GESCHIEDENISDOOR XIAMARO EN NOEMI

Introductie

1. humanisme & renaissance 2. maarten luther & calvijn 3. reformatie van de zestiende eeuw 4. de 3 ontdekkingreizigers 5. kolonien

HUMANISME & RENAISSANCE

De renaissance (letterlijk: wedergeboorte) is een periode in de Europese cultuurgeschiedenis die volgde op de middeleeuwen. De term kwam in de 19e eeuw ook in omloop als historisch periodebegrip. De renaissance als laatmiddeleeuwse culturele beweging begon in Italië in de veertiende eeuw en verspreidde zich in de volgende eeuwen over de rest van Europa. De Italiaanse humanisten die de term renaissance introduceerden, meenden dat na een periode van verval, de middeleeuwen, een nieuwe gouden eeuw was aangebroken, die niets minder was dan een 'wedergeboorte' van de verworvenheden van de klassieke oudheid. De acceptatie van renaissance als periodebegrip had niet alleen te maken met de herleving van de klassieke oudheid en de wijze waarop deze periode werd gecontrasteerd met de tijd die daaraan voorafging. De term verwijst ook naar de 'geboorte' van belangrijke nieuwe ontwikkelingen in deze periode, zoals de teloorgang van het feodale stelsel, de ontdekking van nieuwe continenten, het copernicaanse stelsel in de astronomie en de uitvinding of introductie in Europa van drukpers, papier, kompas en buskruit. Moderne historici zien echter op heel wat gebieden geen scherpe breuk met de middeleeuwen, en benadrukken dat er eerder sprake was van continuïteit en verdere ontwikkeling van processen die reeds in de middeleeuwen waren begonnen.

LUTHER & CALVIJN

Maarten Luther (Duits: Martin Luther) (Eisleben, 10 november 1483 – aldaar 18 februari 1546) was een zeer belangrijke Duitse protestantse theoloog en reformator. Begonnen als augustijner monnik (1506) die het sacrament van de priesterwijding ontvangen had (1507), ontwikkelde hij zich na zijn benoeming in 1508 tot hoogleraar in de moraaltheologie aan de Universiteit van Wittenberg tot dé leidende persoonlijkheid van de Reformatie in het Duitse Rijk. De publicatie van zijn academische stellingen tegen de handel in aflaten op 31 oktober 1517 is het symbolische begin van het protestantisme. In 1521 werd Luther geëxcommuniceerd door paus Leo X. Luthers naam wordt dikwijls in één adem genoemd met de reformatoren Huldrych Zwingli en Johannes Calvijn

Reformatie in de zestiende eeuw

Volgens sommigen begon de Reformatie al in de 15e eeuw onder Johannes Hus. Andere vroege aanzetten tot verandering waren er al voor de 15e eeuw, gezien onder andere de opkomst van de Moderne Devotie van Geert Grote. Belangrijke vertegenwoordigers van de Reformatie waren Maarten Luther (Duitsland), Huldrych Zwingli (Zwitserland) en Johannes Calvijn (Frankrijk). Ze hadden de bedoeling om de katholieke Kerk van binnenuit te hervormen. Door de paus en andere leiders binnen de Katholieke Kerk werd de Reformatie echter afgewezen en bestreden, hierbij gesteund door rooms-katholieke vorsten onder leiding van de jonge keizer Karel V. Hierdoor kwam het tot een breuk tussen de gereformeerden en de rooms-katholieken. Ondanks het verzet groeide de aanhang van de hervormingsgezinden snel, onder meer dankzij de verbreiding van de boekdrukkunst; ook voedde de Reformatie de politieke tegenstellingen tussen Europese vorsten en edelen, met als gevolg verschillende godsdienstoorlogen en opstanden. De invloed van de Reformatie strekt(e) zich uit over vele landen en is tot op de dag van vandaag merkbaar in kerk en samenleving over een groot deel van de wereld. De zestiende-eeuwse Reformatie wordt door protestanten gezien als een grote en diep ingrijpende opwekking in de kerk.

Op het Concilie van Trente (1545-1563) werd in 126 stellingen (zgn. canones) onderdelen van de protestantse leer als dwaling gekenmerkt. Voor katholieken die van de leer van de Rooms-katholieke Kerk afwijken en deze punten onderschrijven, gold en geldt het "Anathema Sit" = In de ban is hij. Daarbij moet worden aangetekend dat de anathema's alleen voor katholieken gelden, en dus niet voor het overgrote deel van de protestanten van tegenwoordig, die niet katholiek gedoopt zijn. Met dit concilie werd een contrareformatie ingezet, die zich onder meer richtte op verbetering van priesteropleidingen, tegengaan van misstanden, invloed op het onderwijs, geloofspropaganda en bestrijding van de protestantse 'ketterij'. Vooral de jezuïeten en de inquisitie waren actief in het bestrijden van de Reformatie.

3 ontdekkingsreizigers Al vroeg begonnen ontdekkingsreizen diverse delen van de aarde met elkaar te

verbinden. Zo waren er al rond 3000 v.Chr. contacten tussen de Soemeriërs en de Indusbeschaving. Het land Dilmun (het huidige Bahrein) speelde hierin een belangrijke rol.

Een belangrijk handelsvolk werd gevormd door de Feniciërs. Zij voeren over de gehele

Middellandse Zee, en stichtten kolonies zoals Gades (Cádiz). Na verloop van tijd werden de Fenicische stadstaten overvleugeld door de voormalige kolonie Carthago. De Carthagers breidden hun handelsnetwerk uit tot aan Engeland (Himilco) en langs de Atlantische kust van Afrika (Hanno). Ook zijn er aanwijzingen dat ze de Azoren hebben bezocht.

Ook de Grieken bezochten vele nieuwe gebieden. Scylax van Caryanda voer rond

Arabië van Perzië naar Egypte, Pytheas onderzocht noordwest-Europa, en sprak over een 'verste land' dat hij Thule noemde en Alexander de Grote veroverde het toen in Europa nog grotendeels onbekende Midden-Oosten en India (325-280 v.Chr.).

Ook in de Romeinse tijd waren het vooral de Grieken die verre reizen maakten. Met

behulp van de passaatwinden werd over de Indische Oceaan naar India en Zuidoost-Azië gevaren, misschien zelfs tot China. Vanuit China zelf werd, vooral door de reizen van Zhang Qian, de zijderoute geopend, die het Chinese en het Romeinse wereldrijk met elkaar verbond.

Columbus Christoffel Columbus (Italiaans Cristoforo Colombo, Spaans Cristóbal Colón, Portugees

Cristóvão Colombo, Latijn Christophorus Columbus; Genua, 1451 - Valladolid, 20 mei 1506) is de beroemdste ontdekkingsreiziger uit het tijdperk van de grote ontdekkingen. Hij maakte naam door zijn 'ontdekking' van Amerika onder Spaanse vlag in 1492. Columbus dacht na het oversteken van de Atlantische Oceaan Indië bereikt te hebben, maar was in werkelijkheid gestuit op een Nieuwe Wereld. Zijn ontdekking vormt een keerpunt in de wereldgeschiedenis, waarvan de betekenis nauwelijks overschat kan worden. Europese machten koloniseerden de beide Amerikaanse continenten. De ruime hoeveelheden land en grondstoffen speelden een rol bij de opkomst van Europa als het overheersende continent in de wereld. De zogenaamde Columbiaanse uitwisseling zorgde voor een wereldwijde uitwisseling van gewassen, dieren en ziektes. De besmettelijke ziektes van de Oude Wereld hadden een verwoestende uitwerking op de inheemse bevolkingen.

Even opmerkelijk als de ontdekkingen van Columbus is diens eigen levensloop. Ondanks zijn eenvoudige komaf wist hij zich toegang te verschaffen tot de koninklijke hoven van Portugal en Spanje om daar zijn plannen voor een westwaartse route naar Azië te bepleiten. Op basis van zijn praktische ervaringen op zee en - foutieve - geografische veronderstellingen argumenteerde hij dat dit een korte oversteek zou zijn. Na jaren lobbyen kreeg hij groen licht van koningin Isabella van Castilië. In vier ontdekkingsreizen bracht hij een groot deel van het Caraïbisch gebied in kaart. Columbus werd tevens gouverneur van de Spaanse kolonie op Hispaniola, maar was als bestuurder geen succes. Hij bleek niet in staat een effectief gezag op te bouwen en werd in 1500 ontheven uit zijn functie. Op Hispaniola zette Columbus wel de toon voor de Spaanse overheersing van de inheemse volken van de Nieuwe Wereld door de plaatselijke Taíno gewelddadig te onderwerpen. Na een laatste tocht naar Midden-Amerika stierf hij in 1506, nog steeds ervan overtuigd dat hij Azië had bereikt.

Vasco Da Gama

Over het vroege leven van Vasco da Gama is weinig bekend. Hij was afkomstig uit een adellijke familie. Zijn vader was Estêvão da Gama, gouverneur van Sines en Silves. Deze had goede connecties aan het Portugese hof. Da Gama’s eerste wapenfeit dateert uit 1492. Koning João II belastte hem met de taak represailles tegen de Franse koopvaardijschepen in de haven van Setúbal en havens in de Algarve uit te voeren. De reden voor deze represailles waren aanvallen van Franse piraten op Portugese schepen aan de West-Afrikaanse kust.

Willem Barentz

Willem Barentsz (Formerum, ±1550 - Nova Zembla, 20 juni 1597) was een Nederlandse zeevaarder en ontdekkingsreiziger (poolonderzoeker), die drie reizen maakte om de Noordoostelijke Doorvaart te vinden, waarbij hij de kusten van Nova Zembla verkende en Bereneiland en Spitsbergen ontdekte.

Dat van de vele ontdekkingsreizen juist het verhaal van Willem Barentsz bekendheid verwierf binnen de Nederlandse geschiedenis is, behalve een bijdrage van de dichter Hendrik Tollens die in 1819 Tafereel van de overwintering op Nova Zembla publiceerde, natuurlijk vooral zijn belang voor de cartografie van de Noordoostelijke Doorvaart.

kolonien

Een kolonie is een gebied buiten het eigen land. Dat gebied is bedoeld om in cultuur te brengen of om winst mee te maken. Het land dat een gebied tot kolonie maakt, wordt de kolonisator genoemd. Wanneer een land bezig is met een kolonie (of meerdere kolonies) te stichten, wordt dat kolonisatie genoemd.

Veel West-Europese landen als Portugal, Spanje, Engeland en

Frankrijk veroverden vanaf de 16e eeuw overzeese gebieden, die ze vervolgens koloniën noemden.

Ook Nederland had koloniën: Nederlands-Indië (nu

Indonesië), Suriname, Nederlandse Antillen en Nieuw-Guinea. Daarnaast heeft Nederland nog koloniale bezittingen gehad in New York, Brazilië, langs de kust van Guinee en in Zuid-Afrika.

Filmpjes

http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20040130_columbus01

http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20120530_goudeneeuw02

Einde