Post on 02-Dec-2014
description
maart 1997 jaargang 8 nr. 38
booos ng stichting industrieel bo u we n nederl and
• nieuwsbrief
Al sinds de jaren vijftig is Zoontjens Beton actief met de ontwikkeling van speciale daktegels. De confrontatie met steeds weer nieuwe, praktische parkeerproblemen inspireert telkens de zoektocht naar nieuwe oplossingen voor een functionele omgeving.
080mmFLOORMATEFORPD90~U U Ui I XXCJXXU X 0 0:/ o 0 0 0 0 V· DAK ___ -== ____ ~ ___ ~ ___ -=-=--- ____ <==__ BEDEKKING
"'daklocktegel pardak PD90 systeem. /
Voor de dakbestrating zijn diverse systemen
ontwikkeld die stuk voor stuk aandacht schenken aan
ontwerp, kwaliteit, systeemopbouw en drainage.
Natuurlijke materialen, veel keuzes in deklagen,
kleuren en maten en door Baukje Trenning ont
worpen tegelstructuren geïnspireerd op verstilde
landschappelijke verschijningsvormen. Zo zijn in
samenwerking met Het Buro Dak Advies (BDA, ook
Booostinglid) 'daklocktegels' ontwikkeld voor een
stormvast vlakdaksysteem en wordt gewerkt met
tegels van 100% recycled bouw- en sloopafval. Voor
deze hergebruikmethode heeft Zoontjens in 1996 de
Bouwrecyclingprijs ontvangen.
,
.J
r ,
PRO G RAM MAP ROG RAM MAP ROG RAM MAP ROG RAM M A
15:00 Ontvangst en introductie
15:15 Rondleiding
16:00 'Ontwerp, Onderzoek en Ontwikkelingen' bij Zoontjens Beton
door Mr. Hans Ververs, algemeen directeur
16:30 'Parkeerdaken, toen en later',
door Albert van den Hout, directeur Buro Dak Advies
17:00 'Mijmeren over parkeerdaken'
door Fons Verheijen,
directeur architectenburo Verheijen, Verkoren en de Haan te Leiden
17:30 Discussie
18:00 Happy Hour
19:00 Eind
- --Geïnte resseerd in deelname? Inschrijving via deze antwoordkaart. .'
80 mm FLOORMATE FOR PD90
L
Aankondiging van het bezoek aan Enitor te Buitenpost (Friesland) op donderdag 1 mei 1997 van 16.00 tot 20 . 00 uur
Extraas . l n
I Enitor produceert kunststofprofielen via de vetwerkingstechniek extruderen. Het bedrijf maakt deze
op specificatie voor vele takken van industrie. Als 100% toeleverancier heeft het geen eigen product
programma, ook niet voor de bouw. Circa 30% van de omzet komt 'via via' in de bouwsector terecht.
Daarbij valt te denken aan profielen voor scheidingswanden, hellende dal<en, beglazing en dichting.
Als marktparrner geeft Enitor ruim gestalte aan parrnership, om samen met relaties mee te denken
in de oncwerp- en oncwikkelingsfase. In het verlengde van de Booosting-doelstelling van het
Ontwikkelen, Ontwerpen en Onderzoeken is de naam niet Enitor, maar Enitooor.
Dit uitgangspunt leidt niet zelden tot nieuwe technieken. Zo is een specialisme binnen het specialisme
het co-extruderen en tri-extruderen. Enitor is in staat via deze technieken respectievelijk twee en drie
extruders aan elkaar te koppelen op één matrijs. Het unieke resultaat hiervan is dat twee of zelfs drie
verschillende grondstofsoorren en/ofkleuren in één profiel aan elkaar worden verbonden. Een ander
specialisme is de techniek van het on-line bedrukken en stanzen van profielen.
Kom het allemaal maar eens bekijken in Buitenpost.
PRO G RAM MAP ROG RAM MAP ROG RAM MAP ROG RAM M A 16:00 16:15
16:45
17:00 18:00 18:15 18:45 19:15 20:00
Ontvangst en introductie
'Extruderen en haar toepassingen'
door J.H. Schoonstra, algemeen directeur van Enitor
en Haye Tabak, hoofd Marketing van Enitor
'Geveltoepassingen'
door Jan van den Berg, directeur van Hunter Douglas te Leek
Fabrieksronde
Pauze
Discussie
Tegenlezing
Broodje en Bittertje
TheEnd
Geïnteresseerd in deelname? Inschrijvin via de antwoordkaart.
03
,
.J
• 11
Vooraankondiging van de 'Technology Transfer' i .s.m . de afstudeerrichting Bouwtechnologie op de TU Delft op vrijdag 20 juni 1997
Herbestemming van gebouwen De resldtaten van de module 'Tcchnology Transfer' die van 5 mei tot 27 juni as. plaatsvindt voor
de afstudeerrichting Bouwtechnologie van de TU te Delft worden op 20 j,uni aan Booosting
belangstellenden gepresenteerd. 's Ochtends komen studenten aan het
woord over llun onrwerpen voor industrieel te vervaardigen inbouw
paketten voor herbestemming van te renoveren en te hergebruiken
gebouwen. Er nl gebruik worden gemaakt van materialen en technieken uit
andere ontwerpdisciplines, zoals de auto- en vliegtuigindustrie.
De middag is ingeruimd voor ruime discussie over de mogelijkheid om
bestaande kantoor- en industriële gebouwen op te waarderen of te
herbes tem men door gebruik te maken van industrieel vervaardigde
inbouwpakketten. De marktpotentie van 500.000 m' te renoveren
kantoorruimte per jaar, moet in ieder geval ondernemers als muziek in de
oren klinken.
• ~ o oow Lazznd 6u~SSOLdo • U wordt later op de hoogte gesteld van het definitieve prograIllma .
NAAM
BEDRIJF
I I AOI{!~
POSTCO DE WO( )N PLAATS
TELEHX1N
19.00 uur met
o Komt op donderdag 10 april naar Zoontjens Beton in Tilburg van 15.00 tot personen. (zie pag. 0/.(2)
Booosting
,
o Komt op donderdag I mei naar Enitor te Buitenpost van 16.00 tot 20.00 uur
met personen. (zi, p',~. (3)
Postbus 10197 3004 AD Rotterdam o Komt op dinsdag 27 mei naar 'Booosting in Scheveningen' van 15.00 tot
19.00 uur met personen. (AVA) ivlaximaal 20 personen. (zi, pag. (5)
o Ontvangt graag informatie over participatie bij Booosting.
o Bestelt het boek Parliápalllen: f 25.00
NiN-particip,mlm: f 39,50
L
o 'Booosting in bedd' (1994/95) o 'Booosting in bedrijf (1992) o 'T lissen traditie en experiment' (1989)
.J
•
L
Vooraankondiging van de AVA in Sc heveningen op dinsdag 27 mei 1997 van 15.00 tot 19 .00 uur
(AVA) Booosting In Scheveningen staan op een steenworp afstand
van elkaar drie nieuwbouwprojecten waar ,
respectievelijk een ex-, vice- en de huidige voor
zitter van Booosting de architecten van zijn.
Als Booosting de bouwpraktijk wil vernieuwen
moeten we minimaal hiér iets kunnen vinden.
We hebben het over her bedrijfSverzamelgebouw
'de Viermaster' van jan Brouwer van Jan
Brouwer Associates. Het stalen penthouse van
Archipel Ontwerpers dat Eric Vreedenburgh
samen met Wim van de Kamer ontwierp en de
uitbreiding van visrederij Jaczon, vanjouke Post
(Post ter Avcst Architecten) .
Na een 'rondje haven' en commentaar op deze
gebouwen zullen twee aspecten van een 'ander'
bouwproces besproken worden:
• 'Bouwen zonder aannemer', toegelicht door
Harry van Heeswijk van Bouwteam, het
bouwburo van Architectenburo Cepezed
• 'ISO-certificering in de bouw', over de
(on)mogelijkheden en (non)sense van iso
certificering in de bouw door Buro Heemsrra
en Kop.
Deze haveruniddag vindt plaats tussen 15.00 en
19.00 uur en is een Alleen Voor Aangeslotenen
(AVA)-bijeenkomst voor max. 20 personen.
de Vie rmaster ...
Jan Brouwer Associates
het stalen penthouse ...
Archipel Ont'lerpers
uitbreiding Jaczon ...
Post ter Avest Architecten
bouwt. • • • • • •
Geïn teresseerd in deeln ame? InschrÏvin via de antwoordkaart.
,
• •
.J
L
_~t.!.i.h"ii._ product ontwi kke 1 i ng I Nieuwe rubriek over P1'Oductontwikkeiing
Vanaf heden treft u een meer bedrijfikundige bijdrage over productontwikkeling aa71 door
Jos Lichtenberg van Buro A + te ROl!1mond. Naast directeur' van dit Buro voor
Bouwproductontwikkeling is hij a/gl!1neen bestuurslid van Booosting.
~rod~cto~twi kkeli~~ & organisatie CD
Tot nog toe is in deze nieuwsbrief veel aandacht besteed aan project en producten vanuit het
standpunt van vorm en technologie. Het prikkelen dOOf her laten zien van creatieve oplossingen is
één van de factoren die ondernemers aanzetten tot productontwikkeling. De'le bijdr.lge zal gericht ûjn
op bed rijfskundige aspecten van productontwikkeling. Aspecten zoals bijvoorbeeld:
• hoc pak je het aan
• hoe formuleer je een stra tegie en
• hoe zit de mafkt in elkaar, zullen de inhoud bepalen.
In deze eerste aflevering staat de vraag cennaal : 'Waarom productontwikkeling?' 'Stilstand is achteruitgang' is een gevleugeld gezegde. Een open deur wel licht. Voor sommige
Booostingleden wel, voor velen ook niet. De omgevi ng (markt) is steeds aan veranderingen
onderhevig. Regelgeving verandert, koopgedrag verandert, de organisatie van de bouw verandert en
vooral de concurrentie verandert. Deze veranderingen bepalen de levenscyclus van een product.
11 ,lil
3 4
LEVENSCUCLUS
!V
7 8
Wachten tot het product in fase IV zit kan
een 'ki lling' zijn. Op z'n laatst in fuse UI is de
tijd rijp om na te gaan denken over de
instroom V,111 nieuwe producten. Vanuit
Amerikaanse literatuur worden de nieuwe
producten in &se I 'Wild Cats' genoemd.
Fase TI rypccn men als 'Stars', msc III wordt
omschreven als 'Cash Cows', telwijl [1.se IV
te boek staat als 'Dogs'. In onderstaand
schema ziet u de verdel ing over de matrix.
Van belang is dat een onderneming producten heeft welke MARKTAANDEEL
n JU
o 0 groot ~ I C" ~·C(JW I
o
o 0 klein 1 .... 'l.UCA,T I (§]
o
hoog laag MARKTGROEI
,
evenwichtig over dit schema verdeeld zij n, een gezonde
'portfolio' heeft, zoals dat heee. Over gezond of ongezond zijn
regels op te stellen. Deze en nog een aantal aspecten van
productontwikkeling kunt u ook vinden in de SBR-pubJicatie
'Productontwikkeling voor de bouwmarkt: De rien belang
rijkste succesfactoren', welke i.s.m. ].M.F. Steenhoff van
Steenhoff Public Relations I S.P.R. Pwducties is opgesteld (te
bestellen bij Stichting Bouwresea.rdl: telefoon: 010-412 35 28) .
Op kortere tefmijn beveel ik graag de producwn twikkelings
meeting aan op woensdag 12 maart 1997 in de TU te Delft.
Voor nadere gegevens zie niewsbrief 37. PORTFOUOMATRI,X (een voorbeeld van gezonde opbouw)
o klein product
o groot product In nieuwsbrief39 wordt aandacht besteed aan het voLgende: .J 'Waarom hebben sommige hedl-ijven nu succes met productontwikkeling en andere 1lkrf'
•
..., QJ '" '" "' <... c <IJ 0 '" +J
<IJ lcJ
"' z ,,: '" :::> ~ 0
.0 QJ .. 0> .... '- U 0
'" 0 +J +-' C .<:
"' u "" '-c "' +' "' u > '" c ."
0
'" '-"" CL
"' .0 +-' C
v>
'" '" CL N
"' "' '0
0> :::>
CD
c '" '" +-'
v> c
'" > '0 C
<0 "' .'" L '" ~ '0
~ '" z
Verslag van de glas -eindejaarsbijeenkomst bij ABT te Velp op 12 december 1996
Constructie- ~ l ~s - he l der ? ' Tachtig procent van wat mooi is, is van gl as; Als je he t maar niet kan zien en niet voelt. Gl as en transparantie, glas en mooi '.
Na deze woorden van Jouke Post opende Fmm van Herwijnen. raadgevend ingenieur en directeur van
ABT, de bijeenkomst in her b unoor re Velp. ABT staat bekend als adviesbureau voor draag
constructies. In de afgelopen jaren zijn cr zo'n 6000 projecren door hun handen gegleden, van het
Academisch Ziekenhuis in Unecht rot een tramhalte in Den Haag.
Construeren is ook omwerpen, het is een deel van het ontwerp-proces, vertelt Frans van Henvijnen.
Ieder project is een nieuw probleem, een ander ontwerp dat telkens vraagt om een apme aanpak. Door
meedenken, inspirarie en het gebruik van nieuwe producten probeert ABT op een innovarieve wijze
grenzen re verleggen.
c onstr uc tief on t we rpen Zo is ABT ook bezig met een onderzoek
naar de grenzen van her constructief
ontwerpen in glas. Het is allemaal begonnen
met het paviljoen in Sonsbeek van Benthem
en Crouwel. Je kan door glas heen kijken,
warer kan er niet doorheen en her biedt
comfort tegen wind en water. G las biedr vele
mogelijkheden volgens Rob Nijsse. raad
gevend ingenieur, adjunct-directeur en rien jaar glas-constructeur bij ABT.
In de geschiedenis van de construcriematerialen wordt steeds gezocht naar 'beter en minder'. Smal heeft
alle ontwikkelingen al doorlopen en wordt als betrouwbaar geacht. Nieuwe ontwikkelingen leiden ook
bij beton steeds weer tot verbeteringen. Zoals bijvoorbeeld in het project van O MA waarbij de
wapening onder een 20 centimeter laag beton hangt. De compute r is bij deze berekeningen onmisbaar
geworden. Nieuwsgierigheid en enthousiasme leiden nu tot het begin van een nieuwe periode waarin
l wordt gezocht naar kolommen en liggers van glas.
Door middel van proeven en proefStukken wordt
geprobeerd om de grip op glas te vergroten.
Over 3000 N/m m' kan glas belast worden op trek en
druk maar glas op trek is echter kerf-gevaarlijk.
daarom wordt met de drukkrachten van glas nog
geëxperimenteerd. Mede door de beperkte lengte van
glas, wordt glas gelamineerd roegepasr, (maximale
lengte van glas is 6 meter, gelamineerd 4,5 meter).
07
,
...J
r
Ä
E <0
" E ::5 <lJ Vl ::5 E Vl ~
Vl <0
C <lJ 0> o .0 <lJ 0>
C <0 > +-' ..c u <0 ..c u Vl .., 4-
L
11 Hierbij beschermen de buitenste lagen de binnenste, zoals te zien bij het project van Mecanoo in
Boedapcst. Een nieuwe omwikkeling om grote krachten vloeiend in te leiden op glas, is her materiaal
in te pakken in een verend product; met behulp van nylon. Experimemen met bundeling van glas
staven rot een kolom zijn nog aan de gang.
Voor Rob Nijsse blijft de glazen kolom voorlopig nog een droombeeld.
geboge n glas Naast het constructief ontwerpen in glas, staat het maken van
glas. Er zij n twee verschil lende soortep behandelingen, vertelt
mevrouw van Tetterode-Ponten, d irectrice van Tetterode
Glasateliers uit Voorthuizen.Ten eerste de hittebehandeling:
buigen en smelten van de glasplaten. Ten tweede de plaren die
bewerkt, gezandstraald of geappliceerd worden. Voor alle
behandelingen is de temperacuur zeer belangrijk en is een mal
nodig.
In een diaserie laat mevrouw van Terrerode-Ponren een
verzameling voorbeelden zien van gebogen glas. D e toepassing
wordt veelvuldig toegepast in de bouw, bijvoorbeeld als lift
schacht. Bij het smeltvverk wordt de strUC[UlH van de bodem
van de oven overgebracht op her glas. Indien meerdere
behandelingen gewenst zijn wordt eerst het patroon gesmolten
op de plaar, waarna de plaat wordt gebogen op een lagere
temperatuur. Als laatsre wordt gezandsrraald, dit kan eventueel
ook nog ingekleurd worden.
Voor het lam ineren van glas, dit kunnen meerdere lagen zijn, word t gebruik gemaakt van
veilighcidsgiethars. Tussen de platen, onderlinge afstand ongeveer 1 mm, wordt het giethars gespoten.
Mer behulp van straling wordt dit giethars gehard. Om een grotere dikte te verkrijgen kunnen twee
glasplaten ook op elkaar gesmolten worden, hetgeen tot gevolg heeft dat het glas diffuus wordt.
tegen lezing over polycarbonaa t N a deze twee uiteenzettingen over glas kon de discussie
helaas niet opgewarmd worden door een tegenle-ling van
GE Plastics over polycarbonaat.
De transparante eigenschap van glas, naasr het con
structieve aspect, biedt vele mogelijkheden. Toch zal bij
glas als constructie-materiaal een bepaalde angsr over
wonnen moeten worden. Immers wat je nier ûet biedt
weinig vertrouwen dat het stevig genoeg is. Het stadium
waarin de mogeli jkheden zich bevinden zal mer nieuwe
proeven en ontwikkelingen uitwij7-en hoe helder
constructie-glas is.
YV01me van Wilduen. studente Bouwkunde T UE,
stagiarie Hubert-Jan Henket Architecten
,
... 0> <0 <0
::r:
c <lJ
0
Vl ...., <0 <0
0.. 4-<0 <0 L 0> <lJ .0
V <Il
" 0 0 .-, 0.. 0
~ t-V J: +' Vl C ::5
.><
....
.J
•
L
Verslag van de bijeenkomst op het 'Waterpaviljoen' op Neeltje Jans te Bu rgh -Haamstede op vr ijdag 17 januar i 1997
Onder dru k wordt~=~~~ Op vri jdag 17 januari werd
met een bezoek aan het Wat erpavi l joen van Oosterhuis
Associates en NOX -architecten een bl ik geworpen achter de
sche rmen van twee architecten die rechtstreeks via de
computer ontwerpen.
Na een korte introducrie door de vicc voorzitter van Booosring, gaf Abe van de Weifnamens de
Stichting Delta Expo een korte uitleg over de ontstaansgeschiedenis en doelstelling van dit unieke
project. Zoals bekend heeft Ashok Bha/ctra van Kuiper Compagnons een masterplan voor geheel
Neeltje Jans in opdracht van Delta Expo en het m inisterie van Verkeer en Waterstaat ontwikkeld. Het
waterpaviljoen vormt een belangrijk onderdeel van die plan. Hiervoor moest een architect geselecteerd
worden. Tijdens deze selectieprocedure kon men geen keuze maken tussen de laatste twee
overgebleven architecren Kns Oosterhuis en Lars Spuybroek, waarop Ashok Bhalotra voorstelde de
opgave thematisch op te splitsen in een zoet- en een zoutwatergedeelte en deze delen onder de twee
architecten tc verdelen.
In de opvatting van beide architecten zou het gebouw tot een vervloeiing moeten leiden van onze
cartesiaanse perceptie die vooral in opposities als interieur en ex terieur, vloer en wand, ruimte en
geluid, informatie en materiaal, denkt. Deze vervloeiing zou moeten leidcn [Ot een 'totaal ervaren'
gelijk onze ervaring van ons lichaam. In de waarneming van de bezoekers is dit gebouw zowel ruimte
als geluid, fYsiek contact, geur, beweging en informatie. Vanuit dezelfde gedachte werkte de componist
Vldor Wentir/kaan een 'niet gecomponeerde' geluidsstrucmur, waarbij her gehele gebouw als kJankbst
zou kunnen dienen. Het zou ronduir zuur zijn voor Wenrink als zijn gel uidsstructllur niet wordt
uirgevoerd. Daarnaast werd na wat omwegen de interieur-architect Rogier de la Rive Box van het buro
BRS Premsela Vonk aan het werk gezet om de tentoonstelling 'vorm' te geven. De pragmatische wijze
waarop hij en her ministerie van Verkeer en Waterstaat dit aquarellerend hebben ingevuld leidde nogal
eens tot bittere klanken bij de digitaal werkende architecten en componist.
Het lijkt er op dat burocratiserende krachten op het ministerie geen gevoel hebben voor de potentie
die in dit gebouw zit. Als je een standaard tentoonstelling wilt hebben moer je niet een bijzonder
gebouw laten ontwerpen en omgekeerd als je een bijzonder gebouw laat ontwerpen moer je nier mer
standaard kengerallen een tentoonstelling willen maken. Door deze formeel ambtelijke houding komr
in dit waterpaviljoen het interieur russen twee vuren te staan en moer de la Rive Box schipperen rus,sen
vloeibare architecruur en verstarrende bureaucratie, ideaal en pragmatiek, en dar in een gebouw waar
juist het oppositionele denken doorbroken zou kunnen worden.
À Q)
+-'
Q) Q)
'0 Q)
,
'" <-Ol ..... '" 3 ..... ::s o N
c: Q)
..... Q) o N
o +-' o ..... ..... ~ u ::s
.J
r
L
Kas Oosterhuis maakte ons aanschouwelijk wat de mogelijkheden zijn bij het inschakelen van een
computer in een ontwerpproces. Deze eerste schets is rechtstreeks in 30 in de virtuele ruimte van de
computer gemaakt. Daarna is dit model verder gemodificeerd en uitgewerkt tot het defl11itieve ont\verp
klaar was. Ieder detail in iedere doorsnede is exact) : 1 digitaal vast gelegd. NOX-architecten ont\vierp
zijn paviljoen met behulp van morf-technieken. Met de-lC techniek Jaat men de compurer tussenstadia
berekenen tussen twee (soms willekeurig) gekozen beelden. Beide werkwijzen kennen hun
voorbeelden in de beeldende kunst uit de jaren '60. De driedimensionale computer sculpturen van
Rober Mallery uit 1968 en het via morfen verkregen 'Running Cola is Afrid van de Computer
Technique G roup Tokyo uit 1967.
Gert van Kralingen van de Walcherse Bouwunie is de bouwer van het waterpaviljoen . Ondanks alle
pogingen van Oosterhuis om elementen prefab te vervaardigen kwam van Kralingen uiteindelijk uit
op de meest ambachtelijke bouwmethodiek. Een eerdere optie van Oosterhuis om het paviljoen op
een scheepswerf te laten te vervaardigen strandde op een te hoge prijs. Nu de bouw"
opgeleverd is komt de aannemer uit op het zelfde budget. Spuybroek van
heeft heel wat minder moeite met het traditionele bouwen. In de onvolkomenheden van
sommige details ziet hij juist een extra expressiemiddel om de weerbarstigheid van het
materiaal tOt leven te brengen.
In mijn opvatting ligt in it SOOrt gebouwen een grote uitdaging om
de huidige bouwtechniek p een hoger peil te brengen en zal je als archi tect, als je dit soort gebouwen wilt
maken, andere technol gieën moeren
inzetten. In die context is het
werk van Frei Otto op
het gebied van pneu
matische- en tentkon
strucrÎes uit de jaren '60
met een grote vormover
eenkomst met dit water
paviljoen nog steeds heel
relevant. In deze tijd zien we dat architecten als ondermeer Kaplick:y, Foster en T akamatsll wel de
technologische uitdaging aan gaan. Voor de eerlijkheid moet er dan wel bij gezegd worden dar zij een
ander budget ter beschikking hadden en dar zij geen last hadden van een' zeeuws meisje-syndroom'.
Toch kan je hiermee niet verhullen dat de bouwwereld een enorme technologische achterstand heeft
op bijvoorbeeld de meubel-, auto- of grafische-industrie w:t.lr men met volledig digitaal aangestuurde
frase banken de meest complexe producten laat vervaardigen alsof ze uit margarine gesneden worden.
Een plat rechthoekig vlal( is in dit proces even simpel als het meest complexe dubbel gekromde
oppervlak.
Onder hoge druk wordt alles vloeibaar. Dat kunnen we in de natuur zien, in muziek en in margarine.
Laten we hopen de 'vloeibare' architectuur van dit waterpaviljoen de bouwwereld onder hoge druk
brengt. Eric Vreedenburgh
Recent iJ vemomen dat de opdrachtgever de kritiek van Booosting ter harte heeft gmomen en de opdracht
voor de inrichting van het paviijoen heeft 'teruggegeven ' aan de beide architecten. Ook Victor Wentink heeft
de opdracht gekregen.
,
.J
12 maart
• 1 april
10 april
1 mei
20 juni
27 mei
25 juni
11 september
_M.l.Wii.'._ agenda L-____ ~ ________ ~
Activiteiten 1997 Productontwikkelingsbijeenkomst T U Delft (A VA) II/". ~6 ""'1,111103
newMetropolis Science & Technology Center A'dam (AVA) liP) 1'O/gt Zoontjens Beton te Tilburg II/". 37 pll('Ïlill Ol
Enitor te Buitenpost II/". 31 j>rlgllltl (U
Technology Transfer TU Dclft/Bouwtechnologie ,/".31 ragi/ul (J.,
'Booosting in Scheveningen' (A VA) lil" r' pag/lh (J'i
Polyblock te Vianen/Everdingen
Unicom
(A VA) stMt voor Alleen Voor Aangeslotenen
• • • • • • • • • • • • • • • • •• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •
booosting st ic h tin g
In mei 1988 is de Stichting Industrieel Bouwen Nederland,
Booosting, opgericht vanuit een gecombineerd initiatief van
industrie, ontwerpers en architecten. De voornaamste doelstelling
indu str ieel b o uw en nederla nd
• • • • • • • • • •
: ...
L
van Booosting is het bevorderen van het ontwerpen, ontwikkelen, onderzoeken en
toepassen van industrieel te vervaardigen bouwproducten en gebouwdelen, ter verhoging
van de kwaliteit van de gebouwde omgeving. Op de antwoordkaart kunt u aangeven of
u geïnteresseerd bent in meer informatie ovcr de activiteiten van Booosting.
Hoogmadesrraat 57 postbus 10197 3004 AD Rotterdam
tcHOOl 010 415 6304 telefax 01 0 4157409 I,-m-il paarch@pi.net
hom<:page http://www.OOO.nl/booosting
ümaupLr 'oon: Jolanda Steenhouwer,
bereikbaar: di en wo van 9.00 tOt 17.00 uur en op do van 9.00 tot 13.00 uur
ReU·lelle. J olanda Steenhouwer
Vo omgeving: Patricia Brouwer Design
Or,,": Drukkerij HallS Truijen
\1e 1 "nk;1 n: Frf/ns van Herwijnen, Jas Lichtenberg, Marc Maurer,
Eelke POltwe?; Jwt Renckens, Haye Tabak, Aad van der Veer,
Eric Vreedenburgh, Yvonne Van Wilderen
Voo I"ll ucr Jouke Post
Vice yoorûttcr
Secretaris
Eric Vreedenburgh
Jan van der Woord
I'cnninglm:cstcJ J o/mIl Riezebos
Lid Jos Lichtenberg
Lid Henk van Laarhoven
lid Jaap KOllblg
11
Post Ter Avest Architecten
Archipel Omwerpers
TU Delft
CVK Kalkzandsteen
BuroA+
Hubert-Jan H ellket Architecten
Jaap Koning Industrial Design
.J
•
L
11 , _:i.t.t.Wi'ilo_ par t i ci pa nten
Ni euwe participan t en ABT Adviesbure9u voor Bouwtechniek BV Cont actpersoon : i r Fran s va n Herw i j nen , di r ect eul'
abt-Arnhemses t raatweg Velp Post bus 82 6800 AB Arn hem T 026 -3 683 111 F 026-3 683 210
358
ABT adviseert op het gebied van de bouwtechniek in de
ruimst mogel ijke zin. H et accem ligt op de adviscring van
draagconstructies en fundcringen van gebouwen en
bouw-werken. Daarnaast worden door ons specialistische
adviezen ui tgebracht op het gebied van projectmanage
ment, kosten-management, contracten, bouw-techniek,
bOllwfYsica, technische instaJlaties, beheer en onderhoud,
bedrijfsvloeren en bouwinspecties.
ABT wil vanuit een multidisciplinaire aanpak een innnovatieve bijdrage leveren aan de
ontwikkelingen van bouwsystemen en -producten, met name op het gebeid van bouwtechnische
constructies. Door uitwissel ing van ideeën tusscn ontwerpers en producenten kunnen grenzen worden
verlegd; Booosting biedt daartoe vele mogcl ijlJlcdcn.
A/lian,,~ Europ~ Bik Bouwproduam Bralt~1 Intnü ur Gro~p Bruynu~J KnUwlS m Kastm
• van Campm BnuJinU CVK Killkzandstem Fabri~k van PlaAtwo'km H van Dam Enitor Hon"h BouwSJlmnm N~tÛrlAnd Hol« Systemm &- Componmtm Hoogowns GrtMp Huntn Douglas Köm~Jing Bm~Jux fJ. KmlS Krup~ Bomatex NBM-Amsftlland Woningbouw Octlltub~ Space Structum Pi~tn7nIln Hardglas Plastica PlaAt Polybl«k Polynorm Rnua ButÛJ R~otratU Rodtw()(}1 Lapinus Somfy NnIn1atul Saint-Roch Glas Struik m Hamerslag Bouw Trnpa Inttrnational Ubbink NetÛrlatul
Unicom NetÛrland Wolwga Patlelm ZoontjetlS Beton
Ad van Berio Industrial Dnign Flex Devtlopmmt Holland Procnsing Jaap Koning Industrial Dnign Landmmk DtSign &- T~chno/ogy TNO Industrie
Archipel Ontwerpers Archittctmbu"dU Böhtling/t Jan Brouwer AssOCiattl Bullhorsr Archiftt'tm m SftdenbouwtrS CEPEZED EGM Archittctm Hubert-Jan Hmket bna archit«tm Post Ter A vest Archit« ttn Jan Timmers 7J ïm Dnign Tuns+Horsting Archittctm Verbu'X Hoogmdijk Archittkttn Archittktm buro VISSer &&erman ir Frank van Wan.
Buro voor Ar"hit~ktullr ir Daan Pturs
lil A+ Bureau /l()(}r
&uwproduktontwilrke/ing Advinbureau /l()(}r Bouwttt'hniek ABT Archit«ttn m CotISUJtIlnts A&c ACN COtlStrut'fturs BU" dU Angmmt BDAGrtMp Comnit RaadgnJmd Ingmintrsbureau Ing. Kilrel H Dekker FllfatU CotlSuiting &- Engineering GeNie Consult Goudstikker - de Vnn Ir A. Hoek CS &uwkundig Ingmintrs Hogrst'hool ETlKhetÛ Hogrschool Midden-Brabant HitTIKh Enginem'ng Kilntoor van tÛ Toekomst Nationale Woningrami Staalbouwinstituut Stichting Aluminium Centrum TU Delft TU Eindhovm Vermiging Nederlandse Cemmtindustrie H de Wit Consulkznt'J Ingmintrsbureau Zotmtveld
• nieuw aangesloten
.J
•
L
mOOOi mijns inziens
mOOOi . 1 S • • • • • •
verkee rd gesch reven Met de voor Booosting typische toevoegjng van een enkele '0' aan 'mooi' krijgt 'moooi' een bijzondere status. 'Bijzonder' dient in dit geval mede in de letterlijke zin geïn t erpreteerd te worden: 'bij' - een extra iets - zonder iets vatbaars toe te voegen.
M aar wat is dan het niet vatbare, dat deze '0' toevoegt? Het
moet de '0' van originaliteit zijn! De definitie van iers
mooois in deze zin: H er is origineel, het doet je iets, al is het
nog zo lelijk. Grafische werken van M.e. Escher zijn
volgens deze definitie zonder meer moooi. Opmerkelijk is
daarbij her feit dat zijn werk, volgens eigen zeggen, niet
altijd even 'esrhetisch verantwoord' is: 'Tevens heeft
waarschijnlijk het uitdenken van zulk een voorstelling al
zoveel van mijn energie geëist, dat ik te afgestompt was om
beter aan aesthetische eisen te voldoen. Deze prenten (die
trouwens geen van allen ooit gemaakt werden met het
primaire oogmerk iets moois te maken) kosten mij gewoonweg hoofdbrekens. Dat is ook de reden, dat ik mij, temidden van mijn grafici-collega's nooit volkomen op mijn
plaats voel: zij streven in de eerste plaats schoonheid na [ .. J.
Misschien streef ik wel uitsluitend verwondering na en
tracht ik dus ook uitsluitend velwondering bij mijn
toeschouwers te wekken.' Velwondering, originaliteit,
onvatbaarheid: moooiheid is volgens deze redenering ook
vaak iets tijdelijks. Zodra je namelijk iets mooois kunt
'vatten', zoals men in Brabant zegt, is het moooie er alweer
vanaf. Zo zijn er foro's van gebouwen (laten wij her vooral
ook ovcr architectuur en bouwen hebben), die een bepaalde
werking hebben, maar op een gegeven moment vervaagt
voor mij toch het moooie eraan. AdolfLoos (architect mer
drie o's) beweerde al in de jaren twintig, dat architectuur
niet met een foro re reproduceren valr. Een gebouw beleven
is iets heel anders. Zeker in her geval van Loos' Raumplan,
waar elke posirie in en om de compositie een nieuwe
beleving oplevert, en her geheel van ervaringen een extra
dimensie geeft.
,.... ~
lI i § - \---J
ï
r Zelfs Loos' eenvoudigste en laatste ontwerp, 'The LaSt
House', kan met behulp van een foto niet worden vast
gelegd. Met behulp van bouwtekeningen (plattegronden,
doorsneden en gevel aanzichten) is het eveneens zeer
moeilijk, zich het ontwerp voor te stellen.
Voor de lezer zijn deze hie rnaast als extra puzzel-opgave
weergegeven: hoe zit het gebouw ruimtelijk in elkaar?
(oplossing treft u elders in de nieuwsbrief aan).
Een Adolf-Loos-achtige architectuur zal men niet gauw
tegenkomen in industóeel vervaardigde gebouwen. In een
Raumplan wijkt alles af van de standaard (een vereiste voor
orginaliteit ?). Misschien dat er in de toekomst wel sprake
is van een dusver ontwild<elde industrie, dat originelen (een
stuk-series) kunnen worden vervaardigd. Dat wil zeggen:
Alleen een industriële massaptoductie van miginelen Oan
Westra zou zeggen: prototypen) kan voldoen aan de eisen
van 'moooi' met drie o's. Een uitdaging voor de industrie.
Het antwoord zou de architectuur van het volgende
millenium mogelijk maken.
M arc Maurer (maurer@ooo.nl)
nieuws
Product
" I ,
" ' I
"
~ " " "
~) 11 ~
ntwi kkel i n::::JL--...._ Srruik en Hamerslag BV. uit Strijen heeft een revolutionaire bouwmethode ontwikkeld. In het
voormalige Entrepot-gebouw in Rotterdam worden op dit moment 106 appartementen voorzien van
een high-tech prefab sanitair-unit naar het ontwerp van architectenbureau Cepezed uit Delft. De
natte groepen, die elk een toilet, een bergkast en een ruimte voor een wasmachine bevatten, worden
geprefabriceerd, getest, naar de bouwplaats getransporteerd en in één keer geïnstalleerd.
Met deze methode, die haar oorsprong heeft in de offs hore industrie kunnen zeer korte
doorlooptijden worden gerealiseerd. Bovendien zijn in logistiek oogpunt grote voordelen te behalen
met deze ontwikkeling.
,
.J
•
L
energie Regeling
investeringsaftrek Per I januari is een nieuwe fiscale faciliteit in werking getreden, de Energie-investeringsaftrek. Op
basis van deze regeling kunnen temll<e van investeringen, die in het belang zijn van een doelmatig
gebruik van energie, een investeringsaftrek worden toegepast. De energie-investeringen die voor een
investeringsaftrek in aanmerking komen, zijn vermeld op de 'energielijst 1997'. Er wordt onderscheid
gemaakt tussen t:\vee typen investeringen nl. de generiek omschreven bedrijfsmiddelen en de specifiek
benoemde bedrijfsmiddelen.
Bij 'generiek omschreven bedrijfsmiddelen' gaat het om niet nader gespecificeerde investeringen in
bij de onderneming reeds in gebruik zijnde bouwwerken en/of reeds bestaande processen. Voor deze
investeringen geldt een energiebesparingsnorm.
De energiebesparing dient ten minste 0,5 Nm3 aardgascquivalenr (a.e.) per geïnvesteerde guJden per
jaar te bedragen. Als de investering gebouwen betreft is het ook voldoende wanneer de besparing ten
minste 0,25 Nm3 a.e. per geïnvesteerde gulden per jaar bedraagt en indien in de inrichting waarin
de voorziening wordt getroffen:
• het jaarverbruik van aardgas minder is dan 170000 m3,
• de aansluit\Vaarde voor elektriciteit minder is dan 3 x 80 A,
• het elektriciteitsverbruik per jaar feitelijk minder bedraagt dan 100 000 kWh, of
• het feitelijk verbruik van overige energiedragers minder is dan 170000 N m3 a.c.
Voorbeelden van energiebesparende voorLieningen zijn onder meer:
• verbetering van de energie-efficiëntie (b.v. door roepassing van efficiënte apparatuur of
auromatische meet- en regelapparatuur)
• vermindering van de warmte- dan wel koeIJast (b.v. door thermische isolering)
• warmte-hergebruik (b.v. warmte-terugwinning)
• efficiënte verlichting (b.v. additionele efficiency-verhogende voorzieningen).
S p ecifiek benoemde bedrijfs midde len
Bij de specifiek benoemde bedrijfsmiddelen word t er vanuit gegaan dat er van voldoende energie
besparing sprake is. De specifiek aangewezen bedrijfsmiddelen zijn gegroepeerd in vijf toepassings
gebieden, namelijk: gebouwen, processen, gebouwen en processen, transport en duurzame energie.
Bedrijfsmiddelen of onderdelen van bedrijfsmiddelen die in aanmerking kunnen komen voor energie
investeringsaftrek dienen niet eerder te zijn gebruikt.
Een groot deel van de specifiek benoemde bedrij(,middelcn dat is opgenomen in de 'energiel ijst', is
ook opgenomen in hoofdstuk 6 van de lijst van bedrij(~middelen welke in aanmerking komen voor
toepassing van de willekeurige afschrijving op mi lieu-investeringen (V AMIL). De investering dient binnen drie maanden te worden aangemeld met gebruikmaking van een
voorgeschreven meJdingsformulier waarin tevens een accounranrsverkJaring is opgenomen. Voor
bcdrijfs-middelen die zelf voortgebracht worden geldt een afwijkende termijn.
15
ï I
.J
r 11 Het meldingsformulier moet worden ingediend bij de Belastingdienst te Breda. Na controle op tijd ige
melding wordt het formu lier doorgezonden aan de Belastingdienst waar de ondernemer onder val t
en aan Senter te Zwolle. Senter controleert het technisch gedeelte van de melding. In een aantal
gevallen zal (met name bij generiek omschreven bedrijfsmiddelen) door Semer specifieke aanvullende
(technische) informatie worden gevraagd teneinde de energiebesparing te kunnen beoordelen.
De hoogte van de energie-investeringsaftrek is afhankelijk van het bedrag aan relevante energie
investeringen in een kalenderjaar. De Energie-investeringsaftrek wordt in mindering gebracht op de
belastbare winst en leidt via deze weg tot een vermindering van de te betalen vennootschapsbelasting.
Bij een bedrag aan energie-investeringen in een kalenderjaar van
meer dan doch niet bedraagt de energie-meer dan investeringsaftrek:
f f
3.600 f 6.1000 52,0 % ----~--~------
61.000
f 120.000
f 179.000
f 238 .000
f 297.000
f 356.000
f 41 6.000
f 475.000
f 120.000 50,5 %
f 179.000
f 238.000
49,0 %
47,5 %
46,0 %
44,5 %
f 297.000
f 356.000 -----t------
f 4 16.000 43,0 %
f 475.000 4 1,5 %
40, 0%
~ --1
~
? Voor meer informatie
kunt u contact opnemen
met Pouwer & Stevers
010 - 45211 22.
nieuws 1""""--------------.. :i.t,i.biiilo_"-________ -'
In de pri jzen VxJt H et Aluminium Centrum heeft op 4 februari j.l. de Designprijs voor de
woningbouw uitgereikt aan Ir Daan ter A vest, Post ter Avest architecten
te Rotterdam voor zijn ontwerp van een viertal woon wrens aan de 5 Mei
laan in Leiden. 'Het materiaal, aluminium Alpol ic ® sandwich panelen,
heeft mij in de gelegenheid gesteld modern en strak te ontwerpen,
waardoor de westgevel is te vergelijken met door de wind opbollende
zeilen', aldus de archi tecr. De roepassing levert ook voordelen in
velwerking en onderhoud op lange termijn op; reden voor de jUly om deze
extra prijs, de enige prijs die dit jaar in de secwr woningbouw is uitgereikt, toe te kennen. _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
FEACF Van 30 april tot 3 mei organiseert de FEACF in Berlijn haar twee jaarlijkse congres met als thema
'Ramen en Gevels van de Toekomst' . De FEACF is de Europese federatie van nationale branche
verenigingen metalen gevelbouw, waarin gcvclbouwers en systeembouwers vertegenwoordigd zijn.
Toonaangevende architecten, wetenschappers en vertegenwoordigers uit het bedrij fsleven zullen
lezingen verzorgen. Inlichtingen: VMRG Nieuwegein, telefoon: 030-6053644 en FEACF Frankfurt,
telefoon: 00-4969 9550 5411 ~
ï
L ~