16 de Beursbengel - jan/feb 11 de Beursbengel - jan/feb 1116 de Beursbengel - jan/feb 11 de Beursbengel - jan/feb 11

Als de fi nancieel dienstverleners ergens de laatste jaren van door-drongen zijn geraakt, dan is het wel dat zij een zorgplicht hebben. Dat

is natuurlijk altijd al zo geweest, maar vroeger werd de term ‘zorgplicht’ daar niet voor ge-bruikt. De zorgplicht van de fi nancieel dienst-verlener is in de wet vastgelegd.

Nagenoeg alle zorgplichten zijn beschreven als open normen. Een aantal hiervan zijn in het kader opgenomen. De tijdgeest bepaalt hoe deze zich in concrete gevallen uitkristalliseert. Want in de loop van de tijd veranderen opvat-

tingen van de maatschappij over de invulling van de normen. Wat vroeger hoogst onfat-soenlijk was en zelfs regelrecht verboden, kan nu heel fatsoenlijk zijn en in elk geval toege-staan. Dat brengt onzekerheid met zich mee voor de fi nancieel dienstverlener. De roep om meer houvast is groot, en dat begrijpen wij. Twee dimensiesHet wordt wel eens vergeten dat zorgplicht twee dimensies heeft in de wet: publiek-rechtelijk en privaatrechtelijk. De overheid beschouwt fi nanciële dienstverlening als een publiek belang: iedere burger moet kun-

nen vertrouwen op fatsoenlijke fi nanciële dienstverlening. Dit publieke belang wordt beschermd door een publiekrechtelijke wet waarbij de overheid voorschrijft hoe fi nan-cieel dienstverleners zich moeten gedragen. Dit is vastgelegd in de Wet op het fi nancieel toezicht.

De tweede dimensie is die van het privaat-recht. Financieel dienstverleners maken afspra-ken met klanten. Die afspraken vallen onder het privaatrecht. Het privaatrecht kent bepa-lingen die duidelijk maken dat er zorgplichten zijn. Een intermediair moet de opdracht die hij met de klant heeft afgesproken, uitvoeren als een ‘redelijk bekwaam en redelijk handelend opdrachtnemer’.

In publiekrecht is transparantie voor schade-verzekeringen de norm.

Meer aandacht voor privaatrechtDe laatste jaren gaat de aandacht vooral uit naar het publieke recht. Onterecht, want het privaatrecht gaat vaak veel verder als het gaat om zorgplicht. Zo vindt er bijvoorbeeld discussie plaats of provisie op schadeverze-keringen transparant moet zijn en of dat het publiekrechtelijk moet worden afgedwongen. Maar in publiekrecht is transparantie voor alle soorten overeenkomsten de norm, ook voor schadeverzekeringen. In de praktijk is er geen onderscheid: men moet aan beide dimensies voldoen. Het is raadzaam om zorgplichten dan ook met een integrale blik te benaderen.

Dossier belangrijker dan klantBij zorgplicht gaat het niet alleen om aandacht voor de fi nanciële belangen van de klant, maar ook om het vastleggen van gegevens. Het kunnen aantonen dat zorgplicht is verleend lijkt soms belangrijker dan het verlenen zelf.

Iedereen in en rondom de fi nanciële dienstverlening heeft het erover. Toch is zorgplicht geen nieuwe uitvinding, maar van alle tijden. Zorg-plicht is een veelomvattende norm die met de tijd meereist. Uiteinde-lijk blijkt pas uit concreet handelen of zorgplicht goed is nageleefd. In de markt zien we ook dat de norm verschillend wordt ingevuld. Niet iedere fi nancieel adviseur is blij met de open norm, want wanneer doe

je het nu goed of fout?

In zes artikelen behandelen de auteurs van het boek Zorgplicht loont!, Silvia Janssen en Dik

van Velzen, de diverse aspecten van zorgplicht. In deze eerste afl evering worden de ins en outs van zorgplicht benoemd. In de volgende afl e-veringen wordt zorgplicht concreet gemaakt aan de hand van de praktijk en actualiteit. De auteurs hebben niet de pretentie dat ze de

scheidslijn tussen goed en fout haarscherp kunnen bepalen. Ze denken ook dat niemand dat kan. Maar ze geven wel houvast, door aan de hand van voorbeelden richting te geven, te signaleren welke regels gelden en wat er in de markt te zien is, evenals door inzicht te geven in hoe anderen daarmee omgaan, of wat hun zelf wel een goed idee lijkt.

Afl evering 1:

De zorgplicht uitgelicht

Zorgplicht loont!

De zorgplichten zijn gebaseerd op wettelijke bepalingen. Deze zijn hier in verkorte vorm weergegeven. Voor de exacte formulering verwijzen wij naar de wetteksten.

• De opdrachtnemer moet bij zijn werk-zaamheden de zorg van een goed op-drachtnemer in acht nemen.

(bron: artikel 7:1041 Burgerlijk Wetboek)• Indien een fi nanciële onderneming een

consument of cliënt adviseert, wint hij informatie in over diens fi nanciële po-sitie, kennis, ervaring, doelstellingen en xrisicobereidheid.

(bron: artikel 4:23 lid 1 Wet op het fi nan-cieel toezicht)

• Indien een fi nanciële onderneming een consument of cliënt adviseert, licht zij de overwegingen toe die ten grondslag lig-gen aan haar advies voor zover dit nodig

is voor een goed begrip van haar advies. (bron: artikel 4:23 lid 1 Wet op het fi nan-

cieel toezicht)• Een handelspraktijk is misleidend indien

informatie wordt verstrekt die feitelijk onjuist is of die de gemiddelde consu-ment misleidt of kan misleiden.

(bron: artikel 193c Burgerlijk Wetboek)• Een aanbieder, bemiddelaar of adviseur

verstrekt geen provisie die niet noodza-kelijk is voor het verlenen van de betref-fende dienst of deze mogelijk maakt.

(bron: artikel 149a Besluit gedragstoe-zicht fi nanciële ondernemingen)

Een aantal zorgplichten

1101_bs_binnenwerk_v3.indd 16 19-01-11 12:43

17de Beursbengel - jan/feb 11 de Beursbengel - jan/feb 11 17de Beursbengel - jan/feb 11 de Beursbengel - jan/feb 11

Het compliancebewustzijn is met de Wet op het fi nancieel toezicht een toezichthouder die meekijkt enorm vergroot. Maar soms lijkt het wel of het dossier en de disclaimers be-langrijker zijn dan de klant. ‘Als het op papier maar klopt.’ Dat kan nooit de bedoeling van zorgplicht zijn.

Geen afvinkcultuurIn de laatste jaren hebben bedrijven veel aandacht besteed aan adviesprocessen en -protocollen. Het is effi ciënt en het geeft zeker-heid als advies wordt gestandaardiseerd. Maar het levert ook een groot nadeel op. Je creëert een cultuur waarbij het individu niet meer zelf actief nadenkt over wat goed of minder goed is voor zijn klant. Hij conformeert zich aan de processen, formulieren en culturen. Maar goed gedrag en klantbelang laten zich niet vastleg-gen in regeltjes. Modellen zijn behulpzaam, maar hebben ook hun beperkingen. Voor compliance is meer nodig dan een ‘afvinklijst’.

BeloningsregelsNog zo’n misverstand: nieuwe beloningsregels, zoals een provisieverbod, leggen meer druk op de zorgplicht. Maar de essentie van zorgplicht wijzigt niet als er op een andere manier wordt beloond. Wel worden er soms specifi eke regels voor een bepaalde beloningssoort geïntro-duceerd. Zo mag een abonnementscontract een maximale duur van een jaar hebben en is het verstandig om vooraf afspraken te maken met de klant over de hoogte van het decla-ratiebedrag, wil je dat de klant de rekening gaat betalen. Het is evident dat een fi nancieel

dienstverlener goed op de hoogte moet zijn van de geldende regels.

Relatie zorgplicht en loonZorgplicht en beloning hebben wel een innige relatie, ongeacht de beloningssoort. Er is maar één reden waarom een fi nancieel dienstverle-ner aanspraak kan maken op een beloning. En die reden is: hij verleent zorg. Als hij die zorg niet aan de klant verleent, is er voor de klant geen enkele reden om hem te belonen. ‘Zorg-plicht’ en ‘beloning’ zijn dus twee kanten van dezelfde medaille. Zorgplicht en beloning ho-ren bij elkaar én versterken elkaar. Goede zorg gaat gepaard met wat de klant nodig heeft en dat rechtvaardigt een goede beloning: dat draagt rechtstreeks bij aan bedrijfsrevenuen.

Eigen invullingBij directe vormen van beloning treedt een ne-veneff ect op. Door specifi eke afspraken te ma-ken over welke (zorg)werkzaamheden worden uitgevoerd kan de fi nancieel dienstverlener zijn eigen grenzen trekken voor de invulling van de zorgplicht. Immers, de zorgplicht reikt zover als de afspraken die de adviseur met de klant maakt. Overigens is het wel verstandig om de tijdgeest mee te nemen bij wat een klant mag verwach-ten. Zo blijf je als adviseur op een klantgerichte wijze invulling geven aan de dienstverlening. En dat loont, zowel aan de inkomstenkant als bij eventuele confl icten wanneer de rechter uiteindelijk moet worden ingeschakeld. Je kunt beter bij voorbaat gelijk hebben dan later gelijk krijgen.

Conclusie Goede zorg volstaat niet met dossiervorming en afvinklijstjes. Het is ook niet afhankelijk van het type beloning. Zorgplichten zijn ook niet uitdrukkelijk en uitgebreid in de wet geregeld. Maar achteraf kun je er wel op afgerekend worden door toezichthouders of rechters. Het abstracte karakter van de zorgplicht resulteert in een dilemma: wie bepaalt wat goed en fout is? Het is dus logisch dat veel fi nancieel dienst-verleners zorgplicht op de agenda plaatsen.

Drs. Silvia Janssen en mr. Dik van VelzenSilvia Janssen is partner bij adviesbureau Oost-dam & partners te Nijmegen en Dik van Velzen is senior adviseur bij NIBE-SVV te Amsterdam.

de Beursbengel de Beursbengel de Beursbengel - jan/feb 11- jan/feb 11- jan/feb 11

De zorgplicht reikt zover als de afspraken die de adviseur met de klant maakt.

Meer informatie?

Het boek Zorgplicht loont! biedt de helpende hand bij alle praktijkvragen over zorgplicht en beloning.ISBN: 978 90 5516 284 0Uitgever: NIBE-SVV, www.nibesvv.nl

1101_bs_binnenwerk_v3.indd 17 19-01-11 12:43