ROM in de kinder en jeugd

psychiatrie

Door Annelies BovenhoffKlinisch psycholoog-psychotherapeut

Hoofd behandelprogramma 6-12 jaar Fornhese Almere

a.bovenhoff@ggzcentraal.nl

Waar werk ik?• GGz Centraal; een organisatie voor geestelijke

gezondheidszorg.• Werkgebied: Flevoland, Gooi en Vechtstreek, Oostelijk Utrecht,

Veluwe & Veluwe Vallei.• Wij behandelen, begeleiden en ondersteunen mensen met

psychische problemen opdat zij de regie over hun eigen leven kunnen houden.

• Jaarlijks behandelen we ongeveer 40.000 cliënten.• Onze patiënten worden meestal verwezen door de huisarts.• Wij werken intensief samen met de algemene ziekenhuizen, de

RIAGG, de forensische psychiatrie, de verslavingszorg en de RIBW-instellingen.

Kinder en jeugdpsychiatrie• 0-18 jaar (0-23 jaar)• Medisch specialisme:

- wet WGBO; behandelrelatie met wettelijke vertegenwoordiger van het kind

- privacy regelgeving en beroepsgeheim

• Beoordeling van de niet-normale ontwikkeling t.o.v de normale ontwikkeling

• 2e of 3e lijns voorziening (verwijzing vindt plaats na een eerste medische beoordeling of screening)

Psychiatrische stoornis

Klachten:• Hebben geen ‘’lichamelijke’’ oorzaak• Zijn beperkend voor de ontwikkeling en het

functioneren• Komen voor in meer dan één milieu

3 levensgebieden - milieus

• 1e milieu thuis, gezin

• 2e milieu school, opleiding, (werk)

• 3e milieu leeftijdgenootjes, vrije tijd

met hobby’s/clubs

Psychiatrische problematiek

• Ligt grotendeels bij het kind zelf (i.t.t. psychosociale problematiek) en:

• Wordt mede bepaald door erfelijke factoren• Onder invloed van omgevingsfactoren kan de

psychiatrische stoornis zich ontwikkelen en zichtbaar worden in de klachten die het kind heeft.

Taak van de kinder en jeugdpsychiatrie

Antwoord geven op de vraag:

• Wat is er aan de hand;- Wat is van het kind zelf?

- Wat is de invloed van de omgeving?

• Wat kunnen we er aan doen?- Welke behandelingen zijn aangewezen?

- Welke ondersteuning is daarbij nodig?

• Diagnostiek en behandeling

Werksetting• Werken in multidisciplinaire teams• Gebruik 4 grote referentiekaders:

- Psychoanalytisch

- Leertheoretisch

- Systemisch

- Cliëntgericht• Ontwikkelingspsychologie• Ontwikkelingspsychopathologie• Informatieverwerking theorieën• Medische kennis (somatische stoornissen, syndromen e.d.)

Stoornissen op de kinderleeftijd (DSM IV)

• Pervasieve ontwikkelingsstoornissen (o.m. autisme, stoornis van Asperger)

• Aandachtstekortstoornissen (ADHD)• Gedragsstoornissen • Zwakzinnigheid/zwakbegaafdheid• Leerstoornissen• Communicatiestoornissen• Voedings- en eetstoornissen• Tic stoornissen• Stoornissen in de zindelijkheid• Separatie-angst stoornis• Selectief mutisme• Reactieve hechtingsstoornis

Stoornissen (vervolg)Stoornissen die ook op latere leeftijd kunnen voorkomen zoals:

• Angst stoornissen (angst, dwang)• Stemmingsstoornissen (depressie)• Eetstoornissen• Slaapstoornissen• Psychotische stoornissen• Persoonlijkheids stoornissen.

Diagnostiekfase• Psychopathologie onderzoek• Ontwikkelingsanamnese

• Psychologisch onderzoek (intelligentie, neuropsychologisch, persoonlijkheid)

• Ouderanamnese• Gezinsdiagnostisch onderzoek• Sensomotorisch onderzoek• Schoolobservatie• Orthodidactisch onderzoek• Groepsdiagnostiek

Behandelmogelijkheden• Medicatie• Ouderbegeleiding• Psycho-educatie• Therapie voor het kind/jeugdige (individueel of

groep)• Gezinstherapie• Dagbehandeling• Klinische opname• Logeerhuis

ROMCKAPromckap.org

• Routine Outcome Monitoring

Consortium Kinder- en Adolescenten Psychiatrie

Samenwerkingsverband van kinder- en jeugdpsychiatrische instellingen

Gezamenlijk ontwikkelen van een ROM methode voor kinder- en jeugdpsychiatrie met als doel kwaliteit verbeteren

Doelen ROMCKAPOp niveau patiënt- behandelaar

• Terugkoppeling behandelverloop ( zichtbaar maken van de verandering)

• Behandeling bijsturen• Signalen van risico bij pt herkennen• Pt nog meer bij de behandeling betrekken

Doelen ROMCKAP

Instellingsniveau

• Betere zorgtoewijzing• Behandeleffecten behandelprogramma’s

meten en indien nodig bijsturen• Kritische zelfreflectie, streven naar

zorgverbetering

Doelen ROMCKAPGezamenlijk niveau

• Meer kennis en inzicht in:kenmerken van pt, ontwikkelingsaspecten,

effectiviteit behandelmethodes, vragenlijsten

• Evidence-based werken bevorderen• Terugkoppeling van onderzoeksresultaten naar de

praktijk, waardoor verbetering van zorg

Start opzet

Intake

SDQ/Spsy,KIDSCREEN

SDQ/Spsy,KIDSCREEN

SDQ/Spsy

HoNOSCA

Begin behandeling

SDQ/Spsy, KIDSCREEN

SDQ/SpsyKIDSCREEN

SDQ/Spsy

HoNOSCA

Max 6 maanden na begin behandeling

SDQ/Spsy,KIDSCREEN

SDQ/Spsy,KIDSCREEN

SDQ/Spsy

HoNOSCA

T0 T1 T2

Moment

Kind v.a. 12 jaar

Ouder

Leerkracht

Behandelaar

ROM op een rij

• Routine Outcome Monitoring (ROM) is een methode om het effect van de geleverde zorg inzichtelijk te maken, te evalueren en te verbeteren. In de praktijk wordt ROM toegepast door middel van één of enkele vragenlijsten, die tenminste aan het begin en aan het einde van een behandeling wordt afgenomen. Bij de toepassing van ROM binnen GGz Centraal is uitgangspunt:

- ROM is een standaard onderdeel van elk

behandelprogramma van GGz Centraal. Dit proces is

beschreven en wordt periodiek geëvalueerd.

- De uitkomsten van de ROM worden besproken met de

cliënt en het behandelteam.

- Er wordt per DBC minimaal een geldige voor- en

nameting gehouden.

Instrumentarium

• SDQ/Spsy ernst van de problematiek of klachtenbeloop

ingevuld door jongere, ouders, leerkracht

• Honosca dagelijks functioneren en impact probleemgebieden

ingevuld door behandelaar

• Kidscreen -27 kwaliteit van leven

ingevuld door jongere, ouders

Aanmelding - intake

• Aangepaste brieven aan ouders met informatie en inlogcodes voor beide ouders, jongere en leerkracht

• Bij/na intake vult sturend behandelaar digitaal Honosca in (EPD kind: modules->webintegratie >weblink>Roqua)

• Digitale vragenlijsten ingevuld door ouders, jongere en leerkracht zijn eveneens in te zien op item en schaal niveau en in grafiek

• Terugkoppeling hiervan aan ouders/jongere (bv in adviesgesprek na intake) en team bij intakebespreking

• Met ouders bespreken dat er meerdere metingen volgen gedurende de behandeling (motiveren).

Rom metingen en DBCEisen van de zorgverzekeraars

• Per DBC (dus per 12 maanden) minimaal 2 metingen

• Met hetzelfde instrument• Door dezelfde informant (code)• Eerste meting binnen 3 maanden van eerste

behandelcontact• Laatste meting binnen 3 maanden van laatste

behandelcontact• (nog) Geen diagnostiek DBC’s

Feedback gespreksmomenten

• De kracht zit in het feedback gesprek van de behandelaar met de pt (ouders/jongere) bij de evaluatiemomenten.

• Bij intake: samen met pt de aard en ernst van de problemen in kaart brengen en bepalen met welke doelen welke behandeling ingezet gaat worden.

• Bij tussenevaluatie: samen met pt evalueren van bereikte resultaten, beoordelen of deze goed genoeg zijn en bepalen waar komende periode nog aan gewerkt moet worden.

• Bij eindevaluatie en afsluiting: samen met de pt evalueren van bereikte resultaten en beoordelen of deze goed genoeg zijn. Indien wenselijk samen bepalen met welke doelen welke vervolghulp ingezet gaat worden.

Oplossingsgericht feedback gesprek (1)

• Herkennen

- Zijn de uitkomsten te plaatsen? Uit de lijst komt naar voren dat…Herkent u dat? Bij evaluatie: verschillen 1e

en 2e metingen bepalen… herkent u de verschillen (toename / afname)?

• Begrijpen- Kunnen we ze verklaren?Erkenning geven (hoe heeft u dat zolang kunnen volhouden?). Doorvragen

naar situaties (wanneer/hoe, uitzonderingen en hulpbronnen & krachten). Bij evaluatie verschillen 1e en 2e meting bepalen: wat gaat er nu anders?)

Oplossingsgericht feedback gesprek (2)

• Waarderen- Vinden we ze goed genoeg?Wat betekenen deze uitkomsten voor u en uw kind? Schaalvragen stellen

(op een schaal van 0-10, waar zit u nu?)

• Handelen- Zijn er verbeteracties nodig?Zo ja: doelen stellen. Wat zou er anders zijn als deze doelen gehaald zijn?

Concrete afspraken maken over het bereiken hiervan.

Zo nee: kan behandeling afgesloten worden?

Wat verwacht onze doelgroep van ons?

• Snel de juiste hulp • Effectieve behandeling bij ontwikkelingsproblemen• Zo kort als mogelijk• Zo lang als nodig

• Evaluatie cyclus en ROM helpen hierbij!

ROMEen praktijkcasus

IntroductieIntake mei 2012: E is bijna 9 jaar.

Van 2007-2009 in behandeling geweest bij FAL, PDD-nos vastgesteld.

Cluster-IV onderwijs en ESM-indicatie. Imponeert zowel op cognitief als op sociaal-emotioneel gebied op een lager dan gemiddeld niveau te functioneren.

Heeft logopedie. E spreekt niet buitenshuis. Met leeftijdsgenoten en bij logopedie heel zacht. Taalbegrip laat een achterstand zien.

Thuis bepalend gedrag, agressieve en boze buien.

In contacten angstig, veel moeite met drukke kinderen.

Sensorische gevoeligheden, onder andere aanraking.

Voorheen zwakke weerstand. Dit gaat nu beter. Nog wel doorslaapproblemen.

Juni 2012:

- SPsy 1e ouder-SPsy 2e ouder-Kidscreen 1e ouder-Kidscreen 2e ouder

September 2012:-SPsy leerkracht

Oktober 2012 (AVG na diagnostiek):

- HoNOSCA

Eerste meting ROM

SPsySchaal 1e ouder 2e ouder LeerkrachtEmotionele problemen

Klinisch Klinisch Klinisch

Gedrags-problemen

Grenswaarde Grenswaarde Niet-klinisch

Hyperactiviteit/aandachtstekort

Niet-klinisch Niet-klinisch Niet-klinisch

Sociale problemen

Klinisch Klinisch Niet-klinisch

Prosociaal gedrag

Klinisch Klinisch Niet-klinisch

Eetstoornissen Niet-klinisch Niet-klinisch Niet-klinischZelfdestructief gedrag

Niet-klinisch Niet-klinisch Niet-klinisch

Psychotische kenmerken

Niet-klinisch Niet-klinisch Niet-klinisch

Somscore SDQ Klinisch Klinisch Niet-klinischImpactscore Klinisch Klinisch Klinisch

Psychosociale problemen (thuis)/ difficulties-Veel zorgen, buikpijn/hoofdpijn, ongelukkig/ in de put/ in tranen, zenuwachtig in nieuwe situaties, angstig.-Driftig, redelijk gehoorzaam-Op zichzelf, wordt niet snel aardig gevonden-Niet behulpzaam, deelt niet gemakkelijk-Moeilijkheden hebben een duidelijk effect op het dagelijkse leven

School:

- Snel bang

Sterke kanten-Op school voldoende concentratie, geen gedragsproblemen (voldoende gehoorzaam), geen sociale problemen en ook prosociaal gedrag.-Geen bijzondere concentratieproblemen of impulsiviteit/hyperactiviteit in thuissituatie.

Schaal 1e en 2e ouder

Lichamelijke activiteit en gezondheid

Zeer laag

Gevoelens en zelfbeeld Gemiddeld

Familie en vrije tijd Gemiddeld

Vrienden Zeer laag

School en leren Zeer laag

KIDSCREEN

Kwaliteit van leven:-E heeft weinig energie, redelijke gezondheid-Geen eenzaamheid, geen somberheid, voldoende tevreden-Voelt zich voldoende gewaardeerd en gehoord door ouders, voldoende mogelijkheden voor vrije tijd.-Nauwelijks goede vrienden.-Enige moeite met opletten en overweg kunnen met leerkrachten.

Behandeling gericht op angst, met name rond het spreken, aangezien dit ook haar ontwikkeling op sociaal-emotioneel gebied belemmert.

Start met ‘ Spreekt voor zich’.

Later ook bredere CGT gericht op angst voor spinnen.

Behandeling

Schaal Juni 2012 Maart 2013 November 2013

Emotionele problemen

Klinisch Klinisch Klinisch

Gedragsproblemen

Grenswaarde Niet-klinisch Niet-klinisch

Hyperactiviteit/aandachtstekort

Niet-klinisch Niet-klinisch Niet-klinisch

Sociale problemen

Klinisch Grenswaarde Niet-klinisch

Prosociaal gedrag

Klinisch Grenswaarde Niet-klinisch

Eetstoornissen Niet-klinisch Niet-klinisch Niet-klinisch

Zelfdestructief gedrag

Niet-klinisch Niet-klinisch Niet-klinisch

Psychotische kenmerken

Niet-klinisch Niet-klinisch Niet-klinisch

Somscore SDQ Klinisch Grenswaarde Grenswaarde

Impactscore Klinisch Klinisch Klinisch

Evaluaties: Spsy ouder

- Gaandeweg meer behulpzaam, wordt meer aardig gevonden door andere kinderen

- Meer gehoorzaam, wel nog driftbuien.- Angsten blijven, ook in nieuwe situaties. Dit

blijft een flinke impact hebben in het dagelijkse leven.

Schaal September 2013 September 2013

Emotionele problemen Klinisch Niet-klinisch

Gedragsproblemen Niet-klinisch Niet-klinisch

Hyperactiviteit/aandachtstekort

Niet-klinisch Niet-klinisch

Sociale problemen Niet-klinisch Niet-klinisch

Prosociaal gedrag Niet-klinisch Niet-klinisch

Eetstoornissen Niet-klinisch Niet-klinisch

Zelfdestructief gedrag Niet-klinisch Niet-klinisch

Psychotische kenmerken Niet-klinisch Niet-klinisch

Somscore SDQ Niet-klinisch Niet-klinisch

Impactscore Klinisch Klinisch

Evaluaties: Spsy lkr

Schaal Juni 2012 November 2013

Lichamelijke activiteit en gezondheid

Zeer laag Laag

Gevoelens en zelfbeeld Gemiddeld Laag

Familie en vrije tijd Gemiddeld Goed

Vrienden Zeer laag Gemiddeld

School en leren Zeer laag Gemiddeld

Evaluaties: KIDSCREEN

- Nog steeds redelijke gezondheid en matig energielevel.

- Soms eenzaam, wel redelijk tevreden.- Voldoende tijd voor zichzelf en ouders

hebben veel tijd voor haar.- Meer tijd met vrienden, meer plezier meer

vrienden- Betere concentratie, beter overweg kunnen

met leerkrachten.

Evaluaties: HoNOSCA

Meetmoment Somscore Score 3 of hoger

Oktober 2012 17 Schaal 5, 9, 10

Mei 2013 22 Schaal 5, 8, 9, 10, 12

Oktober 2013 15 Schaal 5, 8, 9