AANDACHTSPUNTEN BIJ HET POSITIONEREN VAN DE NEUROLOGISCHE PATIËNT DE STROKE-PATIËNT MET EEN...

40
AANDACHTSPUNTEN BIJ HET POSITIONEREN VAN DE NEUROLOGISCHE PATIËNT DE STROKE-PATIËNT MET EEN HEMIBEELD Stan Vos , verpleegkundige AZ St-Lucas Brugge, VE MiCS (okt. 2013)

Transcript of AANDACHTSPUNTEN BIJ HET POSITIONEREN VAN DE NEUROLOGISCHE PATIËNT DE STROKE-PATIËNT MET EEN...

Page 1: AANDACHTSPUNTEN BIJ HET POSITIONEREN VAN DE NEUROLOGISCHE PATIËNT DE STROKE-PATIËNT MET EEN HEMIBEELD Stan Vos, verpleegkundige AZ St-Lucas Brugge, VE.

AANDACHTSPUNTEN BIJ HET POSITIONEREN VAN DE

NEUROLOGISCHE PATIËNT

DE STROKE-PATIËNT MET EEN HEMIBEELD

Stan Vos, verpleegkundige AZ St-Lucas Brugge, VE MiCS (okt. 2013)

Page 2: AANDACHTSPUNTEN BIJ HET POSITIONEREN VAN DE NEUROLOGISCHE PATIËNT DE STROKE-PATIËNT MET EEN HEMIBEELD Stan Vos, verpleegkundige AZ St-Lucas Brugge, VE.

AANDACHTSPUNTEN BIJ HET POSITIONEREN VAN DE

NEUROLOGISCHE PATIËNT

POSITIONEREN VAN DE STROKE-PATIËNT MET EEN HEMIBEELD

DOEL VAN HET POSITIONEREN

GEVOLGEN VAN ONVOLDOENDE OF FOUT TE POSITIONEREN

IN DE PRAKTIJK

Page 3: AANDACHTSPUNTEN BIJ HET POSITIONEREN VAN DE NEUROLOGISCHE PATIËNT DE STROKE-PATIËNT MET EEN HEMIBEELD Stan Vos, verpleegkundige AZ St-Lucas Brugge, VE.

DOEL VAN HET POSITIONEREN VAN DE STROKE-PATIËNT MET EEN HEMIBEELD

DOEL

...comfort

...verbeteren van de circulatie

...verbeteren van de ademhalingsfunctie

...correcte sensibele input

...preventie en behandeling van mogelijke complicaties

Page 4: AANDACHTSPUNTEN BIJ HET POSITIONEREN VAN DE NEUROLOGISCHE PATIËNT DE STROKE-PATIËNT MET EEN HEMIBEELD Stan Vos, verpleegkundige AZ St-Lucas Brugge, VE.

DOEL VAN HET POSITIONEREN VAN DE STROKE-PATIËNT MET EEN HEMIBEELD

Comfort

Rustige patiënt / geen angst - stress

Patiënt zonder pijn Een wakkere patiënt overdag

en een slapende patiënt tijdens de nacht

De patiënt wordt zowel in zit als in lig, met behulp van verschillende soorten kussens, in een houding gebracht die voor hem als comfortabel wordt ervaren.

Page 5: AANDACHTSPUNTEN BIJ HET POSITIONEREN VAN DE NEUROLOGISCHE PATIËNT DE STROKE-PATIËNT MET EEN HEMIBEELD Stan Vos, verpleegkundige AZ St-Lucas Brugge, VE.

DOEL VAN HET POSITIONEREN VAN DE STROKE-PATIËNT MET EEN HEMIBEELD

Verbeteren van de circulatie

• Wegvallen spierpompactiviteit in verlamde ledematen

• Ontstaan slechte bloedcirculatie

• Verhoogd risico trombose vorming

Houdingsveranderingen

Minder risico op trombosevorming

Page 6: AANDACHTSPUNTEN BIJ HET POSITIONEREN VAN DE NEUROLOGISCHE PATIËNT DE STROKE-PATIËNT MET EEN HEMIBEELD Stan Vos, verpleegkundige AZ St-Lucas Brugge, VE.

DOEL VAN HET POSITIONEREN VAN DE STROKE-PATIËNT MET EEN HEMIBEELD

Verbeteren van de ademhalingsfunctie

• Beperkte flexibiliteit van de ribben

Houdingsveranderingen / wisselligging

De flexibiliteit van de ribben blijft behouden

Page 7: AANDACHTSPUNTEN BIJ HET POSITIONEREN VAN DE NEUROLOGISCHE PATIËNT DE STROKE-PATIËNT MET EEN HEMIBEELD Stan Vos, verpleegkundige AZ St-Lucas Brugge, VE.

DOEL VAN HET POSITIONEREN VAN DE STROKE-PATIËNT MET EEN HEMIBEELD

Correcte sensibele input

INPUT

VERWERKING IN DE HERSENEN

OUTPUT

Registratie in de hersenen van de houding die de patiënt aanneemt

DRUK JUISTE HOUDING

VERWERKING IN DE HERSENEN

DRUK JUISTE HOUDING

Page 8: AANDACHTSPUNTEN BIJ HET POSITIONEREN VAN DE NEUROLOGISCHE PATIËNT DE STROKE-PATIËNT MET EEN HEMIBEELD Stan Vos, verpleegkundige AZ St-Lucas Brugge, VE.

DOEL VAN HET POSITIONEREN VAN DE STROKE-PATIËNT MET EEN HEMIBEELD

Preventie en behandeling van mogelijke complicaties gerelateerd aan een hemibeeld

• “Pijnlijke schouder”

• Spasticiteitverhoogde spierspanning (tonus)

• Contracturen blijvende samentrekking, schrompeling of

verkorting van weefsels

• Schouder subluxatie

• Oedeem overmatige ophoping van vocht in het interstitium (intercellulaire ruimte)

• Schouder-hand syndroomposttraumatische sympathische ontregeling in een extremiteit na een trauma

• Decubitus

• Sufheid

• Verslikken / Aspiratiepneumonie ...

Page 9: AANDACHTSPUNTEN BIJ HET POSITIONEREN VAN DE NEUROLOGISCHE PATIËNT DE STROKE-PATIËNT MET EEN HEMIBEELD Stan Vos, verpleegkundige AZ St-Lucas Brugge, VE.

AANDACHTSPUNTEN BIJ HET POSITIONEREN VAN DE

NEUROLOGISCHE PATIËNT

POSITIONEREN VAN DE STROKE-PATIËNT MET EEN HEMIBEELD

DOEL VAN HET POSITIONEREN

GEVOLGEN VAN ONVOLDOENDE OF FOUT TE POSITIONEREN

IN DE PRAKTIJK

Page 10: AANDACHTSPUNTEN BIJ HET POSITIONEREN VAN DE NEUROLOGISCHE PATIËNT DE STROKE-PATIËNT MET EEN HEMIBEELD Stan Vos, verpleegkundige AZ St-Lucas Brugge, VE.

Preventie en behandeling van mogelijke complicaties gerelateerd aan een hemibeeld

Gevolgen van niet-, onvoldoende- of fout te positioneren

• “Pijnlijke schouder”

• Spasticiteit

• Contracturen

• Schouder subluxatie

• wekedelenletsels

• Oedeem

• Schouder-hand syndroom

• Decubitus

• Sufheid

• Verslikken / Aspiratiepneumonie

• “Pijnlijke schouder”

• Spasticiteit

• Contracturen

• Schouder subluxatie

• wekedelenletsels

• Oedeem

• Schouder-hand syndroom

• Decubitus

• Sufheid

• Verslikken / Aspiratiepneumonie

Page 11: AANDACHTSPUNTEN BIJ HET POSITIONEREN VAN DE NEUROLOGISCHE PATIËNT DE STROKE-PATIËNT MET EEN HEMIBEELD Stan Vos, verpleegkundige AZ St-Lucas Brugge, VE.

GEVOLGEN VAN NIET-, ONVOLDOENDE- OF FOUT TE POSITIONEREN (voorbeeld)

• ONGELUKKIGE PATIENT• BEWEGINGSANGST• SLECHTE NACHTRUST• BELEMMERING IN GEBRUIK VAN

HEMIPLEGISCHE ARM

• ONTTREKKEN AAN ACTIEF REVALIDATIEPROGRAMMA

• BELEMMERING IN ADL ZELFSTANDIGHEID

Page 12: AANDACHTSPUNTEN BIJ HET POSITIONEREN VAN DE NEUROLOGISCHE PATIËNT DE STROKE-PATIËNT MET EEN HEMIBEELD Stan Vos, verpleegkundige AZ St-Lucas Brugge, VE.

GEVOLGEN VAN NIET-, ONVOLDOENDE- OF FOUT TE POSITIONEREN (voorbeeld)

• ONGELUKKIGE PATIENT• BEWEGINGSANGST• SLECHTE NACHTRUST• BELEMMERING IN GEBRUIK VAN

HEMIPLEGISCHE ARM

• ONTTREKKEN AAN ACTIEF REVALIDATIEPROGRAMMA

• BELEMMERING IN ADL ZELFSTANDIGHEID

Page 13: AANDACHTSPUNTEN BIJ HET POSITIONEREN VAN DE NEUROLOGISCHE PATIËNT DE STROKE-PATIËNT MET EEN HEMIBEELD Stan Vos, verpleegkundige AZ St-Lucas Brugge, VE.

AANDACHTSPUNTEN BIJ HET POSITIONEREN VAN DE

NEUROLOGISCHE PATIËNT

POSITIONEREN VAN DE STROKE-PATIËNT MET EEN HEMIBEELD

DOEL VAN HET POSITIONEREN

GEVOLGEN VAN ONVOLDOENDE OF FOUT TE POSITIONEREN

IN DE PRAKTIJK

Page 14: AANDACHTSPUNTEN BIJ HET POSITIONEREN VAN DE NEUROLOGISCHE PATIËNT DE STROKE-PATIËNT MET EEN HEMIBEELD Stan Vos, verpleegkundige AZ St-Lucas Brugge, VE.
Page 15: AANDACHTSPUNTEN BIJ HET POSITIONEREN VAN DE NEUROLOGISCHE PATIËNT DE STROKE-PATIËNT MET EEN HEMIBEELD Stan Vos, verpleegkundige AZ St-Lucas Brugge, VE.

Day 3 after left middle cerebral artery stroke.

• Roberto• 72 jaar• Ischemisch herseninfarct

links• Rechter hemibeeld

Page 16: AANDACHTSPUNTEN BIJ HET POSITIONEREN VAN DE NEUROLOGISCHE PATIËNT DE STROKE-PATIËNT MET EEN HEMIBEELD Stan Vos, verpleegkundige AZ St-Lucas Brugge, VE.

MANIPULEREN VAN DE HEMIPLEGISCHE ARM

MANIPULEREN VAN DE HEMIPLEGISCHE SCHOUDER

POSITIONEREN IN RUG-LIG

POSITIONEREN OP DE HEMIPLEGISCHE ZIJDE

POSITIONEREN OP DE NIET-HEMIPLEGISCHE ZIJDE

POSITIONEREN IN DE ZETEL

POSITIONEREN OP TOILET / TOILETSTOEL – STOEL / ROLWAGEN

Page 17: AANDACHTSPUNTEN BIJ HET POSITIONEREN VAN DE NEUROLOGISCHE PATIËNT DE STROKE-PATIËNT MET EEN HEMIBEELD Stan Vos, verpleegkundige AZ St-Lucas Brugge, VE.

MANIPULEREN VAN DE HEMIPLEGISCHE ARM

Page 18: AANDACHTSPUNTEN BIJ HET POSITIONEREN VAN DE NEUROLOGISCHE PATIËNT DE STROKE-PATIËNT MET EEN HEMIBEELD Stan Vos, verpleegkundige AZ St-Lucas Brugge, VE.

MANIPULEREN VAN DE HEMIPLEGISCHE ARM

• afhangen van de hand • afhangen van de elleboog• trekken aan de schouder

Page 19: AANDACHTSPUNTEN BIJ HET POSITIONEREN VAN DE NEUROLOGISCHE PATIËNT DE STROKE-PATIËNT MET EEN HEMIBEELD Stan Vos, verpleegkundige AZ St-Lucas Brugge, VE.

MANIPULEREN VAN DE HEMIPLEGISCHE ARM

steun aan hand en pols steun onder de elleboog arm duwen in de schouder

Page 20: AANDACHTSPUNTEN BIJ HET POSITIONEREN VAN DE NEUROLOGISCHE PATIËNT DE STROKE-PATIËNT MET EEN HEMIBEELD Stan Vos, verpleegkundige AZ St-Lucas Brugge, VE.

MANIPULEREN VAN DE HEMIPLEGISCHE SCHOUDER

Page 21: AANDACHTSPUNTEN BIJ HET POSITIONEREN VAN DE NEUROLOGISCHE PATIËNT DE STROKE-PATIËNT MET EEN HEMIBEELD Stan Vos, verpleegkundige AZ St-Lucas Brugge, VE.

MANIPULEREN VAN DE HEMIPLEGISCHE SCHOUDER• afhangen van de bovenarm• trekken aan de schouder

Page 22: AANDACHTSPUNTEN BIJ HET POSITIONEREN VAN DE NEUROLOGISCHE PATIËNT DE STROKE-PATIËNT MET EEN HEMIBEELD Stan Vos, verpleegkundige AZ St-Lucas Brugge, VE.

MANIPULEREN VAN DE HEMIPLEGISCHE SCHOUDER

steun aan de schouder met één hand schouderblad ondersteunen

Page 23: AANDACHTSPUNTEN BIJ HET POSITIONEREN VAN DE NEUROLOGISCHE PATIËNT DE STROKE-PATIËNT MET EEN HEMIBEELD Stan Vos, verpleegkundige AZ St-Lucas Brugge, VE.
Page 24: AANDACHTSPUNTEN BIJ HET POSITIONEREN VAN DE NEUROLOGISCHE PATIËNT DE STROKE-PATIËNT MET EEN HEMIBEELD Stan Vos, verpleegkundige AZ St-Lucas Brugge, VE.

LIGGEN OP DE RUG

hoofdeinde vlak of max. 30°

hoofd op een hoofdkussen

schouderbladen steunen mee op het hoofdkussen

een kussen onder de hemiplegische heup voorkomt dat het bekken kantelt en het been naar buiten draait

Page 25: AANDACHTSPUNTEN BIJ HET POSITIONEREN VAN DE NEUROLOGISCHE PATIËNT DE STROKE-PATIËNT MET EEN HEMIBEELD Stan Vos, verpleegkundige AZ St-Lucas Brugge, VE.

LIGGEN OP DE RUG

de hemiplegische arm ligt op een kussen

de schouder wordt mee ondersteund met een kussen

de elleboog is licht gebogen

pols en hand worden ook ondersteund door het kussen en staan in een neutrale stand

de vingers liggen licht gestrekt

Page 26: AANDACHTSPUNTEN BIJ HET POSITIONEREN VAN DE NEUROLOGISCHE PATIËNT DE STROKE-PATIËNT MET EEN HEMIBEELD Stan Vos, verpleegkundige AZ St-Lucas Brugge, VE.

LIGGEN OP DE RUG

een kussen onder het hemiplegisch been kan als de knie gebogen ligt

Page 27: AANDACHTSPUNTEN BIJ HET POSITIONEREN VAN DE NEUROLOGISCHE PATIËNT DE STROKE-PATIËNT MET EEN HEMIBEELD Stan Vos, verpleegkundige AZ St-Lucas Brugge, VE.

LIGGEN OP DE RUG

Page 28: AANDACHTSPUNTEN BIJ HET POSITIONEREN VAN DE NEUROLOGISCHE PATIËNT DE STROKE-PATIËNT MET EEN HEMIBEELD Stan Vos, verpleegkundige AZ St-Lucas Brugge, VE.

LANGZIT IN BED vs ZETELZIT IN BED

Langzit: • weinig comfort• weinig steun

Zetelzit: meer correcte houding en comfort is, zeker in de acute fase, een voorbereiding tot het zitten uit bed

Page 29: AANDACHTSPUNTEN BIJ HET POSITIONEREN VAN DE NEUROLOGISCHE PATIËNT DE STROKE-PATIËNT MET EEN HEMIBEELD Stan Vos, verpleegkundige AZ St-Lucas Brugge, VE.

hoofdeinde vlak of max. 30°

hoofd op een hoofdkussen, schouderbladen steunen mee op het hoofdkussen

de hemiplegische arm ligt op een kussen

de elleboog is licht gebogen

pols en hand worden ook ondersteund door het kussen en staan in een neutrale stand

de vingers liggen licht gestrekt

Kussen / deken onder en tegen de hemiplegische heup

LIGGEN OP DE RUG - SPOEDBRANCARD

Page 30: AANDACHTSPUNTEN BIJ HET POSITIONEREN VAN DE NEUROLOGISCHE PATIËNT DE STROKE-PATIËNT MET EEN HEMIBEELD Stan Vos, verpleegkundige AZ St-Lucas Brugge, VE.

LIGGEN OP DE HEMIPLEGISCHE ZIJDE

hoofdeinde vlak of max. 30° helling

het hoofd ligt op een kussen, in het verlengde van de romp

de schouder ligt niet op een kussen

de hemiplegische schouder wordt naar voor gebracht

de hemiplegische arm ligt gestrekt of licht gebogen met open vingers

de niet-hemiplegische arm rust op het lichaam of rugkussen

Page 31: AANDACHTSPUNTEN BIJ HET POSITIONEREN VAN DE NEUROLOGISCHE PATIËNT DE STROKE-PATIËNT MET EEN HEMIBEELD Stan Vos, verpleegkundige AZ St-Lucas Brugge, VE.

LIGGEN OP DE HEMIPLEGISCHE ZIJDE

de romp ligt achterwaarts gedraaid en de rug is gesteund met een kussen

het hemiplegisch been ligt in een lichte buiging en ligt voor het gezonde been

het niet-hemiplegisch been ligt op een kussen met een lichte buiging in de knie en de heup

Page 32: AANDACHTSPUNTEN BIJ HET POSITIONEREN VAN DE NEUROLOGISCHE PATIËNT DE STROKE-PATIËNT MET EEN HEMIBEELD Stan Vos, verpleegkundige AZ St-Lucas Brugge, VE.

LIGGEN OP DE HEMIPLEGISCHE ZIJDE

Page 33: AANDACHTSPUNTEN BIJ HET POSITIONEREN VAN DE NEUROLOGISCHE PATIËNT DE STROKE-PATIËNT MET EEN HEMIBEELD Stan Vos, verpleegkundige AZ St-Lucas Brugge, VE.

LIGGEN OP DE NIET-HEMIPLEGISCHE ZIJDE

hoofdeinde vlak of max. 30° helling

het hoofd ligt op een kussen, in het verlengde van de romp

de hemiplegische schouder ligt langs de borstkas naar voren gericht

de hemiplegische arm wordt op een kussen voor de romp gepositioneerd, waarbij arm en schouder goed ondersteund worden

de hemiplegische hand ligt op een kussen (geen vuist)

Page 34: AANDACHTSPUNTEN BIJ HET POSITIONEREN VAN DE NEUROLOGISCHE PATIËNT DE STROKE-PATIËNT MET EEN HEMIBEELD Stan Vos, verpleegkundige AZ St-Lucas Brugge, VE.

LIGGEN OP DE NIET-HEMIPLEGISCHE ZIJDE

de romp ligt beperkt voorwaarts gekanteld, met eventueel een kussen in de rug

het hemiplegisch been wordt op een kussen naar voor gepositioneerd, met een gebogen heup en knie, waarbij de hemiplegische voet mee op het kussen ligt

Page 35: AANDACHTSPUNTEN BIJ HET POSITIONEREN VAN DE NEUROLOGISCHE PATIËNT DE STROKE-PATIËNT MET EEN HEMIBEELD Stan Vos, verpleegkundige AZ St-Lucas Brugge, VE.

LIGGEN OP DE NIET-HEMIPLEGISCHE ZIJDE

Page 36: AANDACHTSPUNTEN BIJ HET POSITIONEREN VAN DE NEUROLOGISCHE PATIËNT DE STROKE-PATIËNT MET EEN HEMIBEELD Stan Vos, verpleegkundige AZ St-Lucas Brugge, VE.

ZITTEN IN EEN ZETEL

zetel met een rechte leuning

voorzettafel of tafel (stevig en te vergrendelen)

kussen als ondersteuning van de hemiplegische arm, schouder en hand (zo nodig)

De onderarm en hand van de hemiplegische zijde liggen in een lichte buiging met de vingers licht gestrekt

Page 37: AANDACHTSPUNTEN BIJ HET POSITIONEREN VAN DE NEUROLOGISCHE PATIËNT DE STROKE-PATIËNT MET EEN HEMIBEELD Stan Vos, verpleegkundige AZ St-Lucas Brugge, VE.

ZITTEN IN EEN ZETEL

het zitvlak steunt tegen de rugleuning

er is symmetrie in het bekken

zorg voor steun aan de buitenkant van het hemiplegische bovenbeen zodat het hemiplegische been niet naar buiten kan kantelen

beide voeten steunen op een ‘voetsteun’ of de vloer

Page 38: AANDACHTSPUNTEN BIJ HET POSITIONEREN VAN DE NEUROLOGISCHE PATIËNT DE STROKE-PATIËNT MET EEN HEMIBEELD Stan Vos, verpleegkundige AZ St-Lucas Brugge, VE.

ZITTEN IN EEN ZETEL

Page 39: AANDACHTSPUNTEN BIJ HET POSITIONEREN VAN DE NEUROLOGISCHE PATIËNT DE STROKE-PATIËNT MET EEN HEMIBEELD Stan Vos, verpleegkundige AZ St-Lucas Brugge, VE.

ZITTEN OP EEN STOEL – TOILET (-STOEL)Stoel (rolwagen) positioneren hemiplegische arm = kussen / tafelzo nodig: steun in de rug = rechte houdingsteun hemiplegische heup en voeten

Toilet (-stoel)positioneren hemiplegische armzo nodig: steun in de rugsteun voeten

Page 40: AANDACHTSPUNTEN BIJ HET POSITIONEREN VAN DE NEUROLOGISCHE PATIËNT DE STROKE-PATIËNT MET EEN HEMIBEELD Stan Vos, verpleegkundige AZ St-Lucas Brugge, VE.

POSITIONEREN VAN DE STROKE-PATIËNT MET EEN HEMIBEELD

! ALGEMENE BASISREGEL !

De patiënt moet, na het juist positioneren, comfortabel en veilig liggen of zitten.

Normale bewegingen en een normale houding moeten nagestreefd worden, met extra andacht voor: de schouders, de ellebogen, de handen, de romp, het bekken en de voeten.

Prioriteiten bepalen in functie van de toestand van de patiënt.

Informeren van patiënt, familie, (MD) collega’s, studenten

Continue aandacht voor de juiste positionering van de patiënt = 24 UURSBEHANDELING!