Begeleiding ouders van Begeleiding ouders van druggebruikers en druggebruikers en drugverslaafdendrugverslaafden

Tomas Van ReybrouckPsycholoog-psychotherapeut

CAT-Preventiehuis

UZ Gent, 7 december 2004

ProgrammaProgramma

1. Overzicht literatuur + eigen ervaringen

2. CAT-aanbod voor ouders

3. Begeleiden van ouders

C.A.T.C.A.T.www.catinfo.bewww.catinfo.be

CAT-curatiehuis: Alcohol, drugs, medicatie, gokken

CAT-preventiehuis:- Ouders, partners, kinderen- Professionele omgeving

CAT-infopunt:Gebruikers en ouders

Krantenkoppen Krantenkoppen oktober 2004oktober 2004

Vrijspraak na moord op verslaafde zoon

“Geen idee hoever hij me had kunnen drijven”

“Je hebt geen rechten alleen plichten”: de lijdensweg van ouders van een aan drugs verslaafd kind

“Mijn dochter gebruikt drugs, maar ik ga daar niet aan kapot”. Een moeder getuigt: er is leven buiten de verslaving van je kind

“Help mijn zoon is verslaafd”

1. Onderzoeksliteratuur1. Onderzoeksliteratuur

Onderzoeksrapport Velleman et al.: (1993, Addiction)

Vaststelling van ernstige gezond-heidsproblemen bij familieleden van problematische druggebruikers

Verschil tussen partners en ouders: meer last van intimidatie vs. liegen en manipuleren

Aanwezigheid van grote onzekerheid en dilemma’s

Klachten ouders Klachten ouders over kindover kind

Middelenmisbruik – verslaving Gedragsverandering Verbaal / fysiek geweld Liegen Illegaal gedrag: stelen, dealen,… School- / werkproblemen Geen afspraken mogelijk Onverschilligheid Psychische / psychiatrische

problematiek Suiciderisico …

Klachten oudersKlachten oudersover zichzelfover zichzelf

Machteloosheid Angst Schuldgevoelens Kwaadheid Eenzaamheid Slaapproblemen Spanning en stress Psychosomatische problemen Depressiviteit Relatieproblemen Financiële problemen Eigen middelenproblematiek …

Dilemma’s oudersDilemma’s ouders

Verslaafd of niet? Drugprobleem of ander

probleem? Verbieden of toelaten? Vertrouwen of wantrouwen? Geld geven of niet? Buiten zetten of thuis laten? Naar politie of niet? Vrijwillige of gedwongen hulp? Zorg voor kind of zelfzorg?

OnderzoeksliteratuurOnderzoeksliteratuur(vervolg)(vervolg)

Weinig onderzoeksgegevens over effecten van unilaterale interventies gericht op de omgeving

Behandeling van druggebruiker verbetert als de familie betrokken wordt (cfr. ook partnerbegeleiding bij alcoholproblemen)

Resultaten na volgen oudergroep zijn positief zeker mbt ouderlijk functioneren maar dubbelzinnig mbt druggebruik kind

Verstoorde relatie Verstoorde relatie ouder – kindouder – kind

Bezorgdheid ouder:

Er is een probleem

Inspanningen ouder:

gericht op verandering

Gevoel ouder:

Machteloosheid

Kwaadheid ouder

Voor druggebruiker:

Er is geen probleem

Effect kind:

sluit zich af

Gevoel kind:

Miskenning

Kwaadheid kind

Doelstellingen Doelstellingen ouderbegeleidingouderbegeleiding

Steun gericht op verandering van de druggebruiker

Verbeteren van de communicatie

Verminderen van de negatieve impact voor de ouder

2. CAT-aanbod 2. CAT-aanbod voor oudersvoor ouders

Individuele ouderbegeleiding

Oudergroep type 1 (ism De Kiem):

Met zorgen over drugs hoeft u niet alleen te zitten.

Oudergroep type 2 (ism drugHV)

Hoe overleef ik de verslaving van mijn kind?

Oudergroep type 1Oudergroep type 1

Doelgroep: ouders van adolescente, drugmisbruikende jongeren

(gem. leeftijd = 18 jaar)

Drugmisbruik: cannabis, XTC, speed,…

Beginnend contact met gerecht en/of (drug)hulpverlening

Gesloten en open groep

Aandacht voor uitwisseling in aanpak

Oudergroep type 2Oudergroep type 2

Doelgroep: ouders van verslaafde kinderen

Verslaving aan alcohol, heroïne, medicatie,…

Gevorderd contact met gerecht en drughulpverlening

Gesloten groep

Extra aandacht voor juridische informatie en zelfzorg

3. Begeleiden van 3. Begeleiden van ouders?ouders?

Relationele vs. inhoudelijke deskundigheid

Effect

=

Kwaliteit x Aanvaarding

Relationele Relationele deskundigheiddeskundigheid

Luisteren naar last

Aandacht voor reeds geleverde inspanningen

Dilemma’s au sérieux nemen

Aandacht voor positieve aspecten

Ontschuldigen

Dilemma’sDilemma’s

Verslaafd of niet? Drugprobleem of ruimer

probleem? Verbieden of toelaten? Vertrouwen of wantrouwen? Geld geven of niet? Buiten zetten of thuis laten? Naar politie of niet? Vrijwillige of gedwongen hulp? Zorg voor kind of zelfzorg?

Ze zeggen:

Laat hem los en laat hem niet meer binnen.

Ze zeggen:

Laat hem gaan, hij moet het overwinnen.

Ze zeggen:

Niet erheen. Je kunt hem niets meer geven.

Ze zeggen:

Deur op slot. Je hebt ook een eigen leven.

(Paul Van Vliet: Het touwtje uit de brievenbus)

Inhoudelijke Inhoudelijke deskundigheiddeskundigheid

1. Produktinformatie Folders per produkt Ouderbrochure Provincie Oost-Vlaanderen Druglijn 078/15.10.20. www.druglijn.be / www.drugsinfo.nl www.vad.be CAT-Infopunt

2. Urinetesting (folder)

3. Doorverwijzing

4. Communicatietips

CommunicatietipsCommunicatietips

Luisteren Praat over wat je waarneemt Grenzen aangeven Ik-boodschappen Aandacht voor positieve Timing en dosering Isoleer jezelf niet

GedragsveranderingGedragsverandering

tussentijdseuitgang

start

permanenteuitgang

consolidatie

actieve

verandering voorbeschouwing

terugval

beslissing beschouwing

Aanpak per faseAanpak per fase

1. Voorbeschouwing: Last beluisteren Geen centrale focus op drugs Spreek over concreet gedrag Ook positieve zaken

2. Beschouwing: Luister naar voor- en nadelen Vraag naar succesvolle periodes van

minderen of stoppen Laat ruimte voor onzekerheid en angst Geloof zelf in verandering

Aanpak per fase Aanpak per fase (vervolg)(vervolg)

3. Beslissing Doel en methode bespreken Informatie geven (o.a. doorverwijzing) Geef aandacht aan verlies Wat zijn alternatieven?

4. Actieve verandering Ondersteun de verandering Zie de inspanningen

5. Consolidatie: Steun het volhouden Terugvalpreventie

Uitlokken van veranderingUitlokken van verandering

Bezorgdheid ouder:

Er is een probleem

Inspanningen ouder:

gericht op contact

Gevoel ouder:

Terug invloed

Voor druggebruiker:

Er is geen probleem

Effect kind:

openheid

Gevoel kind:

Erkenning

Wederzijds contact

Bezorgdheid ouder Bezorgdheid kind

Welke inspanningen hebben een Welke inspanningen hebben een contactbevorderendcontactbevorderend effect? effect?

Interesse tonen voor hun leefwereld Oog hebben voor wat wel nog goed loopt Je kind niet belachelijk maken Je eigen mening / gevoel vertolken Op het juiste moment waardering uiten Aangeven dat je op de hoogte bent Bereidheid tonen om over problemen te

praten Contract met afspraken maken Niet doorgaan op conflict bij crisis Verantwoordelijkheid laten Non-verbale communicatie (kaartje) Helpen bij hun probleem Duidelijke grenzen stellen

Samengevat:Samengevat:

Ouders van drugmisbruikende en drugverslaafde kinderen lijden erg onder deze situatie en hebben zelf ook nood aan steun

Er is de mogelijkheid van individuele en groepsondersteuning voor ouders

Het au sérieux nemen van ouders vraagt aandacht voor relatie en inhoud

LiteratuurLiteratuur

Helga De Ridder: Jongeren, ouders en drugs.

Geert Dom: Drug-skenner.

Frieda Matthys: Leven met een verslaafde.

J.K. Den Bakker: Verslaafd aan de verslaafde.

INFO: Tijdschrift voor Ouders en Verwanten van Druggebruikers (LSOVD)

Contactadres: t.vanreybrouck@cggeclips.be