www.economielokaal.nl

Overheidsingrijpen bij een markt van volkomen concurrentie:

producentenheffing als percentage op de prijs

Overheidsinterventie 2

www.economielokaal.nlVolkomen concurrentie

Een korte herhaling:

Marktmodel:

Qv = -2P + 100

Qa = 2P - 20

Evenwichtsprijs Consumentensurplus Producentensurplus

hoeveelheid × 1.000

prijs10

20

30

40

50

20 40 60 80 100

Qv

evenwichtspunt

Qa

P

C

www.economielokaal.nlHeffing als percentage op prijs

Bijvoorbeeld BTW (we nemen voor het gemak 20%).

Producenten moeten dan bovenop hun prijs 20% innen en aan de overheid afdragen.

Hierdoor stijgen voor de producent de kosten én dus ook zijn leveringsbereidheid.

hoeveelheid × 1.000

prijs10

20

30

40

50

20 40 60 80 100

Qv

Qa

www.economielokaal.nlBelasting als vast bedrag p.prod.

Stel dat de overheid een btw-tarief van 20% invoert.

Voorheen waren bedrijven pas bereid om vanaf €10 dit product te leveren.

Nu willen ze minimaal €12 ontvangen (10 voor henzelf en (20% van 10 =) 2 voor de overheid)

Voorheen waren bedrijven bereid om 20.000 producten te leveren voor een prijs van €20.

Nu willen ze daar minimaal (20 x 1,2 =) €24 voor ontvangen.

Elke prijs die zij zélf willen ontvangen, wordt dus met 20% verhoogd!

hoeveelheid × 1.000

prijs10

20

30

40

50

20 40 60 80 100

QvQa

Q’a

www.economielokaal.nlGrafisch aflezen gevolgen

De heffing was 20% op de prijs

Oude evenwichtsprijs: €30

Door de heffing schuift de aanbodlijn (leveringsbereidheid) overal 20% naar boven.

Nieuwe evenwichtsprijs: ± €32

De consumenten betalen dus ± €2 méér dan voorheen

De producenten houden ± €27 over

Voor de exacte getallen moeten we echter gaan rekenen!

hoeveelheid × 1.000

prijs10

20

30

40

50

20 40 60 80 100

QvQa

oude evenwichtnieuwe evenwicht

prijsopbr. prod

Q’a

www.economielokaal.nlGrafisch aflezen gevolgen - 2

Door de heffing:• het consumentensuplus

neemt af• het producentensuplus

neemt af• de overheid ontvangt

belasting (en zal daarmee welvaart creëren)

• verliezen we een stukje welvaart (Harberger-driehoek)

hoeveelheid × 1.000

prijs10

20

30

40

50

20 40 60 80 100

QvQa

C

PO

Q’a

www.economielokaal.nlHeffing in procenten - wiskundig

Marktmodel:

Qv = -2P + 100

Qa = 2P - 20

Door de heffing moet de aanbodlijn 20% naar boven.

Elke waarde van P in de aanbodfunctie moet dus met 20% worden verhoogd i.v.m. de leveringsbereidheid.

Dan moeten we dus eerst weten hoeveel P nú is bij elke aangeboden hoeveelheid!

hoeveelheid × 1.000

prijs10

20

30

40

50

20 40 60 80 100

QvQa

Q’a

www.economielokaal.nlHeffing vast bedrag - wiskundig

Marktmodel:

Qv = -2P + 100

Qa = 2P – 20

Dan moeten we dus eerst weten hoeveel P nú is bij elke aangeboden hoeveelheid! Qa en P wisselen van plek in de formule

Qa = 2P – 20

-2P = -Q – 20

P = ½Q + 10 bij elke P komt nu 20% erbij (naar boven schuiven i.v.m. de leveringsbereidheid)

P = (½Q + 10) x 1,20

P = 0,6Q + 12 Qa en P wisselen weer van plek om er weer een aanbodfunctie van te maken

P = 0,6Q + 12

-0,6Q = -P + 12

Q’a = 1,67P – 20

hoeveelheid × 1.000

prijs10

20

30

40

50

20 40 60 80 100

QvQa

Q’a

www.economielokaal.nlHeffing vast bedrag - wiskundig

Marktmodel:

Qv = -2P + 100

Qa = 2P – 20

Q’a = 1,67P – 20

de oude evenwichtsprijs = 30

de nieuwe evenwichtsprijs = 32,73

consumenten betalen 32,73 inclusief 20% btw:

32,73 = 120% (cons.prijs)32,73/120 = 1%32,73/120 x 100 = 27,27 (prod.opbr)

of: 32,73/120 x 20 = 5,45 (heffing)

De consumenten betalen dus 50,1% van de totale heffing (ongeveer 2,73/5,45)= het afwentelingspercentage.

hoeveelheid × 1.000

prijs10

20

30

40

50

20 40 60 80 100

QvQa

Q’a

32,73

27,27

www.economielokaal.nlVerwerkingsopgave

hoeveelheid × 1.000

prijs

200

400

600

800

1000

50 100 150 200 250

Qv

Qa

Marktmodel in de uitgangssituatie:

Qv = -¼P + 250

Qa = ½P – 100

Invoerheffing van 40% per stuk

Bereken: De nieuwe aanbodfunctie De oude en nieuwe

evenwichtsprijs Het afwentelingspercentage Het verlies aan welvaart

(Harberger-driehoek)

www.economielokaal.nlVerwerkingsopgave

hoeveelheid × 1.000

prijs

200

400

600

800

1000

50 100 150 200 250

Qv

Qa

Q’a

Marktmodel in de uitgangssituatie:

Qv = -¼P + 250

Qa = ½P – 100

Er komt een heffing van 40% op de prijs

De nieuwe aanbodfunctie

Qa en P wisselen van plek in de formule

Qa = ½P – 100

- ½P = -Q – 100

P = 2Q + 200 bij elke P komt nu 40% erbij (naar boven schuiven i.v.m. de leveringsbereidheid)

P = (2Q + 200) x 1,40

P = 2,8Q + 280 Qa en P wisselen weer van plek om er weer een aanbodfunctie van te maken

P = 2,8Q + 280

-2,8Q = -P + 280

Q’a = 5/14P – 100

www.economielokaal.nlVerwerkingsopgave

hoeveelheid × 1.000

prijs

200

400

600

800

1000

50 100 150 200 250

Qv

Qa

Marktmodel in de uitgangssituatie:

Qv = -¼P + 250

Qa = ½P – 100

Q’a = 5/14P – 100 (incl. heffing)

De evenwichtsprijzen

de oude evenwichtsprijs

Qa = Qv

½P – 100 = -¼P + 2503/4P = 350

P = 466,67 de nieuwe evenwichtsprijs

Qa = Qv

5/14P – 100 = -¼P + 250

0,61P = 350

P = 576,47

466,67

576,47

Q’a

www.economielokaal.nlVerwerkingsopgave

hoeveelheid × 1.000

prijs

200

400

600

800

1000

50 100 150 200 250

Qv

Qa

Marktmodel in de uitgangssituatie:

Qv = -¼P + 250

Qa = ½P – 100

Q’a = 5/14P – 100 (incl. heffing)

Afwentelingspercentage

de oude evenwichtsprijs = 466,67

de nieuwe evenwichtsprijs = 576,47

consumenten betalen 576,47 inclusief 40% heffing:

576,47 = 140% (cons.prijs)576,47/140 = 1%576,47/140 x 100 = 411,76 (prod.opbr)

of: 576,47/140 x 40 = 164,71 (heffing)

De consumenten betalen dus 66,67% van de totale heffing (ongeveer 110/165).= het afwentelingspercentage.

466,67

576,47

Q’a

411,76

www.economielokaal.nlVerwerkingsopgave

hoeveelheid × 1.000

prijs

200

400

600

800

1000

50 100 150 200 250

Qv

Qa

Marktmodel in de uitgangssituatie:

Qv = -¼P + 250

Qa = ½P – 100

Q’a = 5/14P – 100 (incl. heffing)

Welvaartsverlies, de Harberger-driehoek

Opp. = ½ x Basis X Hoogte

Basis = heffing = 164,71

Hoogte = ?die kunnen we uitrekenen met de evenwichtshoeveelheden

Hoogte = 27(.448)

Welvaartsverlies =½ x 164,71 X 27.448 = 2,26 mln.

133,33

466,67

576,47

Q’a

411,76

105,89