ZOA-luchtelingenzorg - jaarverslag 2008

ZOA-VluchtelingenzorgJaarverslag 2008

Voorwoord 1. ZOA 2008 in vogelvlucht2. Profiel van ZOA Vluchtelingenzorg 3. Programmalanden – doelgroep en kerncompetenties 3.1 ZOA Afghanistan 3.2 ZOA Cambodja 3.3 ZOA Democratische Republiek Congo 3.4 ZOA Ethiopië 3.5 ZOA Liberia 3.6 CDN Myanmar 3.7 ZOA Sri Lanka 3.8 ZOA Noord Sudan 3.9 ZOA Zuid Sudan 3.10 ZOA Thailand 3.11 ZOA Uganda4. Kwaliteit en verantwoording5. Fondsenwerving en Voorlichting 5.1 Fondsenwerving 5.2 Voorlichting 5.3 Communicatie 5.4 Evaluatie doelstellingen Fondsenwerving & Voorlichting 2008 5.5 Doelstellingen voor 20096. Ondernemingsraad7. Directie en Raad van Toezicht 7.1 Verslag van de directie 7.2 Verslag van de Raad van Toezicht 8. Jaarrekening

3 - JAARVERSLAG 2008

Inhoudsopgave

http://issuu.com/action/page?page=18



























ZOA heeft haar visie als volgt samengevat:

IN EEN WERELD VOL CONFLICTEN, ONRECHT, ARMOEDE EN RAMPEN WILLEN WIJ BIJDRAGEN AAN TEKENEN VAN HOOP EN HERSTEL. WIJ ZIEN DIT GEBEUREN ALS MENSEN WEER VREDE, RECHT EN WEDERZIJDS VERTROUWEN ERVAREN EN HUN PERSOONLIJKE WAARDIGHEID EN ZELF- VERTROUWEN HERVINDEN. ZOA HANDELT NAAR EN DRAAGT BIJ AAN HET BIJBELS PERSPECTIEF VAN GODS KONINKRIJK, DAT VERZOENING EN HERSTEL IN VOLLE GLORIE ZAL BRENGEN. INTUSSEN ROEPT GOD ONS OP RECHT TE DOEN EN TROUW TE ZIJN AAN DE MENSEN DIE ONZE STEUN NODIG HEBBEN.

Visie



IN EEN WERELD VOL CONFLICTEN, ONRECHT, ARMOEDE EN RAMPEN WILLEN WIJ BIJDRAGEN AAN TEKENEN VAN HOOP EN HERSTEL. WIJ ZIEN DIT GEBEUREN ALS MENSEN WEER VREDE, RECHT EN WEDERZIJDS VERTROUWEN ERVAREN EN HUN PERSOONLIJKE WAARDIGHEID EN ZELF- VERTROUWEN HERVINDEN. ZOA HANDELT NAAR EN DRAAGT BIJ AAN HET BIJBELS PERSPECTIEF VAN GODS KONINKRIJK, DAT VERZOENING EN HERSTEL IN VOLLE GLORIE ZAL BRENGEN. INTUSSEN ROEPT GOD ONS OP RECHT TE DOEN EN TROUW TE ZIJN AAN DE MENSEN DIE ONZE STEUN NODIG HEBBEN.

Visie



ZOA-VLUCHTELINGENZORG ONDERSTEUNT MENSEN DIE LIJDEN ALS GEVOLG VAN EEN GEWAPEND CONFLICT OF NATUURRAMP, DOOR HEN TE HELPEN HUN LEVEN OPNIEUW OP TE BOUWEN. WIJ DOEN EEN BEROEP OP ONZE ACHTER-BAN EN PARTNERS, IN HET NOORDENEN IN HET ZUIDEN, OM HUN VERANTWOORDELIJKHEID TE NEMEN EN BETROKKEN TE RAKEN. WIJ BIEDEN EEN MAXIMALE TOEGEVOEGDE WAARDE AAN DIEGENEN DIE WIJ ONDERSTEUNEN EN AAN DIEGENEN DIE ONS ONDERSTEUNEN.

Missie

7 - JAARVERSLAG 20087 - JAARVERSLAG 2008


ZOA-VLUCHTELINGENZORG ONDERSTEUNT MENSEN DIE LIJDEN ALS GEVOLG VAN EEN GEWAPEND CONFLICT OF NATUURRAMP, DOOR HEN TE HELPEN HUN LEVEN OPNIEUW OP TE BOUWEN. WIJ DOEN EEN BEROEP OP ONZE ACHTER-BAN EN PARTNERS, IN HET NOORDENEN IN HET ZUIDEN, OM HUN VERANTWOORDELIJKHEID TE NEMEN EN BETROKKEN TE RAKEN. WIJ BIEDEN EEN MAXIMALE TOEGEVOEGDE WAARDE AAN DIEGENEN DIE WIJ ONDERSTEUNEN EN AAN DIEGENEN DIE ONS ONDERSTEUNEN.

Missie


Onze kernwaarden

DE MENSEN DIE WIJ DIENEN WORDEN CONSTANT GECONFRONTEERD MET ONZEKERHEID OVER HUN TOEKOMST. HET IS ONZE VERANTWOORDELIJKHEID OM HEN STEUN TE GEVEN WAAROP ZE KUNNEN REKENEN, ONZE BELOFTEN WAAR TE MAKEN EN HEN TROUW TE ZIJN. TROUW ZIJN BETEKENT DAT WIJ BETROKKEN BLIJVEN BIJ DE GEMEENSCHAPPEN DIE DOOR CONFLICTEN GETROFFEN ZIJN, TOT HET MOMENT DAT ZIJ WEER OP EIGEN BENEN KUNNEN STAAN. ZELFS ALS DE PUBLIEKE EN POLITIEKE OMSTANDIGHEDEN NIET HOOPGEVEND ZIJN, VEREIST ONZE TROUW DAT WIJ STEUN BLIJVEN GEVEN, ZO LANG ALS REDELIJKERWIJS MOGELIJK IS.


Onze kernwaarden

DE MENSEN DIE WIJ DIENEN WORDEN CONSTANT GECONFRONTEERD MET ONZEKERHEID OVER HUN TOEKOMST. HET IS ONZE VERANTWOORDELIJKHEID OM HEN STEUN TE GEVEN WAAROP ZE KUNNEN REKENEN, ONZE BELOFTEN WAAR TE MAKEN EN HEN TROUW TE ZIJN. TROUW ZIJN BETEKENT DAT WIJ BETROKKEN BLIJVEN BIJ DE GEMEENSCHAPPEN DIE DOOR CONFLICTEN GETROFFEN ZIJN, TOT HET MOMENT DAT ZIJ WEER OP EIGEN BENEN KUNNEN STAAN. ZELFS ALS DE PUBLIEKE EN POLITIEKE OMSTANDIGHEDEN NIET HOOPGEVEND ZIJN, VEREIST ONZE TROUW DAT WIJ STEUN BLIJVEN GEVEN, ZO LANG ALS REDELIJKERWIJS MOGELIJK IS.

trouw


Onze kernwaarden

WIJ BEHANDELEN ALLE MENSEN GELIJK EN MET RESPECT. ER WORDT GEEN ONDERSCHEID GEMAAKT TUSSEN RAS, RELIGIE,GESLACHT OF POLITIEKE VOORKEUR. TEGELIJKERTIJD ERKENNEN EN WAARDEREN WIJ DAT ER VERSCHILLENDE ROLLEN, POSITIES EN VERANTWOORDELIJKHEDEN ZIJN, WAARVAN WIJ ONS BEWUST MOETEN ZIJN, IN HET BIJZONDER TUSSEN HET NOORDEN EN ZUIDEN EN TUSSEN DONOREN EN ONTVANGERS. ZOA RESPECTEERT DE CULTURELE VERSCHILLEN DIE ER TUSSEN MENSEN, GEMEENSCHAPPEN EN ORGANISATIES ZIJN EN PROBEERT DEZE VERSCHILLEN TE OVERBRUGGEN DOOR AAN TE SPOREN TOT WEDERZIJDS BEGRIP.


Onze kernwaarden

WIJ BEHANDELEN ALLE MENSEN GELIJK EN MET RESPECT. ER WORDT GEEN ONDERSCHEID GEMAAKT TUSSEN RAS, RELIGIE,GESLACHT OF POLITIEKE VOORKEUR. TEGELIJKERTIJD ERKENNEN EN WAARDEREN WIJ DAT ER VERSCHILLENDE ROLLEN, POSITIES EN VERANTWOORDELIJKHEDEN ZIJN, WAARVAN WIJ ONS BEWUST MOETEN ZIJN, IN HET BIJZONDER TUSSEN HET NOORDEN EN ZUIDEN EN TUSSEN DONOREN EN ONTVANGERS. ZOA RESPECTEERT DE CULTURELE VERSCHILLEN DIE ER TUSSEN MENSEN, GEMEENSCHAPPEN EN ORGANISATIES ZIJN EN PROBEERT DEZE VERSCHILLEN TE OVERBRUGGEN DOOR AAN TE SPOREN TOT WEDERZIJDS BEGRIP.

menselijkewaardigheid


Onze kernwaarden

ONZE DOELGROEP BESCHIKT OVER EEN VERSCHEIDENHEID AAN WAARDEVOLLE CAPACITEITEN, DIE HET WAARD ZIJN OM IN TE INVESTEREN. WIJ STREVEN ERNAAR GOEDE RENTMEESTERS TE ZIJN VOOR DE MENSEN DIE WIJ DIENEN EN HUN TALENTEN TE KOESTEREN DOOR HET TRAINEN EN ONTWIKKELEN VAN HUN VAARDIGHEDEN, OM HET HEN WEER MOGELIJK TE MAKEN ONAFHANKELIJK TE WORDEN VAN EXTERNE HULP EN HEN NIEUWE KANSEN VOOR DE TOEKOMST TE GEVEN.


Onze kernwaarden

ONZE DOELGROEP BESCHIKT OVER EEN VERSCHEIDENHEID AAN WAARDEVOLLE CAPACITEITEN, DIE HET WAARD ZIJN OM IN TE INVESTEREN. WIJ STREVEN ERNAAR GOEDE RENTMEESTERS TE ZIJN VOOR DE MENSEN DIE WIJ DIENEN EN HUN TALENTEN TE KOESTEREN DOOR HET TRAINEN EN ONTWIKKELEN VAN HUN VAARDIGHEDEN, OM HET HEN WEER MOGELIJK TE MAKEN ONAFHANKELIJK TE WORDEN VAN EXTERNE HULP EN HEN NIEUWE KANSEN VOOR DE TOEKOMST TE GEVEN.

rent meesterschap


Onze kernwaarden

ZOA KOMT OP VOOR DE RECHTEN VAN KWETSBARE EN GEMARGINALISEERDE MENSEN. IN HET ZUIDEN BESTRIJDT ZOA ONRECHT DOOR HET OPZETTEN VAN WEDEROPBOUW- EN HERVESTIGINGS-PROGRAMMA’S VOOR MENSEN DIE DOOR EEN CONFLICT ZIJN GETROFFEN. IN HET NOORDEN BEVORDEREN WE HET BEWUSTZIJN OVER ONRECHT IN DE WERELD, ZODAT MEER MENSEN ZICH UITSPREKEN VOOR RECHT.


Onze kernwaarden

ZOA KOMT OP VOOR DE RECHTEN VAN KWETSBARE EN GEMARGINALISEERDE MENSEN. IN HET ZUIDEN BESTRIJDT ZOA ONRECHT DOOR HET OPZETTEN VAN WEDEROPBOUW- EN HERVESTIGINGS-PROGRAMMA’S VOOR MENSEN DIE DOOR EEN CONFLICT ZIJN GETROFFEN. IN HET NOORDEN BEVORDEREN WE HET BEWUSTZIJN OVER ONRECHT IN DE WERELD, ZODAT MEER MENSEN ZICH UITSPREKEN VOOR RECHT.

recht

Voorwoord


Met dankbaarheid en trots kunnen we terugkijken op het afgelopen jaar. Dankbaarheid omdat ZOA zegen mocht ervaren op haar werk. Trots omdat de grote veranderingen die we de afgelopen jaren hebben doorgevoerd, vruchten afwerpen. Trots op het grote aantal nieuwe medewerkers die ZOA verwelkomde. Nieuwe medewerkers die zich ten volle hebben ingezet en in korte tijd hun plek binnen de organisatie vonden.

Het hoofdkantoor van ZOA in Apeldoorn staat ten dienste aan de programmalanden. Fondsenwerving, voorlichting, beleidsontwikkeling zijn van groot belang om het werk van ZOA in de landen in Afrika en Azië te faciliteren. Uiteindelijk gaat het om verbetering van de situatie van vluchtelingen en ontheemden in de landen waar ZOA werkt. We stellen ons daarom regelmatig de vraag ´waar doen we het eigenlijk voor?´. Het 35-jarig jubileum van ZOA was zo´n moment waarop we opnieuw met die vraag werden geconfronteerd. In het gesprek met de oprichters van ZOA ontdekte ik dat de organisatie in die 35 jaar weliswaar veranderd is, maar dat de kern hetzelfde is gebleven: volhardende betrokkenheid bij kwetsbare vluchtelingen en ontheemden.In het kader van de ontwikkeling van een nieuw plan voor arbeidsmarkttcommunicatie in 2008, werd de vraag ´waar doe jij het eigenlijk voor?´ gesteld aan een aantal medewerkers van ZOA in Nederland en in de programmalanden. ´ZOA maakt een geweldige verandering mogelijk voor de mensen in Ethiopië!´, zegt ZOA-medewerker Abdikader Daud. Meer ervaringen van medewerkers vindt u op de website, www.zoa.nl. We geloven dat de inspiratie van onze medewerkers anderen ook enthousiast kan maken om bij ZOA aan de slag te gaan.

Gedurende het afgelopen jaar waren er een aantal momenten waarop ook ik het sterk aanvoelde – dit is het, hier gaat het om. Momenten dat ik werd stilgezet en wist ´hier doen wij het voor´.

Noord-Uganda. Een satellietkamp waar ontheemden verblijven die door the Lord´s Resistance Army van hun huizen verdreven zijn. Voor het eerst zag ik ondervoede kinderen ´in het echt´. Kinderen met de kenmerkende bolle buikjes. Onder een boom zit een groep kinderen, een volwassene zit voor de groep. Dit is hun schoolklas. Ik besef heel scherp ´hier horen wij thuis´. Dit is de plek waar ZOA moet zijn. Dit is wat wij moeten doen – deze mensen weer op weg helpen.

Afghanistan. Ik spreek mensen die de aardbeving en daarna de strenge winter in Pakistan hebben overleefd. Uit eerste hand hoor ik hoe het was. Hun verhalen raken mijn hart. Ik kijk hen in de ogen, de mensen die hun eigen kinderen zagen sterven omdat ze hen niet konden voeden. Het heeft hun hart gebroken. En hun verhaal breekt mijn hart. Dat wat ons scheidt – geloof of afkomst – op dit moment doet dat er niet meer toe.

´Hun uitdagingen worden onze uitdagingen´, zegt Bernie O’ Neill, landendirecteur in Cambodja, pratend over de gevolgen van de hoge voedselprijzen voor de vluchtelingen in dat land. Dat is de kern van waar ZOA voor staat. Dit jaarverslag is een verantwoording van ons werk in 2008 en staat vol met feiten en cijfers. Achter die feiten en cijfers gaan de uitdagingen van vluchtelingen en ontheemden schuil. De uitdaging of je je kinderen eten kunt geven of er een toekomst is voor je gezin. Die uitdagingen zijn onze uitdagingen geworden.

Ik hoop dat dit jaarverslag u niet alleen zal informeren, maar ook zal motiveren om ZOA te blijven ondersteunen!

Johan Mooij, directeur

Voorwoord


1. ZOA 2008 in vogelvlucht


De doelgroepZOA hielp in 2008 ongeveer 1,7 miljoen vluchtelingen en ontheemden in haar programmalanden in Afrika en Azië. ZOA ondersteunde de doelgroep door middel van verschillende activiteiten: • waterensanitatie,gezonddrinkwater • landbouw,voedselzekerheidenlevensonderhoud• onderwijs • opbouwvangemeenschappen• bouwenherstelvaninfrastructuur • versterkingvanlokaleorganisatiesenoverheden• gezondheidszorg• Binnen de projecten krijgen, waar mogelijk, ook de positie van vrouwen en meisjes, HIV/aids-

preventie en vredesopbouw een plaats.

De achterbanZOA heeft een trouwe achterban die bestaat uit:

Particulieren 89.000

Kerken 684

Scholen 38

Bedrijven en vermogensfondsen 35

ZOA mobiliseert haar achterban via de website www.zoa.nl, en via verschillende communicatie-uitingen: • ZOAmagazine (tweekeerperjaar)• ZOAmagazine-nieuws (vijfkeerperjaar)• Nieuwsbriefpere-mail (zevenkeerperjaar)Daarnaast zijn er specifieke communicatie-uitingen voor elk van de groepen binnen ZOA’s achterban.

De organisatieZOA ging over op het Raad van Toezicht-model. De Raad van Toezicht, die op 17 juni werd geïnstalleerd, houdt toezicht op de directeur die de eindverantwoordelijkheid draagt. ZOA versterkte de interne beheersing en controle door middel van het Interne Beheersings Model, dat volledig werd geïmplementeerd.ZOA ontving het ISO 9001:2000 certificaat, als bevestiging van de investeringen die ZOA in de afge-lopen jaren deed in de kwaliteit van de organisatie.

De werknemers

Werknemers in Nederland 55

Werknemers in de programmalanden 870

• ZOAbesteeddeextraaandachtaandeveiligheidvanmedewerkersindeprogrammalanden.• ZOAverzorgdetrainingenbegeleidingophetgebiedvanveiligheid.• ZOAbesteeddeextraaandachtaandekwaliteitvanhetwerkinNederlandenindeprogrammalanden.

Supportteams binnen het hoofdkantoor ondersteunen de programmalanden daarbij. De afdeling MonitoringenBeleidsontwikkeling(MP4)bewaaktdekwaliteitvandeorganisatiealsgeheel.

• ZOAvoerdeeenpersoneelstevredenheidsonderzoekuit.Daaruitblijktdatwerknemerstevredenzijnover het werken voor ZOA.

De cijfersDe totale inkomsten van ZOA waren €26.322.000, een groei van 11% ten opzicht van 2007. Het geld is als volgt besteed:

Projecten 91%

Fondsenwerving 5%

Overhead 4%

1. ZOA 2008 in vogelvlucht


2. Profiel van ZOA


ZOA-Vluchtelingenzorg is een internationale hulporganisatie die vluchtelingen en ontheemden in Afrika en Azië ondersteunt. De landen waar ZOA werkt hebben een geschiedenis van conflict en geweld waardoor de fysieke en sociale infrastructuur geheel of gedeeltelijk is verwoest. Als gevolg hiervan hebben de lokale organisaties en autoriteiten waarmee ZOA in deze landen samenwerkt een gebrek aan middelen tot hun beschikking. Daarom stelt ZOA, naast de hulp aan families, gezinnen en dorps-gemeenschappen, zich ten doel om de capaciteit van deze lokale partnerorganisaties te versterken om zo op termijn haar activiteiten aan deze organisaties te kunnen overdragen.

De organisatie is toegerust voor de situatie in gebieden waar de wederopbouw op gang moet komen. In landen waar ZOA is gestart met wederopbouwprogramma´s voor de lange termijn, worden nationale ZOA-landenkantoren opgezet die deel uitmaken van de internationale ZOA organisatie. Medewerkers worden zoveel mogelijk lokaal geworven. Negentig procent van ZOA´s medewerkers in de program-malanden zijn lokale mensen.

Hierboven wordt de structuur van de organisatie weergegeven.

Centrale onderdelen zijn:• Drieoperationeleafdelingen:Programma’s,FinanciënenFondsenwerving&Voorlichting.• TweestafafdelingenondersteunendegeheleorganisatieophetgebiedvanHumanResourcemana- gementenMonitoring&Beleidsontwikkeling(MP4).• DeleidinggevendenvanbovenstaandeafdelingenvormensamenmetdeAlgemeenDirecteurhet management team.• Perlandzijnsupportteamsingerichtmetmedewerkersuitelkvandedrieoperationeleafdelingen. • De landendirecteurenressorterendirectonderdealgemeendirecteurenvormensamenmethet management team het internationale management team. In bovenstaand organogram is één land als voorbeeld weergegeven.

De landenorganisaties functioneren in grote mate zelfstandig waardoor ze goed kunnen inspelen op lokale ontwikkelingen en ze projecten en programma’s op een effectieve en efficiënte wijze kunnen vormgeven. Het hoofdkantoor in Nederland ondersteunt de landenorganisaties bij de samenhang en continuïteit in het gevoerde beleid, bewaking van kwaliteit, uitwisseling van kennis en ervaring, verster-ken van de bewustwording over de wereldwijde vluchtelingenproblematiek, financieel beheer en onder-steuning ten aanzien van logistiek, fondsenwerving, rekrutering van staf en andere randvoorwaarden. Om de ondersteuning vanuit het hoofdkantoor richting de landenprogramma´s te garanderen zijn sup-portteams ingericht. De supportteams hebben een ondersteunende functie. Doordat elk supportteam bestaat uit leden van de drie operationele afdelingen zijn zij in staat een landenprogramma te belichten vanuit elk van de verschillende disciplines. Niet alle projecten en programma’s worden uitgevoerd door de ZOA-landenorganisaties. Waar mogelijk voeren lokale partnerorganisaties de projecten uit. Ook voor noodhulpprojecten, die vaak een relatief korte duur hebben, is het meestal niet nodig een lokale ZOA-organisatie in te richten. Met name in landen waar ZOA geen langere termijn betrokkenheid voorziet,wordendergelijkeprojectenuitgevoerddoor(ofinsamenwerkingmet)lokaleofinternationaleorganisaties die al een lokaal apparaat hebben ingericht. ZOA kan haar personeel ook tijdelijk inzetten bij dergelijke organisaties.

Manager General AffairsProgramma ManagerProgramma Adviseur

Programma’s

Monitoring & Beleidsontwikkeling

Human Resources Afdeling

Algemeen directeur

Programma’sFondsenwerving &Voorlichting

Financiën

Landen

2. Profiel van ZOA


Kwaliteitstandaarden en codesZOA onderschrijft de volgende codes:• deinternationalegedragscode,‘CodeofConductfortheInternationalRedCrossandRedCrescent Movement and NGOs in Disaster Relief’ ;• deinternationalegedragscodevoorpersoneelvanPeopleinAid‘ThePeopleinAidCodeofBest Practice in the Management and Support of Aid Personnel’ ;• degedragscodevoororganisatiesbinnendeEuropeseUnie,´NGDOCharter–BasicPrinciplesof Development and Humanitarian Aid NGOs in the European Union ;́• deCodeGoedBestuurvoorGoedeDoelen;• deGedragscodevandeVFIvoorfondsenwerving.• deSphereStandardsvooruitvoeringvannoodhulpenwederopbouwwordenalsreferentiegebruikt.

Sinds2008ishetkwaliteitsmanagementvanZOAexterngecertificeerdvolgensdeISO9001:2000norm.HetwerkvanZOAwordtgecontroleerddoordiverseexterneevaluatoren(ondermeervandiverseover-heden),erkendeaccountantsenexternekwaliteitauditors.ZOAheefttevenseeninternauditsysteemdat er op toeziet dat er effectief en efficiënt wordt gewerkt.

Samenwerkingsverbanden

ZOA werkt samen met: Meerwaarde Mate van verbondenheid

Netwerk met Tear en Woord en Daad

•Verbondenheidopbasisvandegemeenschappelijkeprotestants-christelijke identiteit

•Informatievoorzieningendraagvlakversterking

•Directeurenoverleg•Samenverantwoordelijkvoor

ontwikkelen voorlichtingsma-terialen onderwijs via entiteit Just Care.

Noodhulpcluster met Red een Kind, Tear, Woord en Daad

•Verbondenheidopbasisvandegemeenschappelijkeprotestants-christelijke identiteit

•Samenwerkingbijdonateursoproepenvoornood-hulp

•Samenwerkingsovereenkomstuitvoering noodhulp

CARE NL •Kennisuitwisseling •Samenwerkinginhetkader van programmafinanciering

Medair•Verbondenheidvoorwatbetreftidentiteit•Wederzijdseinzetvanpersoneel

•Samenwerkingsovereenkomstuitvoering Noodhulp

ZOA is lid van: Meerwaarde Mate van verbondenheid

EU-CORD platform van 11 christelijke organisaties voor noodhulp en ontwikkelings-samenwerking. EU-CORD vertegenwoordigt leden in Voice en Concord bijeenkomsten

•LobbybijdeEU,vertegenwoordiging•Informatievoorziening•Standaardiseringenbenchmarkingopgebiedvan

kwaliteitsmanagement

•Lid

PSO (VerenigingvoorPersoneleSamenwerking met Ontwikke-lingslanden).

•Kennisuitwisseling •Lid•MAK=MeerjarenAfspraken Kader

PRISMA (samenwerkingsver-band van christelijke organisaties uit de internationale samenwer-kingssector).

•Netwerkvanchristelijkeorganisaties;•Gezamenlijkevertegenwoordiginginsamenwerking

met ICCO; •Beleidsafstemming;•DraagvlakversterkingNederland;•ToegangtotdonorenalsEO.

•Lid•Deelnameaandraagvlak- versterkende activiteiten van Prisma.

PARTOS (koepelorganisatievoor Nederlandse NGO’s uit de internationale samenwerkings-sector).

•Brancheorganisatie:lobbyMinisterieBuitenlandseZaken en nationaal parlement;

•Standaardiseringenbenchmarkingopgebiedvankwaliteitsmanagement

•Kennisuitwisseling;•ViaPartos:EU-NGO-liaison.

•Lid

VFI (VerenigingvanFondsen-wervendeInstellingen)

•Afstemming,draagvlakenkwaliteitrondfondsen-werving in Nederland

•Lid

In het algemeen zijn geen specifieke risico’s verbonden aan het werken in de verschillende samen-werkingsverbanden. Bij CDN en DCU is ZOA tevens operationeel verantwoordelijk en derhalve gelden hiervoor de normale project risico’s zoals elders in dit jaarverslag beschreven.


Nevenfuncties directeur-bestuurderDe heer Mooij heeft naast zijn functie als directeur-bestuurder van ZOA-Vluchtelingenzorg de volgende, geen belangenverstrengelende, nevenfuncties:• VoorzittervanhetbestuurvanECMNederlandteDeventer• LidvandeRaadvanToezichtStichtingIKAteAmsterdam• LidvanhetbestuurvanhetBakkerdeJongFondsteZeist• Voorzittervanhetbestuurvanhet65+fondsteDeventer


3. Programmalanden Doelgroep en Kerncompetenties


De doelgroep (vluchtelingen, ontheemden en terugkerenden)ZOAwerktondervluchtelingen(mensendieeenlandsgrenspasserenophunvlucht),internontheem-den(mensendieineigenlandopdevluchtgeslagenzijn)en´returnees´(vluchtelingenofontheemdendie terugkeren naar hun oorspronkelijke woonplaatsen. ZOA ondersteunt deze mensen in situaties waarin vaak alle structuren ontbreken en waarin zij ́ vanuit het niets´ hun levens weer moeten opbouwen. Voordat ZOA daadwerkelijk nood- en wederopbouwactiviteiten start, doet zij onderzoek bij de doelgroep naardebehoeftenensteltdeuitgangssituatievast(een‘baseline-onderzoek’).Opbasishiervanwordteen programma met bijbehorende projecten geformuleerd. Gedurende en na afloop van de programma-uitvoering, vinden evaluaties plaats bij en met de doelgroep.

Noodhulp- en wederopbouwactiviteitenDe noodhulp- en wederopbouwactiviteiten die ZOA uitvoert bestaan hoofdzakelijk uit: • water-ensanitatie;• hetzorgenvoorschoondrinkwaterenhygiënischeomstandighedenhieromtrent• voedselzekerheid,hetwaarborgendatoplangeretermijnvoldoendevoedselaanwezigis• onderwijs,hetzorgenvoorgoedonderwijs.

Daarnaast wordt in enkele landen gewerkt aan gezondheidszorg en huisvesting.

Centrale thema´s: capaciteitsopbouw, gender, vredesopbouwZOA heeft een aantal thema´s benoemd die in alle projecten een plaats behoren te krijgen. In ZOA´s vi-sie wordt ontwikkeling duurzaam als er aandacht is voor capaciteitsopbouw, voor de positie van vrouwen enmeisjes(gender)envoorvredesopbouw.

3. Programmalanden Doelgroep en Kerncompetenties

Afrika1. Burundi2. Democratische Republiek Congo3. Ethiopië4. Liberia5. Noord en Zuid-Sudan6. Uganda

Azië7. Afghanistan8. Cambodja9. Myanmar10. Thailand11. Sri Lanka

12

3

4

5

6

7

8

9

10

11


Capaciteitsopbouw is een strategie die erop is gericht dat de capaciteit van gemeenschappen en hun organisaties wordt versterkt, zodat zij hun eigen proces van ontwikkeling weer zelf ter hand kunnen ne-men. ZOA traint medewerkers van lokale organisaties en geeft advies. In 2008 werden onderdelen van de programma´s in Zuid-Afghanistan, Burundi, Cambodja en Sudan volledig door lokale organisaties uitgevoerd.

Verbetering van de omstandigheden waarin vrouwen leven, betekent vaak ook een verbetering van de omstandigheden voor het hele gezin. In veel landen waar ZOA werkt, hebben vrouwen en meisjes een achtergestelde positie. ZOA richt zich op het verbeteren van hun positie, bijvoorbeeld door verbetering van de toegang tot onderwijs. ZOA streeft ernaar dat vrouwen in alle programmalanden effectief zijn vertegenwoordigd in commissies en raden. In Liberia bestaat de helft van de deelnemers aan project-comités uit vrouwen. In Ethiopië voert ZOA projecten voor bewustwording over en oplossingen voor (seksueel)geweldtegenvrouwen.

In veel landen waar ZOA werkt, leidt schaarste tot strijd tussen vluchtelingen onderling en tussen gemeenschappen. In meerdere landen zullen daders en slachtoffers een weg moeten vinden om weer samen te gaan leven. Vredesopbouw en conflictbeheersing zijn dan van groot belang om duurzame verbetering van de levensomstandigheden van vluchtelingen en ontheemden mogelijk te maken. Door middel van activiteiten op het gebied van landbouw, drinkwater en onderwijs, wil ZOA werken aan conflictreductie en vredesopbouw. In Burundi, Liberia, Ethiopië, Sudan, Thailand, Cambodja, Congo en Uganda voert ZOA vredesopbouwprojecten uit of geeft ZOA vredesopbouw een plaats in wederop-bouwprojecten.

NoodhulpNaast ondersteuning bij wederopbouw biedt ZOA waar nodig ook noodhulp. Die hulp bestaat vaak uit voedselpakketten, kleding, water en het voorzien in onderdak. In 2008 bood ZOA noodhulp in een aantal van haar programmalanden. In Sri Lanka verleende ZOA noodhulp aan ontheemden als gevolg van het oplaaiende geweld. ZOA startte haar werk in Myanmar, in samenwerking met Red een Kind en Woord en Daad, met noodhulp na de cycloon Nargis. In Noord-Sudan bood ZOA noodhulp onder vluchtelingen en ontheemden in Darfur. In Afghanistan hielp ZOA ontheemden in de strenge winter met een beperkt noodhulpprogramma.Daarnaast ondersteunde ZOA, in samenwerking met Woord en Daad, de door overstromingen getrof-fen mensen in Bangladesh met noodhulp. Voor noodhulp in Bangladesh gaf ZOA´s achterban in 2008 ruim 52.000 euro.

Samenwerking met partnersIn de gebroken samenlevingen waarin ZOA werkt, is een adequate partnerorganisatie vaak afwezig. In dat geval begint ZOA zelf met de projectplannen en start vervolgens de uitvoering. Waar het op neer komt is dat ZOA via partnerorganisaties werkt als het enigszins mogelijk is en zelf de uitvoerende orga-nisatie is als dat noodzakelijk blijkt.

Burundi is het enige land waar ZOA volledig werkt via een partner. In de andere programmalanden zijn veelal beide modellen aanwezig.

Doelstellingen en resultatenDe resultaten die met deze programma aanpak zijn behaald zijn in de volgende paragrafen per land weergegeven. Op het hoofdkantoor zijn ten aanzien van de programmaondersteuning de volgende doelstellingen bepaald.

Doelstellingen 2008 Doelstellingen behaald

Het ontwikkelen van beleid en het organiseren van training op het gebied van het maatschappelijk middenveld, het ver-sterken van lokale organisaties en lokale partnerorganisaties, gender, landbouw en onderwijs.

Een conceptueel kader voor versterking van maatschappelijk middenveld is ont-wikkeld. Er is beleid geformuleerd op het gebied van versterking van lokale part-ners en voor onderwijs. Voor versterking van de capaciteit van lokale partners is een toolkit ontwikkeld. Beleidsontwikkeling op het gebied van voedselzekerheid en gender loopt nog. BijeenlokalepartnerinBurundi(MiParec)iseenevaluatievangeleerdelessenop het gebied van vredesopbouw uitgevoerd.

ZOA organiseert regionale workshops in Afrika en Azië voor programma staf, ten behoeve van de uitwisseling van kennis en ervaring tussen de diverse landen.

RegionaleworkshopszijngehoudeninThailand(voorlandeninAzië)enEthiopië(voorlandeninAfrika).Ontwikkeldbeleidenbijbehorendetoolszijngeïntrodu-ceerd en ervaringen tussen landen werden uitgewisseld. De workshops legden de verbinding tussen organisatiebreed beleid en de dagelijkse praktijk in de landen.


Doelstellingen voor 2009• ZOAblijft investeren inhetverbindenvanorganisatiebredebeleidsontwikkelingmetdedagelijkse

praktijk in de programmalanden. Dit zal onder andere plaatsvinden door in 2009 opnieuw regionale workshops te organiseren en door gerichte ondersteuning van landen.

• ZOAzalbeleidskadersenbijbehorende instrumentenophetgebiedvanonderwijs,voedselzeker-heid, gender, vredesopbouw, CBO capaciteitsversterking en water & sanitatie ontwikkelen, afronden en implementeren.

• ZOAzalactiefdeelnemenaangeselecteerdekennisnetwerken,onderanderemetPSO,Care-Ne-derlandendoordeelnameaandeISAcademy‘FragileStates’.

BurundiIn Burundi ondersteunt ZOA de Burundese organisatie MiParec, die een programma uitvoert voor vredesopbouw en weder-opbouw. Sinds haar onafhankelijkheid in 1962 heeft Burundi zwaar te lijden gehad onder een bloedige strijd tussen de Hutu’s en de Tutsi’s. Meer dan 500.000 Burundese Hutu’s vluchtten naar Tanzania. In Burundi zelf raakten honderdduizenden Tutsi’s intern ontheemd. Eind 2001 werd een driejarige overgangsregering geïnstalleerd en keerde de rust geleidelijk terug. Grote aantallen Burundese vluchtelingen keerden de afgelopen jaren terug. Naar schatting zullen er nog 60.000 Burundezen terug-keren uit Tanzania, terwijl er op dit moment nog zo’n 100.000 intern ontheemden zijn in Burundi zelf.

In 2008 financierde ZOA een project van € 100.000. Met het geld behaalde MIPAREC onder andere de volgende resultaten:• Zeventigmicrokredietgroepen(metvijftientottwintigledenpergroep)zijnopgezet.Intotaalspaardendeze

groepenruimtienmiljoenFBU(ongeveer8.500euro).Binnendegroepenwerdenhiermee1.384kortlopendeleningen verstrekt.

• Tieninkomstengenerendegroepenwerdenopgezetenondersteund.• Vierdriedaagsejeugdkampenwerdengeorganiseerd.Hieraannamenongeveer1400jongerendeel.Hoofddoel-

stelling van de jeugdkampen is verzoening tussen de verschillende bevolkingsgroepen.• Negengroepenvantienpersonenkregeneentechnischetrainingvan6-12maanden(vakgebieden:naaien,

houtbewerking,metselen,informatica,automonteur,naaien,voedselverwerking,horeca,elektriciteit)• VierHIV/AIDSgroepenkregenondersteuning(voorhetgevenvanvoorlichtinginhunomgevingenvoorhet

uitvoerenvaneigeninkomstengenerendeactiviteiten)

ZOA zal het werk van MIPAREC ook in 2009 ondersteunen.


3.1 ZOA Afghanistan wederopbouw in een kwetsbaar land

In Afghanistan werkt ZOA onder vluchtelingen die in de afgelopen jaren terugkeerden vanuit Pakistan en Iran. In sommige gevallen kunnen zij niet terug naar hun oorspronkelijke leefgebieden omdat het daar te gevaarlijk is. Zo raken deze teruggekeerde vluchtelingen ontheemd. Er zijn nu 236.000 ontheemden in Afghanistan. Buiten Afghanistan leven nog ongeveer drie miljoen vluchtelingen die in de komende jaren zullen terugkeren. De Afghaanse overheid is nog niet goed genoeg in staat om alle teruggekeerde vluchtelingen op te vangen. Het land heeft daarnaast te kampen met droogte en overstromingen. De noden onder de Afghaanse gemeenschappen zijn op elk gebied hoog. De omstandigheden van de gemeenschappen waarin teruggekeerde vluchtelingen verkeren, vallen samen met ZOA´s mandaat: het ondersteunen van mensen die lijden onder gewapend conflict of onder de gevolgen van natuurrampen bij de wederopbouw van hun bestaan. Voor de komende jaren is de verwachting dat nog meer vluchtelingen zullen terugkeren als vluchtelingenkampen in Iran en Pakistan gesloten worden. Tegelijk is het waarschijnlijk dat het aantal ontheemden ook zal toenemen vanwege de aanhoudende strijd tussen de troepen van de internationale coalitie en de Afghaanse regeringstroepen enerzijds en de Taliban en rebellengroepen anderzijds. ZOA Afghanistan is in de afgelopen jaren sterk gegroeid. Die groei stelde de organisatie voor de uitdaging om op tijd voldoende gekwalificeerd personeel te vinden. Sinds 2008 werkt ZOA via lokale partners ook in Uruzgan en Kandahar onder teruggekeerde vluchtelingen en de gemeenschappen waarin zij leven. ZOA heeft in Afghanistan te maken met grote veiligheidsrisico´s, waardoor het voor medewerkers regelmatig niet mogelijk is om veldbezoeken af te leggen. Omdat de situatie in Afghanistan zo kwetsbaar en onveilig is, heeft ZOA besloten niet langer gezinnen met kinderen naar dit land uit te zenden.

Focus op voedselzekerheidToegang tot voedsel en inkomensverwerving door landbouw is essentieel voor het verbeteren van de leefomstandigheden van vluchtelingen en ontheemden in Afghanistan. Zonder mogelijkheden om in hun levensonderhoud te voorzien, zullen mensen wegtrekken naar nieuwe gebieden. De mensen hebben ook in Afghanistan te lijden onder de gestegen voedselprijzen waardoor het nog belangrijker wordt dat zij aan voldoende voedsel kunnen komen. In het zuiden en in Centraal-Afghanistan heeft ZOA projecten die zijn gericht op de vergroting van de landbouwproductie. ZOA ondersteunt boeren bij het verbeteren van hun productie en bij het op de markt brengen van hun gewassen. Om ervoor te zorgen dat boeren minder afhankelijk worden van regenval bouwt of herstelt ZOA irrigatiesystemen. In het noorden hebben mensen te maken met terugkerende droogten en strenge winters waardoor er van landbouwproductie vrijwel geen sprake is. Hier ondersteunt ZOA de bevolking met noodhulp en door aanleg van wegen en het bouwen van scholen, irrigatiekanalen en waterputten. ZOA geeft ook vakopleidingen. Zo kunnen ook mensen die geen land hebben een vaardigheid ontwikkelen waarmee ze geld kunnen verdienen om voor hun gezin te zorgen. De Afghaanse gemeenschappen worden op deze manier steeds minder afhankelijk van hulp van buitenaf.


3.1 ZOA Afghanistan wederopbouw in een kwetsbaar land

ZOA Afghanistan werkte in: Noord-Afghanistan: Jawzjan en Sar-i-Pul Provincies; Centraal-Afgha-nistan: Wardak en Kabul Provincies; Zuid-Afghanistan: Kandahar en Uruzgan Provincies.

ZOA Afghanistan hielp: 784.000 mensen direct en indirect in het noorden en 97.000 mensen in de centrale regio.

ZOA Afghanistan richtte zich op: Capaciteitsopbouw, water en sanitatie, infrastructuur, levensonderhoud.

ZOA Afghanistan bereikte o.a. de volgende concrete resultaten:

Training in ruim 630 dorpen met betrekking tot het opbouwen van de lokale gemeenschap: scholen, drinkwatervoorziening, hygiëne, landbouw.

ZOA Afghanistan werkte met: AgencyCoordinatingBodyforAfghanRelief(ACBAR),ActionAid,ANSO(NGOsecurity),BRAC,Cordaid,DACAAR,Nederlandseambassade,Ger-man Agro-Action, Global Partners, Gesellschaft fur Technische Zusammen-arbeit(GTZ),HealthnetTPO,MAIL,MinistryofRefugeesandReturnees(MoRR),MinistryofRuralRehabilitationandDevelopment(MRRD),Medair,Peace Wind Japan, PSO, Save the Children Netherlands, Save the Children United Kingdom, SERVE, Tearfund UK, UNHCR, UNICEF en WFP.

ZOA Afghanistan personeel: 264 medewerkers

ZOA Afghanistan ontving donaties van: MRRD/NSP(AfghanGovernment),GTZ-IMB,WFP,ECHO,BuZA

ZOA Afghanistan’s bestedingen 2008: € 4.229.364

ZOA Afghanistan’s budget voor 2009: € 2.869.000

Doelstellingen voor 2008

1. ZOAAfghanistanzaleenprogrammainhetzuiden(KandaharandUruzgan)opstartenvialokaleNGO´s.2. ZOA Afghanistan zal de overdracht voorbereiden van de activiteiten in Noord- en Centraal-Afghanistan aan lokale NGO´s.3. ZOA Afghanistan zal een permanente programma-adviseur aannemen.4. ZOA Afghanistan wil de monitoring van veiligheidsvoorwaarden verbeteren.5. ZOA Afghanistan zal het landenkantoor in Kabul uitbreiden voor een betere ondersteuning van de programma´s in het noor-

den, midden en zuiden van Afghanistan en om de duurzaamheid van het landenprogramma te kunnen waarborgen.

Behaalde doelstellingen

ZOA bracht 630 dorpen naar een hoger organisatieniveau waardoor de bevolking in haar eigen onderhoud kan voorzien.1. ZOA is gestart met de opbouw van een programma in Uruzgan. Er is onderzoek gedaan en een start gemaakt met de op-

bouw van relaties met strategische partners. 2. Een onderzoek is uitgevoerd naar de mogelijkheden om de activiteiten in het noorden en in midden Afghanistan over te

dragen aan lokale NGO´s. Dit is een voortgaande zoektocht, omdat er weinig NGO´s werkzaam zijn in deze gebieden. 3. ZOA Afghanistan heeft een programma-adviseur aangenomen.4. Een aantal medewerkers volgden een security management course. De programmadirecteur deed mee aan een crisisma-

nagement simulatie in Apeldoorn. Een lokaal veiligheidshandboek is afgerond.5. ZOA Afghanistan opende een nieuw en ruimer kantoor in Kabul in een veiliger wijk. Het bleek moeilijk om goed gekwalifi-

ceerde, lokale medewerkers voor de staf te vinden.

Doelstellingen 2009

• ZOAAfghanistanwilhetdorpsradenproject(nationalsolidarityprogramme)in630dorpeninNoord–Afghanistanafronden,waarbij de dorpsraden zelfstandig projecten uitvoeren en leiding geven in hun gemeenschappen.

• ZOAAfghanistanwileenmonitoringenevaluatiesysteemimplementeren.• ZOAAfghanistanwildefinanciëleonafhankelijkheid,diein2008werdbereikt,consolideren.


3.2 ZOA Cambodja Hoopvolle toekomst voor teruggekeerde families

Tijdens de oorlog in Cambodja vluchtten honderdduizenden Cambodjanen in de jaren zeventig, tachtig en negentig naar Thailand. Begin jaren negentig keerden veel vluchtelingen weer terug. Tegen 1999 kwam er een eind aan de toestroom van terugkerende vluchtelingen. In de afgelopen tien jaar hebben de teruggekeerde vluchtelingen vooruitgang geboekt bij de wederopbouw van hun gemeenschappen. Veel Cambodjanen zijn gemotiveerd om als vrijwilliger iets te doen voor hun gemeenschappen en bestaande lokale groepen krijgen meer ervaring en spelen een steeds actievere rol bij het opzetten en uitvoeren van ontwikkelingsprojecten. In 2008 werden de Cambodjanen geconfronteerd de sterk gestegen voedselprijzen. Daarnaast ondervonden ze de gevolgen van klimaatverandering in hun dagelijks leven. De regenval kwam onregelmatiger waardoor de mensen niet meer konden vertrouwen op een goede oogst. In de provincie Oddar Meanchey ondersteunde ZOA in 2008 recent teruggekeerde vluchtelingen met landbouwprojecten. ZOA´s werk in Cambodja is in een belangrijke fase. ZOA heeft gepland om in 2011 alle projecten aan lokale organisaties over te dragen. In de afgelopen jaren werden activiteiten in het westen van Cambodja al overgedragen aan lokale partnerorganisaties. In de twee oostelijke districten van Cambodja werkt ZOA nog wel, maar het werk wordt ook hier steeds meer overgenomen door lokale organisaties. ZOA Cambodja concentreert zich nu nog op de provincie Oddar Meanchey. Voor 2011 wil ZOA hier bereiken dat de mensen zelf in hun eigen levensonderhoud kunnen voorzien en dat de lokale overheden in staat zijn om op een duurzame manier aan armoedebestrijding te werken. Daarom richt ZOA haar projecten voornamelijk op het opbouwen van lokale gemeenschappen, organisaties en overheden. Hoewel er nog wel corruptie is, is de Cambodjaanse overheid na het einde van de oorlog en na een aantal democratische verkiezingen, steeds beter georganiseerd. Lokale overheden werken goed samen met ZOA. Lokale gemeenschappen geven zelf aan wat hun behoeften zijn. Zij geven aan dat zij ondersteuning nodig hebben bij landbouw en het gebruik van land, bij het voorbereid zijn op rampen en capaciteitsopbouw. De ervaring leert dat ZOA er goed in slaagt projecten in deze sectoren samen met de doelgroep op te zetten en uit te voeren.

Focus op voedselzekerheidVoedselzekerheid kan worden bereikt als de mensen van Oddar Meanchey weten hoe zij op een efficiënte manier gewassen kunnen verbouwen. Zo is het bijvoorbeeld belangrijk dat boeren niet alleen afhankelijk zijn van het verbouwen van rijst, maar dat zij meerdere gewassen verbouwen. ZOA heeft zich ten doel gesteld dat het grootste deel van de families toegang heeft tot landbouwgrond, dat zij ten minste twee verschillende gewassen per jaar oogsten, dat zij toegang hebben tot irrigatiesystemen en dat hun huizen bestand zijn tegen hevige regens. De projecten worden gedragen door de mensen zelf, door middel van drie boerencoöperaties en vierhonderd boerengroepen. Zo krijgen zij zelf de verantwoordelijkheid voor hun eigen ontwikkeling.


3.2 ZOA Cambodja Hoopvolle toekomst voor teruggekeerde families

ZOA Cambodja werkte in: Oddar Meanchey Province

ZOA Cambodja hielp: 36.000 personen

ZOA Cambodja richtte zich op: Activiteiten om kwetsbaarheid voor rampen te doen afnemen, landbouw, gemeenschapsopbouw, capaciteitsopbouw.

ZOA Cambodja bereikte o.a. de volgende concrete resultaten:

500 boeren kregen een landbouwtraining, 10 partnerorganisaties werden ondersteund, in 51 dorpen werden projecten uitgevoerd voor het verkleinen van het risico op rampen, 2 lokale ngo´s werden ondersteund, 2 boerencoö-peraties opgericht en ondersteund.

ZOA Cambodja werkte met: CIDO, KBA, ministeries van Landbouw, Onderwijs, Water en Landmanage-ment.

ZOA Cambodja personeel: 26 medewerkers

ZOA Cambodja ontving donaties van: AUSAID, DIPECHO, EC, ECHO, EU, LAK, PSO, ZOA Zakelijk, ZOA NL

ZOA Cambodja’s bestedingen 2008: € 689.034

ZOA Cambodja’s budget voor 2009: € 876.000


1. ZOA Cambodja gaat door met het versterken van lokale organisaties bij het implementeren van kleinschalige projecten.2. ZOA Cambodja gaat, in de twee oostelijke districten, door met het implementeren van integrale projecten om de gemeen-

schappen minder kwetsbaar te maken, zo mogelijk door lokale organisaties. 3. ZOA Cambodja zal de toegang tot en het niveau van basisonderwijs verbeteren.4. ZOA Cambodja zal de doelgroep ondersteunen bij het verbeteren van de opbrengst van landbouw en veeteelt.5. ZOACambodjahooptgendergelijkheidtebereikeninalleorganisatiesdieZOAheeftopgerichten/ofondersteund.6. ZOA Cambodja zal werken aan de afname van het aantal conflicten door het hele land.


1. Lokale organisaties zijn in de afgelopen jaren steeds zelfstandiger geworden. De organisaties en groepen hebben veel baat gehad bij trainingen en coaching waarin ZOA heeft voorzien.

2. Lokale partnerorganisaties in de twee oostelijke districten zijn steeds meer betrokken bij de uitvoering van geïntegreerde projecten.

3. ZOA Cambodja heeft geen onderwijsprojecten uitgevoerd omdat hiervoor geen fondsen beschikbaar waren.4. ZOA ondersteunt boeren bij het efficiënt verbouwen van gewassen en bij veehouderij. Deze projecten zijn succesvol.5. In de lokale organisaties is bijna 50% van de leden vrouw.6. Plannen voor landgebruik zijn goedgekeurd waardoor er aanmerkelijk minder conflicten over land voorkwamen.

Doelstellingen 2009

• ZOACambodjastreeftnaareensterkermaatschappelijkmiddenveldenlokaleoverhedenzodatzijdearmoedeinOddarMeanchey kunnen bestrijden.

• ZOACambodjablijftdedoelgroepondersteunendoortewerkenaaneentoenamevandeopbrengstvanlandbouwendoorde kwetsbaarheid voor rampen te verminderen.

• ZOACambodjagaatvoortmetdeopbouwvanlokalepartnerorganisaties,waarbijZOAblijftzoekennaarsterkeorganisatiesom de activiteiten aan te kunnen overdragen.


3.3 ZOA Congo Ondersteuning bij een nieuw begin

In 2008 is ZOA een programma gestart in de Democratische Republiek Congo in Oost-Afrika. Sinds de jaren negentig van de vorige eeuw zijn meer dan drie miljoen mensen gevlucht voor conflicten, voornamelijk in Oost-Congo. Het oosten van Congo is nog geregeld toneel van oplaaiend geweld tussen regeringssoldaten en rebellengroeperingen. In de provincie Noord-Kivu sloegen in de 2de helft van 2008 zo’n 250.000 mensen sloegen op de vlucht. Dit was aanleiding om samen met Tear, Woord en Daad, Red een Kind en Dorcas een noodhulpcampagne te starten in Nederland. In Congo voerde Tear noodhulpprojecten uit in Noord-Kivu. ZOA richt haar activiteiten op Zuid-Kivu, waar sprake is van relatieve stabiliteit. De gevolgen van de oorlog zijn echter ook daar nog aanwezig in de levens van mensen. Landbouwgrond is verwoest en van de sociale en economische infrastructuur is niet veel meer over. Grote aantallen vluchtelingen keren terug naar Zuid Kivu, onder andere vanuit Tanzania en Burundi. Deze terugkerende vluchtelingen komen aan bij het Tanganyikameer. Daar zijn ook een groot aantal hulporganisaties neergestreken die de vluchtelingen helpen met voedsel, gezondheidszorg en onderwijs. Vanwege de voorzieningen en omdat de vluchtelingen negatieve verhalen horen over de voorzieningen in hun eigen dorpen trekken ze niet verder. Duurzame ontwikkeling is echter op de lange duur niet mogelijk in een relatief klein gebied waar steeds meer mensen van de schaarse bronnen gebruik maken. ZOA werkt in de regio Fizi in de provincie South Kivu. Hier leven 85.000 teruggekeerde vluchtelingen en ontheemden. In de komende twee jaar zal dit aantal toenemen tot 175.000. Nog ongeveer 90.000 vluchtelingen verblijven in kampen in Tanzania. Zij zullen waarschijnlijk in 2010 terugkeren. Er is vrijwel geen ondersteuning en er zijn weinig voorzieningen voor deze teruggekeerde vluchtelingen. 90% van de Congolezen is afhankelijk van landbouw, maar er is te weinig landbouwgrond voor het grote aantal mensen. Voor de kwetsbaarste groepen onder de teruggekeerde vluchtelingen, zoals vrouwen, kinderen en gehandicapten, is het al helemaal moeilijk om in hun levensonderhoud te voorzien. Zo zijn er vrijwel geen internationale organisaties die de bevolking ondersteunen bij het herstellen van de voedselzekerheid.

Focus op voedselzekerheidDe voedselzekerheid van mensen in Fizi is negatief beïnvloed door de gewapende conflicten, door plunderingen, door de ontvolking van het gebied en door de terugkeer van grote aantallen mensen. De landbouwproductie daalde sterk en lokale markten werden opgeheven. Omdat zoveel mensen ontheemd raakten, ontvolkten de dorpen en verdween waardevolle kennis over landbouwmethoden. De teruggekeerde vluchtelingen moeten helemaal opnieuw beginnen. Omdat er geen reserves zijn en omdat mensen geen alternatieven hebben voor landbouw, zijn veel teruggekeerde vluchtelingen ondervoed. ZOA stimuleert de vluchtelingen om naar hun oorspronkelijke dorpen terug te keren. Zo kunnen alle mensen toegang krijgen tot landbouwgrond en water. ZOA ondersteunt de teruggekeerde vluchtelingen met trainingen over effectieve landbouwmethodes zodat zij genoeg produceren om zelf van te leven en om te verkopen. Daarnaast geeft ZOA zaaigoed, gereedschappen en bestrijdingsmiddelen. Kwetsbare gezinnen die niet in staat zijn om het land te bewerken, worden ondersteund met alternatieven om in hun levensonderhoud te voorzien: door veeteelt, met kredieten en door het behandelen van ziekten.


3.3 ZOA Congo Ondersteuning bij een nieuw begin

ZOA Congo werkte in: Fizi regio, Zuid Kivu

ZOA Congo hielp: Voedselzekerheid(landbouw),waterensanitatieenhygiëne(delaatstetweeviaTearFund).

ZOA Congo werkte met: Lokale overheden, dorpscomités, lokale NGO´s

ZOA Congo personeel: 12 medewerkers

ZOA Congo ontving donaties van: AchterbanvanZOA(bedrijvenenparticulieren)

ZOA Congo’s bestedingen 2008: € 99.034

ZOA Congo’s budget voor 2009: € 750.000

Doelstellingen 2009

• ZOA Congo streeft naar de verbetering van de voedselzekerheid van gerepatrieerde gezinnen en andere kwetsbare groepen.

• ZOACongowilrelatiesaangaanmetlokaleorganisatiesendezeorganisatiesversterken.• ZOACongowil binnen alle projecten vredesopbouw, gender en bestrijding van en bewustwording overHIV/AIDS een

plaats geven.


3.4 ZOA Ethiopië Hulp voor vluchtelingen in hun strijd om bestaan

Sinds 1994 werkt ZOA in Ethiopië onder vluchtelingen en ontheemden uit verschillende Afrikaanse lan-den. Uit de omringende landen hebben 80.000 vluchtelingen hun toevlucht gezocht in Ethiopië, onder andere mensen uit Somalië, Sudan en Eritrea. Bovendien zijn grote aantallen Ethiopiërs binnen hun eigen land ontheemd. Ontheemden worden niet erkent en lopen het risico uitgesloten te worden van voedselhulp. In de laatste tientallen jaren is Ethiopië getroffen door hongersnoden en grote armoede. Vluchtelingen en vooral door de overheid niet erkende ontheemden zijn steeds kwetsbaarder voor aan-houdenderampen,droogteenoverstromingen.Dooreenextremeschaarsteaanbasisbestaansmid-delen, zoals water en hout, ontstaat een strijd om de beperkte middelen. Om vreedzaam samenleven en samen delen in deze omstandigheden mogelijk te maken, besteedt ZOA in alle projecten aandacht aan vredesopbouw en conflictbemiddeling. ZOA werkt onder Ethiopische ontheemden in de regio´s Gambella en Somali. ZOA ondersteunt vluchtelingen in kampen in Gambella, Bensingul-Gumuz, Tigray en Somali. In 2008 hield de toestroom van vluchtelingen uit Somalië en Eritrea aan. De verwachting is dat Sudanese vluchtelingen langzaam aan weer terugkeren, hoewel hun toekomst nog zeer onzeker is. Het werk van ZOA wordt bemoeilijkt door de sterk controlerende overheid van Ethiopië. In 2008 legde een nieuwe wet beperkingen op aan internationale hulporganisaties. In deze wet is vastgelegd dat hulporganisaties niet langer betrokken mogen zijn bij de ontwikkeling van mensenrechten, bij con-flictbemiddelingenvredesopbouw.ZOAvroegeenexterneconsultantteonderzoekenwatditbetekentvoor ZOA´s projecten. Hij concludeerde dat de nieuwe wet geen rechtstreekse gevolgen heeft voor ZOA´s werk, maar dat de nieuwe wet wel de vrijheid van meningsuiting van lokale partnerorganisaties zal beperken. ZOA Ethiopië functioneerde goed in het afgelopen jaar. Er werd gekwalificeerd personeel aangenomen, onder wie veel vrouwen. Samen met het ZOA hoofdkantoor werd de organisatie versterkt door middel van trainingen en begeleiding van medewerkers in het veld.

Aandacht voor voedselzekerheidDe sterke stijging van voedselprijzen in 2008 raakte de mensen in de vluchtelingenkampen in Ethiopië. Door de hoge prijzen was het moeilijker om voldoende voedsel aan te schaffen. Daarnaast verkopen veel vluchtelingen een deel van het voedsel dat zij als noodhulp ontvangen voor de aanschaf van bijvoorbeeld kleding of medicijnen. Zo hebben ze aan het eind van de maand vrijwel geen eten meer. ZOA ondersteunt hen door hen te helpen bij het aanleggen van kleine moestuintjes. Zo kunnen de mensen een deel van hun eigen voedsel verbouwen waarmee zij minder afhankelijk zijn van voedselhul. De keuze voor bepaalde projecten wordt bepaald door de behoeften die de mensen zelf aangeven. In de vluchtelingenkampen hebben mensen grote behoefte aan het leren van vaardigheden om in hun levensonderhoud te kunnen voorzien. Veel vluchtelingen zullen op termijn terugkeren naar Eritrea of Sudan. ZOA geeft hen trainingen voor inkomensverwerving waarvan zij in hun land van herkomst ook nog voordeel hebben. Het blijft niet bij deze trainingen. ZOA ondersteunt de mensen die een training gevolgd hebben vervolgens ook bij het opzetten van een eigen bedrijfje. ZOA biedt technische ondersteuning en helpt mensen op weg met de materialen die ze nodig hebben.


3.4 ZOA Ethiopië Hulp voor vluchtelingen in hun strijd om bestaan

ZOA Ethiopië werkte in: Gambellaregio(BongaenDimmatijdensdeeerstezesmaanden),Pugnido,Akobo en Itang Benishangul Gumuz Sherkole Tigray Shimelba Somali Kebri-beyah, Aubari en Hartisheik.

ZOA Ethiopië hielp: 42.600 vluchtelingen in de kampen, 20.390 ontheemden, 10.500 mensen uit de gastgemeenschappen

ZOA Ethiopië richtte zich op: Vredesopbouw, capaciteitsopbouw en gemeenschapsontwikkeling, milieu, waterensanitatie,voedselzekerheid,HIV/aids,noodhulp,onderwijs.

ZOA Ethiopië bereikte o.a. de volgende concrete resultaten:

Bouw van 600 mud block huizen, bouw van 1 basisschool, herstel van een dam, bouw van 2 jeugdcentra in de kampen, training van 186 leraren, distri-butie van 280 kilo groentezaden, 3.200 kippen, 680 geiten.

ZOA Ethiopië werkte met: Abda,CIFA,EthiopianChurchMekaneJesus(EECMY),DonBoscoCatholic,GambellaPeople´sDemocraticCongress(GPDC),SIM(SocietyofInternatio-nalMinistries).

ZOA Ethiopië personeel: 48 medewerkers

ZOA Ethiopië ontving donaties van: UNOCHA, RNE, NL-ambassade

ZOA Ethiopië’s bestedingen 2008: € 2.457.859

ZOA Ethiopië’s budget voor 2009: € 2.563.000


1. ZOA Ethiopië wil werken aan vredesopbouw met verschillende lokale en regionale autoriteiten.2. ZOA Ethiopië stelt zich ten doel om een geleidelijke overdracht van projecten in Gambella en Beneshangul Gumuz voor te

bereiden.3. ZOA Ethiopië wil mogelijkheden onderzoeken om samen te werken met UNOCHA voor ontheemden.4. ZOA Ethiopië wil meer kennis over vredesopbouw in de regio uitwisselen.


1. Vredesopbouw heeft een plaats binnen de projecten van ZOA. In een nieuwe wet wordt het internationale hulporganisaties echter verboden om actief te zijn op het gebied van vredesopbouw en conflictbemiddeling. Projecten van ZOA waarbinnen vredesopbouw een plaats heeft, zijn echter door de overheid goedgekeurd.

2. Er zijn twee vluchtelingenkampen voor Sudanese vluchtelingen gesloten. Deze vluchtelingen zijn naar Sudan terugge-keerd.

3. ZOA werkt samen met UNOCHA in Gambella onder ontheemden. Hier zijn fondsen voor ontvangen.4. Projecten op het gebied van vredesopbouw staan onder druk vanwege de nieuwe wet. ZOA heeft wel drie onderzoeken

kunnen uitvoeren over moderne en traditionele methoden om conflicten op te lossen in vluchtelingenkampen.

Doelstellingen 2009

• ZOAEthiopiëstreeftnaarverdereprofessionalisering,onderanderedoorontwikkelingvanhaarpersoneelsledenophetgebied van planning, monitoring en evaluatie en managementvaardigheden.

• ZOAEthiopiëwilmeeraandachtgevenaannetwerkenenleren.• ZOAEthiopiëstreeftnaaruitbreidingvanhetdonorportfolio.


3.5 ZOA Liberia De toekomst in eigen hand

ZOA werkt in Liberia sinds 2003 onder teruggekeerde vluchtelingen en ontheemden. De meerderheid van de bevolking raakte ontheemd tijdens de veertien jaar durende burgeroorlog. Liberia is een van de armste landen van de wereld en het kost veel tijd om te herstellen van de verwoesting die de oorlog aanrichtte. De infrastructuur is verwoest en er is gebrek aan gereedschappen en materialen. De opper-vlakkige stabiliteit in Liberia wordt ondermijnd door de ernstige armoede en tribalisme. Mensen weten niet goed hoe ze voor zichzelf en voor hun gezinnen moeten zorgen en dat staat duurzame ontwikkeling in de weg. Daarnaast is er veel analfabetisme. Het land verkeert in een crisis, omdat het de mensen aan kennis ontbreekt hoe zij de economie weer kunnen opbouwen. De vrede in Liberia is nog zeer fragiel. UNMIL is aanwezig om die vrede te bewaken, maar de angst bestaat dat er opnieuw conflicten uitbreken zodra de UN vertrekt. In het afgelopen jaar is de veiligheid in Liberia afgenomen. De overheid is nog niet goed in staat om daar adequaat op te reageren en ook politie en justitie functioneren nog niet effectief. Naast de ontheemden helpt ZOA in Liberia ook vluchtelingen. De vluchtelingen komen uit andere conflictsituaties en zijn teruggekeerd naar Margibi, naar de Montserrado counties en het Paynesville district van de hoofdstad Monrovia. ZOA richt zich vooral op kwetsbare eenoudergezinnen (veelalalleenstaandemoeders)binnengemeenschappen.ZOAwildezegemeenschappenweeropbou-wen en de realisatie van een maatschappelijk middenveld faciliteren. ZOA probeert dat zoveel mogelijk te doen in samenwerking met lokale organisaties zodat alle ontwikkelingvan de mensen zelf wordt. Zo werkt ZOA via de lokale organisatie Foundation for Human Rights and Democracy in 33 gemeen-schappen.DezeorganisatiegeefttrainingenoverHIV/aidsenvoertactiviteitenuitophetgebiedvanvredesopbouw. In alle projecten streeft ZOA naar een evenwichtige vertegenwoordiging van vrouwen. ZOA streeft ernaar om in 2011 alle projecten te kunnen overdragen aan lokale organisaties.

Focus op onderwijsDuurzame ontwikkeling kan alleen worden bereikt als mensen toegang tot onderwijs hebben. Leren lezen en schrijven is een eerste stap. Tijdens de burgeroorlog zijn veel scholen verwoest. ZOA ondersteunt Liberianen door hen te helpen bij het bouwen van nieuwe scholen en het repareren van bestaande schoolgebouwen. Daarnaast voorziet ZOA de scholen van materialen. Via de afdeling Fondsenwerving en Voorlichting in Nederland kunnen Nederlandse leerlingen betrokken raken bij scholen in Liberia. ZOA Liberia richt zich bij de onderwijsprojecten vooral op de deelname van meisjes en vrouwen. Zij hebben vrijwel geen toegang tot onderwijs. Het is gebleken dat vrouwen en meisjes die wel onderwijs hebben gevolgd, hun kennis ook doorgeven aan de rest van hun familie. ZOA geeft in Liberia ook onderwijs aan boeren over nieuwe landbouwmethoden en het voorkomen van ziektes. Ook worden zaden en gereedschappen uitgedeeld aan de boeren.


3.5 ZOA Liberia De toekomst in eigen hand

ZOA Liberia werkte in: Margibi & Montserrado counties – Todee district, Kakata district end Careys-burgdistrict,GreaterMonrovia(Peynesville).

ZOA Liberia hielp: 30.000 personen

ZOA Liberia richtte zich op: Onderwijs, voedselzekerheid, water en sanitatie, capaciteitsopbouw van het maatschappelijk middenveld.

ZOA Liberia bereikte o.a. de volgende concrete resultaten:

2 trainingen voor partnerorganisaties, reparatie van 53 putten, trainingen over hygiëne voor 265 mensen, 5.400 families ontvingen zaden en gereedschap-pen, 5.000 mensen volgden trainingen over landbouw en voeding.

ZOA Liberia werkte met: Africa 2000 Network Liberia, Foundation for Human Rights and Democracy, Studygroup Project and Community Empowerment Group, Tolbert Road Community Association.

ZOA Liberia personeel: 34 medewerkers

ZOA Liberia ontving donaties van: Prisma,CRWRC,UNHCR,UNICEF,HappyGift/WildeGanzen

ZOA Liberia’s bestedingen 2008: € 1.434.069

ZOA Liberia’s budget voor 2009: € 1.484.000


1. ZOA Liberia gaat in 2008 verder met het trainen van partnerorganisaties.2. ZOA Liberia zal zich nog actiever inzetten voor een uitbreiding van de samenwerking met CARE Nederland.3. ZOA Liberia gaat door met de ondersteuning van overheden voor democratisering.4. ZOA Liberia zal voorzien in nieuwe putten en latrines en lokale water management comités ondersteunen.5. ZOA Liberia zal voorzien in zaden, gereedschappen en vee voor 3.200 families.


1. ZOA organiseerde twee trainingen voor partnerorganisaties over transparant rapporteren. De resultaten daarvan waren beperkt omdat het de deelnemers ontbrak aan voldoende niveau om de informatie te begrijpen.

2. De voorgestelde samenwerking met CARE kwam helaas niet van de grond.3. Vanuit de overheid was er grote belangstelling en enthousiasme om aan trainingen van ZOA deel te nemen. Door ondersteu-

ning bij planning en training van overheid, lokale overheid en dorpsgemeenschappen werd een belangrijke bijdrage geleverd aan democratiseringsprocessen.

4. ZOA bouwde of repareerde 53 putten, gaf trainingen over hygiëne aan 265 mensen en zette water management comités op.

5. ZOA distribueerde zaden en gereedschappen aan 5.400 families. Daarnaast namen ongeveer 5.000 mensen deel aan trainingen over landbouw en voeding.

Doelstellingen 2009

• ZOALiberiastreeftnaareenverbeteringvandeorganisatorischevaardighedenvandemedewerkers.• ZOALiberiastartmetdevoorbereidingvandeoverdrachtvandeactiviteitennaareenlokaleNGOdiezalbestaanuitlokale

ZOA-medewerkers. Deze overdracht staat gepland voor 2011.• ZOALiberiawildoorgaanopdeingeslagenwegvanverbeteringvandeeffectiviteitvanprojectenopdein2008bepaalde

focusgebieden.


3.6 CDN Myanmar Een begin van de wederopbouw

ZOA werkt sinds 2008 in samenwerking met Woord en Daad en Red een Kind in Myanmar. Dit land in Zuid-Oost Azië heeft 57 miljoen inwoners en telt 130 verschillende etniciteiten. Myanmar is een onafhankelijk land sinds 1948. Sindsdien is er veel politieke onrust geweest. Etnische spanningen vormden een struikelblok voor ontwikkeling. Vanwege de voortdurende spanningen en onrust raakten veel mensen ontheemd en andere groepen werden verdreven. Sinds 1988 wordt Myanmar door militairen geleid, de zogenaamde State Peace and Development Council. Begin 2008 startte ZOA een dialoog met het Ministerie van Landbouw en Irrigatie van Myanmar over een vergunning die noodzakelijk was om in bepaalde gebieden in Myanmar te kunnen werken. Omdat de werksituatie in Myanmar complexis,werktZOAhierinsamenwerkingmetWoordenDaadenRedeenKind.GezamenlijkhebbenzeCDN(ConsortiumofDutchNGO´s)opgericht.Ditconsortiumheeftop6maart2009deformeleregistratie ontvangen van het Ministerie van Landbouw en Irrigatie. Op 2 en 3 mei richtte de cycloon Nargis een ravage aan in Myanmar. De cycloon was de ergste natuurramp in de geschiedenis van het land. Door de hevige wind en regenval werd Myanmar ook nog eens getroffen door een vloedgolf vanuit zee. Er kwamen ruim 100.000 mensen om het leven. Huizen, gewassen en eigendommen werden verwoest. Mensen trokken massaal weg naar minder zwaar getroffen gebieden. CDN bood noodhulp in de zwaar getroffen Ayeyarwady-delta, onder 800.000 ontheemden. De informatievoorziening na Nargis kwam moeizaam op gang. Door de slechte informatievoorziening en vanwege de slechte toegang tot de getroffen gebieden, duurde het lang voordat daadwerkelijk hulp kon worden geboden. Nog steeds vechten veel mensen om te overleven. CDN stelt zich ten doel de doelgroep op zo´n manier te ondersteunen dat zij zo snel mogelijk weer voor hun gezinnen kunnen gaan zorgen. Daarbij wil CDN voorkomen dat mensen voor langere tijd afhankelijk worden van noodhulp of van een organisatie. CDN richt zich op de waardigheid van mensen en op de vaardigheden die zij al hebben. Het ministerie van Landbouw en Irrigatie en CDN zijn overeengekomen dat CDN zich zal bezighouden met het herstel van de landbouw in Labutta township, het centrum van het door Nargis getroffen gebied in de Ayeyarwady-delta. De delta heeft 7 miljoen inwoners en is daarmee één van de meest dichtbevolkte gebieden van Myanmar. CDN ondersteunt mensen met landbouwgereedschappen, zaden en trainingen voor boeren.

Noodhulp met de focus op voedselzekerheidDe Ayeyarwady delta stond bekend als de ´rijstkom´ van Myanmar. De inwoners leefden in relatieve welstand. Na de natuurramp met de cycloon Nargis was er van die welvaart niet veel meer over. In de eerste dagen na de cycloon leefden de mensen op regenwater en kokosnoten. In 2008 richtte CDN zich dan ook in de eerste plaats op voedselhulp. De meeste boeren zullen een paar rijstoogsten missen als gevolg van de ramp. De landbouwgronden zijn ernstig beschadigd en veel boeren hebben geen gereedschappen meer. Veel landbouwgrond is besmet door zout oceaanwater dat de cycloon tot 35 kilometer landinwaarts met zich meenam. CDN ondersteunt de bevolking met voedselhulp tot aan de periode dat er weer geoogst kan worden. Daarnaast voorziet CDN in gereedschappen voor landbouw en andere benodigdheden waarmee boeren op weg worden geholpen.


3.6 CDN Myanmar Een begin van de wederopbouw

CDN werkte in: Ayeyarwady-delta, Labutta township

CDN hielp: 30.000 personen

CDN richtte zich op: Landbouw, voedselzekerheid, levensonderhoud, water en sanitatie, vakop-leidingen.

CDN bereikte o.a. de volgende concrete resultaten:

VierkeerwerdennoodhulpgoederenverscheeptvanuitdehoofdstadYan-goon naar de getroffen Ayeyarwady-delta.

CDN werkte met: KBC, CBI

CDN personeel: 8 medewerkers

CDN ontving donaties van: KNH, PSO, Red een Kind, TEAR, Woord en Daad, ZOA

CDN’s bestedingen 2008: € 623.857, waarvan bijdrage ZOA: €199.336

CDN’s budget voor 2009: € 1.500.000

Doelstellingen 2009

• CDNzaleennieuwwerkgebiedopeneninZuidShanprovincieinhetmidden/oostenvanMyanmar.• CDNzalblijvensamenwerkenmetdeKarenBaptistChurch(KBC)inLabutta indedeltaenmethetCapacityBuilding

Institute(CBI)inYangon.• CDNblijftbouwenaandegoedesamenwerkingmethetMinisterievanLandbouwenIrrigatieinMyanmar.• CDNzalwerkenaancapaciteitsopbouwvoorhaareigenpersoneelsledenenvoordemedewerkersvandesamenwerkende

organisaties ter plaatse. In 2009 zullen personeelsleden trainingen volgen op het gebied van project cycle management en rapportage.


3.7 ZOA Sri Lanka Ergste nood lenigen onder dubbel getroffenen

2008 was een jaar van felle strijd en gewapend conflict in Sri Lanka. Regeringstroepen voerden aanvallenuitomdeLTTE(TamilTijgers)uithun laatstebolwerkeninhetnoordenteverdrijven.Methet verkleinen van het gebied waar de LTTE nog konden blijven, werd ook het gebied voor kwetsbare ontheemden steeds kleiner. Sri Lankanen die de afgelopen jaren keer op keer verdreven werden, werden zo gijzelaars in het conflict tussen de regering en de LTTE. In het noorden raakten ongeveer 350.000 mensen ontheemd. Het conflict heeft de cohesie en groei van gemeenschappen die na de tsunami opkrabbelden, opnieuw verstoord. De verschillende partijen hebben polarisatie gestimuleerd en de vrije meningsuiting wordt bedreigd. Intimidatie, moorden en ontvoeringen zijn aan de orde van de dag in Sri Lanka. Voor noodhulporganisaties was het moeilijk om de mensen in deze gebieden te bereiken. Regelmatig werden organisaties niet toegelaten tot de gebieden waar de nood het grootst was. Vanaf eind september werden hulporganisaties helemaal niet meer toegelaten. Daarnaast werden de geloofwaardigheid en integriteit van hulporganisaties op de proef gesteld omdat zij ervan beschuldigd werden partij te kiezen in het conflict. Ook ZOA heeft met deze hindernissen te maken. ZOA werkt sinds 1983 via een lokale partner in Sri Lanka. Sinds 1995 is de organisatie zelf in Sri Lanka werkzaam. ZOA ondersteunt ontheemden, teruggekeerde ontheemden en andere Srilankanen die lijden onder de gevolgen van de conflicten en van natuurrampen. ZOA werkt onder mensen die wonen in de gebieden die door de tsunami getroffen zijn. Hier werd voorzichtig vooruitgang geboekt met de wederopbouw. Deze gemeenschappen zijn vervolgens getroffen door het gewapend conflict. In Vanni, in het noorden van Sri Lanka, werd vanwege de hevige strijd in dit gebied verdere ondersteuning bij wederopbouw eerst uitgesteld en later helemaal niet meer geleverd. ZOA biedt hier vooralsnog alleen noodhulp. In meer stabiele gebieden werkt ZOA wel weer aan wederopbouw, met name bij het opbouwen van sociale structuren. Een sterke gemeenschap geeft mensen weer vertrouwen in elkaar en in hun toekomst.

Focus op voedselzekerheidZOA Sri Lanka is ervan overtuigd dat hulpverlening alleen duurzaam effect heeft als er draagvlak is in de gemeenschappen en als projecten een integraal karakter hebben. Dat betekent dat ZOA gemeenschappen probeert op te bouwen door psychosociale hulp, vredesopbouw, capaciteitsopbouw en lobby in combinatie met ´tastbare´ hulpverlening; voedselzekerheid, onderdak en water en sanitatie. Door de ontstane noodsituatie distribueerde ZOA in 2008 veel voedselpakketten en warme maaltijden. Daarnaast ontvingen ontheemden pakketten met zaden en gereedschappen. Deze pakketten helpen mensen om te overleven. Als gemeenschappen wat meer zijn gestabiliseerd, geeft ZOA ook trainingen waarbij mensen leren hoe zij op langere termijn in hun levensonderhoud kunnen voorzien. Vanwege de onveilige situatie kunnen veel mensen niet meer naar de markt. ZOA helpt hen bij het aanleggen van kleine moestuintjes. Zo kunnen zij voorzien in hun dagelijks voedsel. Daarnaast geeft het hen een zinvolle activiteit en maakt het hen minder afhankelijk van voedselpakketten.


3.7 ZOA Sri Lanka Ergste nood lenigen onder dubbel getroffenen

ZOA Sri Lanka werkte in: Noorden en oosten van Sri Lanka, 8 districten: Ampara, Anuradhapura, Bat-ticaloa, Jaffna, Kilinochchi, Mannar, Mullaitheevu en Trincomalee.

ZOA Sri Lanka hielp: 245.000 personen

ZOA Sri Lanka richtte zich op: Onderdak, infrastructuur, noodhulppakketten, water, sanitatie en gezond-heidszorg, gemeenschapsopbouw en onderwijs, voedselzekerheid en levensonderhoud.

ZOA Sri Lanka bereikte o.a. de volgende concrete resultaten:

3.940 ontheemden kregen warme maaltijden; 23.145 voedselpakketten werden uitgedeeld, 6.754 moestuinpakketten werden uitgedeeld, er werden 4.428 shelters gebouwd, 257 toiletten en 224 putten; 4.213 kinderen ontvin-gen schoolmaterialen, 4.212 mensen kregen psychosociale hulp.

ZOA Sri Lanka werkte met: Familian, Leads, VOVCOD

ZOA Sri Lanka personeel: 250 medewerkers

ZOA Sri Lanka ontving donaties van: ECHO, EUROPAID, DHGCK, KIA, PSO, RNE, UMCOR, UNICEF, ZOA NL

ZOA Sri Lanka’s bestedingen 2008: € 4.315.816

ZOA Sri Lanka’s budget voor 2009: € 4.080.000


1. ZOA Sri Lanka wil zich onderscheiden van andere NGO´s door nauw samen te werken met gemeenschappen en een op de gemeenschap gerichte benadering, om daarmee grotere duurzaamheid te bereiken.

2. ZOA Sri Lanka gaat door met het uitvoeren van onderwijsprojecten voor ontheemden.3. ZOA Sri Lanka zal zich nog meer specialiseren bij het voorzien in tijdelijke en semi-permanente onderkomens.4. ZOA Sri Lanka wil het water en sanitatie training programma voor medewerkers in Trincomalee uitbreiden naar andere

districten.5. ZOA Sri Lanka zal de kwaliteit van landbouw- en inkomenverwervingsprojecten verbeteren.


1. In het noorden was het mogelijk om lokale groepen te betrekken bij het versterken van gemeenschappen. In het oosten was het moeilijk om relaties te onderhouden met gemeenschappen, omdat veel gemeenschappen ontheemd raakten.

2. ZOA kon in 2008 voorzien in schoolmaterialen, gaf trainingen aan leerkrachten, ondersteunde vrijwillige leerkrachten en bouwde 29 preschools. Het aantal schoolverlaters verminderde en de schoolprestaties verbeterden.

3. ZOA specialiseerde zich in de planning en voorbereiding van onderdak voor de verwachte terugkeer van grote aantallen mensen vanuit het noorden.

4. ZOA richtte per sector werkgroepen op en ontwikkelde kwaliteitshandboeken, onder andere voor water en sanitatie, waardoor ook medewerkers in andere gebieden betrokken werden bij dit onderwerp.

5. ZOA richtte een werkgroep op voor kwaliteitsverbetering van landbouw- en inkomenverwervingsprojecten.

Doelstellingen 2009

Wat ZOA kan doen en hoe ZOA dit gaat doen, wordt bepaald door de actuele situatie en hangt ervan af of de oorlog voortduurt ofdatereenvredesakkoordwordtgetekend.ZOAmoetflexibelzijnvoorwatbetrefttijdsplanningenlocatie.• ZOASriLankawil–alstoegangtotditgebiedweermogelijkwordt–noodhulpbiedeninVanni,Noord-SriLanka.• ZOASriLankawilontheemdendieteruggekeerdzijneninkampeninhetnoordenverblijvenooknoodhulpgeven.Daarnaast

wil ZOA mensen van verschillende etnische groepen ondersteunen bij terugkeer naar hun oorspronkelijke leefgebieden in het noorden en oosten van Sri Lanka.

• ZOASriLankastreefternaarhaarwerkzaamhedenuittebreidennaarSingalesegemeenschappeningebiedendiegrenzenaan de huidige werkgebieden.


3.8 ZOA Noord-Sudan Onderwijs voor de toekomst

In Darfur leven ongeveer zes miljoen mensen, onder wie 2,5 miljoen ontheemden. Dit zijn Sudanezen die hun verwoeste dorpen ontvluchtten voor het geweld als gevolg van de strijd tussen rebellengroepen onderling en tussen rebellengroepen en het regeringsleger. Hoewel er in 2006 een vredesovereenkomst werd getekend, is de situatie chaotisch en onzeker. De veiligheidssituatie in Darfur is in 2008 verslechterd. Regelmatig vinden conflicten plaats tussen de regeringstroepen en rebellengroepen. De regering is niet in staat om de voortgaande strijd een halt toe te roepen, ook de internationale gemeenschap kan niet veel uitrichten. Dat maakt het voor de ontheemden in Darfur moeilijk om plannen te maken voor de toekomst. De meeste vluchtelingen en ontheemden zijn al jaren afhankelijk van noodhulp. Verspreid in Darfur, met name in Zuid-Darfur, zijn gemeenschappen waar wederopbouw wel mogelijk is. ZOA werkt in een aantal kampen voor vluchtelingen en ontheemden in het zuiden van Darfur. Er zijn geen overheden, maar slechts conflicterende groepen die vaak intern ook verdeeld zijn. ZOA moet vanwegedeveleonzekerhedenheelflexibelzijn–nietsstaatvast.ZOAconcentreertzichophulpaanvluchtelingen en ontheemden in Darfur die de mogelijkheid hebben om in hun eigen levensonderhoud te voorzien. Het is belangrijk dat deze mensen zich onafhankelijk van buitenlandse hulporganisaties kunnen ontwikkelen. In alle projecten is aandacht voor vredesopbouw. Zo organiseert ZOA onderhandelingen tussen potentieel conflicterende groepen (zoals bijvoorbeeld veehouders en landbouwers), voordatvluchtelingen terugkeren. ZOA introduceert daarbij het principe van ´voor wat, hoort wat´. Wie actief betrokken is, krijgt daar ook iets voor terug. ZOA ondersteunt veehouders door het vee te vaccineren, boeren te helpen bij de bestrijding van ziektes en het introduceren van innovatieve landbouwtechnieken. ZOA wil de gemeenschappen sterker maken door de versterking van het maatschappelijk middenveld. Binnen comités komen mensen samen om afspraken te maken over het gebruik van hulpbronnen. In 2008 startte ZOA een nieuw programma in de stad Ed Daein en in de kampen daaromheen. Ed Daein ligt in Zuid-Darfur, in het district zuidoost Nyala. ZOA werkt hier in vier gemeenschappen en onder ongeveer 90.000 ontheemden. De mensen hebben in de eerste plaats noodhulp nodig: voedsel, water en gezondheidszorg. Verschillende internationale organisaties werken hier al onder de ontheemden. ZOA concentreert zich op de opbouw van scholen en het voorzien in onderwijs.

Focus op onderwijsOnderwijs speelt een centrale rol bij duurzame ontwikkeling van gemeenschappen in Darfur. Scholen zijn veilige plaatsen voor kinderen, die anders al vanaf acht jaar het risico lopen in handen te vallen van rebellengroepen. Rond een school ontwikkelen zich ook nieuwe voorzieningen. Daarmee geeft een school cohesie aan de gemeenschap. ZOA concentreert zich op de oprichting van schoolverenigingen van ouders en docenten, waarbinnen de mensen zelf de verantwoordelijkheid voor de school krijgen. Een federatie van schoolverenigingen vormt een nieuw maatschappelijk middenveld en voert lobby richting de overheid. De projecten die ZOA opzet voor onderwijs, voedselzekerheid en water en sanitatie zijn allemaal met elkaar verbonden. Door middel van centra voor volwassenonderwijs en jongerencentra, bereikt ZOA ook vrouwen en jeugd.


3.8 ZOA Noord-Sudan Onderwijs voor de toekomst

ZOA Noord-Sudan werkte in: Zuid-Darfur: Gereida district, Abu Ajura district, Mose, Sekale, Elseref en kampen voor ontheemden in Nyala.

ZOA Noord-Sudan hielp: Ruim 90.000 personen

ZOA Noord-Sudan richtte zich op: Onderwijs, voedselzekerheid, water en sanitatie en inkomengenererende activiteiten.

ZOA Noord-Sudan bereikte o.a. de volgende concrete resultaten:

33.000 kinderen in Darfur gaan naar school, 5.000 boeren, 3.000 mensen ontvangen volwasseneneducatie, 2.000 jongeren zijn betrok-ken in comités´s en projecten, 30.000 fruitboompjes verspreid over de werkgebieden(dieookzorgenvoorhetvasthoudenvanwater,voedselwaardieren niet bij kunnen, schaduw bij scholen, kinderen cycli van de natuur demonstreren)

ZOA Noord-Sudan werkte met: Sudanese Red Crescent, Sudan Aid

ZOA Noord-Sudan personeel: 50 medewerkers

ZOA Noord-Sudan ontving donaties van: ECHO, ICCO, Red een Kind, CHF, ZOA FoVo, CRWRF, PSO, DCPSF, FAO, Unicef

ZOA Noord-Sudan’s bestedingen 2008: € 1.211.878

ZOA Noord-Sudan’s budget voor 2009: € 2.143.000


1. In de loop van 2008 zal ZOA Noord-Sudan een tweede programma in Darfur starten.2. ZOA Noord-Sudan zal zich nog meer focussen op de capaciteitsopbouw van haar eigen medewerkers en van de

medewerkers van partnerorganisaties.3. ZOA Noord-Sudan zal nog meer aandacht geven aan gender en vredesopbouw binnen alle projecten.


1. In juli 2008 heeft ZOA projecten opgestart voor ontheemden in Ed Daein en omringende kampen.2. In oktober 2008 heeft ZOA Noord-Sudan een plan opgesteld voor de capaciteitsversterking van de eigen medewerkers.

Vanaf juli zijn er trainingen gegeven over hoe projecten succesvol kunnen worden uitgevoerd, ook onder lokale groepen. Hieruit blijkt dat de lokale partners nog verdere training nodig hebben op het gebied van deze vaardigheden.

3. Een groot aantal vrouwen is betrokken bij trainingen en in comités van de gemeenschappen. In 2008 is het regelmatig geluktom(potentiële)conflicterendegroepenronddetafeltekrijgenomtepratenovergemeenschappelijkebelangen.

Doelstellingen 2009

• ZOAwilhetmaatschappelijkmiddenveldinhaarwerkgebiedenverderversterken.• ZOAwildemanagementcapaciteitenendekennisvandeeigenmedewerkersvergroten.• ZOAstreeftnaargroei,omzohetgroteaantalontheemdendatnoghulpnodigheeftbijhunontwikkeling,ondersteuningte

kunnen bieden.


3.9 ZOA Zuid-Sudan Ondersteuning van de kwetsbaarsten

In Zuid-Sudan heerst een zeer kwetsbare vrede. Of die vrede bestendig blijkt, moet duidelijk worden na een referendum in 2011. Mensen zijn angstig over de toekomst en onzeker of de vrede duurzaam zal blijken. De nood ishoog: er is gebrek aan voedsel en drinkwater. Er zijn weinig of geen basisvoorzieningen als scholen en ziekenhuizen. Door de geweldsuitbarstingen in de afgelopen twintig jaar werden gezinnen uiteengerukt en raakten meer dan vier miljoen mensen ontheemd. De laatste jaren keren veel vluchtelingen weer terug. Als gevolg van de oorlogen en het geweld is de infrastructuur in Zuid-Sudan nog zeer slecht en grote aantallen mensen in het zuiden hebben nog altijd geen toegang tot basisvoorzieningen. ZOA werkt sinds 1998 in Zuid-Sudan onder de meest kwetsbare mensen. In Zuid-Sudan zijn dat niet alleen degenen die vluchtten, maar juist ook de mensen die niet in staat waren om wegtevluchtenvoorhetgeweld.ZOAzetprojectenopindestrijdtegenextremearmoedeensocialeuitsluiting. Daarbij richt ZOA zich specifiek op de meest kwetsbaren: meisjes, HIV-geïnfecteerden en mensen met een groot risico om besmet te raken met HIV. Waar mogelijk wordt in alle projecten aandacht besteed aan vredesopbouw en aan gelijkwaardige kansen voor vrouwen. ZOA heeft een lange termijn perspectief in Zuid-Sudan. Dat komt omdat Zuid-Sudan nog zo kwetsbaar is en vanwege het zwakke maatschappelijk middenveld dat zich maar traag ontwikkelt, Overdracht van activiteiten aan lokale organisaties kan alleen zeer geleidelijk plaatsvinden. Het duurt lang voordat lokale organisaties op gang komen en deze organisaties hebben gebrek aan goed personeel. Duurzame ontwikkeling wordt bemoeilijkt omdat mensen argwanend zijn en te weinig vertrouwen hebben om te investeren in de toekomst. In 2009 hoopt ZOA een programma te starten in het oostelijk deel van Juba County. Dit is een ontvolkt gebied, waar de terugkeer van mensen wordt voorbereid. In dit gebied is er grote nood. Er zijn te weinig organisaties om te voorzien in de grote nood die er onder de mensen heerst.

Focus op onderwijsDuurzame ontwikkeling van door conflicten getroffen mensen begint bij onderwijs. Onderwijs maakt kwetsbare mensen zelfstandig en sterker. ZOA richt zich op onderwijs op basis- en pre-school niveau. Daarnaast organiseert ZOA informeel onderwijs: trainingen, alfabetiseringscursussen voor volwassenen envakopleidingen.Dezeprojectenvoor (toegang tot)onderwijs zijnmetnamegerichtopdemeestkwetsbare groepen in de samenleving zoals vrouwen, meisjes, wezen en gehandicapte kinderen. Bij onderwijsvoorzieningen in Zuid-Sudan gaat het vooral om het betrekken van de mensen, het verbeteren van kwaliteit van onderwijs en het stimuleren van de ouders om hun kinderen naar school te laten gaan. ZOA ondersteunt ook de oprichting van onderwijscomités gestart door mensen uit de gemeenschappen zelf. Zo nemen de mensen zelf de verantwoordelijkheid over hun scholen en onderwijssystemen. ZOA voert deze onderwijsprojecten uit samen met partnerorganisaties. Daarnaast ondersteunt ZOA het Sudanese ministerie van onderwijs bij het toegankelijk maken van onderwijs voor de kwetsbaarste mensen.


3.9 ZOA Zuid-Sudan Ondersteuning van de kwetsbaarsten

ZOA Zuid-Sudan werkte in: Juba, Terekeka, Lainya, Morobo, Maridi, Zuid Ibba counties

ZOA Zuid-Sudan hielp: 152.000mensen(onderwijs:15.000,HIV:15.000,waterensanitatie:30.000,gezondheidszorg:92.000)

ZOA Zuid-Sudan richtte zich op: Gezondheidszorg, water, hygiëne en sanitatie, basisonderwijs, inkomensver-werving,HIV/AIDS,gemeenschapsontwikkeling.

ZOA Zuid-Sudan bereikte o.a. de volgende concrete resultaten:

92.000 mensen kregen hulp bij een centrum voor basisgezondheidszorg, 1.866 mensen ondergingen een aidstest, projecten voor bewustwording overHIV/aidsbereiken16.000mensen,35lerarenwerdengetraind,1.252volwassen volgden een alfabetiseringscursus, 57 mensen volgden een vakop-leiding.

ZOA Zuid-Sudan werkte met: Across,AktionAfrika,HilfeInternational,EpiscopalChurchofSudan(ECS),ICCO,InstituteofPeaceandConflictStudies(IPCS),MalteserInternational,Maridi,ServiceAgency,PresbyterianChurchofSudan(PCOS),Scope,Su-danCouncilofChurches,SudanHumanitarianAssistance(Suha),UNICEF,UNOCHA(UnitedNationsOrganisationfortheCo-ordinationofHumanita-rianAffairs),WHO(WorldHealthOrganisation).

ZOA Zuid-Sudanpersoneel: 84 medewerkers

ZOA Zuid-Sudan ontving donaties van: BUZA(MFS),RRP,ICCO,PSO,OFDA,EOMet,FoVo

ZOA Zuid-Sudan’s bestedingen 2008: € 1.732.106

ZOA Zuid-Sudan’s budget voor 2009: € 3.624.000


1. ZOA Zuid-Sudan gaat door met het versterken van de capaciteit van dorpsorganisaties en lokale autoriteiten.2. ZOA Zuid-Sudan zal het werk met partnerorganisaties meer systematisch monitoren.3. ZOA Zuid-Sudan zal de toegang tot onderwijs en veilig drinkwater verbeteren.4. ZOA Zuid-Sudan wil de deelname van vrouwen en meisjes aan alle projecten doen toenemen.5. ZOA Zuid-Sudan zal binnen alle projecten aandacht geven aan vredesopbouw en conflictbeheersing.


1. Indeverschillendewerkgebiedenhebbeneengrootaantalmedezeggenschapsraden(ParentTeacherAssociations),Ge-zondheidszorgcommissies(VillageHealthCommittees)Aids–preventiecommittees,WaterCommitteesenAlfabetiserings-groepen goed gefunctioneerd. Zo krijgt de doelgroep zelf verantwoordelijkheid voor de ontwikkeling van de gemeenschap.

2. ZOA Zuid-Sudan werkte met zeven partnerorganisaties. Die samenwerking is systematisch beoordeeld. Het functioneren van deze organisaties is gemeten en zij zijn betrokken bij het werk.

3. In alle gebieden was er een toename van het aantal mensen dat deelnam aan een vorm van onderwijs. In twee werkgebieden werden waterpunten gerepareerd en watercomités opgericht.

4. Bijna de helft van de basisschoolleerlingen zijn meisjes. Van de lokale groepen zijn 75 % vrouwengroepen.5. ZOA is beter in staat om aandacht te geven aan vredesopbouw binnen alle projecten. Elf medewerkers en twee medewer-

kers van partnerorganisaties namen deel aan vredesopbouwtrainingen. Daarnaast nam ZOA deel aan een groep van de VN en van andere NGO´s die onderzoek deed naar het omgaan met etnische spanningen rond Kuda.

Doelstellingen 2009

• ZOAZuid-Sudanwilmeeraandachtbestedenaancommunicatiemetdedoelgroepvoorplanningenfeedback.• ZOAZuid-Sudanwilmeeraandachtgevenaanbewustwordingoverduurzameontwikkelingvandegemeenschappen.• ZOAZuid-Sudanwilhetaantalmensendatafhankelijkisvanhulpverminderendoorvergrotingvanhetwerkgebied.


3.10 ZOA Thailand Onderwijs als eerste stap naar zelfstandigheid

Na vijfentwintig jaar kunnen de Karen-vluchtelingen in kampen langs de grens tussen Thailand en Myanmar(voormaligBirma)nogsteedsnietterugnaarhuneigenland.Indekampenlevenongeveer136.000 vluchtelingen, die sinds 1984 zijn toegestroomd vanuit Myanmar. Na al deze jaren is er weinig verandering in hun situatie. Een aantal vluchtelingen krijgt de kans om te emigreren naar de Verenigde Staten of Canada, maar de meesten moeten proberen om binnen de kampen een bestaan op te bouwen. ZOA wil alles in het werk stellen om ervoor te zorgen dat deze uitzichtloze situatie geen ´vergeten crisis´ wordt. ZOA werkt sinds 1984 onder Karen-vluchtelingen. In 1997 startte ZOA hetKarenEducationProject (KEP) om de vluchtelingen zicht op duurzame ontwikkeling te geven.Onderwijs is van groot belang op de weg naar zelfstandigheid. De vluchtelingen verblijven in geïsoleerde kampen en zijn hierdoor sterk afhankelijk van hulporganisaties. Die afhankelijkheid staat zelfstandigheid in de weg. De vluchtelingen krijgen weinig gelegenheid om hun eigen zaken te regelen. ZOA probeert de bewoners van de kampen hun onafhankelijkheid terug te geven. Daarom richt ZOA zich op de versterking van het maatschappelijk middenveld, van organisaties en groepen van de mensen zelf in de kampen. Dat bevordert ook de duurzaamheid van de projecten die ZOA opzet. Om de duurzaamheid van onderwijsprojecten te stimuleren, probeert ZOA de link te leggen met het Thaise onderwijssysteem. Zo wordt het voor het Thaise ministerie van onderwijs eenvoudiger om een toezichthoudende en adviserende rol te spelen. De bewoners van de kampen zijn voor hun toekomst sterk afhankelijk van de Thaise overheid. De overheid staat vooralsnog niet toe dat de vluchtelingen buiten de kampen wonen en werken. De mensen in de kampen wonen dicht op elkaar. Dat veroorzaakt spanningen; niet alle groepen accepteren elkaar. Criminaliteitscijfers in de kampen stijgen. Huiselijk en seksueel geweld komt regelmatig voor. ZOA besteedt, waar mogelijk, binnen haar projecten ook aandacht aan de positie van vrouwen en aan vredesopbouw.

Focus op onderwijsHet voorzien in onderwijs is het belangrijkste thema van ZOA Thailand. ZOA ondersteunt de scholen in de kampen en organiseert trainingen voor leerkrachten. Behalve basisonderwijs en hoger onderwijs, kunnen mensen ook Engelse les en beroepen- en vaardighedentrainingen volgen. ZOA ontwikkelt ook het lesaanbod, distribueert schoolmaterialen en materialen voor vakopleidingen. ZOA streeft ernaar dat scholen en comité´s voor onderwijs en vakopleiding – samengesteld uit de mensen uit de kampen – steeds zelfstandiger gaan functioneren en in 2012 de onderwijsprojecten helemaal zelfstandig draaiende kunnenhouden.OmdieredenishetKarenEducationDepartment(KED)opgericht.Medewerkersvanhet KED – bewoners van de kampen - ontvangen training voor managementvaardigheden. Steeds meer medewerkers kunnen zonder begeleiding hun werk doen. ZOA staat voor de uitdaging om voldoende goed opgeleide leerkrachten beschikbaar te hebben. Veel goed opgeleide mensen hervestigen zich namelijk in andere landen en zo ontstaat het risico op een tekort aan leerkrachten. Om dat te ondervangen, organiseert ZOA een pre-service training voor aankomende leerkrachten. Zo is er altijd een pool van toekomstige docenten aanwezig.


3.10 ZOA Thailand Onderwijs als eerste stap naar zelfstandigheid

ZOA Thailand werkte in: Mae Hong Son provincie: Mae Ra Ma Luang en Mae La Oon vluchtelingen-kampen; Tak provincie: Mae La, Umpiem en Nupo vluchtelingenkampen; Kanchanaburiprovincie:DonYangvluchtenlingenkamp;Ratchaburiprovincie:Tham Hin vluchtelingenkamp.

ZOA Thailand hielp: 136.000 mensen direct en indirect

ZOA Thailand richtte zich op: Basisbehoeften, onderwijs, vakopleidingen, inkomen-verwervende activitei-ten.

ZOA Thailand bereikte o.a. de volgende concrete resultaten:

112 trainers volgden een vakopleidingcursus, 2.504 mensen volgden een vakopleiding, 2.577 studenten namen deel aan cursussen Engels, 1.600 leerkrachten en 36.000 studenten ontvingen schoolmaterialen.

ZOA Thailand werkte met: CommitteefortheServicestoDisplacedPeopleinThailand(CCSDPT),KarenEducationDepartment(KED),ThaiMinistryofEducation(MoE),ThaiEducation Institutions

ZOA Thailand personeel: 65 medewerkers

ZOA Thailand ontving donaties van: BaptistWorldAidAustralia(BWAA),BelgianEmbassy,BUZA,EU,PSO,RighttoPlay,UNHCR,UNICEF,WildeGanzen,WorldEducation(WE),ZOA.

ZOA Thailand’s bestedingen 2008: € 4.424.020

ZOA Thailand’s budget voor 2009: € 3.797.000


1. ZOA Thailand gaat door met de capaciteitsversterking van partnerorganisatie KED. 2. ZOA Thailand gaat door met het verbeteren van de kwaliteit van het onderwijs en van de trainingen zodat vluchtelingen meer

mogelijkheden krijgen om zichzelf te ontwikkelen.


1. KED-medewerkers hebben managementtrainingen ontvangen. Steeds meer medewerkers kunnen zelfstandig hun werk uitvoeren en besluiten nemen.

2. Leden van schoolcomités en ouders kregen training over het effect van de betrokkenheid van ouders bij het onderwijs van hunkinderen(inclusiefonderwijs).Oudersstellenzichnuactieveropenondersteunenhunkinderen.Daarnaastvolgdenleerkrachten en trainers aanvullende trainingen..

Doelstellingen 2009

• ZOAThailandwildewerksystemenmetlokaleorganisatiesenlokalestructurenverbeteren.• ZOAThailandwil hetprogrammaconsoliderendoormiddel vannieuwebenaderingenendoorhetaangaanvannieuwe

partnerschappen.• ZOAThailandwilblijveninvesterenindekwaliteitvandeprojecten.


3.11 ZOA Uganda Met hernieuwde hoop opnieuw beginnen

Uganda leed twintig jaar lang onder de voortdurende strijd tussen the Lord´s Resistance Army en de regeringstroepen. Verscheurde gezinnen en getraumatiseerde mensen zijn het gevolg van de wrede terreur die de LRA gedurende die jaren voerde. Sinds de vredesonderhandelingen is het land stabieler geworden en durven steeds meer vluchtelingen en ontheemden terug te keren. De onderhandelingen zijn echter weer afgebroken en het Ugandese, Zuid-Sudanese en Congolese leger zijn nu betrokken bij aanvallen op de basis van de LRA. Een groot aantal NGO´s trekt zich terug uit Uganda en er wordt geen noodhulp meer geboden. Nu breekt er voor de Ugandezen echter een spannende periode aan. Zij moeten hun verwoeste land weer opbouwen en proberen om een toekomst op te bouwen voor hun gezinnen. Bovendien moeten zij wegen zien te vinden om als slachtoffers en daders vreedzaam samen te leven. ZOA was al sinds 1999 actief onder Sudanese vluchteingen in de West Nile regio. Dit programma is inmiddels afgerond. In september 2007 startte ZOA het werk in Noord-Uganda. ZOA werkt in Noord-Uganda, in het Pader district. In dit gebied was 90% van de inwoners ontheemd. ZOA heeft ervoor gekozen om juist in dit gebied te gaan werken, vooral omdat dit gebied achterloopt in aanbod van hulpverlening en de infrastructuur hier slechter is dan in de rest van Uganda. 2008 was het jaar waarin het programma in Uganda vorm kreeg. Gedurende dit eerste jaar van ZOA´s aanwezigheid in Pader is er vooruitgang geboekt bij het helpen van ontheemden bij de wederopbouw van hun levens. In de kwetsbare situatie in Noord-Uganda is herstel van veiligheid en vertrouwen nodig voor zowel slachtoffers als daders van het geweld. ZOA richt zich op de wederopbouw van gemeenschappen. Daarbij staan onderwijs, voedselzekerheid en water en sanitatie centraal. Gedurende 2008 deed ZOA bovendien onderzoek naar de mogelijkheden om ook beroepsopleidingen te geven en mensen te helpen bij de ontwikkeling van kleine bedrijfjes. Aan het einde van het jaar onderzocht ZOA ook de mogelijkheden om een tweede programma te starten in de regio Karamoja. Ook hier zijn teruggekeerde en terugkerende vluchtelingen. Het is relatief veilig in dit gebied, maar de inwoners krijgen weinig hulp van de overheid en van andere NGO´s. ZOA wil de mensen hier ondersteunen met projecten op het gebied van voedselzekerheid, water, sanitatie en onderwijs.

Aandacht voor voedselzekerheid De mensen die ZOA ondersteunt, staan voor de uitdaging om een leven op te bouwen vanuit het niets. Daarom begint ZOA bij het begin. In 2008 zijn twintig boerencoöperaties van in totaal 604 boerengezinnen opgericht. Deze boerengroepen werken aan verbetering van wegen waarvoor zij vouchers ontvangen. Daarmee kunnen zij zaden en gereedschappen kopen bij plaatselijke bedrijfjes die door ZOA worden betaald. Zo verbetert ZOA de infrastructuur, ondersteunt de boeren en tegelijk ook de lokale bedrijfjes. ZOA streeft ernaar dat de opbrengst van landbouw per gezin met dertig procent toeneemt en dat gezinnen genoeg produceren om ook een percentage van de opbrengst op de markt te verkopen.Zokrijgendeboerendemogelijkheidomvanhetextrageldkledingtekopenenhunkinderennaar school te sturen.


3.11 ZOA Uganda Met hernieuwde hoop opnieuw beginnen

ZOA Uganda werkte in: Lukole en Pajule sub-counties in het Pader district

ZOA Uganda hielp: Ongeveer 40.000 personen

ZOA Uganda richtte zich op: Voedselzekerheidenlevensonderhoud(landbouw),onderwijs,waterensanitatie en hygiëne.

ZOA Uganda bereikte o.a. de volgende concrete resultaten:

22 klaslokalen gebouwd of gerenoveerd, 11 Parent Teacher Associations (PTA’s)enSchoolManagementCommitteesversterktengetraind;600boe-rencoöperaties gevormd en getraind en de opbrengst verhoogd; toegang tot veilig water voor 2.500 leerlingen en tot latrines voor 1.400 leerlingen.

ZOA Uganda werkte met: Dioces of Kitgum, Christian Council Fellowship

ZOA Uganda personeel: 29 medewerkers

ZOA Uganda ontving donaties van: PSO,MWHFoundation,CRWRC,Aqua4All,Prisma(MFS)

ZOA Uganda’s bestedingen 2008: € 793.744

ZOA Uganda’s budget voor 2009: € 1.679.000


1. ZOAUgandazalboerenenhunfamilies(intotaal3.600mensen)helpenomhunlandbouwproductietevergroten.2. ZOA Uganda zal fondsen werven voor een programma voor basisonderwijs.


1. ZOA Uganda heeft in 2008 ongeveer 3.600 mensen geholpen bij de vergroting van hun landbouwproductie. ZOA wil dit in 2009 uitbreiden tot ongeveer 4.800 mensen.

2. ZOA Uganda heeft fondsen kunnen werven voor een programma voor basisonderwijs en dit geld is ook besteed. Er zijn scholen en kantoren gebouwd en Parent Teacher Associations versterkt.

Doelstellingen 2009

• ZOAUgandawileentweedeprogrammagebiedopenen–inKaramoja.Ditprogrammazalzichrichtenopprojectenvoorlandbouw en voedselzekerheid en gemeenschapsopbouw voor terugkerende vluchtelingen van de Pokot stam vanuit Kenia en omringende gebieden.

• ZOA Uganda wil in Pader het landbouwprogramma, het programma voor basisonderwijs en voor water en sanitatie uitbreiden.

• ZOAUgandazalin2009helpenbijdeopbouwvandeprivatesectorenhetlokalebedrijfslevenversterken.


4. Kwaliteitsmanagement en verantwoording


´Zeggen wat je doet en doen wat je zegt… beide goed communiceren en leren van de praktijk.́ Zo vatte iemand pakkend samen waar kwaliteitsmanagement over gaat. Niet over eindeloze procedures en papierwerk. Het kwaliteitsmanagement van ZOA gaat ten diepste over het dagelijks werk met vluchtelingen en ontheemden. Hoe de organisatie dat dagelijkse werk organiseert en hoe de organi-satie daar verantwoording over aflegt. Hoe ZOA steeds leert van de dagelijkse praktijk en die leerer-varinggebruikt.JuistomdatdeomgevingwaarinZOAopereertcomplexendynamischisenomdatdeuitkomst van ons werk lang niet altijd voorspelbaar is.

ZOA-Vluchtelingenzorg geeft haar ambitie met betrekking tot kwaliteit al in de missie weer: “Wij bieden maximaletoegevoegdewaardeaandiegenendiewijondersteunenenaandiegenendieonsonder-steunen.”Hetgaatomhetbiedenvanmeerwaardeaande‘partijen’waarwemeewerken.Indeeersteplaats aan de doelgroepen in Afrika en Azië die we ondersteunen,maar ook aan donateurs en instituti-onele donoren die het werk van ZOA financieel mogelijk maken.

ISO-certificeringIn 2008 heeft ZOA een volgende stap gezet in het borgen van haar kwaliteitsmanagement door dit voordeorganisatieinNederlandexterntelatencertificerenvolgensdeISO9001:2000norm.Daar-mee sluit ZOA aan bij de trend in de sector om, in antwoord op de vraag om heldere verantwoording, externekwaliteitcertificeringalsstandaardtebeschouwen.InmiddelsbereidtZOAvolgendestappenvoor.In2009wordtexternecertificeringvanalleZOAlandenorganisatiesvoorbereid.Hetdoelisdatin 2010 alle landen gecertificeerd zijn. Daarnaast zal ZOA onderzoeken of de verantwoording richting de doelgroepen nog concreter kan worden gemaakt. Juist omdat de positie van de doelgroepen in de ‘hulpverleningsketen’relatiefzwakis.DeelnameaanhetHAP(HumanitarianAccountabilityPartner-ship)biedtdaartoedemogelijkheden.Dezeinternationaleorganisatiehanteertstandaardendieaanvul-lend zijn op ISO 9001.

4.1 VerantwoordingsverklaringHet bestuur van ZOA-Vluchtelingenzorg onderschrijft de volgende principes:

• Binnendeorganisatieisdefunctie‘toezichthouden’(hetvaststellenofgoedkeurenvanplannen,enhetkritischvolgenvandeorganisatieenhaarresultaten)gescheidenvanhet‘besturen’,ofwelde‘uitvoering’.

• Deorganisatiewerkt voortdurendaaneenoptimalebestedingvanmiddelenzodatZOAeffectiefen doelmatig werkt aan het realiseren van de doelstelling. Dit is vastgelegd in ons kwaliteits- en beheersingsmodel.

• Deorganisatiestreeftnaaroptimalerelatiesmetbelanghebbenden,metgerichteaandachtvoordeinformatieverschaffing en voor de inname en verwerking van wensen, vragen en klachten. De orga-nisatie als geheel, zowel in Nederland als in de gebieden waar ze werkzaam is, is continu in contact met belanghebbenden om het werk bij ZOA mogelijk te maken.

Details zijn vastgelegd in ons gecertificeerde kwaliteitshandboek en daaraan gerelateerde documenten.

Hieronder is op hoofdlijnen aangegeven hoe ZOA de eerste twee bovenstaande principes heeft ge-implementeerd. Over de relaties met de achterban, informatieverschaffing, klachtenprocedure en ge-dragscodesleestumeerinhetverslagvanFondsenwervingenVoorlichting(bladzijde…).DeomgangmetvrijwilligerswordtbeschreveninhetDirectieverslag(bladzijde…).Meerinformatieoverdedoel-groepvindtuindeintroductiebijhoofdstukdrie(bladzijde…).

4.1.1 Besturen en toezicht houdenDe BestuurderDe bestuurder van de organisatie is de Algemeen Directeur. De Algemeen Directeur voert ten behoeve van de stichting de algemene directie. De Algemeen Directeur bepaalt het beleid, stelt de financiële richtlijnen vast en heeft de eindverantwoordelijkheid voor de dagelijkse leiding. Dit houdt onder meer in


dat hij verantwoordelijk is voor de realisatie van de doelstellingen van de stichting, de omgang met de bestedingen, de strategie en het beleid en de daaruit voortvloeiende resultatenontwikkeling. Het geven van vorm en inhoud aan de levensbeschouwelijke aspecten van de organisatie is hier ook onderdeel van. De directeur legt over de hierboven genoemde punten verantwoording af aan de Raad van Toezicht en verschaft de Raad alle informatie die daarvoor nodig is.

De Raad van ToezichtDe Raad van Toezicht toetst of het bestuur bij zijn beleidsvorming en de uitvoering van zijn bestuurs-taken oog houdt op het belang van de organisatie van de stichting in relatie tot de maatschappelijke functie van de stichting en of het bestuur een zorgvuldige en evenwichtige afweging heeft gemaakt van de belangen van de verschillende belanghebbenden van de stichting.

De Raad van Toezicht rekent onder meer de volgende taken en bevoegdheden tot zijn verantwoordelijkheid: • Hettoezichthoudenopenbewakenvandeidentiteitvandeorganisatie;• hetzorgdragenvooreengoedfunctionerendbestuur(doorbenoeming;beoordeling,schorsingenontslagvan(ledenvan)hetbestuur);

• hetbepalenvanhetaantalledenvanhetbestuur;• hetbewakenvanhetnormatiefkaderwaarbinnenhetbestuurvandestichtinghandelt;• hetzorgdragenvooreengoedfunctionerendinterntoezicht(doorbenoeming,beoordelingenont-slagvan(ledenvan)deRaadvanToezicht);

• hetfunctionerenalsadviseurenklankbordvoorhetbestuur;• hethoudenvanintegraaltoezichtophetbeleidvanhetbestuurendealgemenegangvanzaken

binnen de stichting;• hetbeoordelenen- indienditstatutair isvoorgeschreven-goedkeurenvandebesluitenvanhet

bestuur;• hettoezienophetbeleidvoorvoorlichting,bewustwording,pleitbezorging,fondsenwervingendoel-

matige besteding van verkregen middelen.

De Raad van Toezicht ziet er in het bijzonder op toe dat de uitvoering van het beleid van het bestuur strooktmetdevastgesteldeengoedgekeurde(meerjaren)beleidsplannenendebegrotingen.DeRaaden het bestuur maken daarbij afspraken over de ijkpunten die door de Raad gehanteerd worden. Hier-bijmaaktdeRaadgebruikvanexternecodesenrichtlijnenwaarvanperiodiekdeconformiteitwordtvastgesteld.

4.1.2 Optimale besteding van middelen: ZOA Kwaliteits- en BeheersingsmodelZOA-Vluchtelingenzorg heeft kwaliteit van de bedrijfsvoering hoog in haar vaandel staan. Vanwege de sterke groei die de organisatie in de afgelopen jaren doormaakte, stond de kwaliteit onder druk. Wij zagenonsgenoodzaaktomextrateinvesterenindekwaliteitvandeorganisatie.Hetversterkenvandeinterne beheersing en controle is één van de strategische richtingen of speerpunten van de organisatie geworden.

De definitie voor interne beheersing die wij daarbij hanteren is:Het geheel van maatregelen die er toe leiden dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen omtrent de • effectiviteitenefficiencyvanonzeproceduresenactiviteiten;• betrouwbaarheidvanonzefinanciëlerapportages;• nalevingvanrelevantewet-enregelgeving.

De maatregelen die ZOA heeft genomen zijn in te delen in de volgende categorieën:• kernwaardenvandeorganisatie;• inrichtingvandeorganisatie;• inrichtingvandebedrijfsprocessen;• proceduresenrichtlijnen(beleid);• ondersteunendesystemen.

Kernwaarden van de organisatie De basis voor de interne beheersing wordt gevormd door de cultuur van de organisatie, de integriteit van haar medewerkers en de controlebewustheid van de organisatie. De missie van ZOA is het centrale re-ferentiepunt voor sturing van de organisatie. Een betrouwbare bedrijfsvoering staat of valt met de juiste


organisatiecultuur. Het management heeft daarbij bij uitstek een belangrijke voorbeeldfunctie.Vanuit onze identiteit hebben wij kernwaarden bepaald die richting geven aan de gewenste organisa-tiecultuur. Deze vier waarden - trouw, menselijke waardigheid, rentmeesterschap en recht – betekenen voor de management- en beheersingsprocessen van ZOA:

• toegevoegde waarde richting de doelgroepen en richting de verschillende klantencategorieën (achterban,donoren,etc.);

• aanspreekbaarzijnopdeverantwoorde,effectieveinzetvanmensenenmiddeleninderealisatievande toegevoegde waarde;

• eerlijkheidentransparantiealsuitgangspuntvooralleinterneprocessen.

Inrichting van de organisatieDe organisatie is op zo´n manier ingericht dat zowel in de organisatie als geheel als in de individuele landenorganisatie de noodzakelijke functiescheiding aanwezig is om de interne beheersingsdoelen te kunnen realiseren. Zo is bij de afdeling Financiën op het hoofdkantoor de afdeling Interne Controle ondergebracht die rechtstreeks aan de directeur en de auditcommissie rapporteert. Binnen de landen-programma’s zijn minimaal functies Programme Advisor, Programme Manager en de Manager General Affairs(verantwoordelijkvoordebedrijfsvoeringinhetland),onderleidingvandelandendirecteur,goedingevuld om verantwoord te kunnen werken.

Inrichting van de bedrijfsprocessenDe inrichting van de bedrijfsprocessen wordt in het volgende schema samengevat:

Al deze processen zijn beschreven en worden periodiek gecontroleerd op correcte werking. Afwijkin-gen,afhankelijkvandecontext,zijntoegestaanmitsvoorafaangegeveninhetCountryAnnualPolicyPlan(CAPP)waarbijmaatregelenmoetenwordengenomenomverantwoordebeheersingtekunnenblijven garanderen.Deexternecontrolewordtuitgevoerdtenbehoevevandejaarrekeningentenbehoevevanspecialeprojecten. De controle van de jaarrekening staat onder leiding van PWC Accountants in Nederland die diverse andere accountants, zoveel mogelijk afkomstig uit één van de vier grote accountantskantoren, aanstuurt.

Procedures en richtlijnenVoor alle bedrijfsprocessen zijn, voor zover noodzakelijk, procedures en richtlijnen ontwikkeld om te waarborgen dat ZOA voldoet aan de eisen die aan de organisatie worden gesteld en dat de gestelde doelen worden gerealiseerd. Dit is conform de ISO 9001:2000 norm voor kwaliteitsmanagementsy-stemen.

ZOA INTERNE BEHEERSINGS- EN CONTROLEPROCESSEN

Januari Februari Maart April Mei Juni Juli Augustus September Oktober November December

Management Proces

Planningsproces Businessplan 3 jaar rolling

Rolling strategisch plan

Jaarlijkslandenbeleidsplan(CAPP)

Jaarlijkse begroting

Implementatieproces Project management cycle

Management van algemene kosten

Fondsenwerving

Supportprocessen HR

Support Team

Voorraadbeheer

Beleid en richtlijnen

Cash management

Compliance

Inkoop

Finance & Control

Reviewproces Jaarverslag Q1-rapportage

Risk Identificatie

Q2-rapportage

30/06risico’srapport

Q3-rapportage

Audit Proces

Intern audtproces BalanscontrolesProces & cijferbeoordelingenKwartaalrapportage

VeldbezoekenProces & cijferbeoordelingenKwartaalrapportage

Beoordeling geïdentificeerde risico’sProces & cijferbeoordelingenKwartaalrapportage

VeldbezoekenProces & cijferbeoordelingenKwartaalrapportage

- Financieel

- Compliance

- HR

- Programmatisch

- Kwaliteit

Externauditproces Jaarlijks audit ISOBevestigingvande(landen-)directeurAccountantsverslag

Interim audit

Management Letter


Ondersteunende systemenHetProgrammeManagementSystem(PMS)enhetZOAInformatieSysteem(ZIS)zijndebelangrijksteapplicaties die ZOA heeft ontwikkeld om haar bedrijfsprocessen te ondersteunen en documenteren. Deze systemen worden bovendien voortdurend doorontwikkeld om ze aan te laten sluiten bij de ontwik-kelingen binnen de organisatie en de sector. Daarnaast werken we aan de totstandkoming van een extranetopbasiswaarvankennismanagementbinnendeorganisatiewordtbevorderd.

4.1.3 RisicomanagementZOA loopt risico’s bij de uitvoering van haar werkzaamheden. Wij zijn ons bewust van deze risico’s, die een grote impact kunnen hebben op de organisatie wanneer hier onvoldoende aandacht aan wordt besteed. Risicomanagement is dan ook geformaliseerd binnen de bedrijfsprocessen van de organisatie. Risico’s, inclusief de genomen mitigerende maatregelen, worden op een gestructureerde wijze vastge-legd. De belangrijkste risico’s zijn:

Omschrijving RisicoHoog/Middel/Laag

ImpactHoog/Middel/Laag

Genomen mitigerende maatregelen

1) Uitvoeringsrisico’s•kwaliteitvandeuitvoering•budgetoverschrijdingen

M M •Straktoezichtopnalevingvaninterne procedures•Projectengroterdan€400.000

worden integraal gecontroleerd, kleinere steekproefsgewijs

2) Compliancerisico’s•nietvoldoenaanregelsvaninstitutio-

nele donoren•Straktoezichtopnalevingvaninterne

procedures om te voldoen aan de door de donor gestelde eisen

L H •Projectengroterdan€400.000worden integraal gecontroleerd, kleinere steekproefsgewijs

3) Veiligheidsrisico’s•Onzekerepolitiekesituaties•Werkenin(post-)

conflictgebieden

H H •Continuup-to-datehoudenvanvei-ligheidsprotocollen o.b.v. voortgaan-de scanning van het veiligheidsrisico ter plaatse•PeriodieklokaaloverlegmetVN,

NL-ambassade en andere NGO’s•Inkritiekesituatiesverscherpt

toezicht door hoofdkantoor.

4.1.4 Extern toezicht en evaluatieZOA´swerkwordtbeoordeelddoorverschillendeexterneauditoren(waaronderenkelevanoverheidsin-stellingen)engeaccrediteerdeauditoren.ZOAbeschiktookovereeninternauditsysteemomeffectieveen efficiënte procedures te waarborgen. Regelmatig wordt het ZOA Beheersings Framework getoetst op effectiviteit en efficiency aan algemeen geldende kwaliteitsmodellen zoals bijvoorbeeld COSO.


HetProgramMonitoring&Evaluatie(PME)modeldooront-wikkelen, testen en implementeren.

De eerste versie van het model is in 2008 verder ontwikkeld en in gebruik genomen. In de jaarplanning 2009 hebben alle landen een eerste aanzet gegeven om het PME model toe te passen. Er is nog behoefte aan doorvertaling van het model per programmagebied.

ZOA wil ISO 9001:2000 certificatie bereiken op het hoofd-kantoor.

ISO-certificering is per 1 juli 2008 toegekend, voor een periode van drie jaar.


Bredere toepassing en doorontwikkeling van de digitale leeromgeving‘LIZZ’

LIZZ is in vrijwel alle landen ingezet. Voor meerdere landen kon niet worden voldaan aan de noodzakelijke randvoorwaar-den, onder andere op het gebied van bandbreedte en soepele internettoegang. Hier wordt in 2009 verder aan gewerkt.

Continue aandacht voor een effectieve en efficiënte organi-satie.

ZOA heeft een kwaliteitsslag gemaakt voor wat betreft de in-terne organisatie. Door middel van een impactstudie zal ZOA na een paar jaar de kwaliteit van de organisatie evalueren.

HetZOAInterneBeheersingsModel(ManagementandControlFramework)wordtvollediggeïmplementeerd.

Het Management and Control Framework functioneert goed. De ISO-certificering is daarvan het sluitstuk.

Doelstellingen voor 2009• ZOAzaldeISO-certificeringvoorbereidenvandelandenkantorenindelandenwaarZOAactiefis.• ZOA zal hetPMEkaderdoorontwikkelen,door specifiekedoorvertaling in sectorspecifiekbeleid(onderwijs,voedselzekerheid,etc.)

• ZOAzalhetorganisatiebredeextranetLIZZendebijbehorendetechnischerandvoorwaardendoor-ontwikkelen.

• NuhetInterneBeheersingModelvolledigisgeïmplementeerd,isdegroteuitdagingomdezeopni-veau te houden. Door gerichte training en ondersteuning van de landenprogramma’s worden landen gestimuleerd hun financiële zaken zelfstandiger te organiseren.

• Deinterneauditafdelingzaleenvolledigecontroleuitvoerenopdeorganisatie.Hieropkandeex-terne accountant steunen. Dit moet leiden tot minder accountantskosten in 2010.


5. Fondsenwerving en voorlichting


Inleiding2008 was een jaar van een groot aantal veranderingen binnen de afdeling Fondsenwerving en Voorlich-ting. De afdeling groeide en werd geherstructureerd. Die groei in fte´s was nodig om te kunnen aanslui-ten bij de groei van inkomsten en bij ZOA´s ambitie om in meer landen met grotere landenprogramma´s te gaan werken. Met de herstructurering werd een helderder onderscheid gemaakt tussen de taken en verantwoordelijkheden. Er zijn subafdelingen benoemd die elk een eigen fondsenwervings- en voorlich-tingsdoel hebben. De afdeling bestaat nu uit vijf units: de unit particulieren, unit campagnes en evene-menten, unit bedrijven, unit institutionele donoren en partners en de unit communicatie. De afdeling groeide van 20 naar 26 medewerkers. De uitbreiding van de menskracht van de afdeling was nodig om de voorlichtingsdoelstellingen te realiseren. De afdeling is goed door alle veranderingen heen gekomen. De nieuwe medewerkers zijn inmiddels goed ingewerkt en hebben hun plek snel ge-vonden. Aan het einde van het jaar werd de dreiging van de kredietcrisis ook op de afdeling Fondsenwerving en Voorlichting voelbaar. We zijn heel dankbaar dat we – ondanks de kredietcrisis en in een periode van veranderingen voor onze afdeling – de begroting hebben gehaald.

5.1 FondsenwervingDe achterban van ZOA wordt onderverdeeld in:• Particulieren• Kerken• Scholen• Bedrijvenenvermogensfondsen

5.1.1 ParticulierenZOA wordt gesteund door een trouwe achterban van donateurs, vrijwilligers en collectanten. ZOA heeft 59.000particulieredonateurs,onderwie4.400nieuwedonateursen30.000vrijwilligers(inclusiefcol-lectanten).ZOAisdankbaarvoordezegroteentrouweachterban.In 2008 kreeg ZOA, door het uitvoeren van een donateuronderzoek, een beter beeld van de manier waarop haar achterban tegen de organisatie aankijkt. Op basis van de informatie uit focusgroepen stelde de afdeling Fondsenwerving en Voorlichting een enquête op voor de achterban. Deze enquête werd naar 4.500 mensen gestuurd. In 2009 zal ZOA de resultaten analyseren en waar nodig het beleid aanpassen.

ZOA´s achterban kan op verschillende manieren op de hoogte blijven van het werk van de organisatie. De afdeling Fondsenwerving en Voorlichting publiceert vijf keer per jaar het ZOA-Magazine Nieuws en twee keer per jaar het ZOA-Magazine. Daarnaast wordt zeven keer per jaar een nieuwsbrief per e-mail verzonden. In 2008 is een lezersonderzoek uitgevoerd. Uit het onderzoek kwam naar voren dat de achterban een positief beeld heeft van ZOA. Verder blijkt dat mensen meer geïnteresseerd zijn in het persoonlijkeverhaalvaneenvluchtelingofvaneenZOA-medewerkerdaninartikelendiedecontextschetsen. Bovendien willen lezers graag concrete resultaten zien. De achterban gaf daarnaast duidelijk aan dat de manier waarop zij worden aangesproken in mailings, bepaalt of zij wel of niet geven. ZOA zal de uitkomsten meenemen in de evaluatie van de verschillende communicatie-uitingen.

5.1.2 Campagnes en evenementenZOA organiseerde voor de tweede maal Walk4Water en was voor de derde keer medeorganisator van het wereldaidsdagconcert Red Ribbon. Daarnaast organiseerde ZOA weer de jaarlijkse huis-aan-huis collecte, waren de ambassadeurs voor ZOA actief en was ZOA betrokken bij de campagne Act Positive. Ook was ZOA met informatiestands en activiteiten aanwezig bij Opwekking, de EO-jongerendag en de Wegwijsbeurs.

5. Fondsenwerving en voorlichting


Evenement Aantal mensen bereikt Opbrengst

Walk4Water 515.000 €350.000

Opwekking 10.000

EO-jongerendag 30.000 bezoekers

Wegwijsbeurs 25.000 bezoekers

Red Ribbon 500 bezoekers, 75 deelnemers aan workshops.

Bijna 20.000 vrijwilligers zijn in 2008 de straat op gegaan voor ZOA´s jaarlijkse huis-aan-huis collecte. De opbrengst van de collecte was € 1.036.000.

ScholenSteeds meer protestants-christelijke scholen zijn betrokken bij het werk van ZOA. De scholen en leer-lingen tonen hun betrokkenheid op verschillende manieren. In het onderstaande schema ziet u hoeveel scholen en leerlingen zich hebben ingezet voor ZOA en op welke manier zij dat hebben gedaan.

Soort actie Aantal betrokken scholen Aantal betrokken leerlingen

Wandelen voor Water 16 basisscholen 580 leerlingen

WW Kidz 29 scholen 1.450 leerlingen

Just Care 12 scholen 2.400 leerlingen

Actie voeren 24 scholen voor voortgezet onderwijs 24.000 leerlingen

Andereactie(o.a.kruidno-tenverkoop,´bidenwerk´)

54 basisscholen 7.000 leerlingen

Scholenreizen Driestar naar Noord Uganda, 2 scholen naar Thailand

KerkenDe kerken zijn trouw geweest in hun ondersteuning van ZOA. Bij de noodhulpcampagne is er vanuit de kerken massaal gegeven. Er zijn 684 kerken actief bij ZOA betrokken. Deze kerken dragen bij aan de huis-aan-huis collecte of sparen voor specifieke projecten in de programmalanden. De financiële ondersteuning vanuit de kerken is in 2008 toegenomen.

5.1.3 BedrijvenBinnen ZOA´s achterban kan een vierde groep worden onderscheiden: bedrijven en vermogensfondsen. ZOA´s Business Network is opgezet om banden te smeden tussen ondernemers in Nederland en ZOA´s doelgroep in het Zuiden. Zo kunnen zakenrelaties van ZOA meer betrokken worden in het werk van ZOA in de verschillende landen.

ZOA Zakelijk / Business Ambassadors In het afgelopen jaar brachten leden van het Business Network bezoeken aan Cambodja en Liberia. Drie jaar ondersteuning van projecten in Cambodja door verschillende ondernemers heeft de levens van duizenden mensen weer op de rails gezet. De start van het nieuwe programma in Uganda is voor een groot deel mogelijk gemaakt door een ondernemer. Ook bij de start van het programma in Congo zijn gesprekken gevoerd met ondernemers voor de financiering van dit programma. De fondsenwervende doelstellingen van het Business Network voor 2008 zijn behaald.In het voorjaar van 2008 is er een evaluatie van het Business Network uitgevoerd. In het najaar werd over de uitkomsten van die evaluatie gediscussieerd met de betrokken ondernemers. Er is besloten dat ondernemers in het vervolg een rol zullen vervullen aan de financieringskant van het project, terwijl de ZOA in de programmalanden zich bezighoudt met de inhoudelijke invulling van projecten. Zo worden de activiteiten van ZOA Zakelijk meer in lijn gebracht met de bestaande programma´s in de landen. De gewijzigde afdeling is omgedoopt tot Business Ambassadors.

VermogensfondsenZOA onderhoudt een aantal langlopende samenwerkingen met enkele Nederlandse vermogensfond-sen. Waar mogelijk probeert ZOA de contacten met deze fondsen te versterken en uit te bouwen.

Major donors (grote gevers)In 2008 is door ZOA onderzocht of major donors een afwijkende informatiebehoefte hebben. Dat is niet gebleken. De major donors zijn in belangrijke mate tevreden over de manier waarop zij worden


geïnformeerdoverhetwerkvanZOAinhetveld.ZOAblijftsteedswerkenaanhet(ver)bindenvanhaardonateurs, onder wie de grootste gevers. Binnen het ZOA Business Ambassadors zal in 2009 ook aandacht worden besteed aan het opzetten van relatiebeheer voor vermogende Nederlanders.

5.1.4 Institutionele donoren & partnerorganisatiesDebelangrijkstedoelstelling vandeunit InstitutioneleDonoren&Partnerorganisaties (ID&P) is hetverwerven van financiering van overheden en partnerorganisaties. De drie kerntaken van ID&P zijn • hetverbeterenvanacquisitieinenvoordeprogrammalanden;• hetverrichtenvankwaliteitscontrolevanvoorstellenenrapportages;• hetonderhoudenvancontactenmetdonorenenpartnerorganisatiesinEuropa.

Verbeteren van acquisitie in en voor de programmalandenIn de meeste programmalanden van ZOA is in 2008 gewerkt aan het opstellen van landenspecifieke acquisitiestrategieën. Veel tijd is besteed aan het begeleiden van de landenkantoren bij het aanvragen van subsidie bij partnerorganisaties en bij institutionele donoren. Als projectvoorstellen worden afgewe-zen, inventariseert de afdeling wat er moet worden verbeterd.

In juni is een vierdaagse training gegeven in Uganda voor ZOA-medewerkers en collega-organisaties uit de regio. In Noord-Sudan heeft Reinier van Weelden, student bedrijfskunde aan de VU, een onderzoek gedaan naar de relatie tussen NGO´s en donoren. Het onderzoek geeft goed weer hoe donoren tegen organisaties als ZOA aankijken en biedt zeer bruikbare aanknopingspunten om de relatie met donoren te versterken.

Verrichten van kwaliteitscontrole van voorstellen en rapportagesIn samenwerking met de afdeling Financiën zijn nieuwe checklisten ontwikkeld om na te kunnen gaan of donorrichtlijnen goed zijn nagevolgd. Deze checklisten worden in 2009 breed in de organisatie in-gevoerd. Daarnaast is in 2008 gestart met het herzien van het handboek voor inkooprichtlijnen, geba-seerd op de recente eisen van diverse institutionele donoren.

Onderhouden van contacten met donoren en partnerorganisatiesIn 2008 zijn contacten gelegd of verdiept met institutionele donoren in onder andere Den Haag, Brus-sel, Geneve en Washington. Ook zijn in diverse programmalanden de vertegenwoordigers van donoren bezocht. ZOA is volop actief geweest binnen EU-CORD, een netwerk van achttien christelijke organi-saties in Europa, in de werkgroep Institutionele Donoren. 2008 stond in het teken van het versterken van de relatie met donoren in Washington en Geneve. In Washington zijn besprekingen gehouden met USAID en met OFDA, de noodhulpafdeling van USAID. Daarnaast zijn nieuwe contacten gelegd met BPRM, de vluchtelingenafdeling van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken. In Geneve heeft ZOA besprekingen gehouden met de UNHCR en de UNDP – VN-organisaties gericht op vluchtelingenproblematiek, crisispreventie en wederopbouw. DaarnaastiseenverkennendgesprekgevoerdmetdeICVA(InternationalCouncilofVoluntaryAgen-cies),eennetwerkvanNGO´senaanspreekpuntvoordeveleVN-organisaties.

Acties derden Onder acties derden vallen fondsenwervende acties die door andere organisaties, zoals EO Metterdaad, Happy Gift en Wilde Ganzen, zijn georganiseerd en waarvan de opbrengst voor ZOA is bestemd. In de Jaarrekening vindt u de opbrengsten van de acties derden apart vemeld.

5.2 VoorlichtingZOA is in 2008 gestart met het opzetten van een ambassadeursnetwerk om de binding met de ach-terban te vergroten. Daarnaast geeft het ambassadeursnetwerk de achterban de gelegenheid om zich op een andere manier in te zetten dan alleen door het geven van geld. Via het netwerk kunnen mensen zich voor vluchtelingen en ontheemden inzetten met hun tijd, kennis en talenten. Een ambassadeur is namelijk in zijn of haar eigen netwerk actief door voorlichting te geven over armoede en ongelijkheid. Daarnaast initieert een ambassadeur fondsenwervende acties. Het netwerk is in 2008 van start ge-gaan. Het benodigde onderzoek en het vervaardigen van alle materialen kostte meer tijd dan gepland, zodat de werving van ambassadeurs pas aan het eind van 2008 op gang is gekomen. Het netwerk zal tot en met 2010 verder worden uitgebreid.


Omschrijving Doelstellingen 2008 Daadwerkelijk 2008 Doelstellingen 2009

Junior ambassadeurs 200Direct bereik: 4.500Indirect bereik: 1.800

21Direct bereik: 472Indirect bereik: 189

400Direct bereik: 9.000Indirect bereik: 3.600

Jongeren ambassadeurs 24Direct bereik: 2.000Indirect bereik: 8.000



Volwassen ambassadeurs 69Direct bereik: 9.000Indirect bereik: 60.000



Zakelijke ambassadeurs 6Direct bereik: 60

4Direct bereik: 40

12Direct bereik: 120

Totaal 299Direct bereik: 15.560Indirect bereik: 69.800



In 2008 is de bewustwordingscampagne Act Positive gestart. Dit is een campagne om jongeren meer bewusttemakenvandeHIV/Aidsproblematiekenomhentemobiliserenomhetthemanadrukkelijkerop de agenda van de EU te krijgen. Act Positive is een samenwerkingsverband van Tear, Woord & Daad, ZOA, Kinder Nothilfe en Acet. De vijf organisaties organiseren jaarlijks samen een jeugdconferentie. In 2008 vond deze conferentie plaats in het Duitse Duisburg. Ruim tweehonderd jongeren waren hierbij aanwezig. Twee ZOA-mede-werkers uit Zuid Sudan gaven workshops tijdens de conferentie.

5.3 CommunicatieNaast algemene informatie over ZOA die alle belanghebbenden ontvangen, zoals de jaarrekening en het magazine, worden specifieke groepen van specifieke informatie voorzien. Zo ontvangen kerken die een speciaal project sponsoren een op maat gesneden rapportage. De middelen die voor de deze com-municatiewordengebruikt zijnondermeer: internet (websitewww.zoa.nlene-mail),nieuwsbrieven,folders, persberichten, jaarverslag en magazines.De informatieverstrekking vindt niet alleen schriftelijk maar ook mondeling plaats. Kerken en scholen worden bezocht en geïnformeerd over het werk van ZOA. Bedrijven worden uitgenodigd om program-ma’s van ZOA te bezoeken en krijgen daar nadere informatie over de projecten die ze steunen.

De unit communicatie valt onder de afdeling voorlichting. De unit heeft een tweeledige doelstelling. In de eerste plaats stelt de unit zich ten doel om de achterban bewust te maken, te inspireren en te mobiliseren.Daarnaastondersteuntdeunitcommunicatiedeandereunits(particulieren,campagnesenevenementen,bedrijveneninstitutioneledonorenenpartners)bijdefondsenwerving.Zodenktdeafdeling Communicatie mee met HRM in het kader van arbeidsmarktcommunicatie, werkt samen met MP4 in het kader van beleid rond zichtbaarheid en interne communicatie, ondersteunt het MT bij crisis-communicatie en denkt mee met de landenkantoren bij internationale communicatie.

5.3.1 NoodhulpcampagnesIn 2008 heeft de afdeling Fondsenwerving en Voorlichting twee noodhulpcampagnes opgezet; voor Myanmar(derampnadeorkaanNargis)enCongo.Hiervoorisveelgeldopgehaald,daarnaastwerdook veel media-aandacht gegenereerd.Samen met Woord en Daad, Tear, Dorcas en Red en Kind organiseerde ZOA ook een noodhulp-campagne voor Congo. De inkomsten hiervan vielen wat tegen ten opzichte van de opbrengst van de campagne die werd gevoerd voor de slachtoffers van Nargis. Wel was er veel media-aandacht voor de campagne voor Congo.

5.3.2 ArbeidsmarktcommunicatieIn 2008 is onderzocht hoe de arbeidsmarktcommunicatie van ZOA kan worden verbeterd. Onder de landendirecteuren is navraag gedaan over de werving van werknemers voor hun landenkantoren. Verder is er gekeken naar welke veranderingen op de website nodig zijn om de potentiële werknemer enthou-siast te maken om te solliciteren bij ZOA. In 2009 zal samen met HRM gewerkt worden aan verdere verbetering van de arbeidsmarktcommunicatie. Hierbij zullen de website, advertentieopmaak en adver-tentiemedia geëvalueerd, en zonodig aangepast, worden.


5.3.3 MediabeleidZOA stelt zich enerzijds pro-actief op om de media bijvoorbeeld van informatie te voorzien over de op-laaiende burgeroorlog Sri Lanka. Zo waren de landendirecteuren van Myanmar, Congo en Sri Lanka beschikbaar om de media van informatie te voorzien. Dit leidde tot media-aandacht in onder andere de NRC, Trouw, het Nederlands Dagblad, het Reformatorisch Dagblad, radio 1 en radio 5, EO en Dagblad de Pers. Voordat ZOA met informatie naar buiten treedt, wordt overleg gevoerd tussen de afdeling Fondsenwer-ving en Voorlichting, met programmamedewerkers en met het landenkantoor.Anderzijds stelt ZOA zich juist reactief op tegenover de media. Bijvoorbeeld als de veiligheid van de doelgroep of de medewerkers in één van de programmalanden in het geding is. De afdeling Fondsen-werving en Voorlichting bereidt zich dan wel voor, voor het geval dat media zelf contact zoekt. ZOA heeft vaak met noodsituaties te maken. Om richting de media consistent te communiceren in gevallen van natuurrampen of plotseling oplaaiend geweld, heeft ZOA een noodhulpprotocol.

5.3.4 Kwaliteit, transparantie en klachtenZOA-Vluchtelingenzorg heeft kwaliteit en transparantie hoog in het vaandel staan. ZOA heeft het CBF-keurmerken is lidvandeVerenigingvanFondsenwervende Instellingen(VFI).ZOAonderschrijftdegedragscode fondsenwerving van het VFI. Donateurs van ZOA kunnen via een antwoordkaart of via de website eenvoudig aangeven of en zo ja, welke, post men wil ontvangen. Verantwoording over bestedingen en resultaten gebeurt via de website, nieuwsbrieven en het jaarver-slag(onlinebeschikbaarenvooriedereenvolledigtoegankelijk).De Belastingdienst heeft ZOA per 1 januari 2008 aangemerkt als Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI).DatbetekentdatgiftenaanZOA-Vluchtelingenzorgkunnenwordenafgetrokkenvandeinkom-sten- of vennootschapsbelasting.

Klachten en klachtenprocedureZOA heeft een klachtenprocedure, in lijn met de eisen die ISO stelt. De procedure is aangescherpt en binnengekomen klachten worden centraal gedocumenteerd. Klachten worden periodiek geanalyseerd en opgevolgd, waar nodig worden procedures aangepast. Het is vastgelegd dat klachten binnen 48 uur worden afgehandeld.

In 2008 registreerde ZOA 41 klachten. Ruim de helft van deze klachten had betrekking op een door ons uitgevoerde schriftelijke enquête. Door een selectiefout heeft een aantal respondenten deze enquête dubbel ontvangen. Dit leverde 12 klachten op. Andere respondenten vonden de anonimiteit van de enquêteonvoldoendegewaarborgd.DebetreffendedonateurshebbeneenexcuusbriefvanZOAont-vangen. De leerpunten worden meegenomen bij een volgende enquête. De overige klachten betroffen voornamelijk de wijze waarop ZOA haar fondsen werft. Met de donateurs die deze klachten indienden, is telefonisch contact opgenomen om de werkwijze van ZOA nader toe te lichten. Klachten vormen belangrijke input voor de ontwikkeling van het fondsenwervingsbeleid van ZOA.

5.3.5 LobbyZOA wil haar doelgroep op verschillende manieren ondersteunen. Eén van die manieren is lobby richting de EU en richting de Nederlandse overheid voor vluchtelingen en ontheemden. Een aantal landen heeft te maken met structurele problemen die het beste vanuit diplomatieke hoek opgelost kunnen worden. Een voorbeeld van een indirecte en spontane manier van lobby voor ontheemden was de reis van de fractievoorzitter van de ChristenUnie, Arie Slob, naar Ethiopië. Slob was door ZOA uitgenodigd om een aantal projecten in Ethiopië te bezoeken om zo te zien wat er is gedaan met de opbrengst van Walk4Wa-ter in 2007. Arie Slob schrok van de situatie van de ontheemden en van de Somalische vluchtelingen in Ethiopië en heeft hierover met minister Koenders van Ontwikkelingssamenwerking gesproken.


5.4 Evaluatie doelstellingen Fondsenwerving & Voorlichting 2008In het jaarverslag over 2007 zijn een aantal doelstellingen voor 2008 benoemd. In onderstaand schema wordt aangegeven in hoeverre ZOA erin is geslaagd om deze doelstellingen te bereiken.


Algemeen

ZOA voorziet in de randvoorwaarden voor effectieve fond-senwerving. Deze randvoorwaarden bevatten: communicatie-uitingen, ICT en personeel.

De randvoorwaarden voor de afdeling zijn goed. De website is verbeterd, het communicatieprotocol is klaar en de afdeling heeft voldoende medewerkers.

ZOA zal verschillende nieuwe communicatiemiddelen inzetten in 2008, zoals benoemd is in het nieuwe fondsenwervings-plan. Event marketing zal worden uitgebreid.

In 2008 heeft ZOA gebruik gemaakt van online banners als communicatiemiddel en van Google Adwords, waardoor men-sen de organisatie gemakkelijker online kunnen vinden. ZOA bereikte nieuwe doelgroepen door te adverteren in Trouw en Intermediair. Event marketing is nog in ontwikkeling.

ZOA stelt zich ten doel om ten minste 299 ambassadeurs te werven voor de Doe Recht campagne in 2008.

Er waren op 31 december 2008 in totaal 65 ambassadeurs geworven.

De afdeling Fondsenwerving zal, in samenwerking met de afdeling HRM, een arbeidsmarktcommunicatieplan opstellen om de werving van personeel systematischer te benaderen. • ZOAzalactiefcommunicerenmetrelevanteuniversiteiten

en hogescholen voor de werving van jong, gekwalificeerd personeel.

• Hetarbeidsmarktcommunicatieplanzalookmeerervarenmensen aanspreken.

Aan het arbeidsmarktcommunicatieplan wordt nog gewerkt. Via een aantal universiteiten en hogescholen konden een aantal trainees worden uitgezonden naar programmalanden. ZOA blijft zoeken naar alternatieve manieren van werven, onderanderedoorgebruiktemakenvannetwerkenvan(ex-)personeelsleden en collegaorganisaties. De personeelsadvertenties van ZOA zijn, door een verbeterde opmaak, aangepast.

ZOA Zakelijk

ZOA wil ZOA Zakelijk een meer prominente en geïntegreerde rol geven binnen de gehele ZOA organisatie.

Op basis van de evaluatie is besloten om de rol van het Business Network te wijzigen. Er is nagegaan op wat voor manieren ondernemers projecten kunnen financieren en hoe zijhunkennisenexpertisekunneninbrengen.HiervoorishetZOA Business Ambassadors concept gestart.

Institutioneel Donor Management

ZOA versterkt de acquisitiecapaciteit van de program-malanden; alle programmalanden moeten eind 2008 een strategisch donorplan hebben.

Voor 9 programmalanden zijn donorplannen inmiddels afgerond.

ZOA versterkt de banden met institutionele donoren en partners; alle accreditaties zijn vernieuwd.

Alle accreditaties werden vernieuwd en banden met donoren en partners zijn verdiept

5.5 Doelstellingen voor 2009

Algemene doelstellingen• DeafdelingFondsenwervingenVoorlichtingwilzich in2009richtenopeffectievetimemanage-

ment, waarbij deze afdeling - waar veel nieuwe ideeën leven - gericht blijft op het realiseren van het jaarplan.Alserzichrampenvoordoen,waaropdeafdelingflexibelmoetinspelen,wilFondsenwer-ving en Voorlichting investeren in het inhuren van freelancers, zodat het jaarplan gerealiseerd kan worden.

• DeafdelingFondsenwervingenVoorlichtinghooptinaanmerkingtekomenvoorstructurelefinan-ciering vanuit het ministerie van Buitenlandse Zaken en vanuit de EU voor het evenement Walk4Wa-ter om daarmee voorlichtingsactiviteiten voor een langere termijn te financieren.

• DeafdelingFondsenwervingenVoorlichtingwileenzogenaamdefundingstrategieopstellen.Dezestrategie geeft aan hoe de ontvangen particuliere middelen worden toebedeeld aan de program-malanden van ZOA.

ZOA Zakelijk / Business Ambassadors• HetZOABusinessAmbassadorswildooreeninkomstengroeimeebouwenaaneensterkerZOA.Er

zal contact gelegd worden met ondernemers, onder andere door intensiever contact met Rotaries, Lions Clubs en lokale ondernemersnetwerken, maar ook door na te gaan of buitenlandse vermo-gensfondsen zijn te interesseren voor het werk van ZOA.

Institutional Donor Mangement• ZOAstreeftnaareentoenamevan20%vaninkomstenvanuitinstitutioneledonorenenpartnersennaartoegangtottenminstetweenieuwebudgetlijnen/fondsen.


CBFHet CBF-percentage over 2008 was 15,3% ten opzichte van 16,0% in 2007. Deze verbetering wordt veroorzaakt doordat met een geringe verhoging van de kosten aanmerkelijk meer geld is opgehaald.

Eén van de collectanten beschrijft een bijzondere ervaring.

Ik collecteerde op een avond in een heel gewone wijk in Zwolle. Een wijk bestaand uit eenvoudige rijtjeshuizen. Een wijk die uitstraalt dat de mensen hard voor hun geld moeten werken. Veel mensen gaven aan dat ze helaas niets voor de collecte konden missen. Het leek erop dat de collecte deze avond niet veel zou opleveren.

Ik belde aan bij een van de laatste huizen in de straat. Een donker getinte vrouw kwam aan de deur. Ik vertelde haar dat ik collecteerde voor ZOA en ik vertelde iets over wat de organisatie doet. Ze keek me nog eens aan, wachtte even en zei toen dat ze had gespaard voor arme mensen. Ze vroeg me of ik zeker wist dat het geld goed terecht zou komen. Ik zei dat ik vertrouw op de informatie die ik van ZOA krijg. `Ik ken ZOA een jaar of vijftien en ik heb er alle vertrouwen in dat ZOA goed werk doet´ voegde ik eraan toe.

´Wilt u even wachten?´, vroeg de vrouw. Ze ging het huis weer in, de trap op. Even later kwam ze weer beneden, met een plastic zak vol munten van vijf en tien cent. Ze haalde ook nog een potje met munten uit het huis en deed dat in de zak. Ze gaf de zak aan mij en ik voelde hoe zwaar die was. Vol verwachting keek ze me aan. ́ Dit is voor de mensen die moesten vluchten´, zei ze. Toen ik thuiskwam, telde ik het geld. Al die kleine muntjes kwamen samen op een bedrag van 93 euro en 77 cent. Geld dat na lang sparen met groot vertrouwen door deze vrouw aan ZOA werd toevertrouwd. In haar gift voelde ik haar oprechte liefde en zorg voor anderen. Haar gebaar raakte me: Gods liefde heb ik erin gezien.

Bijna 20.000 vrijwilligers hebben in 2008 voor ZOA gecollecteerd. De opbrengst van deze huis-aan-huis collecte was € 1.036.000. Achter dat bedrag gaat grote betrokkenheid van mensen schuil. De betrokkenheid van de collectanten die in hun vrije tijd de huizen langs gaan om geld op te halen voor vluchtelingen en ont-heemden. En betrokkenheid en vrij-gevigheid van mensen die iets willen geven voor mensen die het slechter hebben.


6. Ondernemingsraad


ZOA heeft sinds 1996 een ondernemingsraad met vijf leden. Drie van de vijf leden werken op het hoofdkantoor in Apeldoorn, twee leden wonen en werken het buitenland en vertegenwoordigen de werknemers in Azië en Afrika. Alle vacatures voor de OR waren in 2008 voor het eerst sinds lange tijd vervuld. De ondernemingsraad overlegt eens per maand met de directie.

Gedurende het jaar werden diverse zaken met de algemeen directeur besproken:• ZOAIdentiteitsdocument• HetnieuweGovernancemodel• HetnieuweHRMbeleid• Jaarrekening2007endebegroting2009

In december werd een personeelstevredenheidsonderzoek uitgevoerd onder het personeel in Apeldoorn en onder het management in de programmalanden. Over het algemeen werd de tevredenheid uitge-sproken over het werken bij ZOA. Wel werd aandacht gevraagd voor persoonlijke ontwikkeling en voor het belang van het voldoende delen van informatie over zaken binnen de organisatie.

De ondernemingsraad in 2009 De activiteiten van de ondernemingsraad worden bepaald door wat er in de organisatie gebeurt. Er zijn geen specifieke thema’s benoemd of gepland voor het komende jaar. De OR blijft met het management van gedachten wisselen en hoopt ook voor 2009 op een construc-tieve samenwerking.


7. Verslag van de Directie & Raad van Toezicht


2008 was een succesvol jaar voor ZOA. Een jaar waarin ingezette veranderingen werden uitgewerkt en waarvan we de positieve effecten zagen. In 2008 formaliseerde ZOA het model van besturen en toezicht houden waarmee al sinds een aantal jaren werd gewerkt. Het bestuur kreeg formeel de positie van een Raad van Toezicht. Daarnaast werd de implementatie van het ZOA Beheersings Frameworkafgerondenkoneenverantwoordingsverklaringwordenopgesteld(ziehoofdstuk4).Inhet verslag van de Raad van Toezicht, legt de Raad verantwoording af over de activiteiten in 2008, over de samenstelling van de Raad en over het eigen functioneren.

7.1 Verslag van de directieIn het strategy memorandum Signs of Hope zijn de uitgangspunten voor het werk van ZOA-Vluchte-lingenzorg beschreven. Uit dit document komt het mandaat van ZOA naar voren: ZOA werkt in landen aan wederopbouw. De organisatie wil kwetsbare mensen weer op weg helpen. ZOA verleent soms ook noodhulp. Uiteindelijk is het doel om de activiteiten over te dragen aan lokale organisaties. Door zo het mandaat van ZOA te benoemen, is de organisatie meer gefocust op het toewerken naar de overdracht van de projecten. In Angola kon ZOA op een verantwoorde manier de activiteiten overdragen aan een lokale partner. Daardoor ontstond ruimte om in andere landen aan de slag te gaan. Zo kon ZOA een programma in Myanmar en in Congo opstarten. In Congo zijn enkele jaren geleden al studies uitgevoerd naar de mogelijkheid om daar te werken. We zijn dankbaar dat het in 2008 daadwerkelijk gelukt is om een programma in deze landen op te zetten.

ZOA 35 jaar2008 was ook een jubileumjaar. Met dankbaarheid herdachten we dat ZOA in 1973 werd opgericht. Met twee concerten vierde de organisatie, samen met medewerkers en oud-medewerkers, het 35-jarig bestaan. Het jubileum bood ook een unieke gelegenheid om de achterban te betrekken bij ZOA´s werk.

AchterbanIn het afgelopen jaar heeft ZOA naar meer manieren gezocht om de achterban te betrekken bij de orga-nisatie. Het evenement Walk4Water bood een gelegenheid om de organisatie en de achterban te ver-binden. Daarnaast heeft ZOA middels focusgroepen onderzocht hoe de achterban de organisatie ziet. Uit deze focusgroepen kwam naar voren dat de achterban trouw is in het geven vanuit de overtuiging dat zij geven aan een betrouwbare organisatie. Meer informatie over Walk4Water en de focusgroepen leest u in het verslag van Fondsenwerving en Voorlichting.

ISO-certificeringZOA ontving in 2008 het ISO-certificaat. ZOA hoefde niet veel veranderingen door te voeren om het certificaat te ontvangen. De benodigde kwaliteitsverbeteringen waren in de afgelopen jaren al doorge-voerd. Zo volgde de certificering als een logische afsluiting van een proces van interne kwaliteitsver-betering.

Human Resource ManagementDe ontwikkeling van personeel op het hoofdkantoor en van personeel en management in de landen blijft een speerpunt van de afdeling HRM. In 2008 kregen verschillende medewerkers uit de program-malanden de gelegenheid om op het hoofdkantoor mee te draaien. Ook de uitwisseling tussen de verschillende programmalanden is verder geïntensiveerd. ZOA heeft een pool van ongeveer 25 Short TermWorkers(STW´ers)tothaarbeschikking.In2008koneenaantalSTW´erswordeningezet.Tweekeerperjaarwordentrainingenannexinformatieavondengeorganiseerdomdezemensentebetrekkenbij het werk van ZOA. ZOA wil proactief omgaan met het ontstaan van vacatures. Daarom is er een pool van potentiële kandidaten voor vacatures samengesteld. Zo wordt zo veel mogelijk voorkomen dat er een gat van maanden ontstaat tussen het ontstaan en vervullen van vacatures. Dit is vooral belangrijk voor de voortgang van het werk in de programmalanden. De positieve effecten van dit beleid blijken nu al. Het up-to-date houden van deze pool blijft een voortdurend aandachtspunt. Daarbij is bijzondere aandacht voor de waarde van oudere werknemers. Vijftigplussers vormen een specifieke doelgroep voor werving en via ZOA´s netwerken zijn er een aantal gesprekken gevoerd met oudere kandidaten. Het uitvoeren van de eerste HRM effect studie stond gepland voor 2008. Deze studie is niet uitgevoerd als gevolg van langdurige ziekte van het hoofd HRM. De effect studie staat nu gepland voor 2009.


VrijwilligersVrijwilligers worden ingezet voor de jaarlijkse collecte en voor specifieke werkzaamheden in onze pro-grammagebieden en op het hoofdkantoor. Deze mensen worden geworven uit onze betrokken ach-terban. Per categorie vrijwilligers worden bijeenkomsten georganiseerd voor informatie-uitwisseling, instructie of training. Bij uitzendingen naar het buitenland volgen zij de ZOA Oriëntatiecursus die ook voor alle medewerkers geldt.

De toegevoegde waarde van vrijwilligers voor ZOA is enerzijds de beschikbaarheid van een groot ar-beidspotentieeldienodigistijdenseenkorteperiode(collecte)envoorhelespecialistischefunctiesdieZOAandersrelatiefduurzoumoeteninkopeninverbandmetdetijdelijkheidvandeopdracht(bijvoor-beeldeenspecialistoptelecommunicatiegebiedofeenfinancieelspecialist).

Voor het benaderen van collectanten is een landelijk netwerk opgezet van regiocoördinatoren die weer plaatselijk coördinatoren aansturen. Vanuit het hoofdkantoor krijgen deze vrijwilligers de ondersteuning die zij nodig hebben voor een goede uitvoering van hun werkzaamheden. Daarnaast wordt er vanuit het hoofdkantoor aandacht besteed aan het motiveren van al deze collectanten.

Categorie Aantal vrijwilligers

Vrijwilligers op het hoofdkantoor 30

Collectanten 20.000

Vrijwilligers betrokken bij het organiseren van de huis-aan-huis collecte 550

Vrijwilligers beschikbaar voor het buitenland 25

Uit evaluaties in 2008 is gebleken dat vrijwilligers beschikbaar voor het buitenland meer ingezet zouden willen worden. Aan de andere kant heeft ZOA door de steeds verder gaande professionalisering van de sector steeds minder plaatsen beschikbaar. Met name bij grote noodhulpoperaties blijft de behoefte wel aanwezig, maar deze komen niet vaak voor.

PersoneelswisselingenIn 2008 startte ZOA een programma in de Democratische Republiek Congo. Roelof van Til werd hier aangesteld als tijdelijke landendirecteur. ZOA werkt sinds 2008 in Myanmar samen met Woord en Daad enRedeenKindonderdevlagvanCDN(ConsortiumofDutchNGO´s).CDNwordtaangestuurddoorSimon Langbroek, die voorheen werkzaam was voor ZOA als landendirecteur. Arno Louws vertrok als landendirecteur van Noord-Sudan. Zijn functie is overgenomen door Douwe Slot.

Inter Regional Meetings (IRM) nieuwe stijlHet tweejaarlijkse overleg tussen ZOA in Apeldoorn en de programmadirecteuren is op een andere manier opgezet. De landendirecteuren hebben een nieuwe verhouding tot het kantoor in Apeldoorn, waarbij op basis van gelijkwaardigheid overleg wordt gevoerd over beleid. Het kantoor van ZOA in Apeldoorn is in de eerste plaats dienstbaar aan de landenprogramma´s. Elk ZOA-land kan gebruik maken van een supportteam met een medewerker uit elk van de drie lijnafde-lingen Financiën, Programma´s en Fondsenwerving & Voorlichting. Tussen de landendirecteuren en de directie van ZOA zijn de lijnen korter geworden; de landendirecteur rapporteert rechtstreeks aan de directie.

OnveiligheidZOA heeft steeds meer te maken met toenemende onveiligheid in de landen waar zij werkzaam is. Dat geldt met name in Afghanistan en Sri Lanka. Dat heeft geleid tot het besluit om geen gezinnen meernaardezelandentesturen.Hetveiligheidsbeleidisnogeensextraonderdeloepgenomenenmedewerkershebbenextra trainingontvangen.ZOAwil voortdurendaandachtblijvenbestedenaanrisicobeheersing. We zijn trots op de mensen die ondanks de dagelijkse dreiging hun werk met volle inzet uitvoeren.

7.1.1 Sterktes en Zwaktes, Kansen en BedreigingenIn het kader van de jaarlijkse beoordeling van de positie van ZOA in haar omgeving is een interne- en externeanalysegemaaktomdesterkeenzwakkepuntenvandeorganisatieendekansenenbedrei-gingen uit de omgeving waarin zij werkt in kaart te brengen. Hieronder zijn de belangrijkste punten opgenomen en kort toegelicht.


Sterke punten van ZOA-Vluchtelingenzorg1. Gedegen organisatie: ZOA heeft een goede balans tussen de formele en informele organisatie

waardoor zij slagvaardig kan opereren in landen die onstabiel zijn.2. Eigen uitvoering: doordat ZOA zelf de projecten uitvoert weet zij precies wat er gebeurt in de landen

en is zij in staat om belanghebbenden snel van betrouwbare informatie te voorzien.3. Kennis en ervaring van Institutionele Donoren: Zowel op het hoofdkantoor als in de programmalan-

den wordt contact gehouden met Institutionele donoren waardoor makkelijk toegang wordt verkre-gen tot subsidiegelden.

Zwakke punten van ZOA-Vluchtelingenzorg1. Onvoldoende capaciteit om de Institutionele Fondsen beter te benutten.2. Door de grote focus op de uitvoering van de hulpverlening is er minder aandacht voor de lange ter-

mijn impact.3. Financiering van landenkantoren: er zijn onvoldoende middelen beschikbaar ter dekking van de

algemene kosten van landenkantoren wat ten koste kan gaan van de kwaliteit van de organisatie.

Kansen uit de omgeving1. DestrategievanhetMinisterievanBuitenlandseZaken(Ontwikkelingssamenwerking)inzakefra-

giele staten en de rol van Ambassades in ontwikkelingssamenwerking sluit aan op de wijze waarop ZOA is georganiseerd.

2. Het internationale netwerk van ZOA biedt mogelijkheden om meer fondsen uit het buitenland aan te trekken.

3. Groei van de maatschappelijke aandacht voor efficiency en effectiviteit biedt de organisatie de mo-gelijkheid om zich te onderscheiden.

Bedreigingen uit de omgeving1. De veiligheidssituatie in de landen waar ZOA werkt, beïnvloed de kwaliteit van het werk. Hoe insta-

bieler de politieke situatie is des te moeilijker het wordt om de organisatie effectief en efficiënt te laten functioneren.

2. De beschikbaarheid van goed gekwalificeerd personeel dat in conflictgebieden wil werken is be-perkt.

3. De economische crisis kan gevolgen hebben voor de inkomsten van ZOA en de activiteiten in de programmalanden.

Genomen maatregelen naar aanleiding van de analyse1. De capaciteit van de Institutionele fondsenwerving zal met name in de landen worden versterkt om

de mogelijkheden beter te benutten.2. Samenwerken met andere organisaties op het gebied van fragiele staten om zo meer institutionele

fondsen te werven en kennis op te bouwen. 3. Goede medewerkers behouden door middel van een management development programma en het

starten van een trainee-programma voor schoolverlaters om nieuwe medewerkers aan te trekken.4. Voorbereiden van een bezuinigingsplan voor het hoofdkantoor om te voorkomen dat het activiteiten-

niveau in de landen daalt als gevolg van minder inkomsten in Nederland.

7.1.2 Evaluatie over 2008In het jaarverslag over 2007 zijn een aantal doelstellingen voor 2008 benoemd. In onderstaand schema ziet u in hoeverre ZOA erin is geslaagd om deze doelstellingen te bereiken.

Doelstellingen voor 2008 Doelstellingen behaald

Meer focus op de programmabenadering in de jaarplannen, gericht op het versterken van de cohesie tussen de uitgevoerde projecten.

ZOA heeft in 2008 aandacht gegeven aan het bereiken van meer cohesie tussen projecten. Een voorbeeld daarvan is Liberia, waar ZOA niet langer losse projecten in verschillende gebieden uitvoerde, maar waar de focus in 2008 lag op water- en sanitatieprojecten in de hoofdstad Monrovia.

Explicieteaandachtvoorgroeivandelanden-programma’s(zieookdemeerjarenplanningbijhetfinanciëleverslag).

ZOA stuurt op groei en doet ook aan fondsenwerving met dit doel. ZOA maakt duidelijker onderscheid tussen landen waar groei nodig is en landen waar de activiteiten worden beëindigd.

Meer aandacht voor andere gelijkgestemde organisaties in Nederland en internationaal.

Met name bij het opstarten van programma´s in nieuwe landen zoekt ZOA partnerorganisaties. Voor de opstart in Congo deed ZOA samen met Tear en Tear Fund UK een voorstel. ZOA streeft er naar om dit nog meer te doen.


7.1.3 Doelstellingen voor 2009• ZOAstreeftnaarverderegroeiinzowelbudgetalsprogrammaomvangperland.Degroeidiein2008

is ingezet, wordt doorgezet. ZOA streeft naar een groei van 12,5 procent.• ZOAstreeftnaarvoortgaandemanagementontwikkeling.ZOAwilin2009meertraineesinzetten.

ZOA wil ook de managementteams in de landen trainen en begeleiden om het niveau verder te laten stijgen. Daartoe wordt in 2009 een in 2008 ontwikkeld HRM auditinstrument getest. Daarnaast organiseert ZOA in 2009 twee HRM-conferenties in Azië en in Afrika voor de medewerkers in de programmalanden.

• ZOAstreeftnaarverderesamenwerking,zowelinhetbuitenland(metlokalepartners)alsinEuro-peesverband(metlidorganisatiesbinnenEU-cord).

• ZOAstreeftnaarcontinuekwaliteitsverbetering.ZOAwileenlerendeorganisatiezijn.ZOAzalzichde komende jaren richten op kwaliteitsverbetering in de landen, waarbij er ook ISO-certificering in de landen zal plaatsvinden. Daarnaast zoekt ZOA naar een methodiek om de tevredenheid van de doelgroep te kunnen meten.

7.2 Verslag van de Raad van ToezichtDe belangrijkste mijlpaal in het afgelopen jaar was de omvorming van het bestuursmodel in een Raad van Toezicht model. In een vrij natuurlijk proces werden de nieuwe rollen verdeeld en op 17 juni 2008 werd de Raad van Toezicht geïnstalleerd. De Raad van Toezicht houdt toezicht op de directeur die de eindverantwoordelijkheid draagt. Een audit commissie maakt onderdeel uit van de Raad van Toezicht en beoordeelt onder meer de begroting, de jaarrekening en de wijze waarop de interne beheersing is georganiseerd. Meer informatie over besturen en toezicht houden leest u in paragraaf 4.1.1.

7.2.1 Activiteiten in 2008De Raad van Toezicht vergadert zes keer per jaar.Onderwerpen die binnen de Raad van Toezicht werden besproken waren:• Accountantsevaluatie.ElkevijfjaarevalueertdeRaaddeaccountant,naastdejaarlijkseperiodieke

toetsing. Op basis van de evaluatie in 2008 werd besloten om gebruik te gaan maken van een ander accountantskantoormetmeerexpertiseindeontwikkelingssamenwerking.

• HetHRBeleidsplan.InditplanisveelaandachtvoorhetmanagementenvoordemedewerkersinApeldoorn.DeRaadvroegextraaandachtvoorlokalemedewerkersindelanden.

• Begrotingenjaarrekeningen.DeRaadconstateerdeduidelijkeverbeteringenindetotstandkomingvan financiële- en managementinformatie en stelde vast dat het inzicht in de begroting en jaarreke-ning duidelijk is toegenomen .

• Fondsenwerving:DeRaadheeftmeteenmedewerkervandefondsenwervendeafdelingnagedachtover mogelijkheden om jongeren te binden en de organisatie verzocht om prominenter bij evenemen-ten aanwezig te zijn.

• Overlegmetdeondernemingsraadenmethetmanagementteam.

De Raad constateerde ook verbeterpunten. • Degroeivandeeigen fondsenwervingzoumoeten toenemenommeerbalans tebrengen inde

verhouding tussen eigen fondsen en subsidies van overheden.• DemetingvandeimpactvanZOA´sactiviteitenindeprogrammalandenzoumoetenverbeterenof

meer zichtbaar moeten worden gemaakt.• DecriteriaopbasiswaarvanZOAbesluitomactieftewordenineenlandofomdeactiviteitenineenprogrammalandovertedragen(entry-enexit-criteria)moetenscherperwordengeformuleerd.

7.2.2 Evaluatie eigen functionerenEen keer per jaar reserveert de Raad de agenda voor een evaluatie van het eigen functioneren.

Geëvalueerde punten Geconstateerde aandachtspunten

• Functioneren directeur-bestuurder• Functies van de Raad van Toezicht• Ontvangen managementrapportages• Functioneren accountant en financiën• Visie, beleid, strategie en implementatie• Risicomanagement en aandachtspunten• Frequentie van vergaderen• Reservevorming• Beleid en uitvoering in programmalanden

• De auditcommissie moet worden versterkt• De Raad van Toezicht mag iets meer sturend zijn in het bepalen van de

agenda• Bewuster werken aan de banden met de achterban door de Raad van

Toezicht• Werving van kwalitatief goed personeel in relatie tot de arbeidsvoorwaarden• Binding van de Raad van Toezicht met de organisatie kan nog beter• Ontwikkeling van ZOA-Zakelijk


Voornemens voor 2009De Raad van Toezicht zal in 2009 aandacht geven aan de bij de evaluatie genoemde punten.

7.2.4 Leden van de Raad van Toezicht

Naam Nevenfuncties

Drs. W. Zoeteweij, voorzitter

1 oktober 2000 – 1 oktober 2009, niet herkiesbaar

De heer Zoeteweij is gevestigd als zelfstandig organisatieadvi-seur en heeft de volgende nevenfuncties:•commissarisbijCrystalMarblesBVteAlmere•lidRaadvanAdvies,BisnezmanagementteBergambacht•lidRaadvanToezicht,Gemiva-SVGgroepteGouda•lidTenderboardRijkswaterstaat•lidbestuurstichtingSchreudersGouda

Mw. Mr. R.G. Westerlaken – Loos, Secretaris

1 september 1999 – 1 september 2008, niet herkiesbaar

Mevrouw Westerlaken is burgemeester van Lopik en heeft de volgende nevenfuncties:•vice-voorzitterCDA•voorzitterRaadvanToezichtRevalidatiecentrumHoogstraat

te Utrecht•lidRaadvanCommissarissenHoudstermaatschappijGasbe-

drijf Centraal Nederland te Utrecht•lidRaadvanCommissarissen,PatrimoniumWoonstichting

Veenendaal•bestuurslidChristelijkLyceum,teVeenendaal

Drs. W.J. Adema RA MBA* 1 september 2002 – 1 september 2011, niet herkiesbaar

De heer Adema is voorzitter van de Raad van Bestuur van het Ziekenhuis St. Jansdal te Harderwijk en heeft de volgende nevenfuncties:•bestuurslidCentramedB.A.,OnderlingeWaarborgmaat-

schappij, te Den Haag•bestuurslidstichtingDutchHospitalData,teUtrecht•penningmeesterSt.VermogensbeheerHoogelandZorgte

Beekbergen

J.W. Boogerd* 1 november 2006 – 1 november 2011, herkiesbaar

De heer Boogerd is gepensioneerd bankier en heeft de volgende nevenfuncties:•lidgemeenteraadMaarssen•voorzitterStichtingOntwikkelingsprojectMaarssen-Outjo

Drs. B. Brand 1 september 2008 – 1 september 2013, herkiesbaar

De heer Brand is lid van het College van Bestuur van de Gereformeerde Hogeschool in Zwolle en heeft de volgende nevenfuncties:•BestuurslidStichtingGereformeerdStudentenpastoraat

Zwolle

Mw. Mr. I. Verbeek 1 september 2001 – 1 september 2010, niet herkiesbaar

Mevrouw Verbeek is juridisch adviseur en leidinggevende bij DAS Rechtbijstand.

Ing. K. A.de Vries BEd. 1 december 2007 – 1 december 2012, herkiesbaar

De heer de Vries is docent aardrijkskunde, biologie en techniekopHogeschoolINHOLLAND(Dordrecht)endocentaardrijkskunde Christelijke middelbare school “Prins Maurits” (Middelharnis).Hijheeftdevolgendenevenfuncties:•penningmeesterkiescommissieSGP,Borsele.

Mw. Drs. A.W. Westerveld, arts, MPH

1 januari 2005 – 1 januari 2010, herkiesbaar

MevrouwWesterveldisartsAPGZ(AlgemenePreventieveGezondheidszorg)GGDFryslânteLeeuwarden.

* Lid van Auditcommissie

De nevenfuncties van de leden van de Raad van Toezicht zijn niet strijdig met de belangen van ZOA.

LedenwisselingenDe Raad nam in 2008 afscheid van Renate Westerlaken en verwelkomde Bert Brand. Ingrid Verbeek was gedurende 2008 afwezig vanwege ziekte. Zij hoopt vanaf 2009 weer terug te keren.

Werving, selectie en benoeming van de ledenBij de werving van een nieuw lid voor de Raad van Toezicht, wordt in de eerste plaats een profiel sa-mengesteld op basis van een standaardprofiel en op basis van de wensen die op dat moment leven bij de Raad. Er wordt een selectiecommissie samengesteld die bestaat uit leden van de Raad van Toezicht. Vervolgens wordt de vacature openbaar gemaakt. Met de kandidaten vinden gesprekken plaats tussen de kandidaten en de selectiecommissie en de directie. Op basis van die gesprekken wordt een kandi-daat gekozen en benoemd.


Jaarrekening 2008

Jaarrekening 2008

Algemene ontwikkelingenVanuit financieel perspectief is 2008 een zeer goed jaar geweest. Naast een groei van de inkomsten van 11% ten opzichte van 2007 was ZOA in staat een groter aandeel van de inkomsten rechtstreeks aan de doelgroep te besteden. De in 2007 ingezette weg van lagere fondsenwervingskosten en kosten van Administratie en Beheer kon worden doorgezet in 2008. In verband met de onzekere politieke situatie in Sri Lanka konden niet alle voor wederopbouw gereserveerde gelden worden besteed. Tegelijkertijd werden noodhulp gelden van andere donoren ontvangen die het gedaalde activiteitenniveau compenseerden. Dergelijke situaties maken het werk onvoorspelbaar en hebben een grote invloed op het realiseren van het budget. Het ene moment kunjealsorganisatiewordengedwongenomdeactiviteitentevertragenoftestoppeninverbandmetveiligheid(NoordenZuidSudan),enophetanderemomentkomenonverwachtsgrotefondsenbeschikbaarvoorhulpverlening(Afghanistan).Ditverklaartdan ook de afwijkingen in bestedingen van de landen ten opzicht van het budget. Het gevolg hiervan is dat meer geld in de Fondsen isgeblevendangebudgetteerd.Ditleiddetoteenoverschotopdeexploitatievanbijna€194.000.

Economische crisisIn 2008 heeft ZOA weinig gemerkt van de crisis op de financiële markten. Aangezien ZOA geen effecten in haar bezit heeft is het vermogen niet aangetast. Ook bleven de inkomsten op niveau. Wel verwacht ZOA de gevolgen van de economische crisis in 2009 te merken. In het eerste kwartaal van 2009 staan de inkomsten onder druk. Reeds in december 2008 heeft het management enkele scenario’s ontwikkeld om tegenvallende inkomsten op te vangen. Uitgangspunt is dat eerst wordt bezuinigd op het hoofdkantoor in Nederland en pas in tweede instantie op de bestedingen in de programmalanden. ZOA wil de mensen die écht een crisis meemaken, namelijk zij die niet weten of ze morgen nog iets te eten hebben, zoveel mogelijk ontzien.

Ontwikkeling van het nettoresultaatTenopzichtevanhetbudgetisdeontwikkelingvanhetnettoresultaatalsvolgt(isgelijkaandemutatieindereserves)(*€1.000):

Gebudgetteerd resultaat 405

Lagere kosten in Nederland 182

Lagere onbestemde inkomsten -64

Hogere overige baten 273

Bijdrage landen uit algemene middelen -436

Overige resultaten 32

-13

Gerealiseerd resultaat 392

Ten opzichte van het budget zijn in Nederland minder kosten gemaakt. Dit voordelige verschil van ongeveer € 182.000 is tezamen metdeoverigebaten€273.000(hetsaldovanrentebatenenkoersresultateninNederland)ingezetindeprogrammalanden.

30

25

20

15

10

5

02006 2007 2008

12,525 13,212 17,819

3,471 4,461 1,588

5,919 6,006 6,642

x€1.000.000

Subsidies

Acties derden

Eigen fondsenwerving

Overzicht van inkomsten over de laatste 3 jaren

87%

89%

91%

93%

85%

83%

81%

79%

77%

2006 2007 2008

Besteed aan doelstelling


BA

LAN

S P

ER

31

DE

CE

MB

ER

200

8

ACTIVA 31 december 2008 31 december 2007

Materiële vaste activa:

Gebouw 344.764 387.526

Kantoorinventaris en -apparatuur 145.274 176.043

Transportmiddelen in programmalanden 260.664 314.396

750.702 877.965

Voorraden 6.086 307.377

Vorderingen 2.800.354 2.289.094

Liquide middelen 11.737.501 11.020.474

Totaal Activa 15.294.643 14.494.911

PASSIVA 31 december 2008 31 december 2007

Reserves en fondsen

Continuïteitsreserve

Algemeen 2.130.126 1.325.504

Voorfinanciering 1.000.000 907.560

3.130.126 2.233.064

Bestemmingsreserve

Financiering activa 756.788 1.185.342

Programmagarantie 203.711 320.210

Noodhulp 447.338 426.336

Overige 273.665 253.720

1.681.502 2.185.608

Fondsen voor

Opstart landenprogramma 0 7.193

Wederopbouw projecten 769.978 495.523

Noodhulp projecten 2.195.084 2.661.696

2.965.062 3.164.412

7.776.690 7.583.084

Schulden op korte termijn

Belastingen en sociale premies 73.390 66.526

Personeelskosten 94.251 62.942

Vooruitontvangen 4.369.340 4.134.877

Overige schulden en transitoria 2.980.971 2.647.481

7.517.953 6.911.827

Totaal Passiva 15.294.643 14.494.911

Deextrabijdrageaandeprogrammalandenwasnoodzakelijkomdereedsgestarteactiviteitentecontinueren.Doordespecialenoodhulpacties voor Myanmar en Congo kwam minder geld binnen voor andere geplande projecten welke vervolgens uit algemene middelen werden gefinancierd.

In relatie tot de risico’s die ZOA loopt, zijn de reserves aan lage kant. ZOA probeert dan ook jaarlijks uit het nettoresultaat, het overschot of tekort dat resteert nadat aan alle verplichtingen is voldaan, middelen aan de reserves toe te voegen. Het gerealiseerde overschot is dan ook volledig aan de reserves toegevoegd. Zie voor meer informatie de toelichting bij de reserves.

BeleggingenZOA heeft relatief veel liquide middelen. Dit wordt veroorzaakt door vooruitbetalingen van donoren. Aangezien deze op korte termijn moeten worden ingezet voor projecten zijn geen middelen beschikbaar om langdurig te beleggen. Om deze reden is er voor gekozen omtijdelijkovertolligemiddelenopeenrenterekeningbijeenvandetweehuisbankiers(RabobankenINGBank)testallen.Eenuitgebreide beleggingsstrategie is niet noodzakelijk. Wel zijn de banken schriftelijk gewezen op het verantwoord beleggen van de middelen die wij via de renterekeningen ter beschikking stellen.


STA

AT

VA

N B

ATE

N E

N L

AS

TEN

BATEN Werkelijk 2008 Budget 2008 Werkelijk 2007

Baten uit eigen fondsenwerving

Huis aan huis collecte 1.035.838 1.050.000 1.023.082

Nalatenschappen 125.741 200.000 246.282

Contributies, donaties, giften en schenkingen 5.480.240 5.615.000 4.736.476

6.641.819 6.865.000 6.005.840

Baten uit acties van derden 1.587.912 2.403.482 4.460.735

Subsidies van overheden 17.819.470 16.957.997 13.212.097

Overige baten 272.775 0 18.934

SOM DER BATEN 26.321.976 26.226.479 23.697.605

LASTEN Werkelijk 2008 Budget 2008 Werkelijk 2007

Besteed aan doelstellingen

Wederopbouw

Eigenprogramma’s/projecten 15.020.643 20.797.374 14.048.287

Verstrektesteun/subsidiesaanlokalepartners 357.311 0 270.245

15.377.954 20.797.374 14.318.532

Noodhulp

Verstrekte steun via hulporganisatie ter plaatse 2.074.981 1.189.657 1.806.332

Direct verstrekte hulp 4.371.358 1.460.000 3.371.758

6.446.339 2.649.657 5.178.090

Voorbereiding en coördinatie vanuit Nederland 869.248 1.048.167 654.527

Voorlichting/bewustwording 929.479 956.621 610.434

Totaal besteed aan doelstelling 23.623.020 25.451.819 20.761.582

Werving baten

Kosten eigen fondsenwerving 1.016.265 1.143.885 962.406

Kosten acties van derden 97.095 123.213 69.468

Kosten verkrijging subsidies 249.586 210.117 171.973

1.362.946 1.477.215 1.203.847

Beheer en Administratie 1.142.404 1.003.690 1.217.170

SOM DER LASTEN 26.128.369 27.932.724 23.182.599

OVERSCHOT/-TEKORT 193.606 -1.706.245 515.006

Per saldo onttrokken/toegevoegd aan: Werkelijk 2008 Budget 2008 Werkelijk 2007

Fondsen

Hulpverleningsfondsen:

Opstartkosten -7.193 0 1.322

Wederopbouw projecten 274.455 4.322 148.803

Noodhulp projecten -466.612 -2.115.657 -312.326

-199.350 -2.111.355 -162.201

Reserves

Continuïteitsreserves 897.062 452.812 337.560

Financiering activa -428.554 0 293.128

Programmagarantie -116.499 0 -171.194

Noodhulp 21.002 -47.722 -36.007

Overige bestemmingsreserve 19.945 0 253.720

392.956 405.090 677.207

TOTAAL MUTATIE RESERVES EN FONDSEN 193.606 -1.706.245 -515.006


KA

SS

TRO

OM

OV

ER

ZIC

HT Werkelijk 2008 Budget 2008 Werkelijk 2007

Kasstroom uit operationele activiteiten

Ontvangsten

Uit eigen fondsenwerving 6.641.819 6.865.00 6.005.840

Uit acties van derden 1.587.912 2.403.482 4.460.735

Subsidies 17.722.069 16.957.997 12.705.525

Overige 93.387 0 38.784

26.045.187 26.226.479 23.210.884

Betalingen

Programma- en coördinatiekosten 23.068.534 24.495.198 20.541.404

Fondsenwerving. administratie en beheerskosten 2.343.556 3.437.526 2.664.051

-25.412.091 -27.932.724 -23.205.455

Kasstroom uit operationele activiteiten 633.097 -1.706.245 5.429

Kasstroom uit investerings activiteiten

Investeringen in materiele vaste activa -217.361 -461.553

Aanwending voorraden voor projecten 301.291 -228.855

Mutatie geldmiddelen 717.026 -1.706.245 -684.979

Liquide middelen 31 december 11.737.501 11.020.474

Liquide middelen 1 januari 11.020.474 11.705.453

Mutatie geldmiddelen 717.026 -1.706.245 -684.979

De toename van de liquide middelen wordt voornamelijk veroorzaakt door vooruitbetalingen van donoren. Eind 2008 zijn reeds bedragen ontvangen voor projecten die starten in 2009. Daarnaast zijn de bestedingen in 2008 lager dan begroot.

RATIO’S Werkelijk 2008 Budget 2008 Werkelijk 2007

Solvabiliteit 51% 49% 52%

Reserves en fondsen 7.776.690 5.876.839 7.583.084

Totaal vermogen 15.294.643 12.000.000 14.494.911

Liquiditeit 193% 160% 193%

Vlottende activa minus voorraden 14.537.854 11.198.233 13.309.568

Kortlopende schulden 7.517.953 7.000.000 6.911.827

In het budget 2008 werd rekening gehouden met de volledige besteding van gelden die voor Sri Lanka beschikbaar zijn. De activiteiten zullen echter nog doorlopen tot en met 2010. Ten opzichte van 2007 blijven de ratio’s derhalve constant.


Toelichting bij jaarrekening 2008

AlgemeenDejaarrekeningisopgesteldvolgensdeRichtlijn650FondsenwervendeInstellingen(herzienin2007).

VerslaggevingperiodeBij deze jaarrekening is uitgegaan van een verslagperiode van een jaar. Het boekjaar valt samen met het kalenderjaar.

Grondslagen voor de waardering van activa en passiva en de resultaatbepalingAlgemeenDe grondslagen die worden toegepast voor de waardering van activa en passiva en de resultaatbepaling zijn gebaseerd op historische kosten. Voor zover niet anders is vermeld, zijn activa en passiva opgenomen tegen nominale waarde. Ontvangsten en uitgaven zijn toegerekend aan de periode waarop zij betrekking hebben.

Transacties in vreemde valutaTransacties in vreemde valuta zijn omgerekend tegen de geldende wisselkoers per de transactiedatum. Monetaire activa en verplichtingen in vreemde valuta zijn per balansdatum in de functionele valuta omgerekend tegen de op die datum geldende wisselkoers. Niet-monetaire activa en passiva in vreemde valuta’s die tegen historische kostprijs zijn opgenomen, worden naar euro’s omgerekend tegen de geldende wisselkoersen per transactiedatum. De bij omrekening optredende valutakoersverschillen zijn als resultaat in de staat van baten en lasten opgenomen.

Gebruik van schattingenOm de jaarrekening te kunnen opstellen, is het nodig dat de algemeen directeur oordelen vormt en schattingen en veronderstellingen maakt die invloed hebben op de toepassing van grondslagen en de gerapporteerde waarde van activa, verplichtingen, baten en lasten. De daadwerkelijke uitkomsten kunnen afwijken van deze schattingen. De schattingen en onderliggende veronderstellingen worden voortdurend beoordeeld. Herzieningen van schattingen worden opgenomen in de periode waarin de schatting wordt herzien en in toekomstige perioden waarvoor de herziening gevolgen heeft.

AfrondingenDoor afronding op hele euro’s kunnen kleine verschillen voorkomen.

Grondslagen voor de waardering van activa en passivaMateriële vaste activaDe gebouwen, verbouwingen, inventaris, apparatuur en vervoermiddelen in programmagebieden worden gewaardeerd tegen verkrijgings- of vervaardigingsprijs verminderd met de cumulatieve afschrijvingen. Er worden slechts onderhoudsuitgaven gedaan als zij de economische gebruiksduur van het object verlengen. De afschrijvingen worden berekend als een percentage over de aanschafprijs volgens de lineaire methode op basis van de economische levensduur. •Gebouwen : 31/3 %•Verbouwingen : 10 %• Inventarisenapparatuur : 25 %•Transportmiddeleninprogrammagebieden : 331/3 %

VoorradenVoorraden worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs. De verkrijgingsprijs omvat de inkoopprijs en bijkomende kosten, zoals invoerrechten, transportkosten en andere kosten die direct kunnen worden toegerekend aan de verwerving van voorraden. Bij de waardering van de voorraden wordt rekening gehouden met de eventueel op balansdatum opgetreden waardeverminderingen.

Vorderingen en overlopende activaVorderingen worden gewaardeerd op de nominale waarde onder aftrek van een voorziening voor oninbaarheid. Voorzieningen worden bepaald op basis van individuele beoordeling van de inbaarheid van de vorderingen.

ReservesDecontinuïteitsreserveisgevormdomdecontinuïteittewaarborgeningevalvan(tijdelijke)sterktegenvallendeopbrengsten.De beperkte bestedingsmogelijkheid van de bestemmingsreserves is door het bestuur bepaald. Dit is geen verplichting; het bestuur kan deze beperking zelf opheffen.


Overige reserves betreffen reservemiddelen die resteren na de eerder genoemde bestedingen.

FondsenFondsen betreffen middelen die zijn verkregen met een door derden aangegeven specifieke bestemming.

Personeelsbeloningen/pensioenen Verplichtingen in verband met bijdragen aan pensioenregelingen op basis van toegezegde bijdragen worden als last in de staat van baten en lasten opgenomen in de periode waarover de bijdragen zijn verschuldigd.

SchuldenOnderdeoverigeschuldenzijnondermeerdeprogrammaverplichtingenopgenomen.ZOAgaat(subsidie)verplichtingenaanindegebiedenwaarzijwerkzaamis.Vaakbetreftditverplichtingenvoormeerderejaren.Vaneen(subsidie)verplichtingissprakenadathetbestuureenbesluit terzakeheeftgenomenenditkenbaarheeftgemaaktaande (subsidie)ontvanger, veelaldedoelgroepvertegenwoordigd door een lokale organisatie of overheid, waardoor een in rechte afdwingbare of feitelijke verplichting ontstaat. Deze verplichting wordt op de balans als schuld opgenomen wanneer de totale contractwaarde van donoren onvoldoende is om deze programmaverplichtingen te dekken.

Verplichtingen die betrekking hebben op jaren na één jaar na de balansdatum, worden verwerkt onder de langlopende schulden.

Grondslagen voor de resultaatbepalingAlle opbrengsten worden voor het brutobedrag onder de baten opgenomen, tenzij dit hoofdstuk uitdrukkelijk anders vermeldt. Kosten die nodig zijn om bepaalde baten te realiseren, worden in de staat van baten en lasten als last gepresenteerd.

Baten uit eigen fondsenwervingBaten waarvoor een specifieke bestemming is aangewezen, worden apart in de toelichting op de staat van baten en lasten toegelicht. Vandezebatenwordtmaximaal22%aangewendterdekkingvanvoorlichtings-,wervings-,beheer-enadministratiekosten.

NalatenschappenNalatenschappen worden opgenomen in het boekjaar waarin de omvang betrouwbaar kan worden vastgesteld. Voorlopige uitbetalingen in de vorm van voorschotten worden in het boekjaar waarin ze worden ontvangen verantwoord als baten uit nalatenschappen, voor zover deze niet al in een voorgaand boekjaar zijn verantwoord.

Contributies, donaties, giften en schenkingenContributies, donaties, giften en schenkingen worden verantwoord in het jaar waarin zij worden ontvangen, met uitzondering van ontvangsten die kunnen worden toegerekend aan een periode waarin een bepaalde mailingactie heeft plaats gevonden. Giften van een zaak in natura worden gewaardeerd tegen de reële waarde in Nederland.

Baten uit gezamenlijke actiesDe baten uit gezamenlijke acties worden verantwoord in het jaar waarin de omvang betrouwbaar kan worden vastgesteld, met dien verstande dat ontvangen voorschotten in ieder geval worden verantwoord in het jaar waarin ze zijn ontvangen.

Baten uit acties van derdenDeontvangenbijdragenvananderefondsenwervendeinstellingenwordenals‘batenuitactiesvanderden’verantwoordvoorhetdoor de instelling ontvangen bedrag. Verwerking vindt plaats in het jaar waarin de bate uit de actie van derden is ontvangen dan wel door die derde is toegezegd. Onder acties van derden vallen uitsluitend acties waarvoor ZOA-Vluchtelingenzorg geen risico draagt.

SubsidiesSubsidiesExploitatiesubsidieskomentengunstevandestaatvanbatenenlastenvanhetjaarwaarindegesubsidieerdebestedingenkomenofwaarindeopbrengstenzijngederfddanwelhetexploitatietekortzichheeftvoorgedaan.

Subsidies in naturaDe ontvangen subsidies in natura, veelal voedsel en hulpgoederen, worden gewaardeerd tegen de waarde vermeld in het aan de goederen gerelateerde contract. Indien het contract hierin niet voorziet, worden de goederen gewaardeerd tegen de waarde in het economisch verkeer op de plaats van ontvangst. Wanneer aan de goederenontvangst geen contract ten grondslag ligt en een


betrouwbare waardevaststelling ontbreekt, wordt de transactie niet in de staat van baten en lasten verantwoord.

KostenOmdat belanghebbenden ook inzicht willen hebben in de omvang en samenstelling van de kosten van de eigen organisatie, is in de toelichting een specificatie van deze kosten gegeven conform het model C van de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving.

Bestedingen aan doelstellingOnder bestedingen aan de doelstelling wordt verstaan de in het boekjaar betaalbaar gestelde bedragen in samenhang met de doelstellingen en de aan het boekjaar toe te rekenen uitvoeringskosten. In de bestedingen, gepresenteerd onder de doelstellingen wederopbouw en noodhulp, zijn onder meer begrepen subsidies aan lokale partners, ingekochte hulpgoederen en voedsel, kosten van ingezet personeel, transportkosten, lokale huisvestings- en kantoorkosten. Verder zijn daarin ook opgenomen de aanschafkosten van de transportmiddelen, kantoorinventaris et cetera, die na beëindiging van het programma ter beschikking worden gesteld aan de lokale partner.

Kosten fondsenwervende organisatieAlle kosten van activiteiten die ten doel hebben mensen te bewegen geld te geven voor één of meer van de doelstellingen, worden aangemerkt als kosten werving baten. Dit houdt in dat de kosten voor propaganda, publiciteit en public relations tot de kosten van werving baten worden gerekend, tenzij sprake is van voorlichtingskosten. Regelmatig is sprake van gemengde activiteiten: voorlichting en fondsenwerving tegelijk. In die gevallen wordt het deel van deze kosten dat betrekking heeft op de voorlichtingsactiviteit daaraan toegerekend. Op basis van de specifieke voorlichtingsdoelen wordt per situatie vooraf bepaald welke verdeelsleutel wordt gehanteerd.

Kosten beheer en administratieKostenvanbeheerenadministratiezijndekostendieZOA-Vluchtelingenzorgmaaktinhetkadervande(interne)beheersingenadministratievoering en die niet worden toegerekend aan de doelstelling of de werving van baten. In de volgende paragraaf wordt de wijze van toerekening nader toegelicht.

KostentoerekeningKosten worden toegerekend aan de doelstelling, werving baten en beheer en administratie op basis van de volgende maatstaven:

A) Kosteneigenorganisatieinhetbuitenland; De onder deze post verantwoorde bestedingen betreffen met name de personeelskosten van uitgezonden veldwerkers alsmede

dekantoorkosten terplekke.Dezebestedingenhoudendirectverbandmetdeprogramma-uitvoering inde landen (buitenNederland)waarZOA-Vluchtelingenzorgwerkzaamis.Kosteneigenorganisatiebuitenlandwordenvolledigtoegerekendaande doelstelling.

B) KosteneigenorganisatieinNederland.

Onder kosten eigen organisatie in Nederland worden twee soorten bestedingen onderscheiden:B1) Directtoewijsbareuitvoeringskosten Kosten die rechtstreeks verband houden met de uitvoering van de doelstellingen en de volgende direct toewijsbare

uitvoeringskosten: -Voorbereidingencoördinatietenaanzienvanwederopbouw(voornamelijkdekostenvandeprogramma-afdeling,delanden-

supportteams)ennoodhulp(voornamelijkdekostenvandenoodhulpdesk) - De directe kosten in verband met voorlichting en bewustwording - De directe kosten van baten eigen fondsenwerving, acties van derden en subsidies worden direct aan de betrokken post

toegewezen.

B2) Indirecttoewijsbareuitvoeringskosten Hieronder worden verstaan bestedingen die deels, en indirect, toegerekend zijn aan de doelstellingen via bedrijfseconomische

criteria(werkplekken,inzetvanpersoneel,etcetera)envolgenseenbestendigegedragslijn.Dezekostenbetreffendekostenvan de afdelingen directiebureau, bedrijfsvoering, algemene kosten en kosten van het bestuur. Niet toegerekende kosten zijn verantwoord onder de Kosten beheer en administratie.

De kosten die uiteindelijk aan kosten van Beheer en administratie worden toegerekend zijn:


Omschrijving % Toelichting

Kosten van bedrijfsvoering

•algemeen•financiën•facilitairezaken•ICT

10050ratorato

50% is directe ondersteuning landenprogramma’snaar rato van verdeling werkplekkennaar rato van verdeling werkplekken

Personeelszaken 100

Directie 95 5% is verwerving van subsidies

Secretariaat 76 24% is ondersteuning van de fondsenwervende afdeling

Raad van Toezicht 100


Toelichting op de balans per 31 december 2008

Materiële vaste activa

Gebouwen Inventaris en apparatuur

Transportmiddelen

Totaal2008

Totaal2007

Stand 1 januari 2008

Aanschafwaarde 802.147 810.462 700.042 2.312.651 1.851.098

Cumulatieve afschrijving 414.621 634.419 385.646 1.434.686 1.037.407

Boekwaarde 387.526 176.043 314.396 877.965 813.691

Mutaties in de boekwaarde:

Investering 363 170.873 143.270 314.505 461.553

Desinvestering 0 97.144 0 97.144 0

Afschrijvingen 43.125 201.642 197.002 441.769 397.279

Afschrijvingen desinvesteringen 0 97.144 0 97.144 0

Saldo -42.762 -30.769 -53.733 -127.264 64.274

Stand 31 december 2008

Aanschafwaarde 802.510 884.191 843.312 2.530.013 2.312.651

Cumulatieve afschrijving 457.746 738.917 582.648 1.779.311 1.434.686

Boekwaarde 344.764 145.274 260.664 750.702 877.965

De investeringen in 2008 hadden grotendeels betrekking op de vervanging van computerapparatuur en transportmiddelen in het buitenland.

De activa in Nederland hebben voor ongeveer 44% betrekking op de doelstelling en voor ongeveer 56% op de bedrijfsvoering. Activa in de programmagebieden staan 100% ten dienste van de eigen activiteiten gericht op de doelstelling. In totaal is de verdeling als volgt:

Gebouwen Inventaris en apparatuur

Transportmiddelen

Totaal2007

Totaal2006

In gebruik voor de doelstelling 150.428 78.658 260.664 489.750 557.238

In gebruik voor de bedrijfsvoering 194.336 66.616 0 260.952 320.727

344.764 145.274 260.664 750.702 877.965

Deactuelewaardevandegebouwenisop13december2006dooreenonafhankelijketaxateurgetaxeerdop€875.000.

Voorraden

31-12-2008 31-12-2007

Aanschafwaarde 6.086 307.377

Voorzienigheid voor incourantheid 0 0

Boekwaarde 6.086 307.377

Per 31 december 2007 bestonden de voorraden grotendeels uit goederen die direct beschikbaar waren voor de doelstelling in Sri Lanka. De voorraden zijn in 2008 voor hulpverleningsprojecten aangewend.


Vorderingen

31-12-2008 31-12-2007

Nogteontvangengiften/donaties:

- Europese Unie 717.526 731.087

- Ministerie van Buitenlandse zaken 132.906 88.553

- PSO 36.357 0

- VN organisaties 321.390 152.020

- USAID-OFDA 112.625 318.590

-MRRD(AfghaanseOverheid) 759.473 493.563

- Overige Donoren 322.380 286.972

Te ontvangen interest 94.066 79.620

Diverse vorderingen en vooruitbetaalde kosten Programma’s 60.322 48.363

Overige vorderingen en vooruitbetaalde kosten 243.309 90.326

2.800.354 2.289.094

Onderdepost ´Nogteontvangengiften/donaties´staandenogteontvangenbijdragenvandonoren.Dezefinanciëlebijdragenhebben betrekking op al uitgevoerde en door ZOA voorgefinancierde projecten of delen daarvan.

Bij de te ontvangen bedragen van MRRD, gaat het om contractuele voorfinancieringverplichtingen van projecten die uiteindelijk door deWereldbankwordengefinancierd.GeziendecontextwaarbinnenwordtgewerktendetragebetalingenvandeaanAfghanistanbeloofde ontwikkelingshulpbijdragen heeft ZOA deze vordering een hoog risicoprofiel met bijbehorende aandacht gegeven. Vooralsnog is hiervoor geen voorziening voor incourantheid noodzakelijk.

Liquide middelen

31-12-2008 31-12-2007

Saldi in euros

Nederland 9.221.367 8.020.110

Programmalanden 678.529 651.174

9.899.897 84% 8.671.284 79%

Saldi in vreemde valuta

Nederland 320.407 693.616

Programmalanden 1.517.197 1.655.574

1.837.604 16% 2.349.190 21%

Totaal 11.737.501 100% 11.020.474 100%

Het beleid van ZOA is erop gericht om liquide middelen zoveel als mogelijk aan te houden in euro’s. Contracten met institutionele donoren maken het noodzakelijk om met name dollarposities aan te houden. Om die reden is het onvermijdelijk dat koersresultaten ontstaan. Deze hebben echter over het algemeen geen invloed op de bestedingsruimte aangezien de afwikkeling vaak ook in dollars plaatsvindt.

De hoge banksaldi worden veroorzaakt door vooruitbetalingen van enkele grote donoren en het vanwege de politieke situatie vertraagd uitgeven van middelen die voor Sri Lanka beschikbaar zijn.


Reserves en fondsenReservesOverzicht van de mutaties in de reserves

31-12-2007 Toevoegingen Onttrekkingen 31-12-2008

Continuïteitsreserve

Algemeen 1.325.504 804.622 0 2.130.126

Voorfinanciering 907.560 92.440 0 1.000.000

2.233.064 897.062 0 3.130.126

Bestemmingsreserve

Financiering activa 1.185.342 0 428.554 756.788

Programmagarantie 320.210 0 116.499 203.711

Noodhulp 426.336 21.002 0 447.338

Overige 253.720 19.945 0 273.665

2.185.608 40.947 545.053 1.681.502

Reserves algemeen Het beleid van ZOA-Vluchtelingenzorg is erop gericht een reservepositie te handhaven die een gezond tegenwicht biedt aan algemene financiële risico’s van de organisatie en aan de specifieke risico’s van de programma’s die worden uitgevoerd.

Om de risico’s op de korte termijn te dekken, en om zeker te stellen dat de organisatie ook in de toekomst aan haar verplichtingen kanvoldoen,heefthetbestuureenstreefbedragvastgesteldvoordecontinuïteitsreservevanmaximaal100%(VFI-richtlijn‘Goededoelen’:150%)vandejaarlijksekostenvandewerkorganisatie.Ditpercentageisgebaseerdophetrisicoprofielvandeorganisatie,de omgeving waarin zij werkt en de genomen interne beheersingsmaatregelen. Zie voor een nadere toelichting op het risicoprofiel en de interne beheersing het betreffende hoofdstuk in het jaarverslag.

Werkelijk 2008

Berekende reserve

Budget 2009

Berekende reserve

Werkkosten van de organisatie

- Salariskosten Nederland 100% 2.508.533 2.508.533 2.826.000 2.826.000

-Expatsalarissen 100% 1.798.359 1.798.359 2.522.000 2.522.000

- Salarissen lokaal personeel 50% 3.558.569 1.779.285 3.673.000 1.836.500

- Kantoorkosten niet gerelateerd programma

50% 346.925 173.463 304.000 152.000

- Overige fondsenwervingskosten 100% 99.611 99.611 92.000 92.000

Gewenst nivo 6.359.250 7.428.500

Werkelijke continuïteitsreseve 3.130.126 3.130.126

49,2% 42,1%

Survival Ratio in dagen 44 38

Opditmomentheeftdecontinuïteitsreservenogniethetgewensteniveaubereikt.Ookisde‘SurvivalRatio’,hetaantaldagendatde organisatie bij stagnerende inkomsten en gelijkblijvend kostenniveau kan overleven, aan de lage kant. Daarom zullen de komende jarenoverschottenopdeexploitatietengunstevandezereservekomen.

Het niveau van de reserves is een continue aandachtspunt. Het is belangrijk dat ZOA haar beleid blijft toetsen, zowel met het oog op de organisatierisico’s als ook naar aanleiding van de maatschappelijke discussie over vermogens van ´goede doelen´. Op dit moment blijft ZOA ruim binnen de normen die door de VFI zijn gesteld.

ContinuïteitsreserveAlgemeenIn deze reserve worden middelen apart gezet voor zover de totale continuïteitsreserve lager is dan het gewenste niveau. Indien deze reserve het gewenste niveau heeft bereikt wordt het meerdere opgenomen onder de overige reserves.


VoorfinancieringDereservevoorfinancieringisinhetlevengeroepenomdathetregelmatigvoorkomtdatprogramma’sen(deel)projectenmoetenwordengestartzonderdatde(toegezegde)financiëlemiddelenzijnontvangen.Dezereservemaaktvoorfinancieringvanprogramma’sof(delenvan)projectenmogelijk.Per31december2008isdezereservegebruiktvoorprojecteninZuid-SudanenAfghanistan.

BestemmingsreservesOp de bestemmingsreserves rusten geen verplichtingen. De beperkte bestedingsmogelijkheid is aangegeven door het bestuur. Hierna worden de specifieke bestemmingsreserves nader toegelicht.

Financiering activaDeze reserve geeft aan welk gedeelte van het vermogen is vastgelegd in materiële vaste activa en voorraden.Mutaties in deze activaposten leiden tot een wijziging van de reserve financiering activa. De mutatie van de reserve financiering activakomtrechtstreekstengunste/lastevandealgemenecontinuïteitsreserve.

ProgrammagarantieDe door het Bestuur bestemde reserve Programmagarantie heeft betrekking op specifieke programmarisico’s waarvoor een garantie is afgegeven aan het landenprogramma. Programma’s worden door relatief grote donors gefinancierd en het wegvallen van een dergelijke financiering zou, bij het ontbreken van garanties, grote consequenties hebben voor de continuïteit en duurzaamheid van de programma’s. De risico’s kunnen ook te maken hebben met de werkgebieden waarin ZOA actief is. Het is mogelijk om – ook als daarnietdirectexternefinancieringvooris-programma’stochuittevoeren,doorinterne(voor)financieringvanuitdezereserve.

Per 31 december zijn de volgende garanties verstrekt:

2008 2007

Landenprogramma Ethiopië 0 165.000

Landenprogramma Sri Lanka 155.210 155.210

Overige 48.501 0

203.711 320.210

Reserve noodhulpDeze reserve ontstaat op initiatief van het bestuur van ZOA-Vluchtelingenzorg en niet op basis van bestemde giften van begunstigers. De bestemming noodhulp is bewust aan dit deel van het vermogen gegeven omdat noodhulp een kerntaak van de organisatie is. Door deze reserve is ZOA-Vluchtelingenzorg ook financieel in staat om, onafhankelijk van het verloop van noodhulpacties, tijdig te reageren op hulpvragen. Daarbij geldt wel dat financiering vanuit het noodhulpfonds in principe het karakter van voorfinanciering heeft. Achteraf wordt de financiering zoveel mogelijk gecompenseerd door bestemde giften die ZOA ontvangt in het kader van noodhulpacties.

OverigeHieronder zijn de reserves opgenomen die in de landen zijn gevormd ten behoeve van specifieke doelen. Dit betreft met name reservering om vervanging van activa in de toekomst mogelijk te maken.

Analyse van mutaties in de reservesDe toename van de continuïteitsreserve is grotendeels veroorzaakt door een positief operationeel resultaat van € 392.956 en een vrijval van de reserve financiering activa van € 428.554. Van de totale stijging van € 897.062 is € 92.440 toegevoegd aan de voorfinancieringreserve, het restant is aan het algemene gedeelte van de continuïteitsreserve toegevoegd.

FondsenDe fondsen bestaan uit nog te besteden middelen die door begunstigers of donors met een bepaald doel zijn gegeven. Doordat de fondsen van donors niet altijd op gelijkmatige tijden beschikbaar worden gesteld, kan een fluctuerend beeld in het inkomstenpatroon ontstaan. Dat is vooral terug te zien in het vastgelegd vermogen. Om de vluchtelingen toch de beloofde hulp te kunnen bieden, worden overschotten en tekorten zoveel mogelijk verrekend binnen de fondsen en, indien mogelijk, binnen gelijksoortige projecten. Als er dan alsnog een bedrag overblijft, wordt dit ten laste of ten gunste van de reserves gebracht.


31-12-2007 Ontvangengelden

Besteedaan projecten

Bijdrage uitalgemene middelen

31-12-2008

Opstart landenprogramma

Myanmar 7.193 -7.193 0 0 0

7.193 7.193 0 0 0

Wederopbouw projecten

Afghanistan 0 199.858 204.644 10.154 5.368

Angola 0 75.377 75.377 0 0

Burundi 0 0 0 0 0

Cambodja 80.284 61.670 14.550 26.936 154.341

Congo 0 19.000 19.000 0 0

Ethiopië 201.983 360.916 477.328 69.913 155.484

Liberia 0 273.030 344.080 104.205 33.156

Myanmar 0 7.833 0 0 7.833

Sri Lanka 32.844 130.012 135.559 0 27.297

Noord Sudan 0 46.736 116.282 82.109 12.563

Zuid Sudan 908 230.393 260.520 47.089 17.870

Thailand 0 80.525 85.490 4.965 0

Uganda 8.606 452.820 352.528 71.899 180.797

ZOA Zakelijk 147.613 172.600 181.802 0 138.411

Nederland(voorlichting) 23.285 13.573 0 0 36.858

495.523 2.124.344 2.267.160 417.270 769.978

Noodhulp projecten

Afghanistan 48.879 19.124 25.657 0 42.345

Bangladesh 108.527 52.414 133.000 0 27.941

Congo 0 106.048 0 0 106.048

Ethiopië 121.708 17.070 107.040 0 31.738

Pakistan 110.310 0 81.735 0 28.575

Myanmar 0 682.837 188.334 0 494.503

Sri Lanka 2.132.619 16.246 760.230 0 1.388.635

Noord Sudan 93.469 5.574 50.040 0 49.003

Uganda 46.185 11.247 50.000 18.864 26.296

2.661.696 910.560 1.396.036 18.864 2.195.084

Wederopbouw projecten Deze reserve bestaat uit nog te besteden gelden voor programma’s die verkregen zijn uit bestemde giften van particulieren en organisaties of uit subsidies van de overheid tenzij aan deze gelden een contractuele verplichting ten grondslag ligt. Ontvangen maar nog niet bestede middelen zijn in dat geval opgenomen onder de Kortlopende Schulden.

Noodhulp projectenDeze reserve bestaat uit nog te besteden gelden voor noodhulpprogramma’s die verkregen zijn uit bestemde giften van particulieren en organisaties of subsidies van de overheid tenzij aan deze gelden een contractuele verplichting ten grondslag ligt. Ontvangen maar nog niet bestede middelen zijn in dat geval opgenomen onder de Kortlopende Schulden. Deze reserve bestaat voornamelijk uit de ontvangen bijdragen van particulieren voor de noodhulp na de Tsunami. Doordat er voor de korte termijn veel middelen beschikbaar waren uit institutionele bron, is er voor gekozen de opbrengsten uit de noodhulpacties in te zetten op de langere-termijn-hulpverlening (wederopbouwfase)aandeslachtoffers.Hiervoorisgekozenomeenverantwoordebestedingtegaranderen.

Analyse van de mutaties in de fondsenVoor Liberia, Noord-Sudan en Uganda was de respons op acties onvoldoende om de nood te kunnen ledigen. ZOA heeft uit algemene middelen projecten gefinancierd om gemaakte beloften aan de doelgroep na te komen.

In Ethiopië zijn in 2008 water- en onderwijsprojecten gerealiseerd waarvoor de middelen eind 2006 en in 2007 zijn geworven. Uit algemene middelen is een bijdrage gedaan om de projecten duurzaam af te ronden. Het bedrijvenplatform ´ZOA Zakelijk´ heeft haar eigen fonds dat wordt gevoed uit de contributies van de leden en dat wordt aangewend voor projecten waar de leden bij betrokken zijn.


Kortlopende schulden

Belastingen en sociale premiesDeze post betreft nog verschuldigde belastingen en sociale premies per het einde van het verslagjaar.

PersoneelskostenDeze post betreft de verschuldigde bedragen voor vakantiegeld inclusief sociale lasten per het einde van het verslagjaar. De rechten van personeel op de niet nog niet opgenomen vakantiedagen zijn hier als verplichting opgenomen.De pensioenregeling van ZOA-Vluchtelingenzorg is te kenmerken als een beschikbare premieregeling. Daarom is een voorziening conform IAS 271 niet noodzakelijk.

Vooruit ontvangen Donorbijdragen (subsidies)Reeds ontvangen bijdragen die na het verslagjaar worden besteed, zijn hier als een verplichting opgenomen.ZOA-Vluchtelingenzorg heeft deze bijdragen ontvangen op basis van programmavoorstellen en contracten en heeft daarom een bestedingsverplichting. Als ZOA haar verplichtingen niet nakomt, moeten de bedragen aan de donor worden teruggestort.

CrediteurenOnder de crediteuren zijn de reguliere verplichtingen aan leveranciers opgenomen, zowel in de landenprogramma’s als in Nederland.

ProgrammaverplichtingenDeze verplichtingen komen voort uit de risico´s met betrekking tot het implementeren van projecten in gebieden waar ZOA werkt. Verschillendeomstandigheden(veiligheid,weersomstandigheden,gebrekaanhulpbronnen,etc.)kunnenertoeleidendatvertragingoptreedt in de realisatie van de geplande doelen. Dit kan leiden tot een tekort aan beschikbare budgetten voor de nog te realiseren werkzaamheden.Eenextrabijdrageisdannoodzakelijkomhetprogrammaenhaardoelenterealiserenendedoelgroepduurzameresultaten aan te bieden.

Transitoria buitenlandDeze verplichtingen betreffen verplichtingen binnen het landenprogramma zelf met betrekking tot deze programma´s. Deze post is in vergelijking met 2007 hoger omdat eind 2008 meer activiteiten zijn uitgevoerd waarvan de betalingen pas in 2009 plaatsvinden.

Overige schulden en transitoriaDe overige schulden en transitoria betreffen overige transitoria die niet onder de hierboven gegeven verdeling van kortlopende schulden konden worden gerubriceerd.

Niet uit de balans blijkende verplichtingenDe niet uit de balans blijkende verplichtingen hebben betrekking op huurcontracten in de landen waar ZOA werkzaam is:

Verplichtingen korter dan een jaar bedragen: € 140.000

Verplichtingen langer dan een jaar: € 289.000

TOTAAL € 429.000

Vooruit ontvangen Donorbijdragen

31-12-2008 31-12-2007

Europese Unie 1.893.731 1.198.363

VN organisaties 178.114 376.288

Ministerie van Buitenlandse Zaken 1.486.284 2.301.894

Prisma/ICCO 126.934 42.396

PSO 126.045 0

Overige 558.231 215.936

4.369.340 4.134.877

Kortlopende schulden 31-12-2008 31-12-2007

Belastingen en sociale premies 73.390 66.536

Personeelskosten 94.251 62.942

Vooruitontvangen donorbedragen 4.369.340 4.134.877

Crediteuren 807.637 1.037.570

Programmaverplichtingen 361.067 526.677

Transitoria buitenland 1.585.068 942.696

Overige schulden 227.200 140.538

7.517.953 6.911.836


Toelichting bij de staat van baten en lasten 2008

Baten

Algemeen

Procentuele verdeling van baten Werkelijk2008

Budget2008

Werkelijk2007

Baten uit eigen fondsenwerving 25 26 24

Aandeel in acties van derden 6 9 19

Subsidies 68 65 57

Overige 1 0 0

100 100 100

Om optimaal te kunnen inspelen op de wensen van de doelgroep in onze programmagebieden, streeft ZOA naar minimaal 30% baten uit eigen fondsenwerving. Verder mag de bijdrage van één subsidiegever voor één landenprogramma niet groter zijn dan 35% van dat programma om te grote donorafhankelijkheid te voorkomen.

AnalyseAangezien de kosten voor werving van subsidies lager zijn dan de kosten voor eigen fondsenwerving, staat het percentage baten uit eigen fondsenwerving onder druk. Door de sterkere groei van subsidies dan de eigen fondsen is de verwachte verdeling niet gehaald. In de meerjarenplanning wordt gerichte aandacht gegeven om groei van dit percentage te realiseren


Herkomst Werkelijk2008

Budget2008

Werkelijk2007

Huis-aan-huis collecte 1.035.838 1.050.000 1.023.082

Mailingacties 916.632 975.000 945.150


Giften en schenkingen

- Particulieren 1.343.324 905.000 874.240

- Kerken en scholen 1.088.895 900.000 805.274

- Bedrijven, fondsen en overige 1.149.964 1.740.000 1.251.583

Donateurs 981.425 1.095.000 860.229

6.641.819 6.865.000 6.005.840

Waarvan met specifieke bestemming Werkelijk2008

Budget2008

Werkelijk2007

Wederopbouwprogramma’s/projecten 1.293.479 1.860.000 1.306.419

Noodhulpprojecten 1.005.990 600.000 349.107

Inkomsten uit eigen fondsenwerving 2.299.468 2.460.000 1.655.526

AnalyseDe achterblijvende werving voor wederopbouwprojecten is gecompenseerd door de inzet van algemene middelen ten behoeve van de projecten. Hierdoor hebben de geplande eigen activiteiten gewoon doorgang kunnen vinden. De geworven noodhulpopbrengsten zijn grotendeels binnengekomen naar aanleiding van de rampen in Myanmar en Congo.

Baten uit acties van derdenDe hier verantwoorde bedragen betreffen de opbrengsten uit acties door fondsenwervende instellingen in Nederland ten behoeve van programma’s en projecten van ZOA-Vluchtelingenzorg. Het betreft ook bijdragen van internationale organisaties of van buitenlandse donors in de private sector.

Subsidies van overhedenDit betreft projectbijdragen van de Nederlandse overheid, de Europese Unie en organisaties van de Verenigde Naties als UNHCR, UNDP, UNICEF, WFP en dergelijke.

Het is niet altijd in de begroting te voorzien of en in welke mate in de loop van het boekjaar donoren daadwerkelijk bereid zijn een bijdrage te leveren aan de noodsituaties in de werkgebieden van ZOA. Een deel van de in het verslagjaar ontvangen financiële


middelen zal na het verslagjaar worden besteed. Als hierbij sprake is van bijdragen van donoren op basis van een contractueel overeengekomen bestedingsverplichting, zijn de nog te besteden middelen verantwoord onder ´Kortlopende schulden´ onder de post ´Vooruit ontvangen donorbijdragen´.

Subsidie-inkomsten EUROx1.000

Werkelijk2008

Budget2008

Werkelijk2007

BUZA 4.337 4.145 3.382

BUZA-capaciteitsopbouw(viaPSO) 636 401 498

MFS-wederopbouw 1.814 2.000 0

MFS-onderwijs(viaPRISMA) 1.725 1.369 1.543

Nederlandse overheid 8.512 7.915 5.423

EU 4.342 3.493 3.462

VN-organisaties 2.811 3.321 2.699

Overige institutionele donoren 2.154 2.230 1.628

17.819 16.959 13.212

AnalyseIn 2008 is de MFS-subsidie van het Nederlandse Ministerie van Buitenlandse zaken gestart. Dit veroorzaakt een sterke toename tenopzichtevan2007.FinancieringdoordeEuropeseUnieistoegenomendoorextraprojecteninSriLankaenAfghanistan.De bijdragen van overige institutionele donoren nemen toe door toename van activiteiten in Afghanistan gefinancierd door deWereldbank en eenDuitse ontwikkelingsorganisatie (GTZ). In de bijlage is een overzicht van de inkomsten per individueleinstitutionele donor opgenomen.

Overige baten

Werkelijk2008

Budget2008

Werkelijk2007

Interest baten 218.567 220.420

Koersresultaten en overige baten 54.206 -201.486

272.773 PM 18.934

Koersverschillen komen voort uit de herwaardering van de banksaldi in buitenlandse valuta. Dit betreft vooral US dollars. Door de omrekening naar euro’s treden waarderingsverschillen op. Deze waarderingsverschillen hebben te maken met de fluctuaties in het koersverloop van de dollar. Deze waarderingsverschillen vindt u in de jaarrekening terug onder de post overige baten. Wanneer de dollar in waarde stijgt ten opzichte van de euro ontstaan er positieve waarderingsverschillen. Daar staat tegenover dat de financiering ineuro’s(bestedingindollars)eennegatiefeffectheeftopdebestedingsruimte.BijstijgendewaardevandedollarmoetZOAoverde dollarvoorraad een waarderingswinst boeken. Deze dollars hebben betrekking op projectbijdragen die al wel ontvangen zijn maar die nog moeten worden besteed. De bestedingsruimte in dollars voor de projecten wordt door de waardemutatie in principe niet aangetast.


Toelichting bij de staat van baten en lasten 2008

Lasten

Kostenstructuur ZOA-Vluchtelingenzorg Werkelijk2008

Budget2008

Werkelijk2007

Programmakosten in het buitenland 84% 84% 84%

ProgrammakosteninNederland(Voorlichting) 4% 3% 3%

Programmacoördinatie in Nederland 3% 4% 3%

Totaal besteed aan de doelstelling 91% 91% 90%

Fondsenwervingskosten 5% 5% 5%

Kosten beheer en administatie 4% 4% 5%

Totale kosten van de organisatie 100% 100% 100%

ZOA streeft er naar minimaal 88% van haar middelen te besteden aan de doelstelling.De dalende tendens van het aandeel fondsenwervingskosten en kosten van beheer en administratie heeft zich verder in 2008 voortgezet. Door stijgende omzet bij gelijkblijvende kosten is het percentage wederom gedaald. Mede hierdoor heeft ZOA-Vluchtelingenzorg op dit moment een gezonde kostenstructuur.Deindicator‘totaalvandedoelbestedingen/totaalvandeontvangsten’,in200889,7%(2007:87,6%)isinlijnmetdeontwikkelingvan de kostenratio’s ook verbeterd.

Wederopbouw en Noodhulp programma’sDe wereld van de humanitaire hulpverlening is erg dynamisch. Dat heeft niet alleen invloed op de eigen van ZOA activiteiten maar ook op het beleid van belangrijke donoren voor de landen waar ZOA werkt. In het overzicht van de bestedingen per land blijkt dat er mede daardoor grote verschillen zijn tussen geplande en gerealiseerde omvang van de hulpverlening.

Overzicht per land

Werkelijk2008

Budget2008

Werkelijk2007

Belangrijkste oorzaak afwijkingten opzichte van budget

Afghanistan 4.229.364 2.053.815 2.091.673 Uitbreiding activiteiten in Noord-Afghanistan

Angola 21.565 130.000 435.617 Programma is in 2008 overgedragen

Bangladesh 133.000 0 67.000 Hulpverlening watersnood

Burundi 83.467 100.000 46.000

Cambodja 689.034 1.560.992 710.768 Activiteiten-niveau lager dan gepland

Congo 99.034 0 0 Eind 2008 opgestart

Ethiopië 2.457.859 1.656.130 1.611.511 Extranoodhulpprojectenuitgevoerdin2008

Liberia 1.434.069 1.687.756 1.761.351

Myanmar 199.336 110.000 49.901

Noord Sudan 1.211.878 1.666.377 906.537 Nieuw programmagebied later gestart dan

gepland

Pakistan 0 0 283.021

Sri Lanka 4.315.816 4.822.861 5.626.924

Thailand 4.424.020 5.338.256 3.701.091

Uganda 793.744 1.000.512 109.739

Zuid Sudan 1.732.106 2.668.332 1.881.757 HIV-aids project niet doorgegaan ivm onvol-

doende middelen

Overige 0 652.000 180.730 Niet aan één land toerekenbaar

Subtotaal landen 21.824.293 23.447.031 19.463.622

NL-voorbereiding/coördinatie 869.248 1.048.167 654.527

NL-voorlichting/bewustwording 929.479 956.621 643.433 Door MFS-subsidie groei budget


WederopbouwProgramma’s/projecten inhetkadervandedoelstellingdiedoordeorganisatiezelfof insamenwerkingmet(lokale)partnersworden uitgevoerd.


NoodhulpVerstrekte steun via hulporganisaties ter plaatseHetonderdezepostverantwoordebedragwerdbesteedaanhetThailand-BurmeseBorderConsortium(TBBC)inThailandtenbate van de Birmese vluchtelingen aan de Thai-Birmese grens. Tevens werd in Bangladesh via lokale hulporganisaties bijgedragen aan de hulpverlening.

Direct verstrekte hulpRechtstreekse hulp in noodsituaties door inzetten van personeel, financiële middelen en goederen.

Voorbereiding en Coördinatie vanuit NederlandHierwordendekostenverantwoordvandeclustersvoordeprogrammalanden(supportteams)enNoodhulp.Dezeafdelingenzijnverantwoordelijkvoorbeleid,managementenverantwoording(internenextern)indeprogrammalanden.

Voorlichting/bewustwordingKosten die gemaakt worden om over de vluchtelingenproblematiek voorlichting te geven in het algemeen en aan de achterban in het bijzonder.

Werving batenHet overgrote deel van de opbrengsten van ZOA komt uit de bron Ìnstitutionele donoren´. Deze opbrengsten zijn in de Staat van Baten en Lasten verwerkt onder de posten Ácties van Derden´ en ´Subsidies´. De kosten die de organisatie maakt voor de werving van deze bijdragen zijn relatief laag. Hoewel de kosten van Éigen fondsenwerving´ worden gerelateerd aan de daarbij behorende kosten, is het totale kostenpercentage fondsenwerving veel lager.

Kostenpercentage totale fondsenwerving

Werkelijk2008

Budget2008

Werkelijk2007

Eigen fondsenwerving 1.016.265 1.089.753 962.406

Acties derden 97.095 117.053 69.468

Subsidies 249.586 217.946 171.973

Totale kosten fondsenwerving 1.362.946 1.424.752 1.203.847

Kostenpercentage eigen fondsenwerving 15% 16% 16%

Kostenpercentage totale fondsenwerving 5% 5% 5%

Zoals verwacht is het percentage kosten fondsenwerving verder gedaald in 2008. ZOA hanteert jaarlijks een vaste norm van 16%.

Beheer en AdministratieKosten van beheer en administratie zijn de kosten die de organisatie maakt in het kader van de (interne) beheersing enadministratievoering en die niet worden toegerekend aan de doelstelling of de werving van baten.Vanwege het vaste karakter van deze kosten variëren deze kosten nauwelijks in de afgelopen jaren.


Toelichting lastenverdeling 2008

Indezekosteniseenbedragvan€441.769(2007:€397.281)aanafschrijvingenverwerkt.

Overige informatie Bezoldiging Raad van Toezicht en DirectieZOA heeft een onbezoldigde Raad van Toezicht. De leden zijn onafhankelijk van enige organisatie of kerkelijke denominatie en hebbenzittingindeRaadvanToezichtoppersoonlijketitel.Depositieenbevoegdhedenvandealgemeendirecteur(enigbestuurder)zijn met een managementstatuut geregeld. De directie is eindverantwoordelijk voor de totale operationele organisatie.

Loonkosten directeur Werkelijk2008

Budget2008

Werkelijk2007

Bruto salaris 89.793 85.713 83.839

Sociale lasten 7.220 5.853 4.717

Pensioenpremie 13.005 13.004 11.701

110.018 104.570 100.257

Het brutosalaris is inclusief vakantietoeslag en eindejaarsuitkering. Het salaris van de directeur is gebaseerd op het Bezoldigingsbesluit BurgerlijkeRijksambtenaren (BBRA1984),schaalXVI.DezekostenblijvenruimbinnendenormendiehetVFIdaarvoorheeftgesteld.

Aantal personeelsledenPer31december2008hadZOAVluchtelingenzorg925(2007:954)medewerkersindienst.

AccountantsverklaringZie volgende pagina

ResultaatverdelingHet resultaat is verdeeld conform het overzicht in de Staat van Baten en Lasten.

2008 Doelstelling Fondsenwerving Kosten van

beheeren

admini-stratie

Totaal2008

Budget2008

Totaal2007Wederopbouw Noodhulp Voorlichting Coördinatie Eigen Derden Subsidies

Eigenprogramma’s/projecten

14.746.961 4.275.776 396.689 19.419.425 22.265.407 17.563.742

Subsidies aan lokale partners

357.311 2.074.981 2.432.292 1.460.000 1.806.332

Organisatiekosten in het veld

273.682 95.583 369.265 195.908 358.449

Salarissen en sociale lasten

283.331 622.702 345.483 66.630 135.280 646.847 2.100.273 2.062.082 1.743.654

Pensioenkosten 19.697 43.289 24.017 4.632 9.405 44.966 146.006 159.621 121.216

Overige personeels-kosten

25.764 22.890 39.547 -2.167 -4.400 180.621 262.254 207.719 229.622

Directe kosten (campag-nes,telemarketingetc.)

454.966 0 82.127 0 537.093 669.153 469.027

Reis- en verblijfkosten 54.770 48.615 33.422 10.543 21.402 31.425 200.178 213.517 174.673

Huisvestingskosten 7.301 29.282 17.035 2.914 5.916 25.408 87.856 87.265 86.166

Kantoorkosten 126.874 34.730 100.088 3.384 4.343 77.506 346.925 324.977 291.106

Controlekosten en jaarrekening

93.269 93.269 63.270 88.136

Overige algemene kosten 15.054 67.739 1.707 11.159 -4.488 51.630 142.801 223.804 261.124

Af: bijdrage PSO -9.268 -9.268 0 -10.647

Totaal 15.377.954 6.446.339 929.479 869.248 1.016.265 97.095 249.586 1.142.404 26.128.369 27.932.723 23.182.599


STA

AT

VA

N B

ATE

N E

N L

AS

TEN

BIJLAGEN

Budget 2009 BATEN Budget 2009 Werkelijk 2008 Budget 2008


Huis aan huis collecte 1.050.000 1.035.838 1.050.000


Contributies, donaties, giften en schenkingen 6.790.000 5.480.240 5.615.000

8.040.000 6.641.819 6.865.000

Aandeel in acties van derden 1.956.576 1.587.912 2.403.482

Subsidies 19.629.846 17.819.470 16.957.997

Overige baten 0 272.775 0

SOM DER BATEN 29.626.423 26.321.976 26.226.479

LASTEN Budget 2009 Werkelijk 2008 Budget 2008


Wederopbouw

Eigenprogramma’s/projecten 21.420.789 15.020.643 20.797.374

Verstrektesteun/subsidiesaanlokalepartners 0 357.311 0

21.420.789 15.377.954 20.797.374

Noodhulp

Verstrekte steun via hulporganisatie ter plaatse 1.500.000 2.074.981 1.189.657

Direct verstrekte hulp 2.190.175 4.371.358 1.460.000

3.690.175 6.446.339 2.649.657

Voorbereiding en coördinatie vanuit Nederland 1.267.108 869.248 1.048.167

Voorlichting/bewustwording 1.124.783 929.479 956.621


Werving baten

Kosten eigen fondsenwerving 1.232.726 1.016.265 1.143.885

Kosten acties van derden 72.661 97.095 123.213

Kosten verkrijging subsidies 249.661 249.586 210.117

1.555.048 1.362.946 1.477.215

Beheer en Administratie 1.121.153 1.142.404 1.003.690

SOM DER LASTEN 30.179.056 26.128.369 27.932.724

OVERSCHOT/-TEKORT -552.633 193.606 -1.706.245

Per saldo onttrokken/toegevoegd aan:

Fondsen

Hulpverleningsfondsen:

Opstartkosten 0 -7.193 0

Wederopbouw projecten 0 274.455 4.322

Noodhulp projecten -1.025.814 -446.612 -2.115.657

-1.025.814 -199.350 -2.111.335

Reserves

Algemene continuïteitsreserve 473.181 897.062 452.812

Financiering activa 0 -428.554

Programmagarantie 0 -116.499

Noodhulp 0 21.002 -47.722

Overige bestemmingsreserve 0 19.945

473.181 392.956 405.090

TOTAAL MUTATIE RESERVES EN FONDSEN -552.633 193.606 -1.706.245


STA

AT

VA

N B

ATE

N E

N L

AS

TEN

Meerjarenprognose 2009 - 2013 (in duizenden euro’s)

In 2008 heeft ZOA bepaald wat de financiële indicatoren zijn die de kwaliteit van een landenprogramma bepalen. Hierin is naar voren gekomen dat een optimaal landenprogramma een omvang heeft van ongeveer € 3.500.000 en eenbezettingheeftvan3à4expatsaangevuldmetlokalestaf.

Een landenprogramma met deze omvang is effectief te managen en in staat om tegenvallers op te vangen zonder dat dit ten koste gaat van de slagvaardigheid van de organisatie. ZOA streeft er naar om elk landenprogramma naar dit niveau te brengen.

Dit uitgangspunt is dan ook de basis voor de meerjaren prognose. Gecombineerd met het aantal landen waar ZOA werkzaam wil zijn en de door het bestuur vastgestelde acceptabele kostenpercentages kan de meerjaren ambitie worden bepaald.

INDICATOREN Budget 2009

Schatting 2010

Schatting 2011

Schatting 2012

Schatting 2013

Aantal programmalanden 10 11 11 12 12

Streefwaarde landenbestedingen 2.511 3.000 3.200 3.350 3.500

Percentage inkomsten niet-subsidies 34% 35% 35% 35% 35%

Norm eigen fondsenwervingspercentage (CBF) 15% 16% 16% 16% 16%

Norm totaal fondsenwervingspercentage 5% 6% 6% 6% 6%

Norm administratie en beheerskosten 4% 5% 5% 5% 5%

Om de continuïteitreserve op het gewenste niveau te krijgen wordt in de komende jaren jaarlijks € 500.000 toegevoegd. Zie ook de toelichting op de continuïteitsreserve. Er zal jaarlijks € 300.000 worden gereserveerd ter financiering van nieuwe programma´s.

BATEN Budget 2009

Schatting 2010

Schatting 2011

Schatting 2012

Schatting 2013

Baten uit eigen fondsenwerving en aandeel acties derden 9.997 11.550 12.320 14.070 14.700

Subsidies 19.630 21.450 22.880 26.130 27.300

SOM DER BATEN 29.627 33.000 35.200 40.200 42.000

LASTEN Budget 2009

Schatting 2010

Schatting 2011

Schatting 20012

Schatting 2013


Totaal besteed aan doelstelling 27.495 29.044 31.029 35.539 37.162

Werving baten 5,2% 1.549 5,6% 1.868 5,7% 1.995 5,7% 2.285 5,7% 2.390

Beheer en Administratie 3,8% 1.115 3,9% 1.288 3,9% 1.376 3,9% 1.576 3,9% 1.648

SOM DER LASTEN 30.159 32.200 34.400 39.400 41.200

OVERSCHOT/-TEKORT -532 800 800 800 800

Per saldo onttrokken/toegevoegd aan:

Fondsen -1.026 300 300 300 300

Reserves 493 500 500 500 500

TOTAAL MUTATIE RESERVES EN FONDSEN -533 800 800 800 800


Overzicht institutionele donoren per categorie 2008

Baten uit acties van derden

donor Werkelijk 2008

CRWRF 28.864

CRWRC 296.806

LAKER MISSIONEN 34.729

KINDERNITHILFE 157.663

OVERIGEN 61.878

Totaal acties van derden lokaal 579.940

AQUA FOR ALL 211.386

EO-METTERDAAD 292.614

WILDE GANZEN 93.721

WOORD & DAAD 95.218

HAPPYGIFT 103.069

KERK IN ACTIE 10.425

RED EEN KIND 201.539

Totaal acties derden programmalanden 1.007.972

Totaal acties derden 1.587.912

Subsidies

donor Werkelijk 2008

DMH/HH 2.000.240

DMH/VG 1.813.781

BUZA-Education 1.725.093

BUZA-Capacity-building 635.831

RNE-Afghanistan 40.414

RNE-Ethiopië 820.421

RNE-SriLanka 1.475.945

Totaal BUZA-donors 8.511.725

ECHO 3.155.096

EUROPEAID 1.186.763

Totaal EU-donors 4.341.859

MRRD/Afghanistan 896.597

OFDA 198.063

Embassy Belgium 31.969

Embassy Germany 50.858

Totaal GOV-donors 1.177.487

UNHCR-Ethiopië 295.376

UNHCR-Liberië 448.400

UNHCR-thailand 506.926

UNICEF-Sri Lanka 85.654

UNICEF-Sudan 64.729

UNICEF-Thailand 65.485

UNICEF-Liberia 178.316

FAO 115.912

UNDP 661.385

OCHA 389.148

Totaal VN-donors

2.811.331

GTZ 808.587

OVERIGE 168.481

Totaal subsidies overigen 977.068

TOTAAL Subsidies 17.819.470



Wat u kunt doen

[r]echt voor de vluchteling, ZOA-Vluchtelingenzorg zet zich daarvoor in. Daarom bieden wij noodhulp en helpen bij de wederopbouw. Samen met de vluchtelingen bouwen wij aan een nieuwe toekomst.

ZOA wil werken aan verandering en blijft strijden tegen onrecht. Vanuit de over-tuiging dat de bijbel ons oproept om recht te doen aan onze naaste, durven en willen we onze achterban oproepen om ook recht te doen.

Doe [r]echt en help ons [r]echt te doen

Wij zijn dankbaar voor de financiële steun van onze donateurs, die ons werk mogelijk maken. Ook zijn wij dankbaar voor alle hulp die wij ontvangen in tijd en kennis van onze vrijwilligers, en weten wij ons gedragen door betrokkenheid en gebed.

Ook u kunt recht geven aan vluchtelingen. Wilt u weten hoe u kunt helpen? NeemcontactopmetZOA-Vluchtelingenzorg,optelefoonnummer+31(0)553663339, en vraag naar onderstaande contactpersonen:

• Voorinstitutioneledonorenenpartnerorganisaties: AnedeVos([email protected])• Voorbedrijvenenkapitaalfondsen:HarryVerwaaijen ([email protected])• Voorkerken:YvonnePloegman ([email protected])• Voorscholenenevenementen:NathalieEilander ([email protected])• Voorparticulieren:JohanGuis ([email protected]);of• HoofdafdelingfondsenwervingenvoorlichtingEwoutSuithoff ([email protected]).

Geef uw hart, geef uw kennis, geef uw tijd, geef uw geld

©2009

ZOA-VluchtelingenzorgPostbus 4130, 7320 AC Apeldoorn, NederlandTelefoon : 055 3663339Telefax :0553668799E-mail :[email protected] : www.ZOA.nl

Bankrelaties:Rabobank Noordwest-Veluwe, Nederland. Rekeningnummer: 38.75.12.012IBAN: NL02 RABO 0387 5120 12SWIFT adres: RABO NL 2U Postbank Rekening: 550

Raad van Toezicht ZOA-Vluchtelingenzorg:(per31-12-2008)

Drs. W. Zoeteweij, GoudaVoorzitterMw. Mr. R.G. Westerlaken-Loos, VeenendaalSecretarisDrs. W.J. Adema RA MBA, NunspeetPenningmeesterDhr J.W. Boogerd, MaarssenMw. Mr. I. Verbeek-den Daas, MaarssenIng.K.A.deVries,‘s-GravenpolderMw. Drs. A. Westerveld, HegebeintumDhr. Drs. B. Brand Directie:J. Mooij, MBA, algemeen directeurDrs. A.J.M. de Jong RA, plaatsvervangend directeur

Inschrijfnummer K.v.K.: 41009723

Redactie:Arnoud de Jong, eindredactieInge van der Weijden, tekstMark Verhelst, Albert Wolters, financieel verslag

Design:Frivista-(y)ourmission,Amersfoort

Druk:Drukkerij De Bunschoter

Beeldmateriaal:www.folkertrinkema.com, ZOA

Gegevens mogen geheel of gedeeltelijk worden overgeno-

men, mits met bronvermelding en mededeling aan ZOA-

Vluchtelingenzorg. ZOA-Vluchtelingenzorg ontvangt graag

eenexemplaarvandebetreffendepublicatie.

Colofon

Afkortingen

BuZa Ministerie van Buitenlandse ZakenCAPP Country Annual Policy Plan ( jaarlijkslandenbeleidsplan)CBF Centraal Bureau FondsenwervingCBO Community Based Organisation CARE Internationale organisatie voor noodhulp en wederopbouwCDC Community Development Committee CRWRC Christian Reformed World Relief CommitteeECHO European Community Humanitarian OfficeEU-CORD Europese koepel van organisaties in noodhulp en ontwikkelingssamenwerkingFAO Food and Agriculture Organisation of the United NationsGZB Gereformeerde Zendings BondICCO Interkerkelijke organisatie voor ontwikkelingssamenwerkingIESA Angolese Evangelische Kerk (Igreja Evangélica Sinodal De Angola)ISO International Organisation for StandardisationMFS MedefinancieringsstelselOFDA Office of U.S. Foreign Disaster AssistancePRISMA Koepel van christelijke organisaties in ontwikkelingssamenwerkingSHO Samenwerkende HulporganisatiesUNHCR Vluchtelingenbureau van de VNUNOCHA United Nations Office for the Coordination of Humanitarian AffairsUSAID U.S. Agency for International DevelopmentVFI Vereniging Fondsenwervende InstellingenWFP World Food ProgrammeZIS ZOA Informatie Systeem

Jaarverslag ZOA-Vluchtelingenzorg 2008

ZOA-luchtelingenzorg - jaarverslag 2008

Documents

Transcript of ZOA-luchtelingenzorg - jaarverslag 2008