Booosting nieuwsbrief 76 (Apr 2004)

16
b sting augustus 2003 was Booosting jarig; ze werd 15113 januari 2004 hield ze partijtje in het auditorium van de TU/e. Met zo'n 1 55 gasten, die een mix in leeftijd, geslacht, al dan niet bij Booosting aangesloten, functie, ing en interesseveld vormden. De da bestond uit drie delen: en : Over doel en nhoud van de dag verschilden de meningen nogal. Echter, er was ook een breed gedragen uitkomsten. De resultaten van deze dag worden wen.verl kt in onze toekomstplannen en zullen ook nog naar buiten worden uel,,,,,."ht_ Deze nieuwsbrief is geheel gewijd aan de meningen van met name over de verschillende programmaonderdelen van de t ee:stelijke jubileumdag. Aangevuld met een woord van de nieuwe voorzitter Boomsma, die die dag aantrad als opvolger van )0$ Uèhtenberg.

description

In deze nieuwsbrief:FEEST 15 JAAR BOOOSTING02 harm boomsma03 jan westra05 maarten willems06 andre roelofsen09 jos lichtenberg11 atto harsta13 els zijlstra15 jouke postBOOOSTING16 agenda, colofon, bestuurVoor meer nieuws: www.booosting.nl

Transcript of Booosting nieuwsbrief 76 (Apr 2004)

Page 1: Booosting nieuwsbrief 76 (Apr 2004)

b sting augustus 2003 was Booosting jarig; ze werd 15113 januari 2004 hield ze

partijtje in het auditorium van de TU/e. Met zo'n 155 gasten, die een mix in leeftijd, geslacht, al dan niet bij Booosting aangesloten, functie, ing en interesseveld vormden. De da bestond uit drie delen:

o,;:;,u~:.I::oLII.If:): en I· : Over doel en nhoud van de dag verschilden de meningen nogal. Echter, er was ook een

breed gedragen uitkomsten. De resultaten van deze dag worden wen.verlkt in onze toekomstplannen en zullen ook nog naar buiten worden uel,,,,,."ht_ Deze nieuwsbrief is geheel gewijd aan de meningen van met name I(OUld·)lbestu~lrslledein over de verschillende programmaonderdelen van de tee:stelijke jubileumdag. Aangevuld met een woord van de nieuwe voorzitter

Boomsma, die die dag aantrad als opvolger van )0$ Uèhtenberg.

Page 2: Booosting nieuwsbrief 76 (Apr 2004)

1, _______ I - VERSLAG·- "~_

HARM BOOMS MA, NIEUWE VOORZITTER BOOOSTING OVER DE TOEKOMST VAN BOOOSTING

BOOOSTING

ELLING EN VEEL STANDPUNTEN.

och waren er ook van diverse zijden kritische opmerkingen; ieuwe inzichten heeft de discussie over de belemmering nu eigenlij

nnoPIIPv,prn? en' 'Kenden we de resultaten van de brainstorm over ' ing' eigenlijk al?' De eindresultaten waren op een aantal

aad behoorl ijk gelijkluidend. Zo bleken veelgenoemde versnell samenwerkingsverbanden in de bouw, mindering regelgeving

·ng-onderwijs.

nnelijk zijn we het onderling op hoofdlijnen eens hoe er meer kwaliteit "nr'("\\!:'TI" in de bouw bereikt kan worden, maar slagen we er onvold

om dit over de bühne te krijgen bij de rest van de bouwsector. Dit ijns inziens te maken met het experimentele karakter van het geda

van Booosting, dat gebaseerd is op individuele initiatieven en niet derbouwde marktbehoeften. Voor het uitvoeren van experimenten

ers geen marktonderzoek nodig.

wordt het als Booosting ook de pretentie heeft om belemmeri inventariseren en oplossingen aan te dragen voor innovatie in uwsector in het algemeen. Booosting-aangeslotenen zijn het in prin

één ding eens: het moet anders om meer kwaliteit en innovatie !rp:.li<:pr,,'n in de bouw. Kun je deze Booosters en andere gelijkgestemden

met elkaar laten discussiëren en brainstormen over veranderingen in uwsector? Want dan krijg je geen discussie over de inhoud, maar

de vorm.

arnaast zijn bij Booosting vooral de innovatieve aanbod partijen binne e bouwkolom aangesloten en nog maar weinig marktpartijen.

nnovatie is de marktzijde essentieel. Opvallend was de aandacht die IDIf(JUllr./I/KVan Woningbouwcorporatie Het Oosten ten deel viel. Eindelijk ee

.. die bouwstructuren wil doorbreken omwille van betere

Booosting-aangeslotenen weten we intussen wat er voor innovatie nodi Als nieuwe voorzitter en bestuur zien we voor Booosting een grotere

iWeggE!le~~d op het gebied van bouwinnovaties. Momenteel onderzoeken iervoor zeer actief naar nieuwe mogelijkheden. Wij houden u op de

Harm Boomsma Voorzitter Booosting Directeur Boomsma Innovations

Page 3: Booosting nieuwsbrief 76 (Apr 2004)

VERSLAG rengen en te leren van ervaringen en kansen. De ctuur van een stichting met stimulerende en

nde initiatieven is historisch gezien uniek. a r waa r vroegere pogingen in formele structuren

liepen op het vraagstu k van de positie­I\/P,'nPTPnng van de bouwproductie wordt binnen

OOOsting getracht vanaf de bas is van de ~~IL-" __ .LJ'-_-"'-~LlU __ ""~L_-''''''-.oI_U.....I'''' ___ .....J beltroKKE~n partijen het vizier te openen. N iet met de

GOED GEVULDE ZAAL. GEROEZEMOES. OUDE BEKENDEN. VEEL WENSEN.

LEEK EEN ECHTE TUeSDAY TE WORDEN. DE TAFELS GETUIGEN GUITIG

WERDEN VERBONDEN MET SAMENWERKENDE TEAMS EN

EBOUWONDERDELEN. DE NAAM RIEP WEERSTAND OP, OMDAT JE DE NAAM

INTERPRETEREN EN VOOR EIGEN GEBRUIK KON MAKEN OF BREKEN.

naam is sterk gebleken . Ik blijf erbij dat een sterke naam veel geneuzel mt, maar de naam introduceert ook verwachtingen. In die zin is elk

m een test. Voor de getrouwen onder ons wederom een ideale gelegen-

verheven verwachting maar wel met de inspiratie van de samenwerking.

De sprekers worden opgelijnd en het bekende mediaspel kan beginnen . Ik zag mijzelf al opereren als Felix Rottenberg d ie een tribune met des­kundigen trachtte te bewegen tot confronterende uitspraken over water en wegen in Nederland , of over het bebouwen van het landschap met doel­groepwoningen . Met een hoog gehalte NNAO'ers als aanspreekpunten, met (W, MZ, DF etc. id opnieuw de bouw aan de kaak te stellen . Vijftien jaar na oprichting

rdt een feestje georganiseerd onder de bedrukte titel belemmering. evrijding had het moeten heten. Bevrijd van het juk van de verstrengelde rachten die de bouw nog steeds tot een ongelukkig, onhandig en

roten gebeuren maakt.

Onze sprekers blijken zeer geschikt voor het gebeuren . Ze spreken de taa die intrinsiek uit hun metier of belangstelling voortkomt. Niet confronterend en zeker niet over de schreef: > Habraken revisited;

De doelstelling van bOOOsting leidt gemakkelijk tot verheven verwach- > De aannemer met goede bedoelingen; Zeker wanneer na verloop van tijd blijkt dat de resultaten niet tot een > Twijfel over de economische betekenis van innovatie;

Inn1W,'nt,~lin,O" hebben geleid in het bouwen. De oprichters behoorden tot de > De immer aanwezige successtory; , r"rpc,,,r ,p ontwerpers die de techniek niet op zijn beloop lieten . Hun > Een op popsongs geïnspireerde grootindustrieel;

roducten staan daarmee model voor datgene wat onder de collectieve > De zin en onzin van productontwikkeling; adering van de stichting op grotere schaal zou kunnen plaats vinden . > Het boek met hilarische ontwerpjes; neer de projecten worden geturfd kan uiteraard geconcludeerd worden > De ontrafeling en de onttakeling van het

het zo'n vaart nog niet loopt. Maar dat is gemeten aan de pretenties en voorbereidende proces es van de aangeslotenen en belangste ll enden in mijn ogen slechts > en als complete verrassing de ontboezeming van de

·n. Het gaat toch in eerste instantie om de actie zelve. Een poging zonder voorzitter van de BNA over een eigen project gehuld in Ie stuurgroepen en comm issies de partijen dichter bij elkaar te bloempotten.

> o

Page 4: Booosting nieuwsbrief 76 (Apr 2004)

gestructureerd, onvervaard, ontegenzeggelijk.

De zaal kwam langzamerhand los . De stu­denten waren het meest opbouwend: laat Booosting een sturende factor in het proces zijn: ze zijn nu zo lang bezig en actief dat er best wat meer verantwoordelijkheden mogen worden verwacht.

I k had van tevoren gewaarschuwd voor nieuwe wijn in oude zakken, het thema van de vorige lustrumviering zo bleektoen. Maar

e discussie werd toch keurig in dat perspectief geplaatst door Me die als ander de juiste stemming voor een pittige lunchhap kan verzorgen. . .

ngeslotenen zijn in beginsel niet direct op zoek naar marktvergroting of mancieel gewin . De spin-off is belangrijker. Steeds meer partijen in het

ren vragen om technische informatie. Folders en product­atie is niet altijd voldoende. bOOOsting zet de deuren op een kier

oor eigen ervaringen te delen met anderen. Maar ook door langzaam maar vaste banden aan te gaan met de aanpalende disciplines . De methode

ie daarbij wordt gehanteerd is weinig dogmatisch . Er worden geen lijvige pporten geschreven, er worden geen werkgroepen in het leven geroepen,

lakkig gezien lijkt het eerder een vereniging die de leden bezig houdt volwaardige en amusante avonden met prikkels die op de plek door het 'f worden opgewekt in workshop- of sessieverband. Voor de buiten­der die uit is op nieuwe producten en onbeperkte markten kan dat

iden tot het oordeel dat er weinig te halen valt. Dergelijke gevolg­echter onderstrepen naar mijn gevoel de onzekerheid van de

1t(),'~rlh()lJwpr. Onzeker met betrekking tot het onderwerp, maar ook onzeker et betrekking tot het instrumentarium. De industriële productie die ons

begeleidt en bedreigt wordt door hen moeizaam tegenover de uwproductie geplaatst. Booosting wordt vaak met die optiek bekeken.

bouw is een onbeschrijflijk feest dat zich naarmate de technologie voo schrijdt schijnt te moeten gaan meten met de nieuwkomers . Ik vind dat kortzichtig en weinig verhelderend standpunt. De lol van het bouwen d smaak van het maken: dat is wat de bOOOstingaanhang bindt; dat is groots goed. Het gezelschapsspel onder leiding van een enthousiaste Syntenswom werd serieus gespeeld, maar leidde uiteraard tot nietszeggende uitspra die nauwelijks enige commotie veroorzaakten. Het lijkt of wij met zo vel verzameld in deze omgeving, maar ook in andere onvergelijkbare standigheden worden uitgenodigd tot een tijdverdrijf dat in de organisati de aandacht vraagt en ook krijgt, maar uiteindelijk niets oplevert dat wending zou kunnen veroorzaken. Dat komt omdat in dergelijke exerciti weinigen echt worden aangesproken . Bijzondere resultaten ontstaan als iets op het spel staat. Innovaties liggen niet voor het oprapen in groepen ze moeten worden bevochten in oneigenlijke kring waarin overigens vaak niet eens als zodanig worden herkend, om vervolgens geheel andere omstandigheden te worden geïntroduceerd of buiten de kring. Bijzondere prestaties in de bouw waar we met trots op teru kunnen kijken zijn zo liet de dag ook zien zijn vooral elitair:voor een geïnformeerd en select publiek, als opgave vaak buitenissig en bijzonder als vervolg afte raden. Je kunt bewondering hebben voor degenen die maar weer op nieuw proberen en zich niet overgeven aan de terreur van markt, die zich juist de afgelopen vijftien jaar in tegenovergestelde richtin heeft bewogen: een tot bloei gekomen belangstelling voor de rptrnrlPr~nf'r-l

tieve productie van onze herinnering.

De Raad van Advies wordt steeds groter. Aan meerdere tafels, luidru gezellig en veel cadeaus. Er komt natuurlijk een tijd dat zij meer leden dan Booosting zelf. Dan zijn we nog niet jarig.

Jan Westra Oprichter Booosting Decaan TUle Bouwkunde

Page 5: Booosting nieuwsbrief 76 (Apr 2004)

ERIAARD.ACSFE:ESTJE VAN BOOOSTING WAS HIEROP GEEN UITZONDERI

Booosting is één grote fam ilie', een uitspraak vanjan Westra tijdens dien lotbetoog als dagvoorzitter, was er zo eentje. Ogenblikkelijk het idyllisch

verstorend met de opmerking dat er in deze familie wel heel wein · uzie wordt gemaakt. Jan Brouwer had kort daarvoor ook al een lette rI ij

. voor de aanval gehouden. Booosting is te lief, er wordt ni . Gewaagde observaties van twee booosters van het eerste uur i

tijdsgewricht dat zich tegen (zinloos) geweld keert. och waren er conflicten genoeg op de symposiumdag. Als we elkaar ergen n vinden dan is het wel in onenigheid. Alleen al in de lilliputlezinkjes

meningen alle kanten op. Van 'Het innovatieprobleem bestaat überh (Post), 'Het is allemaal onze eigen schuld ' (Van der Hoeven), 'Het

n ordinair om geld' (Noort) tot 'We zijn de consument uit het , (Bijdendijk).

Mooie aanleidingen die verdere discussie m.b.t. de wezensvragen Booosting voeden . Moet er meer strijd worden geleverd binnen Booosting gelederen , of zijn we eerder gebaat bij een charmeoffensief? I

ideale scenario voor bouwinnovaties de evolutie of de revolutie? Het geruzie kan in feite al beginnen bij de definitie van innovatie. Een

rd , net als flexibiliteit en duurzaamheid. Prima bekkende opgewe

termen , maar als het op aankomt, blijkt iedereen er een a idee op na te houden. Maar het m gezegd, een van de grootste bed gingen voor Booosting is het gevaar af glijden naar het obligate. Het slui verliezen van fanatisme en alertheid een proces dat vaak optreedt bij h vo lwassen worden.

Een andere kreet die lang na-echode was de Booosting-leerstoei. Een nobel te die voortkwam uit een van de brainstormgroepjes. Aangena

substantieel en tactisch . De implementatie van een booostin kan tegelijk de genoemde gevaren voorkómen ,

Iysator vormen voor bouwinnovaties en de nieuwe ratie in diezelfde geest opleiden . Een prachtig

voor de volgende '5 jaar.

Page 6: Booosting nieuwsbrief 76 (Apr 2004)

~:: - ~1),?,h~:G .:_-···~~~

VERSLAG VAN DEEL I DE BELEMMERING DOOR ANDRE ROELOFSEN

Het ging snel, negen bouwinnovatoren uit diverse disciplines krege ' ieder vijf minuten om hun standpunt voor het voetlicht te brengen. Dagvoorzitter Jan Westra was onverbiddelijk. Maar vijf minuten was oOK ,genoeg voor een publiek van ervaringsdeskundigen (zo niet door het ealiseren van innovaties dan toch zeker door het mislukken ervan).

Frank Bijdendijk [algemeen directeur Het Oosten) boeide het publiek met zijn stelling dat het bij innovatie teveel over techniek ging, 'De Belemmering' it hem vooral in het feit dat er te weinig aandacht wordt gegeven aan de veel

,grotere innovatiepotentie die het proces biedt. Uitgaande van een heldere analyse van de positie die verschillende spelers in het woningbouwproce hebben geeft hij aan hoe beter op de natuurlijke behoeften van deze factore an worden ingespeeld en zo de vernieuwing zich als vanzelf voltrekt dan wel,

onvermijdelijk wordt. Belangrijke voorwaarden (huidige belemmeringen) die hij op deze wijze heeft kunnen achterhalen zijn: > het scheiden van 'binnen' met haar behoefte aan snelle (vergankelijke)

aliteit én 'buiten' met haar behoefte aan langzame (meer duurzame) aliteit.

> Het afstappen van 'voorverkoop', en de klant de mogelijkheid bieden te iezen op basis van reeds gebouwde casco's. Waarna deze werkelijke

zeggenschap heeft over de voorzieningen, de indeling, inrichting en fwerking die hij daarvoor nodig heeft.

>A.fsluitend zegt Bijdendijk: 'Samen za l dit een enorme impact hebben en zorgen voor een veel krachtiger positie van de consument. Producenten van 'buiten ' en 'binnen' producten zu llen gaan concurreren op gerede producten. En dat zal innovatie in dit bijzondere investeringsgoed bevorderen.'

Mieke Oostra [senior beleids medewerker productontwikkeling Slavenburgs Bouwbedrijven) gaf in pezelfde lijn aan dat zeker oOK het proces, in dit geval de aan-bestedingssystematiek én de veelal ,gebrekkige informatie over de voordelen van de vernieuwing en consequenties voor onderhoud en garantie de grote belemmeringen zijn voor innovatie.

De horizontale (sequentiële) organisatiestructuur van het bouwproces heeft dan ook last van 'verkokering'. Actoren hebben ieder een afgebakende taak en verantwoordelijkheid. Tussen de actoren bestaan schotten. Dit bemoeilijkt de besluitvorming en men richt zich mede hierdoor sterker OR optimalisatie van de kosten van het product. Voor innovatie is het van belang dat de schotten verdwijnen en vormen van teamwork en structureel overleg ontstaan. Maar er bl ijft volgens Oostra weinig ruimte over (tijd e middelen) in de 'survival in the wilderness' .

Noort [Projectmanager Market & Business Development Corus) bood ons een inzicht in Fran ~

appa en zijn Mothers of Invention. Een naam gebaseerd op een oud engels gezegde: 'necessity is the

Page 7: Booosting nieuwsbrief 76 (Apr 2004)

~ mother ofinvention'. Voor de grote ~ staalbedrijven geldt dat zij vooral ~ erg vroeg in het bouwproces zitten o Z en daardoor slechts een beperkte ~ ol kunnen spelen in de eindmarkt Z ::J Daarbij komt dat het aantal tonne Cl staal per toepassing maar beperkt i ;<l oe markt nog steeds te weinig o~ :iJ tT1 basis van werkelijke toegevoegde 5 waarde wordt bewerkt. Verder geeft Z ook hij aan dat wanneer er al .~ .." _---------------isprake is van samenwerking in het ~ ouwproces, dit toch erg op adhoc basis plaatsvindt en met steed ' ~ wisselende partijen. Hierdoor gaat opgebouwde en overgedragen kenni N . ?; naar deze keten partners vaak weer snel verloren. Nlco Noort rond af met d ;:;' telling dat men niet ontkomt aan de werkelijkheid van de markt die het

(directe) financiële gewin blijft beschouwen als de eerste prioriteit 'We are nly in it for the money'.

A 5***** HOTEL, OcrATUBE SPACE STRUcrURES

>-waar kon zijn . Innoveren 'in allerlei aspecten van de bouwkolom' is wat

em betreft vooral een aak van mentaliteit en

wel die van de slimme creatieve volhouder. Met

q andere woorden toch een i:i belemmering, en wel die ~ in de mens zelf? Pas met voldoende uitzonderlijke eigenschappen al ~ schranderheid, improvisatie talent, overtuiging en naïviteit, zal de '" ~ innovator/productarchitect de weg naar een origineel resultaat weten te ~ vinden. En dan blijkt toch ook de scheiding tussen ontwerpen &J ê engineering en produceren & uitvoeren een structureel struikelblok. Hij ziet q maar één oplossing: qua zeggenschap alles in één hand (de probleem­~ eigenaar) en qua verantwoordelijkheid alle risico's 'bij elkaar vegen', d.w.z tT1 en beheerst experimenteren met behulp van prototypebouw en zo een goede

integrale beoordeling mogelijk maken.

Wim Verburg [bouwmarketing en communicatieadviseur] stelt dat en einig informatie verzameld wordt over de integrale kosten én baten van

bouwwerken (cost of ownership) . Zowel de bouw-, als exploitatiekosten é opbrengsten. In de praktijk worden doorgaans alleen bouwkosten bewaakt en vallen overige kosten en baten onder versnipperde verantwoordelijk­heden. Meer inspanning om inzichten op dit gebied te publiceren moet en oe leiden dat ook ontwerpers zich naast de technische vraagstukken 00

meer richten op de economische aspecten van het bou~w~e~nh' ____ ....1

Zijn ultieme doel van innovatie is het realiseren va 'bouwen is monteren'. Hij pleit voor beter bouwen Op'

\6.lhoewel Mick Eekhout [hoogleraar productontwikkeling TUD, d irecteun papier (op basis van software ontwikkeling), zodat het Octatube Space Structures] zijn betoog begon met de stell ing dat er geen ontwerp vol vertrouwen kan worden overgedragen aan innovatiebelemmeringen zijn, blijkt wat verderop dat dát toch niet helemaal:> äe gespecialiseerde monteur.

Page 8: Booosting nieuwsbrief 76 (Apr 2004)

• ~ an Brouwer [architect en oud-hoogleraar] kwam met de verrassend stelling dat er teveel geïnnoveerd wordt in het proces. Hij doelde op de vel 'regeltjes' waar de innovator mee te maken krijgt.

~ besteding, waarbij budgetbewakin I

: en planningscontrole zijn gaan o ~ Clomineren. Zolang de rol van de U; aannemer zo blijft komt er geen Vl tijging van het huidige industri-Z o alisatieniveau en dus geen:

ij is een groot voorstander van -8 maakbaarheid als prioriteit in vooral de technische innovatie, ~ het ontwerp; alhoewel ook volgens hem in- ~ onderscheid in functies en noveren in de eerste plaats toch oo~ ~ technieken; organiseren is. Organiseren van ~ prefabricage gericht op montage een samenleving die open staat ~ op de bouwplaats. voor innovatie als sleutel tot ~ Mogelijk is er voor de aannemer een

< verbetering van het dagelijkse tn rol weggelegd als 'samenbouwer' leven. Ook de gevestigde bouw- ~ (integrator) . Zo niet, dan moet hij maar geheel uit het proces verdwijnen. instituties lijden aan het euvel dat g

~

zij innovatie nauwelijks als instru- 0

ment zien om bij te dragen aan de kwaliteit van de gebouwde om­geving. En niet op de laatste plaats het Ontwerpend, Ontwikkelend en Onderzoekend Nederland dat niet voldoende vu ist maakt 'tegen het

.--_____________ ,kwaad van het traditional isme'

Daarmee de 15 jarige gastheer wat pepperspray in de ogen spuitend. Zijn Clevies: 'Booosting zoek de aanval!' en laat technologie niet samenknijpen tussen bureaucrat ie en markt.

• Dirk Groeneveld [directeur Business Development ZNS van Dam], wond

ouke Post [d irecteur XX architecten, hoogleraar Bouwtechniscn ontwerpen TU Ie] stelde met een kritisch betoog, ook richting Booosting, dat innovatie eigenlijk geen belemmeringen kent. Hij somde moeiteloos talloze Booostinginnovaties, zoals Infra+vloer, construerend glas, zappi, Schiphol'

expier, drijvende weg enzovoorts. Een belangrijke rol ziet hij voo ~ Booosting weggelegd in het faciliteren van vooral samenwerkingsverbanden en het aanreiken van maatschappelijke toekomstscenario's. Dit om de innovatie een plek te geven en zo nodig passend te maken. Hij introduceert Cle 6 B's als aanpak om innovaties structureel in een organisatie in te bedden (TUD en TNO) : Bestaansrecht, Bouwen, Betrekken, Benutten, Beleven, Borgen, waarbij voor Booosting vooral Benutten, Beleve e worden beleden.

er geen doekjes om; 'aannemers belemmeren innovaties'. Het huidige aan- rAndré Roe/often estedingssysteem dwingt de aannemer in een behoudende rol. Daardoo~ Penningmeester Booosting timuleren zij alleen technieken om traditionele materialen te kunnen blijven Directeur Neonis Corporate Strategy

gebruiken. Daarnaast heeft het gebrek aan ambachtslieden geleid tot uit->,'-_________________ ---'

Page 9: Booosting nieuwsbrief 76 (Apr 2004)

OPLOSSING 11"'I'r\p",ppl procent van het afval in Nederland wordt door de bouw veroor·

Hoeveel kilo's materiaal hebben wij nodig om één m2 nuttig vloer· 'nnnPlr\ll~11t te realiseren? Welk percentage van het goederenvervoer wordt

de bouw gegenereerd? Welk percentage van het bruto volume van een eel)OUW is netto beschikbaar voor de gebruiker? Hoe hoog zijn de ~aaIlKClst~m in de bouw, uitgedrukt in procenten van de bouwkosten? En nog

van die vragen.

de versnippering in de bouw is iedereen in feite een kleine speler en niemand het idee dat zijn ofhaar bedrijf de wereld kan veranderen. De

Ilnnlov:~tle vindt daardoor op deelniveau plaats of bestaat uit toevoegingen het bestaande. We bouwen eigenlijk nog als de Romeinen en zijn daar

de loop van de tijd alleen maar elementen aan gaan toevoegen. Isolatie, Icierdic:htiine:. dubbelglas en vooral (in de 20e eeuw) heel veelleidirigen. Waar

installatiE!S in 1900 nog nauwelijks aanwezig waren, vertegenwoordigen nu ruim een derde van de bouwkosten. En ook die hebben we opgeteld het bestaande. We hebben nooit een heroriëntatie op het bouwen

lJit:lZe'll'oelrd met als resultaat een integrale benadering. Er kwamen leidingen we zijn ze onder vloeren gaan hangen. Vervolgens kwamen er plafonds ze aan het zicht te onttrekken en om ze tegen brand te beschermen, rna bandrasters, plofpakketten om flankerende geluidsoverdracht te

bellerl(en en vervolgens weer geluiddempende doorvoeren om de lf'illinI7f'n

EEN GROEP VAN BIJNA 100 NIET BOOOST

GINGEN PARALLEL AAN DE SYNTENS BRAIN

STORM, ONDER MIJN LEIDING AAN DE

MET SLIMBOUWEN EN WERDEN GECONFRON

TEERD MET EEN AANTAL VRAGEN OVER MAA

SCHAPPELIJK VERANTWOORD ONDERNEMEN

-< LE CORBUSIER

zonder geluidslek weer daar doorheen te leiden. Innovation by lI(1,rltflnrt

derhalve. Het heeft allemaal ook tot een onbeheersbaar proces geleid. komen aan het eind van dat proces gelukkig nog steeds gebouwen uit, wel tegen uit de pan gerezen prijzen, terwijl tegelijkertijd alle betrokkenen gevoel krijgt tegen kostprijs te werken. De regelgeving incl. richtlijnen is door alle veranderingen ook behoorlijk complex geworden. regels zijn vaak symptoom bestrijdend van aard (bijv: een won scheidende constructie moet vanwege luchtgeluidsisolatie tenminste kg/m2 wegen). De regels veranderen bovendien regelmatig en worden verschillende plaatsen in dit land (laat staan in Europa) ook niet rnl.,,,·otPI1f,

gehanteerd. Kortom, wat voor de bouw geldt, geldt ook voor de re2el2eviln2! Door stapelingen is het systeem tot een moloch verworden.

Slimbouwen is een mogelijke oplossing. Het uitgangspunt is een duidel plek voor de leidingen, bijvoorbeeld in de constructieve zone van een vloer, waardoor deze geen extra ruimte vragen. Ze zijn ontkoppeld van het bouwkundige, waardoor er weer een logisch sequentieel proces ontstaat. Dit tegenover de chaotische parallelle (af) bouw bij ons traditionele bouwen. En de consument krijgt een

Page 10: Booosting nieuwsbrief 76 (Apr 2004)

",u,u""""" invloed op alle variabele delen, die in dit concept zijn gemaxima­. Alle overbodig materiaal verdwijnt weer, waardoor gebouwen een

lichter worden en we niet overdadig met materiaal over de weg hoeven slepen. Misschien lossen we aldus zelfs wel het flleprobleem op.

aardige is dat Slimbouwen geen systeem is, zoals iemand uit het publiek Nee het is een denkwijze, een vis ie, maar persé geen systeem in de

n dat het ergens te koop is. Het is ter nadere uitwerking. Het project A+ woninp"en te Etten Leur was er een voorbeeld van. Infra+, Ides en IFD-today,

Ie uit de Booosting kring, geven een essentiële invulling aan Slimbouwen, varianten erop en de verdere uitwerking ervan liggen voor een ieder

. Het is dus veeleer een ontwikkelstrategie om de R&D van de zo " p"c:ninr,prt1p industrie te bundelen en om tot een industrieel (slim) proces

komen. Het is dus ook een middel om tot een collectieve herbezinning het traditionele bouwen te komen. De bouw moet zeer nodig worden

'onoE'c;c:huä U denkt dat het over anderen gaat? Nee hoor, het gaat gewoon u en mij. Nee, niet opzij kijken, ik bedoel echt u! Het is ook echt

'onlE't1ten geblazen, want ieders rol moet binnen Slimbouwen opnieuw opgeëist en waargemaakt.

-<> V SLIMBOUWEN IS EEN MOGELIJKE

OPLOSSING. HET UITGANGSPUNT IS EEN

DUIDELIJKE PLEK VOOR DE LEIDINGEN.

-< WAAR BLIJF[ DE VAKMAN

IN HET DIGITALE TIJDPERK?

De discussie aan het eind leidde wat betreft de toekomstige verdeling niet tot een unan iem mening. In de zaal waren alle (het zijn er veel in de bouw) vprtpapn~

woord igd en de belangen evenredig verdeeld. De discussie n.a.v. Slimbouwen zet in ieder geval tot nadenken. Een goede basis voor een versnelling .... toch!!!

Jos Lichtenberg Kersvers oud-voorzitter Booosting Hoogleraar productontwikkeling TUle

Page 11: Booosting nieuwsbrief 76 (Apr 2004)

;~~~ VERSLAG VAN DEEL 11 DE OPLOSSING BRAINSTORM ONDER LEIDING VAN SYNTENS DOOR ATTO HARSTA

INNOVATIEBELEMMERINGEN BOUW IS NIET

DE SEXY

DE OPLOSSING > MEER VROUWEN DE BOUW

IN

Brainstormen lijkt zo makkelijk. Qua proces een onderschatte techniek, de parallel met het bouwproces is groot. Ook bij brainstormen zet je willekeurige mensen bij elkaar, legt ze wat vragen voor en chakka; de meest innovatieve ideeën en gedachten stromen overvloedig. Helaas. Bij de Booostingbrainstorm 'De Versneller' bleek dat dit, net zoals in de bouw, niet het geval is. Er is meer nodig om te komen tot werkelijk vernieuwende ideeën en oplossingen . Laten we de randvoorwaarden voor een inspirerende brainstorm eens langslopen:

> DE BESTE TIJD

Brainstorm op het moment dat mensen de meeste energie hebben en wakker van geest zijn. Tussen 10.00 en '3.00 wanneer de hoeveelheid daglicht haar hoogtepunt bereikt, beleven mensen hun meest creatieve momenten .

> DE DEELNEMERS

Hoe meer diversiteit in deelnemers hoe groter de kans op verschillende ideeën en benaderingen. Zorg voor minimaal twee vrije, spontane denkers die het proces kunnen vlottrekken.

> HET PROBLEEM

Definieer het probleem en maak het concreet. Hoe beperkter (nauwer) het probleem hoe groter de kans op interessante oplossingen in plaats van algemeenheden.

> HET PROCES

De groep moet eerst een groep worden, het samen ideeën genereren waarbij het doorbouwen op de ideeën van anderen voorop staat. De facilitator speelt hierbij een belangrijke rol. Creativiteit moet gestimuleerd worden . Niemand kan vanuit nul een baanbrekend idee aandragen. Begin met een creativiteit stimulerende warming-up. Laat mensen ervaren dat anders denken (en zien) een kwaliteit is die kan worden aangeleerd. En schenk tijdens dit proces voldoende wijn . Deze gouden regel werd door de oprichters onderschreven maar is zo langzamerhand vergeten .

TOEKOMSTWIJZERSPEL

De brainstorm verliep als volgt. De groepen gingen, onder leiding van een Syntensadviseur of Booostingbestuurslid als facilitator, met het Toekomst­wijzerspel aan de slag. Het moest snel want de beschikbare tijd was krap in tegenstelling tot het aantal te behandelen innovatieknelpunten. I n koppels werden er oplossingen voor de zes aangedragen innovatiebelemmeringen verzonnen. Daarbij doorbordurend op de oplossingen van andere koppels aan je tafel. De 'stepping stones' werden matig benut. Na dit proces van divergeren konden we gezamenlijk convergeren door selectie van de beste oplossingen . Dit moest uiteindelijk leiden tot opzien-barende kansen waarmee we de bouwwereld van haar

> DE LOCATIE, INRICHTING EN OMGEVING innovatieblokkade zouden afhelpen. Per groep werden er Zorg voor een stimulerende en voor iedereen nieuwe locatie. Extra daglicht uiteindelijk twee kansen geselecteerd die in een vast verlicht de geest. Voldoende ruimte is essentieel evenals rust. Een muziekje formaat van ; wat is de kans, welk probleem los je van Bach schijnt de geest te prikkelen. ermee op, hoe te realiseren en met welke bouwpartijen

>

Page 12: Booosting nieuwsbrief 76 (Apr 2004)

centraal werden gepresenteerd. Hierbij waren ook de niet-AVA leden aanwezig die met open mond luisterden naar alle aangedragen kansen op een innovatievere bouw. Was het verbazing die de monden deed openvallen? Vast, maar of die positief bedoeld was betwijfel ik.

Het 1sde verjaardagsfeestje nogmaals overdenkend wil ik, als betrokken Booostinglid, nog een aantal afsluitende gedachten met de lezer delen. Ik mis het vuur in Booosting. De hartstocht die nodig is om te innoveren. Lef en creativiteit om zaken anders aan te pakken. Het doen in plaats van er alleen over ouwehoeren. Van praten over sex krijg je geen mooi nageslacht. Je moet hartstochtelijk de liefde bedrijven. Waar zijn de onbezonnen, enthousiaste en kritische Booosters. Mensen die niet teveel behept zijn met innovatieteleurstellingen uit hun verleden. Jonge, ondernemende geesten die nog echt iets willen. Hoe meer ervaring des te bewuster je bent van alle risico's en obstakels. Mogelijk is 1S jaar Booosting hier zelf ook schuldig aan. Dat bleek maar al te duidelijk aan het begin van de dag met het opsommen van alle innovatiebelemmeringen.

De oplossing is mogelijk niet zo moeilijk. Laten we het zoeken in de samenstelling van de bouwbranche. Als er meer actieve vrouwen gaan deelnemen dan zal door hun aanwezigheid een aantal van de geschetste belemmeringen automatisch worden opgelost; meer vertrouwen, een betere communicatie, productieve re groepsprocessen en misschien wel het allerbelangrijkste hartstocht: de wil om iets nieuws te gaan doen .

Booostingieden laten we weer gezamenlijk en hartstochtelijk aan de slag gaan met het creëren en realiseren van innovatie. Want daar is het ons toch uiteindelijk om te doen, de gebouwde omgeving verbeteren door mooie en goede gebouwen te realiseren .

Atto Harsta Booosting aangeslotene sinds 1999 Directeur Aldus Bouwinnovatie

Page 13: Booosting nieuwsbrief 76 (Apr 2004)

~~ VERSLAG VAN DEEL 111 DE VERSNELLING DOOR ELS ZIJLSTRA

De rol van communicatie in het innovotieprous; de uitkomst was een eet je mat; meer dan dat communicatie de rol had om de toegevoegd aarde van innovatie te onderschrijven kwam er niet uit. Op welke manier ia welke media, wat moet er dan gecommuniceerd worden en naar wie?

Techniek als bijdrage aan innovatie wordt niet erkend; hier was men het Huidelijk niet mee eens. Techniek is een middel en door communicatie ove echniek uit het isolement te halen, kan dit bevorderd worden.

, De centrale innovatieve teamspeler dient bij voorkeur een kwalitatief gevoelige architect te zijn; hiermee schep je een kans om het innovatietrajed e waarborgen en innovatie en processtappen te verplichten binnen het ouwproces. Innovatie leidt tot verbetering van de kwaliteit en kan worde

gerealiseerd door regelgeving erop aan te passen. Het maatschappelijk besef an het belang van innovatie dient te worden vergroot.

Elke bouwpartner respecteert recht en plicht; innollatiekans ligt in het organisatieproces. Door dit goed te doen kun je wantrouwen wegnemen aal kosten verminderen en miscommunicatie vermijden. Pleidooi voo~

·socertificering binnen het innovatieproces, een integrale benadering van het vakgebied te beginnen bij het onderwijs. Een onafhankelijke projectmanage~ ewaakt de rechten/plichten.

Nieuwe nwenconJigurotie is noodzaak; de kans ligt in het los denken va osten/ketenversnippering. Een grote verbetering ligt in de definitie van aarden; er zijn meer waarden dan geld alleen.

Onderwijs; over grenzen kijken, bezieling en liefde voor~!t.llJW~rd!;mru en verbetering zou zijn als de hokjesgeest verdwijn et nivo wordt verhoogd en studenten zijn mee emotiveerd. Een Booosting leerstoel zou een g iddel zijn. Vraagstellend onderwijs; studenten niet d

plossing bieden maar zelf de weg tot een oplossin aten vinden.

----~~------~:>

Page 14: Booosting nieuwsbrief 76 (Apr 2004)

OM OVER NA TE DENKEN gaat prima met

Bouwinnovaties; Booosting is

overbodig! jan Westra I nno ver e nis

elitair Kees van der Hoeven De g r oot s t e belemmering voor

bouwinnovaties zijn architecten zelf

jouke Post B 0 u win nova tie s laten zich niet

belemmeren Mick Eekhout I nno ver e nis een

mentaliteit jan Brouwer I nno v e ren

organ Dirk Groeneveld A a n

belemmeren . lnno

E VOORNAAMSTE CONCLUSIES

Bevordering van innovatie kan worden gerealiseerd en gestimuleerd project verplicht één innovatie op te laten nemen, als een soort

zoals die vroeger voor de kunst gold.

Het bedrijfsleven dient via regelge.ving te worden gestimuleerd Innc)vat:ie toe te passen, wellicht is het in het leven roepen van Poc)os1tinK Award ofkeurmerk een idee.

Alle partijen in het bouwproces zijn onlosmakelijk met elkaar verillon,tleri

verbetering en probleemoplossingen dienen gezamenlijk te ,behlancleld en gecommuniceerd.

Het onderwijs dient in alle lagen analytisch en probleemoplossend te niet kant en klare oplossingen aan te dragen.

De kans van slagen het grootst is als alle partijen binnen het boulworocces betrokken zijn.

duidelijk signaal dus; een Booosting leerstoel, een Booosting Award Booosting certificaat. De rol van Booosting is nog steeds groot, opheffing wegens overbodigheid juist een groot compliment zou zou er tenslotte bereikt zijn wat we nastreven. De impact van BoclOst:ing

echter ook groot, dus de rol kan worden vergroot en verstevigd op ,V''''<KE''n_ Er valt nog een hoop te doen de komende '5 jaar.

Zij/stra, Raad van Advies Booosting I Directeur Materia Rotterdam

Page 15: Booosting nieuwsbrief 76 (Apr 2004)

• • 1--\ï~oTo~~ - ,~_._--

VERSLAG VAN 15 JAAR BOOOSTING DOOR JOUKE POST

... . .. Natuurlijk waren er ook sprekers die zich aan d .. --------' opgave hielden. Er werd dan ook door sommige aamig gespeurd naar belemmeringen. In mijn oge

~en tamelijk hopeloze oefening, immers innovatie ~Ioeit en groeit door belemmering. Maar de zaal was ol (verwachting), de sprekers gingen er tegenaan e an Westra, als moderator, trachtte te ordenen, te uren en te enthousiasmeren.

och werden er interessante punten genoemd in het l e

iieel, het zou goed zijn dit in een het jubileumboek te erwerken. Evenals de voorzetten tot een structuu oor het initiêren van innovaties.

hun kunstje doen en te weinig van de inhoud om de speld in de hooiberg te vinden. Zo opmerkingen die niet eenvoudig geplaatst worden, afgeserveerd, terwijl de kracht van

[Booo!;tinig juist zit in het prikkelen en initiêren van

leidde er toe dat noch De Oplossing, noch De ~er'SnE~IIi~lg eye-openers boden. Ze klopten wel, maar

is meer gezegd dan er is samengevat. De zaal was hii!!'rdl~nr verdeeld in de waardering over de inhoud

h. symposium. Enerzijds is het altijd goed om net weer eens bij te werken, anderzijds wil je toch

verfrist en geprikkeld een symposium verlaten.

zo overwegend, brachten Jonda en mij dat tot een an(len.oortil!~e

laar1bE!velling aan de nieuwe voorzitter en het bestuur. Het zou verstandig de volgende spreekbeurten een leeftijdslimiet voor sprekers uit de

rgeh!di~lg te hanteren. Sprekers boven de veertig jaar kunnen bij itzondering nog toegelaten worden. Niet omdat die niets te velrlellerl

..... ------ihlebllEln. integendeel, maar veelal weten we al wat tbe'WeE~. De jongeren krijgen zo kansen hun visies fgedac:hU!n te etaleren. En wij, de ouderen, kunnen

een soort Muppets op het balkon zitten, tvand:aar uit (terecht) commentaar geven.

hebben we een kans dat Booosting echt ~bir,n~!nuit vernieuwd. Gezien de leeftijd van SQDOlml1lD:

het wel een tijdje puberen worden, ~el'Wachting is groot!

van Advies Booosting lDir'E!Cteur XX architecten IHCllogieraiar Bouwtechniek TUle

et rondje De Oplossing met behulp van Syntens ond ik zelf niet tot het Booostingniveau komen. H robleem van dergelijke professionals is toch altijd d SCHEMA VOOR HIT > WEN VAN SCENARIO'S

Page 16: Booosting nieuwsbrief 76 (Apr 2004)

~~ ....... DELFTECHPARK 22 POSTBUS 596 2600 AN DELFT TELEFOON 015 262 9033 TELEFAX 015 262 9034 E-MAIL [email protected] SITE WWW.BOOOSTING.NL

CONTACTPERSOON Jolanda Steenhouwer BEREIKBAAR ma en di 9.00-'7.00 uur wo 9.00 - '3.00 uur REDACTI E Jolanda Steenhouwer VORMGEVING

van • - _. : Schrijver, Bouke Braun, Wouter Wiltenburg, MarceJ WiJ/ems,

lHémS!;en voor alle ondersteunende diensten. (ex·medewerker TUle Bouwkunde) die spontaan zijn hu

de studenten heeft gezorgd dat alles vlekkeloos rt.l!lm~m!l~iSiEl~~mlimvoor hun creatieve inzet in de loop der

kader vooral voor de financiële ondersteuning, zodat tOI10'rf'c;tl:!0' grátis toegankelijk was voor alle belangstellenden.

Op 31 augustus 1988 is Booosting opgericht vanuit een gecombineerd initiatief van industrie, industrieel ontwerpers

architecten. Booosting heeft zich alli doel gesteld het proces van vernieuwing en verbetering in de bouw wezenlijk versnellen; daarvoor wil zij ideeën en projecten op het gebied van Onderzoek, Ontwerp en Ontwikkeling initiëren

facilitelren. Door haar structuur en de stimulerende en activerende initiatieven die zij ontplooit heeft Booosting een unieke positie binnen de bouw verworven. Aar,ge:slot:enE:rj

de gelegenheid geboden om hun eigen bouwwereld te vergroten door ervaringen te delen, ideeën op te doen en banden aan te gaan met aanpalende disciplines .

•• . .. . .. , .

: . . ..