Post on 24-May-2015
AANDACHTSPUNTEN BIJ HET POSITIONEREN VAN DE
NEUROLOGISCHE PATIËNT
DE STROKE-PATIËNT MET EEN HEMIBEELD
Stan Vos, verpleegkundige AZ St-Lucas Brugge, VE MiCS (okt. 2013)
AANDACHTSPUNTEN BIJ HET POSITIONEREN VAN DE
NEUROLOGISCHE PATIËNT
POSITIONEREN VAN DE STROKE-PATIËNT MET EEN HEMIBEELD
DOEL VAN HET POSITIONEREN
GEVOLGEN VAN ONVOLDOENDE OF FOUT TE POSITIONEREN
IN DE PRAKTIJK
DOEL VAN HET POSITIONEREN VAN DE STROKE-PATIËNT MET EEN HEMIBEELD
DOEL
...comfort
...verbeteren van de circulatie
...verbeteren van de ademhalingsfunctie
...correcte sensibele input
...preventie en behandeling van mogelijke complicaties
DOEL VAN HET POSITIONEREN VAN DE STROKE-PATIËNT MET EEN HEMIBEELD
Comfort
Rustige patiënt / geen angst - stress
Patiënt zonder pijn Een wakkere patiënt overdag
en een slapende patiënt tijdens de nacht
De patiënt wordt zowel in zit als in lig, met behulp van verschillende soorten kussens, in een houding gebracht die voor hem als comfortabel wordt ervaren.
DOEL VAN HET POSITIONEREN VAN DE STROKE-PATIËNT MET EEN HEMIBEELD
Verbeteren van de circulatie
• Wegvallen spierpompactiviteit in verlamde ledematen
• Ontstaan slechte bloedcirculatie
• Verhoogd risico trombose vorming
Houdingsveranderingen
Minder risico op trombosevorming
DOEL VAN HET POSITIONEREN VAN DE STROKE-PATIËNT MET EEN HEMIBEELD
Verbeteren van de ademhalingsfunctie
• Beperkte flexibiliteit van de ribben
Houdingsveranderingen / wisselligging
De flexibiliteit van de ribben blijft behouden
DOEL VAN HET POSITIONEREN VAN DE STROKE-PATIËNT MET EEN HEMIBEELD
Correcte sensibele input
INPUT
VERWERKING IN DE HERSENEN
OUTPUT
Registratie in de hersenen van de houding die de patiënt aanneemt
DRUK JUISTE HOUDING
VERWERKING IN DE HERSENEN
DRUK JUISTE HOUDING
DOEL VAN HET POSITIONEREN VAN DE STROKE-PATIËNT MET EEN HEMIBEELD
Preventie en behandeling van mogelijke complicaties gerelateerd aan een hemibeeld
• “Pijnlijke schouder”
• Spasticiteitverhoogde spierspanning (tonus)
• Contracturen blijvende samentrekking, schrompeling of
verkorting van weefsels
• Schouder subluxatie
• Oedeem overmatige ophoping van vocht in het interstitium (intercellulaire ruimte)
• Schouder-hand syndroomposttraumatische sympathische ontregeling in een extremiteit na een trauma
• Decubitus
• Sufheid
• Verslikken / Aspiratiepneumonie ...
AANDACHTSPUNTEN BIJ HET POSITIONEREN VAN DE
NEUROLOGISCHE PATIËNT
POSITIONEREN VAN DE STROKE-PATIËNT MET EEN HEMIBEELD
DOEL VAN HET POSITIONEREN
GEVOLGEN VAN ONVOLDOENDE OF FOUT TE POSITIONEREN
IN DE PRAKTIJK
Preventie en behandeling van mogelijke complicaties gerelateerd aan een hemibeeld
Gevolgen van niet-, onvoldoende- of fout te positioneren
• “Pijnlijke schouder”
• Spasticiteit
• Contracturen
• Schouder subluxatie
• wekedelenletsels
• Oedeem
• Schouder-hand syndroom
• Decubitus
• Sufheid
• Verslikken / Aspiratiepneumonie
• “Pijnlijke schouder”
• Spasticiteit
• Contracturen
• Schouder subluxatie
• wekedelenletsels
• Oedeem
• Schouder-hand syndroom
• Decubitus
• Sufheid
• Verslikken / Aspiratiepneumonie
GEVOLGEN VAN NIET-, ONVOLDOENDE- OF FOUT TE POSITIONEREN (voorbeeld)
• ONGELUKKIGE PATIENT• BEWEGINGSANGST• SLECHTE NACHTRUST• BELEMMERING IN GEBRUIK VAN
HEMIPLEGISCHE ARM
• ONTTREKKEN AAN ACTIEF REVALIDATIEPROGRAMMA
• BELEMMERING IN ADL ZELFSTANDIGHEID
GEVOLGEN VAN NIET-, ONVOLDOENDE- OF FOUT TE POSITIONEREN (voorbeeld)
• ONGELUKKIGE PATIENT• BEWEGINGSANGST• SLECHTE NACHTRUST• BELEMMERING IN GEBRUIK VAN
HEMIPLEGISCHE ARM
• ONTTREKKEN AAN ACTIEF REVALIDATIEPROGRAMMA
• BELEMMERING IN ADL ZELFSTANDIGHEID
AANDACHTSPUNTEN BIJ HET POSITIONEREN VAN DE
NEUROLOGISCHE PATIËNT
POSITIONEREN VAN DE STROKE-PATIËNT MET EEN HEMIBEELD
DOEL VAN HET POSITIONEREN
GEVOLGEN VAN ONVOLDOENDE OF FOUT TE POSITIONEREN
IN DE PRAKTIJK
Day 3 after left middle cerebral artery stroke.
• Roberto• 72 jaar• Ischemisch herseninfarct
links• Rechter hemibeeld
MANIPULEREN VAN DE HEMIPLEGISCHE ARM
MANIPULEREN VAN DE HEMIPLEGISCHE SCHOUDER
POSITIONEREN IN RUG-LIG
POSITIONEREN OP DE HEMIPLEGISCHE ZIJDE
POSITIONEREN OP DE NIET-HEMIPLEGISCHE ZIJDE
POSITIONEREN IN DE ZETEL
POSITIONEREN OP TOILET / TOILETSTOEL – STOEL / ROLWAGEN
MANIPULEREN VAN DE HEMIPLEGISCHE ARM
MANIPULEREN VAN DE HEMIPLEGISCHE ARM
• afhangen van de hand • afhangen van de elleboog• trekken aan de schouder
MANIPULEREN VAN DE HEMIPLEGISCHE ARM
steun aan hand en pols steun onder de elleboog arm duwen in de schouder
MANIPULEREN VAN DE HEMIPLEGISCHE SCHOUDER
MANIPULEREN VAN DE HEMIPLEGISCHE SCHOUDER• afhangen van de bovenarm• trekken aan de schouder
MANIPULEREN VAN DE HEMIPLEGISCHE SCHOUDER
steun aan de schouder met één hand schouderblad ondersteunen
LIGGEN OP DE RUG
hoofdeinde vlak of max. 30°
hoofd op een hoofdkussen
schouderbladen steunen mee op het hoofdkussen
een kussen onder de hemiplegische heup voorkomt dat het bekken kantelt en het been naar buiten draait
LIGGEN OP DE RUG
de hemiplegische arm ligt op een kussen
de schouder wordt mee ondersteund met een kussen
de elleboog is licht gebogen
pols en hand worden ook ondersteund door het kussen en staan in een neutrale stand
de vingers liggen licht gestrekt
LIGGEN OP DE RUG
een kussen onder het hemiplegisch been kan als de knie gebogen ligt
LIGGEN OP DE RUG
LANGZIT IN BED vs ZETELZIT IN BED
Langzit: • weinig comfort• weinig steun
Zetelzit: meer correcte houding en comfort is, zeker in de acute fase, een voorbereiding tot het zitten uit bed
hoofdeinde vlak of max. 30°
hoofd op een hoofdkussen, schouderbladen steunen mee op het hoofdkussen
de hemiplegische arm ligt op een kussen
de elleboog is licht gebogen
pols en hand worden ook ondersteund door het kussen en staan in een neutrale stand
de vingers liggen licht gestrekt
Kussen / deken onder en tegen de hemiplegische heup
LIGGEN OP DE RUG - SPOEDBRANCARD
LIGGEN OP DE HEMIPLEGISCHE ZIJDE
hoofdeinde vlak of max. 30° helling
het hoofd ligt op een kussen, in het verlengde van de romp
de schouder ligt niet op een kussen
de hemiplegische schouder wordt naar voor gebracht
de hemiplegische arm ligt gestrekt of licht gebogen met open vingers
de niet-hemiplegische arm rust op het lichaam of rugkussen
LIGGEN OP DE HEMIPLEGISCHE ZIJDE
de romp ligt achterwaarts gedraaid en de rug is gesteund met een kussen
het hemiplegisch been ligt in een lichte buiging en ligt voor het gezonde been
het niet-hemiplegisch been ligt op een kussen met een lichte buiging in de knie en de heup
LIGGEN OP DE HEMIPLEGISCHE ZIJDE
LIGGEN OP DE NIET-HEMIPLEGISCHE ZIJDE
hoofdeinde vlak of max. 30° helling
het hoofd ligt op een kussen, in het verlengde van de romp
de hemiplegische schouder ligt langs de borstkas naar voren gericht
de hemiplegische arm wordt op een kussen voor de romp gepositioneerd, waarbij arm en schouder goed ondersteund worden
de hemiplegische hand ligt op een kussen (geen vuist)
LIGGEN OP DE NIET-HEMIPLEGISCHE ZIJDE
de romp ligt beperkt voorwaarts gekanteld, met eventueel een kussen in de rug
het hemiplegisch been wordt op een kussen naar voor gepositioneerd, met een gebogen heup en knie, waarbij de hemiplegische voet mee op het kussen ligt
LIGGEN OP DE NIET-HEMIPLEGISCHE ZIJDE
ZITTEN IN EEN ZETEL
zetel met een rechte leuning
voorzettafel of tafel (stevig en te vergrendelen)
kussen als ondersteuning van de hemiplegische arm, schouder en hand (zo nodig)
De onderarm en hand van de hemiplegische zijde liggen in een lichte buiging met de vingers licht gestrekt
ZITTEN IN EEN ZETEL
het zitvlak steunt tegen de rugleuning
er is symmetrie in het bekken
zorg voor steun aan de buitenkant van het hemiplegische bovenbeen zodat het hemiplegische been niet naar buiten kan kantelen
beide voeten steunen op een ‘voetsteun’ of de vloer
ZITTEN IN EEN ZETEL
ZITTEN OP EEN STOEL – TOILET (-STOEL)Stoel (rolwagen) positioneren hemiplegische arm = kussen / tafelzo nodig: steun in de rug = rechte houdingsteun hemiplegische heup en voeten
Toilet (-stoel)positioneren hemiplegische armzo nodig: steun in de rugsteun voeten
POSITIONEREN VAN DE STROKE-PATIËNT MET EEN HEMIBEELD
! ALGEMENE BASISREGEL !
De patiënt moet, na het juist positioneren, comfortabel en veilig liggen of zitten.
Normale bewegingen en een normale houding moeten nagestreefd worden, met extra andacht voor: de schouders, de ellebogen, de handen, de romp, het bekken en de voeten.
Prioriteiten bepalen in functie van de toestand van de patiënt.
Informeren van patiënt, familie, (MD) collega’s, studenten
Continue aandacht voor de juiste positionering van de patiënt = 24 UURSBEHANDELING!