Zet de verhoudingen op zijn kop!

Presentatie als onderdeel van de workshop voor het congres Trends voor Trainers 2012

Door Anneke Dekkers, www.strapa.nl

De comfortzone

De hele workshop staat in het teken van het begrip comfortzone en dan met name in de relatie tussen deelnemers en trainer. Trainer en groep hebben vaak een ritueel waardoor ze zich allebei prettig voelen, in hun comfortzone zijn Vraag in deze workshop is: wanneer is het zinnig deelnemers uit die zone te halen als trainer en hoe doe je dat dan?

De comfortzone

Spanning

Paniek!

veilig

In de literatuur over de comfortzone worden drie zones onderscheiden:

– de veilige comfortzone(groen);

– de uitdagende zone (geel), hier treedt spanning en onzekerheid op;

– de paniekzone (rood).

Veel trainers zijn van mening dat deelnemers vooral leren in de gele zone.

Toch is dat niet per definitie zo. Je kunt prima in de comfortzone leren.

Zie voor een discussie over de comfortzone:

http://nvo2leren.wordpress.com/2011/05/20/in-gevecht-met-cozolo-2/

ComfortzoneIk ben opgegroeid in Zandvoort aan zee. Als

kleuter was de zee veel te gevaarlijk en hadden we

onze eigen comfortzone: het zwinnetje, het water

voor de zandbank, daarachter de zee. Zwemmen

leerde ik echt niet in de zee. Zwemmen leerde ik in

het zwembad.

Toen ik ouder was mocht ik de zee in, maar alleen tot

de knieën en altijd onder begeleiding van een oudere

zus of broer. Ik herinner me nog hoe de zee aan mijn

benen trok. Best spannend al. Wat ouder mocht ik tot

aan mijn heupen in zee. Genoeg om je omver te laten

werpen door de golven.

Te ver in zee betekende serieuze problemen. Ieder jaar

moest de reddingsbrigade er op uit om overmoedige

zwemmers te redden. Ze hadden alle waarschuwingen

genegeerd en vertrouwd op eigen kracht. En ja, ieder

jaar werd er een aantal gered, maar ook ieder jaar

verdronken een paar overmoedige zwemmers.

De comfortzone

in groepen

We hebben het nu gehad over de persoonlijke

comfortzone, maar hoe zit het met de comfortzone

in groepen? Wat maakt dat een groep zich op zijn

gemak voelt? Wil leren, betrokken is op elkaar,

nieuwsgierig is?

Om te beginnen is het fijn als er duidelijkheid

is: iedereen weet wat het doel is, wat er staat te

gebeuren en wie deze training de leiding heeft.

Duidelijkheid en structuur bieden veiligheid.

Dat is een eerste belangrijke factor. Maar

daarmee zijn we er nog niet.

Erbij horen is een tweede element. Mensen voelen zich

prettig en veilig als ze weten en voelen dat ze erbij horen.

Trainers weten dat en hebben hun eigen manieren om te

zorgen dat deelnemers zich welkom voelen. Natuurlijk kan

het zijn dat er in de groep onderling gedoe is. Als dat niet

ter sprake komt dan wordt de spanning opgevoerd en de

comfortzone verlaten.

Mensen voelen zich prettig en veilig als ze taken te doen krijgen

die haalbaar zijn: die aansluiten bij wat ze grotendeels kunnen en

willen. Ze leren van het doen van de taken. Natuurlijk mogen

taken wel uitdagend zijn, maar zolang deelnemers weten dat zij de

taken, met wat moeite uit kunnen voeren, zullen ze zich veilig

voelen.

De comfortzone

Relatie trainer -groep

Nu komen we bij het hart van de presentatie:hoe zit het met de

verhouding tussen deelnemers en trainer? Wanneer is het

functioneel die in de comfortzone te houden en wanneer niet? Veel

trainers houden ervan de deelnemers uit de comfortzone te halen,

maar zelf blijven ze lekker in hun eigen comfortzone zitten.

De relatie tussen groep en trainer zit vaak in de comfortzone:

de trainer zorgt voor veiligheid in de groep, de verhoudingen

zijn duidelijk, de groep gaat aan het werk. Als je de relatie uit

de comfortzone haalt is het spannend, zowel voor de

deelnemers als de trainer.

Toch is dat soms toch de beste manier om de groep een stap verder te

laten komen. Je verlaat die comfortzone en zet de verhoudingen op

zijn kop. Dat doe je als je een goede aanleiding hebt: bijvoorbeeld als

de groep calimerogedrag vertoont. Niet zelf verantwoordelijkheid wil

nemen. Vaak voel je als trainer zelf al dat de spanning dan toeneemt.

Een andere reden om uit de comfortzone te stappen is als de groep

(leden van de groep) er een soort wedstrijd van maakt en de trainer

vooral uitdaagt. Alle energie en aandacht gaat dan naar het goed

krijgen van de verhoudingen. En daar is het leren van de deelnemers

vaak niet mee gediend.

Belemmerende patronen:Boven - onder

Ouder – kindOuder – puber Juf/ meester – kind

Boven – tegenUitdagen, de wedstrijd willen winnen

De comfortzoneRelatie trainer –groep

wanneer eruit stappen?

Doe je niks met die spanning dan heb je kans dat de groep (of de trainer!)

zich verschanst in zijn veilige bunker en daar niet meer uit wil komen.

Dan is het met het leren gedaan. Tijd om in te grijpen voordat het zo ver

is en de verhoudingen op zijn kop te zetten. Maar hoe doe je dat?

Verhoudingen op zijn kop!

Drie stappen:1. Zelfmanagement: Voel plezier, mildheid, lef.

Om te beginnen zorg je als trainer dat je zelf in de goede staat bent om

de verhoudingen op zijn kop te zetten. Dus vind om te beginnen bij

jezelf je plezier er gaat iets leuks gebeuren, durf, je gaat ervoor en je

mildheid voor de groep, het zijn best lieverds.

Verhoudingen op zijn kop!

2. Ontregelen, verwarren (relatie trainer – groep)

Vervolgens ontregel en verwar je de groep. Door niet te voldoen aan de

rolverhoudingen. Doe bv of je een black out te krijgen, Kruip achter een

stoel als de groep fel naar jou toe wordt, of doe alsof je je moeder belt.

Spannend voor jou om te doen en je zult zien dat de groep onmiddellijk

reageert.

Verhoudingen op zijn kop!

3. Volhouden!Je bent er vast niet na een interventie van 10 seconden. De kunst is net

zolang vol te houden tot de groep ontregeld en verward is en stopt het

belemmerende patroon te vertonen. Daarna kun je doorgaan met het

programma of (en dat is waarschijnlijker), met de groep bespreken wat

er net gebeurd is en waarom je je interventie gedaan hebt.

Anneke Dekkers

Meer informatie over provocatief coachen: www.lachenmetlef.nl

In de workshop hebben we vervolgens geoefend met verschillende

interventies. Wil je dat ook? Wil je meer weten? Anneke Dekkers

is provocatief coach en trainer. Ze kan jou leren hoe je met

warmte en humor de verhoudingen op zijn kop zet.