Best Practice Beweegprogramma diabetes in de praktijk

Drs. Nathan Hutting

Even voorstellen

• Promovendus / onderzoeker: Zelfmanagement en inzetbaarheid van werknemers met klachten van arm, nek en/of schouder; KANS duurzaam onder controle.

• Lectoraat Arbeid & Gezondheid Hogeschool van Arnhem en Nijmegen

• IQ Healthcare, UMC St Radboud

• Onderzoek: Premanipulatief onderzoek

• Fysiotherapeut / manueeltherapeut

• Jurylid Jaco den Dekker scriptieprijs

Ervaring diabetes mellitus

Artikelen• Effecten van lichamelijke inspanning op het metabool syndroom

Fysiopraxis, 2005

• Aandachtspunten bij een beweegprogramma diabetes mellitus type 2 Stimulus, 2008

• De mogelijke rol van fysiotherapeutische interventie bij de preventie van de diabetische voet ulcusStimulus, 2008

Ontwikkeling• Cursus Diabetes Mellitus

CME-Online, 2012

Ervaring diabetes mellitus

Presentaties• Lichamelijke inspanning en diabetes mellitus type 2: kansen en

aandachtspunten voor de fysiotherapeutFysiocongres, 2008

• De KNGF standaard beweeginterventie diabetes mellitus 2Minisymposium Diabetes RGF Groot Gelre, 2009

• Ketenzorg: ontdek je plek. Beweegprogramma DM2Nationale Diabetes Dag, 2012

• Best Practice Beweegprogramma diabetes in de praktijkFysiocongres, 2012

Ervaring diabetes mellitus

Werkgroepen• Ontwikkeling en deskundigheidsbevordering Beweegkuur

Beweegkuur 2008-2010

• Zelfmanagement en (hoog risico op) diabetesCBO, 2011

• Beschrijving uniforme aanpak cardiometabole risicofactoren en comorbiditeit’ bij diabetes mellitus, obesitas, (hoog risico op) hart- en vaatziekten en/of nierschade

NAD, 2012

• Update KNGF standaard beweeginterventie diabetes mellitus type 2KNGF, 2012

Ervaring diabetes mellitus

Inhoud

• Lichamelijke inspanning bij DM2

• Randvoorwaarden beweegprogramma DM2

• Doelstellingen beweegprogramma

• Standaard beweeginterventie DM2

• Gedragsverandering

• Opzet beweegprogramma

• Multidisciplinaire samenwerking

Diabetes mellitus type 2

www.diabetesfonds.nl

Diabetes mellitus type 2

• Insuline resistentie en /of onvoldoende insulinesecretie

• Chronische hyperglycaemie

• Wereldwijd grootste oorzaak van morbiditeit en mortaliteit

• Verwachting is dat kosten de komende 25 jaar zullen verdubbelen

• DM2 is deels te behandelen en te voorkomen door medicamenteuze behandeling en leefstijlveranderingen

Behandeling van diabetes mellitus type 2

Lichamelijke inspanning is een hoeksteen in de behandeling van diabetes mellitus type 2

Colberg et al., Diabetes Care 2010Praet & van Loon, Acta Diabetol 2009

Lichamelijke inspanning wordt niet voldoende gebruikt in de behandeling van diabetes

mellitus type 2

Colbelg, Clin Diabetes 2008

Effecten lichamelijke inspanning

Parameter Duurtraining Krachttraining

Lichaamsgewicht Geen of kleine verandering geen of kleine verandering

Totale percentage lichaamsvet kleine verandering kleine verandering

Buikvet matige afname matige afname

Botdichtheid kleine toename kleine toename

Spiermassa / vet vrije massa geen verandering toename

HbA1cmatige afname matige afname

Insuline gevoeligheid matige toename matige toename

Insuline niveau (nuchter) kleine afname kleine afnamea

Glucose tolerantie matige toename matige toename

KNGF standaard beweeginterventie diabetes mellitus type 2, 2009

Een combinatie van zowel duur- en krachttraining is effectiever dan duur- of krachttraining alleen.

Oliveira et al., Diabetes Res Clin Pract 2012

Zowel duurtraining als krachttraining verbeteren de glycemische controle bij patiënten met DM2.

Duurtraining kan daarom vervangen worden door krachttraining, zonder het positieve effect op de

glycemische controle te verminderen.

Hierdoor is een meer persoonlijke voorgeschreven trainingsprogramma, afgestemd op de behoeften en

mogelijkheden van de patiënt, mogelijk.

Van Dijk et al., Diabetologia 2012

Randvoorwaarden

Het beweegprogramma

Het beweegprogramma dient uiteindelijk gericht te zijn op een duurzame gedragsverandering en te bestaan uit:

• Inzicht geven in de mogelijkheden om te bewegen • Empowerment en versterken self-efficacy

• Opvoeren van de belasting en belastbaarheid

• Leren plezier te hebben in bewegen

KNGF standaard beweeginterventie diabetes mellitus type 2, 2009

Stroomschema

Stimuleren gedragsverandering

Diabetes beweeg-

programma

Attitude

Sociale invloed

Eigen effectiviteit

Intentie, plannen van

acties

Gezond beweeg- gedrag

Barrières

Model beïnvloeding determinanten gezond beweeggedrag

Aangepast naar Detaille et al., BMC Public Health 2010

Stimuleren gedragsverandering

Diabetes beweeg-

programma

Attitude

Sociale invloed

Eigen effectiviteit

Intentie, plannen van

acties

Gezond beweeg- gedrag

Barrières

Kennis en vaardigheden

Model beïnvloeding determinanten gezond beweeggedrag

Aangepast naar Detaille et al., BMC Public Health 2010

Stimuleren gedragsverandering

I-Change model in KNGF standaard beweeginterventie diabetes mellitus type 2, 2009

Intermezzo

• VO2 max • 25-50% erfelijk bepaalt• Na 25 jaar afname van 1% per jaar

Bjørn Dæhlie 90 ml/kg/min Miguel Indurain 88Lance Armstrong 84Nathan Hutting 78

Mannen leeftijd:

Zeer slecht

Slecht Redelijk Goed Zeer Goed Uitstekend

13 - 19 < 35.0 35.0 - 38.3 38.4 - 45.1 45.2 - 50.9 51.0 - 55.9 > 55.9

20 - 29 < 33.0 33.0 - 36.4 36.5 - 42.4 42.5 - 46.4 46.5 - 52.4 > 52.4

30 - 39 < 31.5 31.5 - 35.4 35.5 - 40.9 41.0 - 44.9 45.0 - 49.4 > 49.4

Stimuleren gedragsverandering

I-Change model in KNGF standaard beweeginterventie diabetes mellitus type 2, 2009

Het Beweegprogramma

Doelstelling BeweegFIT! Diabetes

Doelstelling van het BeweegFIT Diabetes beweegprogramma is een gezonde en actieve leefstijl op lange termijn.

Deelnemers leren hoe ze het beste kunnen bewegen en op welke punten men rekening moet houden met hun diabetes.

Na afloop van het programma kunnen deelnemers zelfstandig bewegen, individueel of bij een sportvereniging.

24

BeweegFIT!

Beweegprogramma Diabetes

Opzet beweegprogramma

• Medische gegevens

• Contra-indicaties

• Motivatie

• Meten gezondheidsparameters

• Fitheidstests

• Vragenlijsten

INTAKEINTAKE

BEWEEG-PLAN

BEWEEG-PLAN

GROEPS-TRAININGGROEPS-TRAINING

LOKAALAANBODLOKAALAANBOD

Opzet beweegprogramma

• Beweegdoelen vastleggen

• Individueel samengesteld

programma

INTAKEINTAKE

BEWEEG-PLAN

BEWEEG-PLAN

GROEPS-TRAININGGROEPS-TRAINING

LOKAALAANBODLOKAALAANBOD

Opzet beweegprogramma

• Onder begeleiding van fysiotherapeut

• Combinatie van duur- en krachttraining

• 6 weken 2x per week training

• Vervolgens 6 weken 1 x per week training

INTAKEINTAKE

BEWEEG-PLAN

BEWEEG-PLAN

GROEPS-TRAININGGROEPS-TRAINING

LOKAALAANBODLOKAALAANBOD

Er worden betere resultaten behaalt indien onder supervisie getraind wordt.

Gorden et al., Diabetes Res Clin Pract 2009Balducci et al., Arch Int Med 2010

Oliveira et al., Diabetes Res Clin Pract 2012

Korte dagelijkse lichamelijke inspanning is even effectief als langer aangehouden inspanning om

de andere dag.

Van Dijk et al., Diabetes Care 2012

Patiënten met DM2 hebben vaak spierzwakte, cardiovasculaire co-morbiditeiten en een verminderde

inspanningscapaciteit.

Praet & Van Loon, J Appl Physiol 2007

Het is moeilijk inactieve patiënten met DM2 te laten deelnemen aan intensieve trainingsprogramma’s.

Dunstam et al., Diabetes Care 2005

Eenmalige lichamelijke inspanning met lage intensiteit verbetert de glycemische controle bij patiënten met DM2.

Manders et al., 2012

Opzet beweegprogramma

• Stimuleren bewegen in dagelijks leven

• Voorlichtingsbijeenkomst

• Contacten lokaal aanbod

• Follow-up

INTAKEINTAKE

BEWEEG-PLAN

BEWEEG-PLAN

GROEPS-TRAININGGROEPS-TRAINING

LOKAALAANBODLOKAALAANBOD

Samenwerking

PodotherapeutPodotherapeut

Lokaal sport- en beweegaanbodLokaal sport- en beweegaanbod

GewichtsconsulentGewichtsconsulent

DiëtistDiëtist

PraktijkondersteunerPraktijkondersteuner

SpecialistSpecialist

HuisartsHuisarts

Lokaal sport- en beweegaanbod

Bedankt voor uw aandacht

Nathan.Hutting@han.nl