DE LERENDE ACCOUNTANTSORGANISATIE

STEMT U OOK?

1. Jazeker!

2. Wacht nog heel even. Bijna. Ja, gelukt!

3. Nee. (alhoewel …)

2 De Lerende Accountantsorganisatie - Accountantsdag 2014

Vrije Universiteit Amsterdam

HET ONDERZOEKSTEAM

PHILIP WALLAGE

CATHY VAN DYCK

ANNA GOLD

ELROY HUIJSMAN

3 De Lerende Accountantsorganisatie - Accountantsdag 2014

Vrije Universiteit Amsterdam

HET ONDERZOEK

> interviews (N=25)

> survey (N=889)

4 De Lerende Accountantsorganisatie - Accountantsdag 2014

• eerste verkenning lerend vermogen

accountancy

In hoeverre zijn accountantsorganisaties

lerende organisaties?

Hoe kenmerkt zich hun foutencultuur?

• duiding in samenspraak met publiek

• de theorie

• DO’s & DON’T’s

Vrije Universiteit Amsterdam De Lerende Accountantsorganisatie - Accountantsdag 2014 5

EEN ANDERE KIJK …

Vrije Universiteit Amsterdam De Lerende Accountantsorganisatie - Accountantsdag 2014 6

Vrije Universiteit Amsterdam De Lerende Accountantsorganisatie - Accountantsdag 2014 7

MAAKT U FOUTEN?

1. Zeg, wat denk je wel? Natuurlijk niet!

2. Mijn collega’s niet, maar ik inderdaad wel.

8 De Lerende Accountantsorganisatie - Accountantsdag 2014

Vrije Universiteit Amsterdam

PILOTEN & MEDISCH SPECIALISTEN

“Ik maak geen fouten.”

9 De Lerende Accountantsorganisatie - Accountantsdag 2014

Vrije Universiteit Amsterdam

PILOTEN VS SPECIALISTEN

“Ik maak geen fouten.”

10 De Lerende Accountantsorganisatie - Accountantsdag 2014

0

20

40

60

80

piloten 1980s piloten 2000 artsen 2000

eens

Sexton & Helmreich (2000)

Vrije Universiteit Amsterdam

GROTE FOUTEN BESTAAN NIET, EN ANDERE MISVERSTANDEN

• fout:

knop verkeerde kant op gedraaid

•gevolgen:

• verwaarloosbaar (thuis)

• fundamenteel (Mount Everest)

• fouten, ofwel honest mistakes

• per definitie onbedoeld

• is iets anders dan overtreding

• al dan niet doelbewuste beslissing ….

• regel te negeren

11 De Lerende Accountantsorganisatie - Accountantsdag 2014

Vrije Universiteit Amsterdam De Lerende Accountantsorganisatie - Accountantsdag 2014 12

Vrije Universiteit Amsterdam De Lerende Accountantsorganisatie - Accountantsdag 2014 13

Vrije Universiteit Amsterdam De Lerende Accountantsorganisatie - Accountantsdag 2014 14

onbedoeld slordig moedwillig

Vrije Universiteit Amsterdam

INTERVIEWS

> 19 mannen

> 6 vrouwen

> 11 big 4

> 9 next 9

> 2 kleiner

> 3 anders

> 16 partners

(/dir/best)

> 2 (midden)

mngmnt

> 2 young profs

> 5 studenten RA

15 De Lerende Accountantsorganisatie - Accountantsdag 2014

• 25 diepte-interviews

• aan de hand van eigen casuïstiek

(‘critical incidents’)

• 2-3 incidents per interview

• duur interview ca 1,5 uur

• voorbeelden:

• ten onrechte aftekenen (onderdeel

werkzaamheden), onjuist documenteren,

onduidelijk communiceren, waarderen

onderhande werk, beoordeling ICT,

onjuiste oordeelsvorming

Vrije Universiteit Amsterdam

SURVEY

> foutencultuur

> mastery

> aversie

> org. leren

> regeldruk

> beroepstrots

16 De Lerende Accountantsorganisatie - Accountantsdag 2014

• breed uitgezet

• 889 volledig ingevulde vragenlijsten

• 81% man, 19% vrouw

• gemiddeld 13 jaar werkzaam

Vrije Universiteit Amsterdam

SURVEY

> 22% big 4

> 16% next 9

> 52% kleiner

> 10% anders

> 32% controle

> 39% samenstellen

> 3% vaktechniek

> 1% compliance

> 18% advies

> 7% anders

> 46% partner/dir/bestuur

> 29% manager

> 9% controleleider

> 6% assistent/junior

> 10% anders

17 De Lerende Accountantsorganisatie - Accountantsdag 2014

• breed uitgezet

• 889 volledig ingevulde vragenlijsten

• 81% man, 19% vrouw

• gemiddeld 13 jaar werkzaam

LEREN VAN FOUTEN

“Dat doen wij intern wel. Dat wij een dilemma op tafel

gooien: hier loop ik tegenaan, hoe zou je er nou mee

omgaan?

Het is min of meer vast agendapunt en iedereen kan input

geven.

Daar komen een heleboel dingen uit. En uiteindelijk komt

daar ook een oplossing uit. En het is gebruikelijk dat je

gebruik maakt van elkaars kennis.”

partner, klein kantoor

18 De Lerende Accountantsorganisatie - Accountantsdag 2014

Vrije Universiteit Amsterdam

FOUTENCULTUUR: MASTERY

> “In mijn organisatie

denkt men –na een

fout– na over hoe

deze werd

veroorzaakt.”

> gunstige scores

> hoge spreiding

> ↑ andere orgs

> ↓ next 9

> ↑ partners

> ↓ assistenten

> ↓ controleleiders

> ↓ controle

19 De Lerende Accountantsorganisatie - Accountantsdag 2014

1

1,5

2

2,5

3

3,5

4

4,5

5

correctie analyse leren

Vrije Universiteit Amsterdam

MASTERY

“Ik heb er nooit zo over nagedacht. Maar je moet wel

verdomd met je billen bloot wil jij zeggen van

‘ik heb een foutje gemaakt bij de controle van het

onderhanden werk of ik ben iets vergeten op te sturen. Daar

moeten we iets van leren.’

Dat wordt nog niet gedaan.”

partner, klein kantoor

20 De Lerende Accountantsorganisatie - Accountantsdag 2014

Vrije Universiteit Amsterdam

IMMATERIEEL, MATERIEEL, FUNDAMENTEEL

“Lerend vermogen begint met openheid …”

21 De Lerende Accountantsorganisatie - Accountantsdag 2014

Vrije Universiteit Amsterdam

ORGANISATIEFOUTEN

Wanneer eenzelfde fout meermaals, door verschillende

mensen wordt gemaakt, is de kans groot dat er sprake is van

“organisatiefouten”

De onderliggende oorzaak ligt op het niveau van het systeem,

het proces of de organisatie(cultuur) & maakt dat

1. de kans op deze fout groot is, of

2. overtreding aantrekkelijk (of aan regels houden lastig)

Ad 1 Denk bijvoorbeeld aan parkeer-app.

Ad 2 Denk bijvoorbeeld aan verbreedde A2

22 De Lerende Accountantsorganisatie - Accountantsdag 2014

Vrije Universiteit Amsterdam De Lerende Accountantsorganisatie - Accountantsdag 2014 23

Vrije Universiteit Amsterdam

FOUTENCULTUUR: AVERSIE

> “In mijn organisatie

zijn mensen bang

fouten te maken.”

> gunstige scores

> hoge spreiding

> ↑ big 4

> ↑ managers

> ↑ controleleiders

> ↓ managers

> ↑ controle

> ↑ compliance

24 De Lerende Accountantsorganisatie - Accountantsdag 2014

1

1,5

2

2,5

3

3,5

4

4,5

5

preventie angst verhullen

Vrije Universiteit Amsterdam

AVERSIE

[interne review]

“Nou daar kwam dus iets uit wat hij beter had moeten doen.

En dat is niet fijn.

En vervolgens is de vraag: Hoe ga je daarmee om?

Ik heb daar destijds wel een beetje werk van gemaakt. Ik

zei ‘Iedereen maakt fouten en dat is niet fijn. Maar ga

iemand ook helpen. Je mag, straffen maar ga vervolgens

ook helpen.’

En hij werd vervolgens niet geholpen. Het was iemand die

best wel een grote mond had altijd, maar hij liep in de

kortste tijd echt als een zielig vogeltje bij.”

partner, big 4

25 De Lerende Accountantsorganisatie - Accountantsdag 2014

Vrije Universiteit Amsterdam

AVERSIE (2)

“Het gevoel wat bij mij vooral overkomt is het angstgevoel

van ‘er komt iemand meekijken in ons dossier en stel dat’.

De rapporten zijn ook niet mals, de uitkomsten. Bij alle

soorten accountantskantoren is de kwaliteit gewoon als

onvoldoende beoordeeld.

…

Ja, het zou echt perfect zijn als het elk jaar weer een stukje

beter wordt; de controle en het dossier, dan is dat ook goed.

Maar ik merk nu een soort angst, toch. Dat ‘heel formeel

aan allemaal dingetjes voldoen’ en dan is dat maar

afgedekt’.”

manager, next 9,

26 De Lerende Accountantsorganisatie - Accountantsdag 2014

Vrije Universiteit Amsterdam

CULTUUR VOOR ORGANISATIONEEL LEREN

> “In mijn organisatie

worden nieuwe

inzichten met

elkaar gedeeld.”

> gunstige scores

> hoge spreiding

> ↑ andere orgs

> ↓ big 4

> ↓ next 9

> ↑ partners

> ↓ assistenten

> ↓ controle

27 De Lerende Accountantsorganisatie - Accountantsdag 2014

1

1,5

2

2,5

3

3,5

4

4,5

5

organisationeel leren

ORGANISATIONEEL LEREN, IS SAMEN LEREN

“Ik geloof zelf heel erg in teamleren. Ik bedoel, voor

individueel leren is heel veel aandacht in accountancyland

maar er is heel weinig aandacht voor teamleren.

Maar een van de aspecten binnen teamleren is ook dat er

vertrouwen binnen het team ontstaat en dat mensen de

communicatie skills hebben om ook echt binnen een team te

communiceren en te acteren.”

partner, next 9

28 De Lerende Accountantsorganisatie - Accountantsdag 2014

Vrije Universiteit Amsterdam De Lerende Accountantsorganisatie - Accountantsdag 2014 29

Vrije Universiteit Amsterdam De Lerende Accountantsorganisatie - Accountantsdag 2014 30

Vrije Universiteit Amsterdam

DO’S & DON’T’S

DO’s

• creëer een veilig klimaat

• wees mild ten aanzien van fouten

> (maar niet per se bij overtredingen)

• neem fouten serieus

• leer ook van fouten met kleine

gevolgen

• wees alert op org-fouten

•weet wanneer je 1- en 2- kunt en

moet leren

• walk the talk. wees een rolmodel.

31 De Lerende Accountantsorganisatie - Accountantsdag 2014

•DON’Ts

• uitgaan van kwade opzet

> ofwel: verwar fouten niet met

overtredingen

• pas actie ondernemen bij fouten met

materiële of fundamentele gevolgen

Vrije Universiteit Amsterdam

REGELDRUK

> “In mijn organisatie

maken eisen van

toezichthouders

het moeilijk om het

werk goed te

doen.”

> gunstige scores

> hoge spreiding

> ↑ big 4

> ↓ next 9

> ↓ andere orgs

> positie n.s.

> werkzaamh n.s.

32 De Lerende Accountantsorganisatie - Accountantsdag 2014

1

1,5

2

2,5

3

3,5

4

4,5

5

regeldruk

WIE SCOREN HET HOOGST OP BEROEPSTROTS?

1. partners en directeuren

2. managers en assistenten

33 De Lerende Accountantsorganisatie - Accountantsdag 2014

Vrije Universiteit Amsterdam

BEROEPSTROTS

> “Ik ben trots op

mijn vak.”

> gunstige scores

> hoge spreiding

> soort org n.s.

> ↑ partners

> ↓ controleleiders

> ↓ controle

34 De Lerende Accountantsorganisatie - Accountantsdag 2014

1

1,5

2

2,5

3

3,5

4

4,5

5

organisationeel leren

Vrije Universiteit Amsterdam De Lerende Accountantsorganisatie - Accountantsdag 2014 35