hun geloof in jou; diep respect!
Hoe ziet u financieringsmix er uit?