• 00051n stichting
industrieel bouwen nederland
N • E U VtI 5 B R • E F Informatieblad van de Stichting Industrieel Bouwen Nederland Jaargang 4· nr. 17 april 1993 Secretariaat: Lange Voorhout 15 2514 EA Den Haag telefoon 070 . 346 29 78 fax 070 . 356 18 48
[§)oo @@[jW &[((5 OO@CSl?@üU
@[JU &(Ç:~ (Ç@)[JU~O[?QDCSV@01J ~ EGM Architecten en ACN Constructeurs zijn beide dochterbedrijven van EGM Beheer. EGM architecten is een breed georiënteerd architectenbureau, waar architecten samen met een bouwkundig coördinator en een aantal bouwkundig tekenaars een team vormen. Behalve ondersteunende afdelingen zijn er produktie-afdelingen die ook zelfstandig en onafhankelijk van de architecten werken. Zoals het raadgevend ingenieursbureau ACN Constructeurs, die in een vroeg stadium van het ontwerp meedenken en ontwerpen met architect en producent. De afgelopen jaren zijn veel spectaculaire bouwwerken gerealiseerd waar de constructieve elementen soms een belangrijke bijdrage leveren aan de verschijningsvorm. Op donderdag 10 juni 1993 organiseren EGM Architecten en ACN Constructeurs een Booosting bijeenkomst aan de Laan de, Verenigde Naties 9 te Dolrdl'lec/llr.·
Progranllnä: 16.00 uur 16.30 uur 16.45 uur 17.00 uur
17.15 uur
Ontvangst Opening door ir. Jan Weslra, voorzitter van het bestuur van Booosting. Introductie van de ontvangende bureaus door de heer J. van Middelkoop, directeur van EGM Visie op de ontwikkeling van de bouw in de komende jaren door de heer ir D. rli ... rl .. ur
en Ontwikkeling, tevens technisch secretaris van de AdviesRaad voor het Ti~~~~~~;J.~~~ Stellingen en inleidingen over het thema:
Hoe verhouden zich proces en doelen van conceptontwikkeling in de ("Ju:h;t/~Elïiî'ir'"êr1~d-~c--rl7:j ("lrI) fi l:?!~tt()ler-!de;Rqiqw:yRî~Et!1~re.Wi
uitvoering door architecten en adviseurs zich tol hel proces en resultaatt : ~:I;~;~?;~~:~~~~~~~:J~f~~~~~,~)prs doelstelling van 8000sting', door diverse ontwerpers van EGM/ ACN, g;
17.45 uur Broodmaaltijd Tegenlezing door ir. Moreel Vroom, Lnn,nmnrk
Borrel! afsluiting
Ontwerpers en industrie ontmoeten elkaar in industrieel bouwen tiidens workshop
I Architectuur Maken 11' op 17 & 18 mei 1993 in Delft zie pagina 3
o
booosting NIEU1NSBRIEF
I~ JUNI 1993
AVAbiieenkomst ..",
e CD e CD .. o -ut CD m e e e I-
Een alleen vaor aangeslotenen bijeenkomst biedt de bij
Booosting aangesloten ontwerpers, bedrijven en instellingen de mogelijkheid om nader over de mogelijkheden van een bedrijf,
bureau of instelling te worden geïnformeerd. Meer dan bij
algemene Booosting bijeenkomsten het geval is.
Bezoek en bezichtiging van de 'Twee-(z)-onder-eenkap woning' van Jan Pesman, van CEPEZED in Delft. CD .-..
e .. e CD ut CD l-a.
Booostingieden in vitrine van het Kantoor van de Toekomst
H et Kantoor van de Toekomst, dat in september 1993
geopend wordt, heeft Booosting een vitrine ter beschikking
gesteld, waarin Booosting zich mag presenteren. Booosting wil
dit doen door middel en met behulp van haar aangeslotenen.
AI eerder hebben wij in de nieuwsbrief een oproep geplaatst
waarin we de aangeslotenen vragen om een attribuut te sturen
dat het bedrijf en het produkt vertegenwoordigt en dat de
afmeting van 1 OOx 1 OOx 100 mm niet overschrijdt. Tot nu toe
hebben wij veel te weinig inzendingen ontvangen, waarvan wij
er hier een aantal willen toelichten. o ~ In 1989 is in Delft een prijsvraag uitgeschreven door de Dienst
Stadsontwikkeling en de Delftse ontwerpersvereniging Delft
Design voor het ontwerpen van een aantal dubbele villa's op
een lokatie aan de uiterste zuidrand van Delft. Uit 50 inzendingen werden door een jury 8 ontwerpen geselecteerd,
die vervolgens zijn gerealiseerd. Een unieke situatie: aan de
noordzijde grenzen de woningen aan een woonwijk, aan de
zuidzijde aan het natuurgebied Midden Delfland.
m e Op de foto ziet u een bijdrage van het architectenbureau Post
Ter Avest uit Rotterdam. Dit doosje (echt 1 OOx 1 OOx 1 00 mm)
toont een doorsnede op schaal van 2 vleugels ten behoeve van
geluidswerende voorzieningen onder een oprit van het
Kleinpolderplein in Rotterdam. Hoogovens heeft haar staal op
dit oppervlak verwerkt door middel van het bekende blikje
frisdrank. Van Rockwool ontvingen wij een monster op maat
gezaagd, en ook de inzendingen van Landmark en architect
Böhtlingk mogen er zijn. Maar er zijn natuurlijk legio mogelijkheden waarop u uw bedrijf en produkt, ook in het klein,
kunt visualiseren .
e CD CD --cr
.....
m e .-.. ut o o o ca
De 'Twee-(z)-onder-een-kap woning' van Jan Pesman is een van
deze geselecteerde en gerealiseerde ontwerpen; in 1992 kreeg
CEPEZED de Nationale Staalprijs categorie A voor deze
woning. De realisatie van het ontwerp was een unieke kans om
ruimtelijke en technische experimenten in de praktijk te testen.
Ruimtelijk is onderzocht hoe binnen een relatief klein volume een
zo groot mogelijke ruimtelijke werking kon worden gerealiseerd.
De woning is ontworpen als één volume met één enkel
ruimtebepalend element en niet als een optelsom van kamers en
een stapeling van verdiepingen. Alle technische voorzieningen
zijn in een drie verdiepingen hoog service-blok gebracht en
bevat alle ruimtes die leidingen behoeven. Binnen het volume
van de woning is het service-blok het belangrijkste ruimtebepalende element. .y- '_
e \ ',_,: Door het gebruik van de diagonaal ontstaap lange zjchtlijne.n.
.~Is tech~ische)(periment zijn toegepast: een I:\chte \: •. '
spndwidhgevel inyombinatie met ee~ . du ,bbele,.scheidtgsw9n~ iQ kalk~andsteen, ,de 4: meter hoge schuifpui e~ de eerder door
I CEPE~ED ontwikkélde::staalplaat/ anhydriet ver~iepi ng~loerer\ , Op .~~ fundering,; de ~esanegrondvloer ~n wopingsch~idende
I / wa ~r na, is vrij"1el ~~ hele woning van stF~1 en glas. \'
, )l-M 'i.,_ ':' 'P""7I' 'l. \ I, ! Op 'lK'juni aanstàCi]8
8,,;"v ön .1 7.00 tot 1 t.OO uut gaat de 'kap
.y I '!Ij -,-< /. A" . van de woning' 'è"-kfj t u de):J~legephei om meer over het
.-.. ut o o o la
~ .. ut
E o ~
CD
~ CD -a
co. ncept,de boY~ Iï~t:p'Jic~.s ~n ,~.~: ~e!9il~ ' Vandit huis I te "'(eten \ \\ 0 'kil . ~' ~" . "' 0 \' te.,.2Jllen. :....... . [ . . ... .. ....... ; .... : .
->-- t. - 0 • '
. """"m:-) , \. , , d '. :' . . , :.a.... _'\"\ ........ _ ... ..,..... ...;:;;::" . ;,P- " i __ • _ • ' . . ,r-,:,} '; j , __
. \ "":'\ pelmerw eera I · de~~C1~e?:'Yut· de ?nlWp ordkc:>art op de: ,: ,' e \ ,ll~92 tste .. bt?~1i jd~rQ~- ~~,~.Ï1. i ~~'j'sbri~f in'en !stuur deze voor ' .. . . ' . i
~,_~ ..... .J .. 0c ·· , 1;8, IUnl.a+I1Ç!Çl,f b_e!\ ~~c(e!~:t:9.~.L·. ':'Iaon~ang,sLval1 uw -~""';-;-;;;i e \
1l ~.' s~~Hi~!~gA~?(qt II e~~W~~~ftjgin~V:0.d ~1s en ro9lebescnrijving .' ! ~ · ~'. oeg\zo~Clen : c\ . : ~""""'''''''1 ~ " .
& TWEE-(Z)ONDER-EEN-KAP-WONtNG
Daarom komen wij voar de laatste keer met het dringende
verzoek aan alle Booosting aangeslotenen om de
creativiteit uit de kast te halen en deze te stoppen in een
afmeting van 1 OOx 1 OOx 100 mmo
Ook dit is een mogelijkheid om uw bedrijf of produkt op een
eenvoudige manier aan anderen te presenteren I
Insturen voor eind mei 1993. •
NIEUVtlSBRIEF booosting Workshop I Architectuur Maken 11'
voor: Bij Booosting aangesloten bedrijven, bureaus en instellingen, docenten en studenten Bouwkunde van de TU Delft en studenten Bouwkunde van de TU Eindhoven
door: TU Delft Bouwkunde, vakgroep bouwtechnologie en Booosting doel: Door samenwerking van studenten en docenten met ontwerpers en ontwikkelaars komen tot synergetische oplossingen
op het gebied van de (bouw)produktontwikkeling door wederzijdse aftasting van theorie en praktijk. datum: 17 & 18 mei 1993 locatie: TU Delft Faculteit der Bouwkunde
Met architecten, architecten in spé, ontwerpers en
afgevaardigden van de industrie zal in een nagebootst,
verkennend proces van produktontwikkeling warden gewerkt aan
onderwerpen die zijn afgeleid van het hoofdthema 'Architectuur
Maken'. Ofwel de materialisering van de Architectuur toegespitst
op de ontwikkeling van (intelligente) bouwcomponenten.
Er wordt niet alleen maar gewerkt. Tussen de bedrijven door
worden de deelnemers uitgenodigd om kennis te nemen van
lezingen die gehouden worden door:
• Kees Stoop die samen met Jean Prouvé in Parijs een
opleiding heeft opgezet voor produktontwikkeling, schetst het
belang van symbiose van bouwtechnologie en architectuur en
de plaats die produktontwikkeling daarbij inneemt.
• Mels Crouwel die spreekt over de Tektoniek in de
architectuur, een combinatie van architectonische vormen in hun
verband met constructie en techniek.
• Hubert-Jan Henket die zijn lezing concentreert op
Tactiliteit; traditionele architectuur, moderne technieken.
• Eva Jiricina die bekend is van haar ontwerpen voor diverse
restaurants en modewinkels in Londen, Parijs en New Vork. Ook
heeft zij diverse appartementen van popsterren ingericht.
Hoewel bij de verschillende werkmaatschappijen van de
Voorbij Groep alles draait om beton, vinden de activiteiten in
verschillende fasen van de utiliteitsbouw plaats. Meer dan je
vanuit de bouwtraditie zou verwachten. Dit leidt tot een bredere
en diepere uitwisseling van kennis en ervaring tussen bouwer en
produktontwikkelaar. Toch moet naar de mening van de heer
Bisschops, directeur van de Voorbij Groep Wilnis, de motivatie
daartoe voornamelijk voortvloeien uit een bedrijfscultuur. Dit
wordt extra gestimuleerd doordat iedereen, van vlechter tot
laborant meewerkt aan het samenstellen van handboeken voor
produktie tot en met uitvoering.
Arbo bewuste produktie De combinatie hiervan met een Arbo bewuste produktie en
pogingen om zware arbeid zoveel mogelijk te mechaniseren
leidt tot een zo optimaal mogelijk produkt. Verdere
produktverfijning en automatisering wordt voornamelijk
belemmerd door de specifieke groffe produktmaterialen, namelijk
betonmortel en wapeningsstaal, met de daaraan verbonden
ruime veiligheidsmarges. Hoewel de vervaardiging en distributie
van de mortel verregaand gerobotiseerd is, waarbij beton per
liter gedoceerd kan worden, moeten er voor één betonelement
toch twee produktielijnen worden opgezet. Eén voor de
wapening en één voor de bekisting, met de daarbij behorende
maatvoeringsproblematiek.
De benadering van de gehele aannemingsstructuur door Voorbij
biedt verdere mogelijkheden om de Booosting-gedachte tot
Parallel aan de workshop loopt een tentoonstelling, waar
Booostingieden zich presenteren aan de hand van vorderingen
en resultaten op het gebied van produktontwikkeling.
Nu al hebben 30 bij Booosting aangeslotenen zich voor
deelname aangemeld. In totaal worden rond de 150 deelnemers
verwacht die in groepen van 8 personen gaan 'werken' .
Deelname aan de workshop is vrijwel kosteloos. Per persoon zal
een gering bedrag voor eten, drinken, reader, workshop
materiaal en dergelijke worden gevraagd.
En verder? De workshop 'Architectuur maken' vormt de spin oH van de
Booosting produktontwikkelingsactiviteiten voor 1993 en 1994.
Er zullen nieuwe onderwerpen ontstaan, nieuwe teams worden
gevormd en er kan nieuw leven in huidige, stilstaande
ontwikkelingen worden geblazen. Deze en de reeds lopende
ontwikkelingen zullen begin september 1993 onderwerp zijn
tijdens de volgende produktontwikkelingsbijeenkomst. Hier
concentreren wij ons op het presenteren van de voortgang van
de ontwikkelingen, op het aan de orde stellen van kansen en
problemen en op het vinden van nieuwe partners. Eind
november wordt een dergelijke bijeenkomst herhaald .•
werkelijkheid te maken. Het opzetten van netwerken
met connecties naar alle partijen binnen het bouw
proces, zou niet alleen leiden tot produktverbetering
maar ook tot behoorlijke kostenbesparingen. Hoewel
aan deze opzet nog niet alle partijen gewend zijn,
met name hoofdaannemers, groeit de belangstelling.
Voor welslagen is echter één begrip essentieel:
vertrouwen, en dat is nog steeds niet te koop.
Meer theoretisch Eric Vreedenburgh, van architectenbureau Archipel Ontwerpers
in Den Haag, benaderde de bouwproduktontwikkeling vanuit
een wat meer theoretisch model. Naar zijn idee is een gebouw
niet een statisch omhulsel, maar een interactief systeem dat
reageert op informatie. De variabelen die dit voortbrengt,
kunnen alleen economisch geproduceerd worden door
serieproduktie op maat ofwel 'Iean production'. Dit biedt ook de
mogelijkheid om niet alleen technologische variabelen te kunnen
verwerken, maar ook organisatorische en culturele.
Duidelijk is dat, gezien vanuit zowel ontwerper als producent,
hiervoor het aantal 'knooppunten' in een bouwwerk moeten
worden verminderd. Bedrijfsknooppunten, technische
knooppunten, maar ook natte knopen en zelfs prefabknopen .
Booosting als knooppunt in een netwerk!
Henk van Laarhoven, Hubert-Jan Henket Architecten
ir Oick Bartels, Hoogovens Groep
G.ïntere .... rd? Voor meer informatie
belt u het Booosting
secretariaat:
070 - 346 29 78, of kunt u de
antwoordkaart
retourneren.
ISomfy Innovatie Tropliy
m a a ... > 'ft . -.-... a. c
:Q) Q) Q)
." .-Q) ... a ..a c CD a. o •• .. Q) -Q) m a. o 'ft ... Q) a. ... Q)
~ C o
Somfy Nederland bv, producent en leverancier van buismotoren
en automatische besturingssystemen, schrijft een ideeënprijsvraag uit
voor archïtecten, industrieel ontwerpers, studenten en
produktontwikkelaars.
Tendens Op dit moment bestaat er een tendens om grotere utilitaire
gevelvlakken van helder of licht gecoat glas te voorzien, al dan niet
gebruik makend van zonwering. In de ogen van de architect hebben
de bestaande zonweringen nauwelijks architectonische potentie. Dat
architecten over de hele wereld zich bezighouden met dit probleem,
bewijzen gebouwen zoals het Belgische paviljoen op de wereld
tentoonstelling in Sevilla en het Institute du Monde Arabe in Parijs.
Doarom nodigt Somfy u uit om middels deze Innovatie Trophy met
nieuwe ideeën te komen zodat zonwering een beeldbepalend of
beeldondersteunend produkt binnen de architectuur kan worden.
T hem a: Het ontwerpen van een automatisch bestuurbare
buitenzonwering die toetredend zonlicht en zonnewarmte optimaal
filtert met behoud van ruimtelijk comfort en uitzicht. Het moet goed
vormgegeven zijn, stimulerend voor de architectuur, functioneel,
innovatief en industrieel vervaardigbaar.
o p zet p r i i s V r a a g: De Innovatie Trophy is
opgezet als een openbare ideeënprijsvraag in de zin van de
Algemene Nederlandse Prijsvraagregelen voor gebonden, toe
gepaste en vrije kunsten (ANP 1972, tweede herziene versie 1992).
De inzendingen worden beoordeeld door een onafhankelijke jury
bestaonde-uit~ prot dr.' ir.·M .. Eekhout, hoogleraar Produkt- ,,; .'.'. c ""'""1 :' c·· . ': c .. " . " '" ' . , , ' . , . ;.,'
,.' 1,.~ órtwikkelingGUp~lft, Facul\e !t ~t ~uwkunde :, , :, .... ., drs. A.J. van' ~vlst,\ burgeme~st?f al) , '
\.jd~ gemeente:Flaarlemmerme~r·~.' ! ,;. - "!,.n ir>M. EngelmM 0rchitect bnó' j:"y.Î'·:·· y;;.-::: ;~
!( t , ' , : , .: J ',' i, ( .'; , ~l. . 'Kf ·Î
,::. ;, _." ~."'i(;M.Vr09mL9.i!ecteurtandrriC1icIUd?.§.Ign3§ Çcin~ult _: i r;' J.,-Westro" Docent -TU Ei ndhoven; '~rchitectural :
: Ehgineering,:vûorzitter Booostin'g
Somfy zal de resultaten vàridé prijsvráóg:eênzb:öreecl mogelijke:
bekendheid in Ûbouwwereld geven. • ; :
Voor debe'ste inzendingen worden prijze~ujtgelóofd V6!) <::'_~'_. ~espeçiievelijk fl 0.000;13.000 en f 2.000. ~ .~, Insch~ijv~n kan tot 23, april' aanstaande. De geïnteress~e~de I~zer~"van dezenieu";,,sbrief krijgen ~iertoe to~ 30 ~pril de mogelijkheid., ! c :
Tot 7mei bèstaédegelêgenhêid orÎlséhrifte1ijk vfagenl testellen . . '
Hefvólléai~ëjjr~fai:;linci en h'ét r\lgleme~t Zil rÏjY\fr'krTf9~aör qi!:'" ;: SO!TI o/. N~~<~rkmJ . ~~,-;PoJtbus ió3~2 130 :AD.JjIodfdd4rp,- .;t>: ::.. li fel 02503 ' i ) 43~4( fax 0250r 24f53. ! \~:i " : (;. ~.,! It' i\ :.:~" f ;-_.~ .. n 1'.-:' 1 ' . I ' " ., . ' ~ ~ ____ .___ .a.I ... L'tNSTtTUTE OU MONDE ARABE VAN JEAN NOUVEL MET TUSSEN GLASPLATEN tNGEBOUWDE DtAFRAGMA MECHANIEKEN.
o
0) c .-.. '" o o o ra .. ~
a ] ." ~
o
1 c «
m I: •• ... ut o o •• o I: IIIG» ... a ut E E E 0 a~ .. I: mG» o .!. .... a. 111
0) c
+= 0) Vl I.() 0 0 0 0 - I 0 => co 0 c - ....r:::. (I)
0 l- Q 0 0 I- -J. « 0 LU - (I)
""'" (I) I- 0) U C I.() (I) 0 (/) -' N
.21 O' E
.2 .~ 0) o e 0)
0)' e: g> î'ti e: 0 o 0
~c2 o
c Cl c 2 o
-;;; Cl 0) c o o o o > c Cl ~ o ~ <t: ai z
Nieuws over produkten • nieuwe
Lexan Corrugated Sheet (LCS): nieuw transparant plaatmateriaal van GE Plastics
• geprofileerd Lexan Corrugated Sheet (LCS) is een geprofileerde dunne Lexan Plaat. De profilering zorgt voor een grote stijdheids-
, gewiehtsverhouding, zodat er met minimale hoeveelheden materiaal kan worden gewerkt (1,1 tot 1,6 kg/m2). LCS is leverbaar in diverse profielvormeni ook nieuwe profielvormen kunnen bij voldoende volume worden ontwikkeld. • milieuvriendeliik LCS is milieuvriendelijk, het materiaal gebruik is minimaal en GE Plastics is bereid afspraken te maken over de recycling van het materiaal •. Daarnaast is het geurvrij en blokkeert het 99.9% van de schadlijke UV straling. Het materiaal kan geleverd worden in de kleuren helder, opaal wit en transparant en in vergelijking met andere materialen is de vergeling of vervuiling van Les niet hinderlijk. • zelfdovend & slagvast In contact met vuur produceert het materiaal, dat zelfdovend is, geen grote hoeveelheden halogeen houdende gassen. Ondanks de geringe dikte is de van polycarbonaat gemaakte plaat extreem slagvast en daardoor bestand tegen schokken en stoten tijdens transport of installatie.
Wie meer informatie wenst over de nieuwe transparante Lexan Corrugated Sheet kan contact opnemen met GE Plastics, heer J. Lo&ée ol W. Taal: 0'640-329' ,.
•• I: • ... .1:
I: a •• IL ..... ut " 0·· ot oa ...
De drang tot . • • Innovatie:
Hans van Diik ontmoet Booosting Waar komt de drang tot innovatie uit voort? Daarover ging de discussie op 11 maart in de TU Delft. Gespreksleider was Hans van Dijk, arehitectuurcriticus en beleidsmedewerker van het Nederlands Arehitectuurinstituut. In het panel zaten Ad Bisschops van Voorbij Groep Wilnis, Miehiel Cohen van bureau CEPEZED, Eli Herremans van Hoogovens Groep en Mareel Vroom van Landmark Design & Consult.
De avond kreeg een vloHe stort met het vertonen van een hommage
van Norman Foster aan de Boeing 747. Hans van Dijk opende de
discussie met het voorstel om het woord kwaliteit niet in de mond te
nemen. Het gebruik van dit woord suggereert dot men van elkaar weet
waar men het over heeft. Per slot van rekening houdt iedereen ook van
goede muziek. De eerste stelling: 'De drong tot innovatie komt niet alleen voort uit rationele maar ook uit esthetische motieven. Technische innovatie wordt niet alleen nagestreefd vanuit de wens om produkten met betere prestaties te maken met goedkopere arbeidsbesparende en minder schadeli;ke praduktieprocessen, maar ook vanuit een voorliefde voor 'elegante' probleemoplossingen, een fascinatie voor (bouw-) technische deelproblemen en een hartstocht voor een 'beeld' van een eHiciënte, comfortabele en technisch geavanceerde beschaving'. Het
panel had even tijd nodig om op deze volzin te reageren. Herremans,
de opdrachtgever verkondigde: 'innovatie komt voor uit irritatie',
Cohen, de architect: 'elk ontwerp is per definitie innoverend'. Bisschops,
de producent: 'innovatie moet vooral een verlichting van het zware werk
inhouden, moet meer veiligheid opleveren en de bouwtijd reduceren'.
Vroom, de ontwerper: 'echte innovatie kon alleen worden bereikt als er
ook een visie is ontwikkeld voor de toekomst'.
Liefdesverklaringen No deze liefdesverklaringen werd een onderscheid gemaakt tussen
produktinnovatie en procesinnovatie. Bisschops was van mening dot de
bouw zo gespecialiseerd en gedifferentieerd is dot de antwerper/
architect geen overzicht meer heeft over het totale bouwproces.
Innoverende produkten kunnen alleen ontworpen worden als men ook
het produktieproces erbij betrekt. Het probleem is dot architectuur
bestaat uit het bouwen van prototypen en een industriële produktielijn
pos opgestart wordt, nadat een produkt volledig is uitontwikkeld en
getest. Volgens Cohen zou je ook gebouwen zo moeten
'uitproblemiseren'. De grote vraag is natuurlijk of de bouwwereld wel
wil innoveren en uitproblemiseren?
Hier ging de tweede stelling van Hans van Dijk over:
'De opdrachtgever eist een bepaalde kwaliteit en verlangt van de producent dot hi; die kwaliteit garandeert. Doorbi; heeft de opdrachtgever doorgaans geen belang bi; innoverende experimenten; de producent die ervan overtuigd is dot hi; goede (of zelfs de beste) produkten levert, evenmin. In de bouw komt innovatie daarom slechts incidenteel tot stond en leidt ze nauweli;ks tot een vervolg. Meestal gebeurt dat als de overtuigingskracht van een innoverend ontwerp en de overredingskracht van de ontwerper gehoor vindt bi; een opdrachtgever die een bepaald imago voor zichzelf nastreeft'. Herremans opende met' wat is er fout aan een opdrachtgever die niets
innoverends wil, maar wel de zekerheid wil hebben dot het gebouw op
tijd klaar is'? Bisschaps plaats hier tegenover dot iedereen wel de
nieuwste auto wil hebben, waar de consument wel vertrouwen in heeft.
Dit kon hij ook hebben omdat deze fabrikanten garanties afgeven en de
produkten getest en 'uitgeproblemiseerd' zijn. Bisschaps zog hier ook
kansen voor de leverancier omdat deze wel garanties geeft, terwijl de
aannemer toch ol het risico afwentelt op de onderaannemer. --:-'--~~ vervolg op pagina 6
NIEU1NSBRIEF booosting Nie~,!e in 1993
Koren op de molen Dat brengt het panel bij de introductie van de derde stelling
waarin wordt gesteld: 'Ontwerpers zijn voornamelijk geïnteresseerd in de potenties van de techniek, de producenten vooral in de uitkomsten. De toeleverende bouwindustrie kent geen substantiële afdeling R&D. Ontwerpers kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van innoverende, seriematige vervaardigde produkten, als ze die rol op zich nemen en geloofwaardig kunnen maken dat potenties tot betere uitkomsten leiden. Innovatie die vanuit rationele motieven wordt nagestreefd, is eerder succesvol dan die uit esthetische motieven voortkomt, tenzij dit laatste tot produkten leidt die in een marketingstrategie passen (produktdifferentiatie, modetendenzen, etc.)'. Deze
stelling is koren op de molen van Bisschops. Het is onzin te
denken dat de industrie louter uit is op opbrengsten .
Maar kijk eens noor de onderzoekinspanning. Van de 330
miljoen die de bouw aan onderzoek spendeert is 75% niet
traceerbaar, de rest komt voor rekening von de toeleverende
industrie. Deze omzet (0,3%) steekt nog steeds schril af bij de
2,5% die andere takken van nijverheid spenderen aan
onderzoek. Cohen duikt op de markt. Die is goed voor klachten,
maar voor wat nog meer eigenlijk? Het gaat om de
systeemgerichte gebruikers, ondernemers en ontwerpers. Maar
de markt is wel het breekijzer: eerst recessie, dan korting op de
produkten, vervolgens het schrappen van R&D. Vroom verwijst
naar ontwikkelingen in de elektronica. Zonder onderzoek geen
CD-speler, met onderzoek in de bouw geen wezenlijke
verandering.
Klassiek anachronisme Ook komt de nieuwe auto die het nog steeds goed doet voor
een rustieke boerderij als item op tafel: geen discussie zonder
dit klassiek anachronisme.
Als toeschouwer denk je dan onwillekeurig aan de aard van de woonstede van de aanwezigen. Vol van innovatie en moderne geldingsdrang worden de stellingen omarmd of verworpen, maar misschien wonen de meesten wel in een oud grachtenpand met krakende vloeren of in een gezellige stulp met kippen op het gras. De automobielbranche praat niet zo
met elkaar, maar stel dat, dan zouden buiten toch geen ploffe wagens, paarden en hier en daar een oude motorfiets staan?
Hoe dan ook Hoe dan ook, Herremons brengt de discussie terug noor de
noodzaak van innovatie voor Hoogovens vanwege een
toegevoegde waarde, die R&D legitimeert.
De markt moet je bewerken met totale produkten, niet met
halfpradukten volgens Cohen. Dit stokpaardje wordt door
Cepezed niet alleen bereden, maar ook in koers gebracht.
'Klinkt leuk, maar dan moet je de gelaagdheid van het
bouwproces dat zich voordoet als een stapel van onafhankelijke
activiteiten afbreken', oldus Bisschops.
En dan de onzichtbare innovatie, waarom moet de ontwikkeling
er vanaf druipen? Een soortgelijk betoog kan worden
afgestoken met betrekking tot het onderwijs. Het lijkt alsof de tijd
heeft stilgestaan in de opleiding tot bouwkundig ontwerper en
ontwikkelaar. Maar ook hier groeit langzaam vanuit de traditie
van splintergroeperingen een breder besef met betrekking tot de
waarde van produktonwikkeling maar dan - en daar sluiten de
stellingen zo prachtig op aan· vanuit het architectonisch
perspectief.
ir Eric Vreedenburgh, Archipel Ontwerpers
ir Jan Westra, TU Eindhoven
participanten
Intal bv intal de heer ir F. Spermon
Postbus 31 4190 CA Geldermal ---Isen r tel 03455 - 87100 fax 03455 . 75953
Intal bv is als lid van de Alcoa Nederland Groep fabrikant en
leverancier van in eigen beheer ontwikkelde aluminium
gevelsystemen en elementen voor woningbouw en utiliteitsbouw.
Het betreft hier onder andere draairamen, schuiframen,
draaideuren, puien en vliesgeve ls.
Zij onderscheidt zich door kwaliteitszin en beproefde kennis van
de bouw. Daarmee kan Intal al vanaf de projectfase een
belangrijke bijdroge leveren aan een 'sluitend geheel'.
Een voorbeeld ter illustrotie van de inventiviteit is de
ontwikkeling van Intalfix, een systeem dat zich kenmerkt door
efficientie in veelvoud. Intalfix profielen bieden een goede
thermische isolatie, onderbreken de koudebrug van aluminium
profielen en zijn eenvoudig te monteren.
Intal heeft zich bij Booosting aangesloten omdat ze voorloper in
de markt willen blijven. De op marktvragen afgestemde
pradukten worden in samenwerking met architecten,
onderzoekers en anderen uit het bedrijfsleven ontwikkeld.
Somfy Nederland bv Directeur P.H. Nieman Contactpersoon: mevrouw Miente 510t Diamantlaan 6 Postbus 163 2130 AD Hoofddorp tel 02503 - 14344 fax 02503 - 15823
Somfy Nederland bv is de Nederlandse dochter van Somfy
International. Deze producent en leverancier van motoren en
besturingen voor ondermeer zonwering rolluiken en rolhekken
levert wereldwijd, en is als marktleider voortdurend op zoek
naar nieuwe markten en nieuwe produktontwikkelingen.
Het voornaamste produkt is de buismotor met diverse diameters
en trekkrachten tot 150 Nm. De motoren passen in de buizen
van zonwering en ro lluiken en worden aangedreven door
besturingen die reageren op pulsen van zon- en windautomaten.
De ingebouwde vertragingstijden zorgen ervoor dat de
schermen niet voordurend in en uit gaan. Dit is vooral bij
weersomstandigheden als in Nederland van belang .
Toepassingen van de systemen zijn bijvoorbeeld te vinden in
Musee d'Orsay in Parijs, Darling Harbour Building in Sydney en
het Museum af Modern Art in Ottawa.
Andere toepassingen van de Somfy produkten zijn te vinden in
theaterschermen en filmscreens, zwembadoverkappingen en in
de glastuinbouw.
De voornaamste reden van Somfy om het bedrijf bij Booosting
aan te sluiten, ligt voor de hand. In een omgeving waar
vooruitstrevende architecten en vormgevers in dialoog treden
met producenten ontstaat een creatief proces, waarbij de
realiteit van produktie en produktimplementatie niet uit het oog
wordt verloren .