beeldkwaliteitplan strategie voor ruimtelijke kwaliteit ?

Roy Bijhouwer Quadrat, atelier voor stedebouw, landschap en architectuur 28 september 2012

5 kwesties:

1. waarom een beeldkwaliteitplan ? 2. waar wordt op gestuurd ? 3. hoe wordt het vastgelegd, status plan ? 4. wat is de flexibiliteit ? 5. hoe stuurt de overheid op kwaliteit ?

kwestie 1: waarom een beeldkwaliteitplan inspireren door een streefbeeld te schetsen ? sturen op kwaliteit ? bewaken ruimtelijke ontwikkelingen ?

welke kwaliteit leg je vast?

kwaliteit van de architectuur? kwaliteit van de publieke ruimte? kwaliteit van programma en functies ?

eerste plan voor beeld en kwaliteit: Kop van Zuid Rotterdam

kwaliteit en beeldvorming buitenruimte programma scenario’s

infra

kwestie 2: waar wordt op gestuurd?

kwaliteit van de architectuur? kwaliteit van de publieke ruimte? kwaliteit van programma en functies ?

van compositie (choreografie) via partituur naar uitvoering

Ann de Keersmaecker

Johan Sebastiaan Bach

zonering

richtlijnen (guide-lines)

typologische codering

RICHTLIJNEN VOOR SAMENHANG

- bebouwingsvoorschriften- locatie gebonden regels

zonering

richtlijnen (guide-lines) - voorschriften gerelateerd aan de overgang naar de publieke

typologische codering

RICHTLIJNEN VOOR SAMENHANG

- bebouwingsvoorschriften- locatie gebonden regels

verbinding met achterwoningen door een poort

articulatie door hoogteaccent hechting aan plein

van stedenbouwkundig plan via richtlijnen naar uitvoering

van stedenbouwkundig plan via richtlijnen naar uitvoering

overgang publiek-privaat: voorstoep, voortuin, tuinmuren

architectonische eenhedenarchitectonische expressie: individueel, rij, solitair

Christian de Pontzamparc, Masséna Parijs, 1995

zonering

typologische codering - architectonische voorschriften

RICHTLIJNEN VOOR SAMENHANG

- bebouwingsvoorschriften- locatie gebonden regels

richtlijnen (guide-lines) - voorschriften gerelateerd aan de overgang naar de publieke

Herengracht, Amsterdam, 1671

1899 17 de eeuw

bouwmaterialencatalogus, 1861

Seaside, Duany-Plater-Zyberk, 1981

colonial revival – arts & crafts

colonial revival – arts & crafts

Vaillantlaan, Den Haag - Jo Coenen, 1987

kwestie 3: hoe wordt het vastgelegd

- beeldkwaliteitplan is geen deel van wettelijke RO-regelgeving

- wordt door de gemeenteraad vastgesteld en vormt toetsingscriterium voor welstandcommissie of supervisor

- wordt privaat-rechtelijk gekoppeld aan gronduitgifte

kwestie 4: wat is de flexibiliteit ?

hoe concreter, hoe minder flexibel hoe globaler, hoe flexibeler

korte termijn versus lange termijn wat is de ideale mix?

plandocumenten voor ruimtelijke kwaliteit

handboek openbare ruimte

richtlijnen voor publieke ruimte

richtlijnen voor architectuur

plan ruimtelijke kwaliteit

beeldkwaliteitplan

beeldregieplan

sfeerbeeldplan

specifiek

generiek

vaststaand

langere termijn

grotere flexibiliteit

kortere termijn

de lange lijnen

abstract

concreet

projectgericht

accent op kwaliteitsbewaking

accent op inspireren

Planwerk Innenstadt Berlin, Hans Stimmann,1992

OMA, Rolandsufer Berlin, 2000

Parizerplatz Berlin

Frank Gehry, Parizerplatz Berlin, 2000

Basisplan Rotterdam, 1946

Marcel Breuer, Naum Gabo, Rotterdam, 1953-1957

elementen voor plan ruimtelijke kwaliteit:

1. benoemen identiteit van de plaats (draagvlak: bestuurlijk, bevolking) - historie - analyse historische morfologie landschap en stad - analyse typologie bebouwing

2. opstellen streefbeeld (verleiding, visionair, flexibiliteit)

3. richtlijnen publieke ruimte (uitvoeringsgericht)

4. richtlijnen voor architectuur (briefing en toetsing)

5. instellen kwaliteitkamer, supervisieteam, stadsbouwmeester

een voorbeeld: handelscentrum Boom

traag slingerende wegen

schotsvormige blokken

hoekpanden

hoekpanden met bijzondere architecturale expressie

binnenterreinen

een aantrekkelijk centrumdoor samenhang en verscheidenheid

streefbeeld

Grote Markt - bestaande situatie

Grote Markt - toekomstige situatie

Blauwstraat - bestaande situatie

Blauwstraat - toekomstige situatie

deelprojecten

planvormingsproces projecten in de publieke ruimte

planvorming architectuur projecten en supervisie

uitgangspunten publieke ruimte

bestratingsmaterialen

bestratingmateriaal benadrukt de hiërarchie in de publieke ruimten

brede straten: rijloper en rabatstrook/trottoir Portugees graniet (Roriz)straten met busverkeer: rijloper deels asfalt, trottoirs Portugees graniet smalle straten: middenloper rood-bruin gebakken klinkers, loopstroken Portugees granietGrote Markt, Kaai en Heldenplaats: Portugees graniet of afwijkend bestratingsmateriaal

verlichtingsbeeld

huidige situatie

winkels keren zich af van de publieke ruimtestraat met autoverkeer, obstakels en schrale verlichting

gewenste situatie

winkels oriënteren zich op de publieke ruimteautovrije straat met lantaarnarmaturen aan gevels

korrelgrootte panden

gestaffelde verloop bij hellende straten

architectonische eenheid

winkelpui en pand

naamsaanduiding

rolluiken

kwestie 5: hoe stuurt de overheid op kwaliteit?

beeldkwaliteitplan (objectieve criteria)?

een kwaliteitskamer,stadsbouwmeester of supervisor ?

een kwaliteitskamer kan niet zonder beeldkwaliteitplan en vice versa