Werkboek Metropolitaan Leiden (2015, Deltametropool)

=

==

==MCMC

voorzieningen

voorzieningen

voorzien

==

voorzieningen

JANUARI - MEI 2015

WERK-BOEK

METRO-POLITAAN

GEBIED LEIDEN

Vereniging Deltametropool is een onafhankelijke leden-organisatie die door onder-zoek en debat de ontwikkeling van metropolitaan Nederland bevordert.

www.deltametropool.nlwww.twitter.com/deltametropool

Colofon

14.05.2015 Vereniging DeltametropoolRotterdam

OnderzoekPaul GerretsenDavid DoogheMarjolein DekkerAnastacia Chranioti

In samenwerking met en in op-dracht van de gemeente Lei-denMaarten SchmittMartin VerwoestFred GoedbloedJeroen TraudesTom van der EngElena Chevtchenko

ContactDavid [email protected] [email protected]

Werkgroep Gemeente Kaag en BraassemMichel van der Weide

Gemeente KatwijkJudith van de Laken, Rudolf van Eek

Gemeente LeiderdorpMerijn Vroonhof

Gemeente OegstgeestNicole van Eeden

Gemeente TeylingenJan Zandstra

Gemeente ZoeterwoudeRuud de Jong

Holland RijnlandClaudia de Kort en Jeroen Ververs

Provincie Zuid-HollandPaul Severijns en Remco de Waard

Werkorganisatie DuivenvoordeMirjam van der Laan

2

JANUARI - MEI 2015

WERK-BOEK

METRO-POLITAAN

GEBIED LEIDEN

3

INLEIDINGDe Leidse Structuurvisie is aan een revisie toe. Om de basis te leggen

voor een duurzame toekomstvisie van Leiden in het speelveld van de Deltametropool*, is het nodig om de blik vooruit te richten en verder te kijken: over grenzen van rode bakstenen, over tijdsgrenzen n over gemeentegrenzen heen.

In aanloop naar de verkiezingen van 2014 heeft de gemeente Leiden het initiatief genomen om samen met de omliggende gemeenten een nieuwe ruimtelijke agenda op te stellen voor de regio, waarin kansen, bedreigingen en ambities worden verkend.

Dit Werkboek voor het Metropolitane Gebied Leiden geeft inzicht in het proces dat de gemeenten met elkaar, tot nu toe, hebben doorlopen: van het vaststellen van gedeelde waarden in het Manifest voor het Metropolitane gebied Leiden tot het ontwikkelen van drie ruimtelijke perspectieven voor de regio.

* Deltametropool: de samenhangende stedelijke regio die het netwerk van metropolitane activitei-ten in Nederland omvat. Het strekt zich uit over de klassieke Randstad met uitlopers in oostelijke en zuidelijke richting.

WERKBOEK METROPOLITAAN GEBIED LEIDEN

4

MANIFEST

KAARTEN

A A N P A K

D R I E RUIMTELIJKE PERSPECTIEVEN

R E F L E C T I E

Urgentie van de opgave en de gedeelde waarden benoemd

Samenvatting van het

Ruimtelijke oplossingsrichtingen

Van een Manifest met gedeelde waarden naar drie ruimtelijke perspectieven voor de Leidse regio

Van kaarten naar modellen

Ruimtelijke perspectieven in relatie tot beleid en trends

OPBOUW VAN HET WERKBOEK

6

8

18

40

68

5

Begin 2013 gaf de gemeente Leiden het startschot om samen met omliggende gemeenten een gemeenschappelijke visie op te stellen voor de ontwikkelingen van de regio. Als aftrap werd een ronde- tafelgesprek georganiseerd waarin onder andere Floris Alkemade, Jaqueline Cramer en Pieter Tordoir hun visies over de regio deelden. In de daarop volgende serie werksessies is, onder leiding van Vereniging Deltametropool, samen met overheden en bedrijfsleven een verkenning uitgevoerd naar de kansen, bedreigingen en ambities van het gebied. Met de acht gemeenten: Kaag en Braassem, Katwijk, Leiderdorp, Oegstgeest, Teylingen, Voorschoten en Zoeterwoude, is onderzocht wat de gedragen waarden zijn die het gebied binden. Dit is neergelegd in Het Manifest voor het Metropolitane gebied Leiden dat in februari 2014 door het Leidse college is vastgesteld als uitgangspunt voor het vervolg van het proces. In het Manifest zijn vier kernwaarden gedefi nieerd die de

ambitie van de regio omschrijven: Sterk, Compleet, Mooi en Open.

Ook de andere gemeenten hebben het Manifest erkend als basisstuk om mee verder te werken. Dit heeft geleid tot een volgende stap in de gezamenlijke verkenning.

Eind 2014 is begonnen aan een ruimtelijke vertaling van de vier gedentifi ceerde kernwaarden. De eerste vertaling bestond uit een defi niring van themas met ruimtelijke opgaves, zoals infrastructuur, woonmilieus, landschap en energie. Per thema zijn, op basis van de kernwaarden, verschillende oplossingsrichtingen uitgetekend. Door de themas afzonderlijk te behandelen kon de volledige bandbreedte van oplossingen per opgave worden verkend en beoordeeld.

Het resulteerde in een set van 27 verschillende kaarten van de regio: 27 basislagen die samen een kaartspel vormen, waarmee scenarios voor de

Van een Manifest met gedeelde waarden naar drie ruimtelijke per-spectieven voor de Leidse regio.

AANPAK


6

AANPAK

regio kunnen worden gesimuleerd. Door de kaarten van verschillende themas over elkaar heen te leggen, kan worden onderzocht hoe de lagen elkaar benvloeden: Welke versterken elkaar? Welke werken elkaar juist tegen?

Geslaagde internationale voorbeelden dienden als inspiratie. Er is gekeken welke basislagen in deze metropolitane strategien te definiren zijn. Met behulp van deze basislagen is met de betrokken gemeenten (de acht eerder genoemden en Wassenaar) het kaartspel gespeeld, waarmee de vertaalslag is gemaakt naar het Metropolitane gebied Leiden. De spelronde leverde drie modellen op die de basis vormden voor de drie ruimtelijke perspectieven die in dit werkboek worden gepresenteerd: Kennismetropool, Klein Holland en Kwaliteit van de Kernen.

Bij de ruimtelijke uitwerkingen is rekening gehouden met de grote opgaven in het gebied en zijn de modellen getoetst aan het beleid en de lopende processen van Rijk en regio. Per ontwikkelperspectief is de economische en bestuurlijke haalbaarheid bekeken en wordt geschetst wat de nodige grootschalige regionale investeringen zijn, waar regionaal beleid zich op moet richten en waar lokale investeringen nodig zijn. Verder is gekeken hoe de uitwerkingen de kernwaarden van het gebied versterken.

De drie perspectieven verschillen onderling sterk van identiteit en laten de verschillende kansen zien voor de ontwikkeling van de regio ten opzichte van de ontwikkeling van de Randstad, Nederland en de wereld.

Met de presentatie van dit werkboek wordt de tweede stap van de gezamenlijke verkenning afgerond. Het is geen hamerstuk; de reflectie biedt geen antwoord op de te kiezen richting, maar geeft een uiteenzetting van de mogelijke keuzes.

De komende stap is een verdere uitwerking van de drie ruimtelijke

perspectieven door deze te toetsen aan de praktijk. Hiervoor gaat de gemeente Leiden met de verschillende private en publiek partijen in gesprek en worden concrete locaties aangewezen waar de perspectieven kunnen worden getoetst en aangescherpt.

Het project is tevens onderdeel van het participatieproces voor de Pilot Omgevingvisie 2040 waar de gemeenten gezamenlijk aan deelnemen.

7

MANIFESTVOOR HET

METROPOLITANE GEBIED LEIDENUrgentie van de opgave en de gedeelde waarden benoemd

Samenvatting van het


8

MANIFESTMANIFEST

URGENTIETRENDS

WAARDEN9

Bron: Gateway to Astronaut Photography of Earth, ISS / NASA


10

INLEIDING

Bron: Gateway to Astronaut Photography of Earth, ISS / NASA

11

Stagnatie dreigt voor het Leidse deel van de Deltametropool

Een wereld van stedelijke regios De aantrekkingskracht van de stad is

wereldwijd zichtbaar. In toenemende mate zijn grote stedelijke regios de economische zwaartepunten en machtscentra van de wereld. Ook in Europa zijn deze metropolen de powerhouses van het continent.

Overheden, bedrijven, maatschap-pelijke organisaties en burgers moeten met elkaar samenwerken om een vitale metropool met aantrekkingskracht op internationaal niveau te vormen. In een continue competitie strijden de regios om het binnenhalen van kapitaal, kennis en kwaliteit. De concurrentie gaat tussen deze internationale metropolen, niet tussen landen, en gaat steeds vaker om het aantrekken van menselijk kapitaal, dat zich fl exibel over het aardoppervlak kan n wil bewegen.

De nationale netwerkstad Ook in Nederland vindt er een

fundamentele kanteling in verstedelijking plaats. Veranderingen in economische activiteiten en het landelijk demografi sch profi el maken dat ook hier mensen steeds meer naar de steden toe trekken en dat tegelijkertijd de steden onderling steeds sterker een netwerkrelatie met elkaar aangaan, zelfs op grote afstand en schaal.

In ruimtelijke zin zien we dat het klassieke stadsgewestelijk stermodel transformeert naar een interstedelijk netwerkmodel; een nieuwe Randstad in de vorm van een grootschalige metropolitane netwerkstad. Dat heeft invloed op mobiliteit, ruimtegebruik en de verdeling van functies. Het heeft sterke invloed op het gebruik van bijvoorbeeld het

Van stadsgewestelijk stermodel naar interstedelijk netwerkmodel, bron Tordoir


12

MANIFEST

mobiliteitsnetwerk, met een voorkeur voor zowel snelle hart-op-hart verbindingen als prettige lokale loop- en fi etsverbindingen, en een herwaardering voor de bestaande gemengde, multimodaal ontsloten stedelijke gebieden.

Het kantelpunt van fragmentatie Het gebied van Leiden en omgeving

is ten opzichte van andere gebieden in Nederland relatief sterk gefragmenteerd in economisch, sociaal en cultureel opzicht. Dat is het gevolg van historische ontwikkeling en het sterke krachtenveld van de grote omliggende steden (Tordoir). Tegelijkertijd heeft Leiden door haar centrale ligging tussen Amsterdam, Den Haag/Rotterdam en Utrecht een bijzondere en sterke positie, maar het resultaat daarvan is niet per defi nitie positief. Sterker nog; er is een grote kans dat daardoor het gebied van Leiden verder fragmenteert en speelbal wordt in het omliggende krachtenveld.

De bovenstaande grafi ek van PBL laat zien dat de trends tot 2040 zeer uiteenlopend zijn. De verschillen tussen het hoge en het lage scenario gaan niet meer over een grote of een kleine groei, maar hebben een cruciaal kantelpunt tussen groei of krimp; een wezenlijk verschil voor stedelijke ontwikkeling. Het kan vriezen of het kan dooien.

Met dergelijke verwachtingen is het van groot belang een eigen richting te bepalen en te kunnen anticiperen op de ontwikkelingen.

Duurzame samenwerking door kringlopen te sluiten

Binnen de wereldwijde klimaat-problematiek zijn er verschillende trends aan te wijzen die, juist op regionale schaal, opgepakt kunnen worden om de kansen op verduurzaming te benutten. Veranderingen in energieverbruik, mobiliteit, waterhuishouding en natuur-lijke hulpbronnen kunnen alleen

5Nederland in 2040: een land van regios. Ruimtelijke Verkenning 2011 in kaart |

Kernindicatoren in Nederland per scenario

Index (2008 = 100)

100

150

200Huishoudens

Hoog scenario

Laag scenario

Mobiliteit

Hoog scenario

Laag scenario

Bevolking

Hoog scenario

Laag scenario

Werkgelegenheid

bron: PBLDe grafiek geeft voor vier kernindicatoren - huishoudens, mobiliteit, bevolking en werkgelegenheid - de nationale ontwikkeling weer voor het hoge en lage scenario. Per kernindicator wordt hiermee de bandbreedte tussen het hoge en lage scenario gellustreerd.

Hoog scenario

Laag scenario2010 2015 2020 2025 2030 20402035

50

0

13

opgevangen worden in systemen met voldoende capaciteit, schaal, massa en draagvlak.

Smart Grids, multimodale knoop-punten, afvalstromen en waterbeheer zijn voorbeelden waarbij op regionale schaal de kringlopen gesloten worden. Leiden en de omliggende regios bieden in potentie voldoende omvang voor deze duurzame samenwerking.

Daarnaast is leefbaarheid in en om de steden van blijvend belang voor bewoners. De Leidse regio kenmerkt zich door een bijzondere variatie en kwaliteit aan woonmilieus, werkgebieden en natuurlandschappen en biedt daarmee een aantrekkelijke diversiteit die op een passende wijze uitgebuit kan worden.

Uit de beschrijving van de urgente opgaven voor de Leidse regio kunnen de volgende zes trends worden gehaald:

1. Wereld van stedelijke regios

2. Stijgende vraag naar mobiliteit

3. Behoefte aan nabijheid van werkgelegenheid en voorzieningen

TRENDS

De toekomst van de regioHet gebied is op dit moment feitelijk

geen regio maar een complexe intersectie van vele regios. Dat betekent zowel een kans als een bedreiging. De natuurlijke ontwikkeling is er echter n van sterker wordende segregatie tussen de delen en verlies aan dynamiek en vitaliteit. Deze natuurlijke ontwikkeling zou op de korte termijn als gewenst kunnen worden ervaren, maar beperkt juist de kansen voor Leiden en omgeving op de langere termijn. Als men in het gebied Leiden echter in staat is de verschillende fragmenten op elkaar te betrekken en in te zetten als volwaardig deel in de Deltametropool, dan kan het gebied met die diversiteit en nieuwe synergie uitgroeien tot een sterke regionale pool.

4. Krimp en groei in de regio

5. Oplossen van energievraagstuk als voorwaarde voor groei

6. Wateropgave als onderdeel van ruimtelijke ontwikkeling


14

MANIFEST

In het Manifest zijn vier kernwaarden gedentifi ceerd, die de basis vormen voor het formuleren van de doelstellingen voor de regio als geheel.

In 2040 is het Metropolitane gebied Leiden open, mooi, compleet en sterk. Aanwezige kwaliteiten worden samen met te behalen kwaliteiten ingezet om dit te bereiken.

OPEN = Een open gebied is een gebied dat

bereikbaar en toegankelijk is. Bezoekers en bewoners komen er graag. Zowel in- als uitgaand verkeer is onderhouden. Er zijn voldoende mutlimodale knooppunten

OPEN

waar mensen in de gelegenheid zijn over te stappen van snel- op langzaamverkeer en vice versa. De aantakkingen op snelle verkeerslijnen zijn goed en hebben uitstraling, zodat het gebied direct en herkenbaar verbonden is met internationale knooppunten.

Het langzame verkeersnetwerk is uit-gebreid en begaanbaar; men kan er veilig wandelen en/of fi etsen. Dorpen en steden binnen de regio zijn goed bereikbaar, zodat uitwisseling en samenwerking worden versterkt. Ook de digitale infrastructuur is op peil. Dataverkeer en wifi zijn snel en op elke plek in de regio beschikbaar.

15

MOOI

MOOI = In een mooi gebied is het prettig om

te verblijven; om te wonen, maar ook te werken en te recreren.

Mooi is: schoonheid, aantrekkelijkheid en veiligheid. Dat geldt zowel voor de stedelijke omgeving als het ommeland. Monumentale historische structuren worden gekoesterd. Tegelijkertijd worden innovatieve projecten gestimuleerd.

Een diversiteit aan afgebakende stedelijke en landelijke gebieden levert een afwisselend landschap. De verschillende delen zijn zichtbaar en herkenbaar onderscheidend.

COMPLEET =Een complete regio biedt een

uitgebreid pakket aan economische, maatschappelijke en culturele activiteiten. Er is een grote verscheidenheid aan woon- en werkmilieus. Het faciliteert zowel voorzieningen voor dagelijkse behoeften als topvoorzieningen met (inter)nationale aantrekkingskracht.

Uitwisseling en samenwerking wordt gestimuleerd: er wordt slim en effi cint omgegaan met bronnen, arbeid en grondstoffen, er wordt gedeeld en gegund, kringlopen worden gemaakt en gesloten.

De aanwezige diversiteit wordt benut en versterkt. De verschillende delen van de regio vullen elkaar aan, maar bieden gezamenlijk tevens een aantrekkelijke en sterke identiteit voor uitwisseling met andere gebieden. Zowel internationaal als binnen de Nederlandse Deltametropool.

STERK =Een sterk gebied is sterk in al zijn

facetten: van groot tot klein. Hirarchie verschuift naar de achtergrond: samenwerking staat voorop. Laten zien dat je elkaar nodig hebt en open gesprekken aangaan.

Een sterke gedeelde visie vormt de leidraad voor toekomstig handelen: wat doe je wel? Maar ook: wat doe je niet? Een sterke regio heeft lef, doet uitspraken en is trots op ieders afzonderlijke successen.


16

MANIFEST

COMPLEET

STERK

17

K A A R T E NRuimtelijke oplossingsrichtingen

Om de vier gedentifi ceerde kernwaarden van de regio verder ruimtelijk

te vertalen zijn negen themas gedefi nieerd. Deze themas zijn onder te

verdelen in drie hoofdgroepen. Infrastructuur bevat de themas openbaar vervoer, autoverkeer en langzaam verkeer. Onder Stedelijke Netwerken vallen de themas woonmilieus, werkmilieus en voorzieningen. De derde groep kenmerkt zich door ecologische structuren en bevat de themas landschap, water en energie. Op basis van de kernwaarden zijn er per thema drie oplossingsrichtingen uitgetekend. Dit heeft geresulteerd in 27 kaarten van de regio die de basis vormen voor een ruimtelijk kaartspel.


18

KAARTEN

OPENBAAR VERVOERAUTOVERKEER

LANGZAAM VERKEERWOONMILIEUSWERKMILIEUS

VOORZIENINGEN LANDSCHAP

WATERENERGIE

19

KAARTEN

[WERKMILIEUS]Internationale

kennisregio

[WERKMILIEUS]Regionale uitwisseling

[WERKMILIEUS]cultuur

[VOORZIENINGEN]Focus op Kernen

[VOORZIENINGEN] Assen

[VOORZIENINGEN]Lijm tussen gebieden

[LANDSCHAP] Mooi versterken

[LANDSCHAP] Vergroten diversiteit

[WATER] Nieuwe water-landschappen

[WATER] Principe van

tussenboezem

[WATER] Technisch oplossen in bestaande structuur

21

KAART 1. Rail Ambitie: Internationale bereikbaarheidWaarden: Open

+ Knooppunten krijgen sterkere positie in nationale spoornetwerk+ Nieuwe stations kunnen uitgroeien tot nieuwe concentratiepunten in de regio- Interne regionale OV verbinding tussen gemeentes is minder sterk- Minder robuust regionaal netwerk

KAART 2. SterAmbitie: Verbinden internationaal aan regioWaarden: Open, Sterk

+ Goede verbinding tussen regionaal en (inter)nationaal netwerk- Minder intern regionale OV-verbindingen tussen gemeentes onderling- Minder robuust regionaal netwerk- Station Leiden als sterke, en daarmee ook de zwakke, schakel in het gehele systeem

KAART 3. Hart-op-hart-netAmbitie: Complete regionale bereik- baarheidWaarden: Compleet

+ Robuuste regionale verbinding Robuustheid kan nog worden vergroot door goede koppeling met (boven)regionale verkeerstromen in stations+ Stations krijgen gelijkwaardige positie in nationale netwerk- Verspreiding biedt minder mogelijkheden voor het ontstaan van concentratiepunten in de regio vanuit infrastructuur.

GROEP: Infrastructuur

Openbaar vervoer

Hillegom

Voorhout

Sassenheim

Leiden CS

Leiden Lammenschans

Voorschoten

Den Haag Mariahoeve

Den Haag Laan van NOI

Den Haag CS

Alphen aan den Rijn

Boskoop

Bodegraven

De Vink

Schiphol

Hoofddorp

Nieuw Vennep

Noordwijk aan Zee

Noordwijk

Katwijk aan Zee

Valkenburg

Katwijk aan den Rijn

Leiden Bio Science Park

Lisse Keukenhof

Noordwijkerhout

Warmond

Poelgeest - Merenwijk

Zoeterwoude Rijndijk

Hazerswoude Rijndijk

OV 1Rail

N

Z

OW

N

Z

OW

[OV] Rail


22

KAARTEN

Hillegom

Voorhout

Sassenheim

Leiden CS

Leiden Lammenschans

Voorschoten

Den Haag Mariahoeve


Den Haag CS

Alphen aan den Rijn

Boskoop

Bodegraven

De Vink

Schiphol

Hoofddorp

Nieuw Vennep

OV 3 Hart op Hart Net

Zoeterwoude - Rijndijk

Hillegom

Voorhout

Sassenheim

Leiden CS

Leiden Lammenschans

Voorschoten

Den Haag Mariahoeve


Den Haag CS

Alphen aan den Rijn

Boskoop

Bodegraven

De Vink

Schiphol

Hoofddorp

Nieuw Vennep

OV 2 Ster

Zoeterwoude - Rijndijke -

CSd

OI Nan

oeev

n

[OV] Ster

[OV] Hart op Hart net

23

KAART 1. RuggengraatAmbitie: Snel door de regioWaarden: Open

+ Goede doorgaande (inter)nationale verbinding+ Belang van bestaande P&R-locaties neemt toe- A4 wordt extra belast met het regionale verkeer tussen gemeentes.- Geen verbetering van regionale bereikbaarheid tussen gemeentes- Minder robuust systeem

KAART 2. LadderAmbitie: Snel in en uit de regioWaarden: Open, Sterk

+ Robuuste (inter)nationale verbindingen


Autoverkeer+ Vergroten aantal overstapmogelijk- heden en P&R-locaties+ Benutten positie in de Deltametropool- Meerdere gemeenten worden extra belast met doorgaand regionaal verkeer.

KAART 3. Regio RondwegAmbitie: Autonoom regionaalWaarden: Compleet

+ Concentratie van regionale verbindingen.+ Doorgaande verbindingen worden minder belast met regionaal verkeer+ Mogelijkheden voor het ontstaan van economische concentratiepunten in de regio- Maakt minder gebruik van positie in de Deltametropool- Niet de korste verbinding tussen centra- Nieuwe verbindingen leggen hogere druk op de landschappen

Auto 1 Ruggengraat

P&R

P&R

P&R

P&R

P&R

[AUTO] Ruggengraat


24

KAARTEN

Auto 2 Ladder

P&R

P&R

P&R

P&R

P&R

P&R

P&R

P&R

P&R P&R

P&R

P&R

P&R

P&RP&R

P&R

Auto 3Regio Netwerk

[AUTO] Ladder

[AUTO] Regionetwerk

25

KAART 1. Regionale toeristische routesAmbitie: landelijk netwerk met routes door de regioWaarden: Open, Sterk, Mooi, Compleet

+ Positief effect op de beleefbaarheid van de verschillende landschappen+ Goed te koppelen aan het netwerk van de Deltametropool+ Goede verbinding tussen verschillende centra van de regio+ Faciliteert langzaam toerisme- verkeer- Minder mogelijkheden voor het ontstaan van concentratiepunten in de regio vanuit infrastructuur


Langzaam verkeer

KAART 2. Daily Urban SystemAmbitie: regionaal netwerk met belangrijke woon-werk routes.Waarden: Open, Compleet

+ Goed te koppelen aan snelle infrastructuur (OV en Auto)+ Focus op woon/werk verkeer- Minder aandacht voor omgevings- kwaliteit- Minder aandacht voor stad- en land verbindingen

KAART 3. Verbeteren stad- en land verbindingenAmbitie: plaatselijke bereikbaarheidWaarden: Open, Mooi

+ Betere bereikbaarheid van verschillende landschappen vanuit stedelijk gebied+ Lokale oplossing voor lokaal probleem- Geen directe versterking van regionale structuur- Geen overkoepelende regionale visie

Langzaam verkeer 1Regionale toeristische routes

[LANGZAAM VERKEER]Regionale toeristische

routes


26

KAARTEN

Langzaam verkeer 2Daily Urban System

P&R

P&R

P&R

P&R

P&R

P&R

P&RP&R

P&&

P&R&R

&R&&R

&R&R

Langzaam verkeer 3Verbeteren stad-landverbindingen

[LANGZAAM VERKEER]Daily Urban System

[LANGZAAM VERKEER]Verbeteren stad-

landverbindingen

27

KAART 1. AgglomeratiekrachtAmbitie: Complementair aan de RandstadWaarden: Open, Compleet

+ Metropolitaan sterk model: zet in op mobiliteit en bereikbaarheid- Eenzijdige focus op stedelijk wonen

KAART 2. Woonlandschappen.Ambitie: Wonen in het groenWaarden: Mooi, Compleet

+ Maakt gebruik van historische en ruimtelijke dragers van de regio+ Laat diversiteit van de regio zien+ Complementair aan bestaande karakters- Druk op de randen van

kwaliteitsgebieden neemt toe.- Grote verandering in ruimtelijke structuur vraagt om het langdurig kunnen vasthouden van de visie

KAART 3. Stedelijk inbreidenAmbitie: Versterken stedelijk gebiedWaarden: Sterk

+ Zet in op de compacte stad: behoud van landschap+ Creert economisch draagvlak voor bestaande centra en maakt het mogelijk om nieuwe betekenis te geven aan historische centra- Bereikbaarheid: druk op bestaande infrastructuur neemt toe

GROEP: Stedelijke Netwerken

Woonmilieus

Woonmilieus 1 agglomeratiekracht

[WOONMILIEUS] Agglomeratiekracht


28

KAARTEN

Woonmilieus 3stedelijk inbreiden

Woonmilieus 2 Woonlandschappen

[WOONMILIEUS] Woonlandschappen

[WOONMILIEUS] stedelijk inbreiden

29

KAART 1. Internationale kennisregioAmbitie: Internationale bekendheid / complementair aan nationaal kennis- clusterWaarden: Sterk, Compleet

+ Zet in op een programma van metropolitane betekenis- Focus op aanwezige topsectoren maakt de regio afhankelijk- Focus op Leiden

KAART 2. Regionale economieAmbitie: Complementair op regionale schaalWaarden: Compleet

+ Clusters gaan over gemeentegrenzen heen

+ Biedt als regio een compleet pakket- Baat bij een goede oost-west verbinding- Internationaal geen sterke identiteit

KAART 3. CultuurAmbitie: Internationale bekendheid / monument & cultuur als drager van de economieWaarden: Open, Mooi

+ Maakt gebruik van historische en ruimtelijke dragers van de regio+ Maakt diversiteit van de regio beleefbaar- Lokale focus. Locaties zijn verspreid over de regio, er is geen duidelijke samenhang

Werkmilieu 1Internationale kennisregio

bollen

zuivel

=


Werkmilieus


kennisregio


30

KAARTEN

Werkmilieus 2Regionale uitwisseling

ToerismeMKBRegionaal / RandstedelijkCentrum stedelijk / Randstedelijk

T

M

R

C

R

=

elijk / R

Megionaa

jk / Rail / Ra

smTTooeris

m l



31


Voorzieningen

KAART 1. AssenAmbitie: voorzieningen bereikbaar voor regio en daarbuitenWaarden: Open, Sterk, Compleet

+ Benutten van voordelen door concentratie+ Ontwikkelen van nieuwe centra+ Meer georienteerd op marktwerking+ Goede (boven)regionale bereikbaarheid van voorzieningen- Wat te doen met oude kernen? - Sterk afhankelijk van infrastructurele beslissingen

KAART 2. Focus op kernenAmbitie: voorzieningen bereikbaar voor stedelijke delen van de regioWaarden: Mooi, Compleet

+ Zet in op de compacte stad

+ Concentratiepunten waarbij het geheel meer wordt dan de optelsom der delen+ Goede lokale bereikbaarheid- Vraagt om regionale en bovenregionale afstemming- Laag Economisch draagvlak- Bovenregionale bereikbaarheid

KAART 3. Lijm tussen gebiedenAmbitie: voorzieningen op basis van behoefteWaarden: Sterk

+ Lokale afstemming naar behoefte+ Biedt ruimte voor experiment en innovatieve oplossingen- Geen regionale of bovenregionale afstemming; geen regionale visie- Betaalbaarheid?- Onvoorspelbaarheid maakt afstem- men infrastructurele beslissingen lastig- Geen voordelen uit concentratiepunten

Hillegom

Voorhout

Sassenheim

Leiden CS

Leiden Lammenschans

Voorschoten

Den Haag Mariahoeve


Den Haag CS

Alphen aan den Rijn

Boskoop

Bodegraven

De Vink

Schiphol

Hoofddorp

Nieuw Vennep

Zoeterwoude - Rijndijke

Hillegom

Voorhout

Sassenheim

Leiden CS

Leiden Lammenschans

Voorschoten

Den Haag Mariahoeve


Den Haag CS

Alphen aan den Rijn

Boskoop

Bodegraven

De Vink

Schiphol

Hoofddorp

Nieuw Vennep

Voorzieningen 1 Assen

Zoeterwoude - Rijndijk

voorzieningen

voorzieningen



32

KAARTEN


voorzieningen

voorzieningen

[VOORZIENINGEN]Lijm tussen gebieden

33

GROEP: Ecologische Structuren

Landschap

KAART 1. Vergroten diversiteitAmbitie: Landschap beschikbaar stellen voor landschappelijke opgavesWaarden: Sterk, Compleet

+ Vergroten van (boven)regionale toeristische aantrekkelijkheid+ Goed te combineren met toekomstige water- en bouwopgaven+ Biedt ruimte aan nieuwe vormen van landbouw- Ook nadenken over routing tussen deze landschappen om ze te laten werken voor de gehele regio- Hoe behoudt je de kwaliteiten van de bestaande landschappen?

KAART 2. Mooi versterkenAmbitie: Investeren in wat mooi isWaarden: Sterk, Mooi

+ Behouden en versterken van meest waardevolle stukken landschap+ Regionale visie en regionale afstemming van investeringen+ Interesse voor deze gebieden is hoog- Extra druk op kwaliteitsgebieden- Ook nadenken over routing tussen deze locaties om ze te laten werken voor de gehele regio

KAART 3. Lelijk wegwerken en randen creeren Ambitie: Investeren in algemeen wel- standsniveau/ kansen benutten van lelijke plekkenWaarden: Mooi, Compleet

+ Bouwopgaves benutten om regionale landschappelijke kwaliteiten te verbeteren- Regionale afstemming over kwaliteiten of randen?- Veel van de gebieden zijn in priv bezit: hoe is de gewenste kwaliteit af te dwingen?

Landschap 1Vergroten diversiteit



34

KAARTEN

Landschap 3Lelijk wegwerken en randen creren

Landschap 2Mooi versterken

[LANDSCHAP] Mooi versterken

35


Water

KAART 1. Principe van tussenboezemAmbitie: Wateropgave als ontwerpopgave van nationaal belang met internationale exposureWaarden: Sterk, Open

+ Oplossen waterprobleem in nieuwe regionale structuur- Nieuwe investeringen: dure oplossing- Grote ruimtevraag- Regionale regie nodig

KAART 2. Nieuwe waterlandschappenAmbitie: Ruimte geven aan het water: nieuwe landschappen laten ontstaanWaarden: Mooi, Compleet

+ Concentratie van de opgave per polder+ Kan aanleiding zijn tot lokale kwaliteitsverbetering- Vraagt om voorinvestering van totale bouwopgave per polder- Rekbaarheid van de oplossing?

KAART 3. Technisch oplossen in bestaande structuurAmbitie: Wateropgave per locatieWaarden: Compleet

+ Concentratie probleem per bouw- locatie+ Bebouwing en wateropgave zijn op elkaar afgestemd- Verhoogde regeldruk voor bouwlocaties- Geen overkoepelende regionale visie

[WATER] Principe van

tussenboezem


36

KAARTEN


[WATER] Technisch oplossen in bestaande structuur

37


Energie

KAART 1. Afspraken met de DeltametropoolAmbitie: Uitwisselingspartner op nationale schaal, complementair aan de RandstadWaarden: Open

+ Geen grootschalige investeringen nodig- Minder robuust systeem: afhankelijk van gebieden buiten de regio

KAART 2. Voor de DeltametropoolAmbitie: Zelfvoorzienend op regioniveauWaarden: Sterk, Compleet

+ Concentratie van energieproductie+ Robuust systeem voor de regio, voor de Deltametropool en Nederland+ Aanleiding tot opstellen van een regionale visie en afstemming- Grootschalige opwekkingslocaties stuiten vaak op lokaal verzet- Naast investeren in de energie- voorziening ook kosten voor infrastructuur en opslag

KAART 3. Voor de buurtAmbitie: Investeren op particulier niveauWaarden: Sterk, Compleet

+ Robuust systeem door gebruik van verschillende energiebronnen+ Toename van aantal collectieven draagt bij aan sociaal sterk netwerk.+ Ruimte voor kleinschalig experiment en innovatie van energie- opwekking- Kans op wildgroei aan initiatieven- Verspreiding van energieproductie: kosten voor decentrale infrastructuur?

Energie 1 Afspraken met de Deltametropool


38

KAARTEN

Energie 2 Voor de Deltametropool

Energie 3 Voor de buurt

HEINEKEN

ENERGIEK LEIDEN

LEOO OESTGEEST

ENERGIEK POELGEEST

ENERGIEK ALPHEN AAN DEN RIJN

ZEEKRACHT

SOLAR GREENPOINTHAARLEMMERMEER

39

D R I ER U I M T E L I J K E PRESPECTIEVENVan kaarten naar modellen

Het ruimtelijk kaartspel is tijdens een workshop gespeeld met de betrokken gemeenten. De deelnemers werden in drie speelgroepen verdeeld en elke groep kreeg n van de drie themagroepen (infrastructuur, stedelijke netwerken of ecologische structuren) toegewezen. Vanuit de themagroep mocht n basislaag gekozen worden, van waaruit het model kon worden opgebouwd. Geslaagde internationale voorbeelden dienden hierbij als referentie en ter inspiratie. Naast het resultaat van drie basismodellen, leverden de gesprekken tijdens het spel inzicht in de ambities van verschillende gemeentes en hoe de basislagen daar op inwerken.

De Vereniging Deltametropool heeft de drie modellen verder aangescherpt door ze te toetsen aan een puntenmatrix en een criteriatabel. Dit leidde

tot drie ruimtelijke perspectieven voor de regio: Kennismetropool, Klein Holland en Kwaliteit van de Kernen.

Elk van de perspectieven wordt hierna afzonderlijk behandelt. Er wordt ingegaan op de nodige grootschalige regionale investeringen, waar regionaal beleid op moet sturen en waar lokale investeringen nodig zijn. Tevens worden de kansen en uitdagingen beknopt benoemd. De sfeerimpressies geven een beeld van het bijbehorende imago van de regio.


40

KENNISMETROPOOL

KLEIN HOLLAND

KWALITEITEN VAN DE KERNEN

DRIE RUIMTELIJKE PERSPECTIEVEN

41

SPELREGELS

Puntenmatrix

Au 1

Au 2

Au 3

LV 1

LV 2

LV 3

Wo 1

Wo 2

Wo 3

We 1

We 2

We 3

Vz 1

Vz 2

Vz 3

Ls 1

Ls 2

Ls 3

En 1

En 2

En 3

Wa 1

Wa 2

Wa 3

OV 1 OV 2 OV 3 Au 1 Au 2 Au 3 LV 1 LV 2 LV 3 Wo 1 Wo 2 Wo 3 We 1 We 2 We 3 Vz 1 Vz 2 Vz 3 Ls 1 Ls 2 Ls 3 En 1 En 2 En 3

OV 1 3 3 3

I T B

OV 2 3 2 2

OV 3 1 2 2

Au 1 2 2 3

Au 2 3 2 3

Au 3 1 2 1

LV 1 2 2 2

LV 2 2 2 1

LV 3 1 1 1

Wo 1 2 2 3

Wo 2 3 3 2

Wo 3 2 1 1

We 1 2 1 1

We 2 2 1 1

We 3 2 1 1

Vz 1 2 1 2

Vz 2 1 1 2

Vz 3 3 2 3

Ls 1 3 3 2

Ls 2 1 1 1

Ls 3 3 3 3

En 1 1 1 3

En 2 3 2 3

En 3 1 2 3

Wa 1 3 2 3

Wa 2 3 2 3

Wa 3 3 1 1

0 0 +1

0 0 +1

0 0 +1

0 0 0

+1 -1 0

+1 -1 0

+1 +1 +1

+1 +1 +1

0 0 -1

+1 +1 -1

-1 -1 +1

-1 -1 +1

+1 +1 +1 +1 0 0

-1 -1 +1 -1 +1 0

0 +1 0 +1 0 +1

+1 -1 +1 +1 +1 0

+1 +1 -1 0 0 0

+1 +1 -1 0 +1 0

+1 +1 +1 0 0 0

0 +1 +1 0 0 0

+1 0 0 0 0 0

+1 +1 +1

+1 0 +1

0 +1 +1

+1 0 0

-1 +1 +1

-1 +1 +1

+1 +1 0

-1 +1 -1

+1 +1 +1

0 -1 0

+1 -1 +1

+1 +1 +1

0 +1 0

0 +1 0

-1 0 -1

0 +1 0

+1 0 +1

0 +1 +1

0 +1 0

0 +1 0

+1 +1 +1

0 +1 0

+1 +1 0

0 0 +1

+1 0 +1

+1 0 +1

0 0 +1

0 0 0

0 0 0

0 0 0

+1 0 +1

+1 0 +1

0 0 0

-1 -1 0

-1 -1 0

+1 +1 0

0 +1 -1

0 -1 +1

0 +1 -1

+1 +1 -1

0 +1 0

+1 +1 +1

0 +1 -1

0 0 +1

+1 +1 +1

+1 +1 0

-1 -1 0

+1 +1 0

-1 0 -1

0 0 0

0 0 0

+1 +1 -1

+1 +1 0

0 0 0

-1 0 -1

+1 +1 +1

+1 0 -1

-1 0 +1

-1 +1 0

-1 +1 0

+1 0 -1

0 +1 +1

0 +1 -1

+1 +1 0

+1 +1 +1

+1 +1 +1

+1 +1 -1

-1 +1 +1

0 0 +1

+1 +1 +1

-1 -1 +1

+1 +1 0

0 0 -1

+1 +1 +1

+1 +1 +1

0 0 -1

0 0 0

0 0 0


42


Criteriatabel

Puntenmatrix+ 1 : versterken elkaar 0 : geen invloed 1 : werken elkaar tegen

CriteriatabelI = investeringsniveau 1 : laag 2 : gemiddeld 3 : hoog

T = tijdshorizon (afstand tot huidige realiteit) 1 : dichtbij 2 : gemiddeld / gefaseerd 3 : ver weg

B = bestuurlijke complexiteit 1 : regio tussen gemeenten 2 : provincie / Rijk 3 : private partijen

Au 1

Au 2

Au 3

LV 1

LV 2

LV 3

Wo 1

Wo 2

Wo 3

We 1

We 2

We 3

Vz 1

Vz 2

Vz 3

Ls 1

Ls 2

Ls 3

En 1

En 2

En 3

Wa 1

Wa 2

Wa 3


OV 1 3 3 3

I T B

OV 2 3 2 2

OV 3 1 2 2

Au 1 2 2 3

Au 2 3 2 3

Au 3 1 2 1

LV 1 2 2 2

LV 2 2 2 1

LV 3 1 1 1

Wo 1 2 2 3

Wo 2 3 3 2

Wo 3 2 1 1

We 1 2 1 1

We 2 2 1 1

We 3 2 1 1

Vz 1 2 1 2

Vz 2 1 1 2

Vz 3 3 2 3

Ls 1 3 3 2

Ls 2 1 1 1

Ls 3 3 3 3

En 1 1 1 3

En 2 3 2 3

En 3 1 2 3

Wa 1 3 2 3

Wa 2 3 2 3

Wa 3 3 1 1

0 0 +1

0 0 +1

0 0 +1

0 0 0

+1 -1 0

+1 -1 0

+1 +1 +1

+1 +1 +1

0 0 -1

+1 +1 -1

-1 -1 +1

-1 -1 +1

+1 +1 +1 +1 0 0

-1 -1 +1 -1 +1 0

0 +1 0 +1 0 +1

+1 -1 +1 +1 +1 0

+1 +1 -1 0 0 0

+1 +1 -1 0 +1 0

+1 +1 +1 0 0 0

0 +1 +1 0 0 0

+1 0 0 0 0 0

+1 +1 +1

+1 0 +1

0 +1 +1

+1 0 0

-1 +1 +1

-1 +1 +1

+1 +1 0

-1 +1 -1

+1 +1 +1

0 -1 0

+1 -1 +1

+1 +1 +1

0 +1 0

0 +1 0

-1 0 -1

0 +1 0

+1 0 +1

0 +1 +1

0 +1 0

0 +1 0

+1 +1 +1

0 +1 0

+1 +1 0

0 0 +1

+1 0 +1

+1 0 +1

0 0 +1

0 0 0

0 0 0

0 0 0

+1 0 +1

+1 0 +1

0 0 0

-1 -1 0

-1 -1 0

+1 +1 0

0 +1 -1

0 -1 +1

0 +1 -1

+1 +1 -1

0 +1 0

+1 +1 +1

0 +1 -1

0 0 +1

+1 +1 +1

+1 +1 0

-1 -1 0

+1 +1 0

-1 0 -1

0 0 0

0 0 0

+1 +1 -1

+1 +1 0

0 0 0

-1 0 -1

+1 +1 +1

+1 0 -1

-1 0 +1

-1 +1 0

-1 +1 0

+1 0 -1

0 +1 +1

0 +1 -1

+1 +1 0

+1 +1 +1

+1 +1 +1

+1 +1 -1

-1 +1 +1

0 0 +1

+1 +1 +1

-1 -1 +1

+1 +1 0

0 0 -1

+1 +1 +1

+1 +1 +1

0 0 -1

0 0 0

0 0 0

Au 1

Au 2

Au 3

LV 1

LV 2

LV 3

Wo 1

Wo 2

Wo 3

We 1

We 2

We 3

Vz 1

Vz 2

Vz 3

Ls 1

Ls 2

Ls 3

En 1

En 2

En 3

Wa 1

Wa 2

Wa 3


OV 1 3 3 3

I T B

OV 2 3 2 2

OV 3 1 2 2

Au 1 2 2 3

Au 2 3 2 3

Au 3 1 2 1

LV 1 2 2 2

LV 2 2 2 1

LV 3 1 1 1

Wo 1 2 2 3

Wo 2 3 3 2

Wo 3 2 1 1

We 1 2 1 1

We 2 2 1 1

We 3 2 1 1

Vz 1 2 1 2

Vz 2 1 1 2

Vz 3 3 2 3

Ls 1 3 3 2

Ls 2 1 1 1

Ls 3 3 3 3

En 1 1 1 3

En 2 3 2 3

En 3 1 2 3

Wa 1 3 2 3

Wa 2 3 2 3

Wa 3 3 1 1

0 0 +1

0 0 +1

0 0 +1

0 0 0

+1 -1 0

+1 -1 0

+1 +1 +1

+1 +1 +1

0 0 -1

+1 +1 -1

-1 -1 +1

-1 -1 +1

+1 +1 +1 +1 0 0

-1 -1 +1 -1 +1 0

0 +1 0 +1 0 +1

+1 -1 +1 +1 +1 0

+1 +1 -1 0 0 0

+1 +1 -1 0 +1 0

+1 +1 +1 0 0 0

0 +1 +1 0 0 0

+1 0 0 0 0 0

+1 +1 +1

+1 0 +1

0 +1 +1

+1 0 0

-1 +1 +1

-1 +1 +1

+1 +1 0

-1 +1 -1

+1 +1 +1

0 -1 0

+1 -1 +1

+1 +1 +1

0 +1 0

0 +1 0

-1 0 -1

0 +1 0

+1 0 +1

0 +1 +1

0 +1 0

0 +1 0

+1 +1 +1

0 +1 0

+1 +1 0

0 0 +1

+1 0 +1

+1 0 +1

0 0 +1

0 0 0

0 0 0

0 0 0

+1 0 +1

+1 0 +1

0 0 0

-1 -1 0

-1 -1 0

+1 +1 0

0 +1 -1

0 -1 +1

0 +1 -1

+1 +1 -1

0 +1 0

+1 +1 +1

0 +1 -1

0 0 +1

+1 +1 +1

+1 +1 0

-1 -1 0

+1 +1 0

-1 0 -1

0 0 0

0 0 0

+1 +1 -1

+1 +1 0

0 0 0

-1 0 -1

+1 +1 +1

+1 0 -1

-1 0 +1

-1 +1 0

-1 +1 0

+1 0 -1

0 +1 +1

0 +1 -1

+1 +1 0

+1 +1 +1

+1 +1 +1

+1 +1 -1

-1 +1 +1

0 0 +1

+1 +1 +1

-1 -1 +1

+1 +1 0

0 0 -1

+1 +1 +1

+1 +1 +1

0 0 -1

0 0 0

0 0 0

Met het ruimtelijke kaartspel kunnen scenarios voor de regio worden gesimuleerd. Het kaartspel wordt gespeeld door te beginnen met n laag uit n van de drie hoofdgroepen. Deze basislaag vormt het startpunt. Door de kaarten van andere themas over elkaar heen te leggen, kan worden onderzocht hoe de lagen elkaar benvloeden. Per kaart zijn de ambitie, de kernwaarden en de voor- en nadelen benoemd. Kaarten kunnen elkaar versterken of juist verzwakken.Met onderstaande puntenmatix kunnen de onderlinge relaties tussen de kaarten worden getoetst. De criteriatabel geeft inzicht in de bestuurlijke en economische haalbaarheid.Vanuit de gekozen lagen kan een model worden opgebouwd door combinaties te maken met lagen uit andere themas. Het model is af wanneer er minimaal twee van de kernwaarden duidelijk zijn vertegenwoordigd.

43

De regio ontwikkelt zich als

een internationale kennisregio.

Campusontwikkeling staat cen-

traal in deze strategie. Om deze

campussen als sterke clusters

in de regio te ontwikkelen

zijn goede hoogwaardige

(inter)nationale en regionale

verbindingen nodig. Deze

strategie zet vooral in op het

verbeteren van de kernwaarden

Open en Sterk. De kwaliteiten

Mooi en Compleet zijn voldoende

aanwezig in de regio en vergen

geen extra inspanningen.

KENNISMETROPOOLWERKBOEK METROPOLITAAN GEBIED LEIDEN

44


45

BASISLAAGSTARTPUNT

REGIONAAL BELEID,LOKALE INVESTERINGEN

GROOTSCHALIGEREGIONALEINVESTERINGEN

Hillegom

Voorhout

Sassenheim

Leiden CS

Leiden Lammenschans

Voorschoten

Den Haag Mariahoeve


Den Haag CS

Alphen aan den Rijn

Boskoop

Bodegraven

De Vink

Schiphol

Hoofddorp

Nieuw Vennep

Zoeterwoude - Rijndijke -

CSd

OI Nan

oeoev

n

Leid

nseiden Lammenschans

Zoe

bollen

zuivel


kennisregio


kennisregio

[OV] Ster

[OV] Ster

[AUTO] Ladder

[WOONMILIEUS] Agglomeratiekracht



46


1. Grootschalige regionale investeringen

Het verbeteren van de (inter)nationale bereikbaarheid van de campussen vraagt om grootschalige investeringen in de infrastructuur. Er wordt een optimale en snelle OV-verbinding met Schiphol nagestreefd. Maar ook het organiseren van een snelle woon-werkverbinding vanuit de regio naar de campussen is belangrijk. Voor het wegennetwerk wordt gekozen voor een ladderstructuur: een robuust netwerk dat bereikbaarheid binnen en buiten de regio vergroot en filevorming tegengaat.

Deze investeringen hebben een lange tijdshorizon en vergen veel overleg met verschillende partijen op verschillende schalen.

Voor de uitvoering van het regionale beleid kan vertrokken worden vanuit de bestaande campussen en knooppunten. Bij toekomstige investeringen in de infrastructuur breiden deze locaties zich uit, zodat de ontwikkeling van de Kennismetropool wordt versneld.

2. Regionaal beleid, lokale investeringen

Gezien de focus op campusontwikkeling en hoogwaardige infrastructuur, is het logisch gevolg dat het regionale beleid de ontwikkeling van woningen en voorzieningen alleen toe laat nabij de campussen of nabij infrastructuurknooppunten. Dit regionale beleid kan worden georganiseerd tussen de verschillende gemeentes van de regio en dit kan relatief snel. Een woon- en voorzieningenbeleid gericht op knooppuntlocaties maakt onderhandelingen met het Rijk en vervoersmaatschappijen over grootschalige investeringen makkelijker.

Er vinden geen specifieke investeringen in het landschap plaats, maar dit wordt, zoals nu, goed beheerd.

3. Internationale voorbeeldenDe strategien van Turijn en Aachen

gelden bij dit model als internationale voorbeelden.

KANSEN - Internationale kennisregio staat centraal- Duurzame mobiliteit: langzaam en autoverkeer zijn ondersteunend aan OV-structuur

UITDAGINGEN- Experimenteerruimte binnen de

water- en energieopgave versterken het imago van kennisregio- Hoogwaardig OV in de regio organiseren- Knooppunten multimodaal en multifunctioneel organiseren- Gericht investeren in specifieke

kennisclusters in de regio

47


48


49

Internationaal voorbeeld

TurijnCity of Knowledge, Culture and Inno-vation

metropolitane strategie van Turijn

Mede door het hosten van de Olympische Winterspelen, investeerde Turijn de laatste jaren in het Backbone Project. Door middel van nieuwe metroverbindingen en een nieuw station (Porta Susa treinstation high speed) verbeterde dit project de verbinding tussen de omliggende regio en het hart van de stad.

Bovenop de ondergrondse spoortunnel werd een stedelijke boulevard gecreerd en werden de omliggende verouderde industrie gebieden getransformeerd naar plekken voor een nieuwe (kennis-)economie. Deze gebieden kenmerken zich door een mix van universiteiten, culturele voorzieningen en werken woongebieden, zoals bijvoorbeeld Campus Luigi Einaudi.


50


Y O U C A N B E T O N T O R I N O 10

Infrastructural frames functionally and physically organize the territory and the urban changeoverINFRASTRUCTURAL SYSTEM

1.300 km of public transport network

7 metropolitan railway lines

25 urban stations

1 underground line + line 2 in project

60 km of ring road

AV

Turijn Porta Susa treinstation high speed

Campus Luigi Einaudi

51

KLEIN HOLLANDMet de wateropgave als

hefboom versterkt de regio haar

landschappelijke kwaliteiten

Deze strategie zet vooral

in op het verbeteren van de

kernwaarden Mooi en Compleet.

De kwaliteiten Open en Sterk

zijn voldoende aanwezig in de

regio en vergen geen extra

inspanningen.


52


53

voorzieningen

BASISLAAGSTARTPUNT







[WOONMILIEUS] Woonlandschappen


[LANGZAAM VERKEER]Regionale toeristische

routes



54


KANSEN - Koppelen van woonmilieus aan landschap verhoogt kwaliteit voor beiden- Kleinschalige initiatieven kunnen een grotere betekenis krijgen door koppeling aan grootschalige regionale opgaven (bijv. water en werkgelegenheid)

UITDAGINGEN- Stad- en land verbindingen verbeteren door bedrijven- terreinen die barrieres vormen aan te pakken- Landschapsontwikkeling biedt ruimte voor nieuwe recreatieve voorzieningen van regionale betekenis

langzaam verkeersnetwerk zorgt voor een betere beleving van het landschap vanuit het stedelijk gebied.

Het specifieke woon- en voorzieningenbeleid maakt de onderhandelingspositie met Rijk en Provincie rondom de grootschalige investeringen in landschap en culturele voorzieningen sterker.

Voor de uitvoering van het regionale beleid kan vertrokken worden vanuit de bestaande uitbreidingslocaties voor woningen. Bij toekomstige landschapsinvesteringen breiden deze locaties zich uit. Dit geldt ook voor het ontwikkelen van een regionaal culturele programma; de regio beschikt al over verschillende interessante toeristische trekpleisters. Deze basis kan gefaseerd worden vergroot.

Er vinden geen specifieke investeringen in de infrastructuur plaats, de bestaande OV- en autowegenstructuur voorziet in grote mate. Hier en daar kan, voor een specifiek cultureel programma, een aangepaste regionale dienstregeling worden georganiseerd.

3. Internationale voorbeeldenDe ontwikkelingen in het Ruhrgebied

gelden bij dit model als internationaal voorbeeld.


De grootschalige en complexe regionale investeringen zijn investeringen in het landschap. Bij deze investeringen wordt meteen de wateropgave opgenomen. Om deze kwaliteiten naar buiten toe te promoten wordt ingezet op investeringen in culturele voorzieningen in de regio en wordt regionaal toerisme verder ontwikkelt. Deze investeringen hebben een lange tijdshorizon en vergen veel overleg met verschillende partijen op verschillende schalen.

Omdat de culturele investeringen een positieve invloed hebben op de beleving van het landschap, versnelt dit de ontwikkeling van Klein Holland.


Gezien de focus op landschapsontwikkeling en waterberging is het logische gevolg dat het regionale beleid woningontwikkelingen alleen toelaat in samenwerking met landschapsontwikkeling. Om de toeristische kwaliteit van de bestaande en nieuwe kernen te versterken, stuurt het beleid hier op de ontwikkeling van lokale voorzieningen.

Verbetering van het regionaal

55


56


57

112

G

G

G

SK

S

T

S

K

C

K

K

S

K

C

G

T

S

S

K

C

T

T

C

C

C

T

S

S

S

K

S

K

C

T

C

C

C

C C

C S

R

S

S

K

K

K

S

S K

S

S

C

K

S

K

K

S

S

C

T

S

K

K

S

S

C

K

K

K

K

S

C

C

S

C

S

T

T

K

K

K

K

K

SK

K

K

S

KT

G

G

C

GG

Bredeney

Alstaden

Speldorf

StadtkernMlheim

Saarn

Kettwig

Heidhausen

Fischlaken

Stadtwald

Heisingen

Kupferdreh

Byfang

berruhr-Holthausen

Burgaltendorf

berruhr-Hinsel

Horst

Steele

Huttrop

Bergerhausen

Rellinghausen

Baldeneysee

Werden

Mintard

Raadt

Holthausen

Broich

Styrum

Hengsteys

ee

Syburg

Buchholz

Oberhausen

Mlheim an der RuhrEssen

DortmundDuisburg

Ruhrort

Kasslerfeld

Rhein

StadtkernDuisburg

BreddeEsch_L

Hlsen-kamp_L

C

L

L

L

L

L

N

C

Isenberg

C

N

L

T

WinzerAue_N

CHenrichshtte

WeitmarerHolz_L

L

L

L

N

C C

C

Die Eu_L

GethmannscherGarten

N

KemnaderFeld_N

Kaltenstein_N

L_N Kmpen_L

Kmpen_L

Hammertal_L

L

L L

Golf

N

L

FreizeitgebietOveney

Botanischer Garten/Chinesischer Garten

FreizeitbadHeveney

Auf demKalwes_L

K

L

Freizeit-anlage Hardenstein_N

OrtskernHerbede

N

Papenholz_L

Vormholz_L

Muttental

Muttental_L

L

L

LL

L

Ruhraue_LStadtpark

L

L

NaherholungHohenstein

T NaherholungHohenstein_L

Sport

Warten-berg_L

Ruhr-aue_N

NIm Schuppling_L

Bommerholz_L

Bras-berg_L

N

Hstreichen-berg_L

Stollen-bach_L

Schede_L

L

Buchenholz_L

Hensberg_L

L

L

L

In derBach_L

Ruhr-aue_L

N

Ruhr-aue_L

Freibad

Auf demHeil_L

Harkort-berg_L

K

C

C

C

Roste-siepen_L

Kaisbergaue_N

Werdringen_LLT

SteinbruchVorhalle

Eckesey

HengsteyFreibad

TK

K

C

C

Nieder-wenigern_L

Nieder-wenigern_L

Ruhr-aue_L

Ruhr-aue_L

Ruhraue_L

Ruhraue_L

OrtskernDahlhausen

OrtskernNiederwenigern

StadtkernHattingen

OrtskernWelper

OrtskernBlankenstein

hist. OrtkernStiepel

OrtskernStiepel

InnenstadtWitten

OrtskernWengern

StadtkernWetter

OrtskernVorhalle

InnenstadtHagen

OrtskernBoele

Essen

Bochum

Hattingen

Witten

Wetter (Ruhr)

Herdecke

Hagen

G

G

G

SK

S

T

S

K

C

K

K

S

K

C

G

T

S

S

K

C

T

T

C

C

C

T

S

S

S

K

S

K

C

T

C

C

C

C C

C S

R

S

S

K

K

K

S

S K

S

S

C

K

S

K

K

S

S

C

T

S

K

K

S

S

C

K

K

K

K

S

C

C

S

C

S

T

T

K

K

K

K

K

SK

K

K

S

KT

G

G

C

GG

Bredeney

Alstaden

Speldorf

StadtkernMlheim

Saarn

Kettwig

Heidhausen

Fischlaken

Stadtwald

Heisingen

Kupferdreh

Byfang

berruhr-Holthausen

Burgaltendorf

berruhr-Hinsel

Horst

Steele

Huttrop

Bergerhausen

Rellinghausen

Baldeneysee

Werden

Mintard

Raadt

Holthausen

Broich

Styrum

Hengsteys

ee

Syburg

Buchholz

Oberhausen


DortmundDuisburg

Ruhrort

Kasslerfeld

Rhein

StadtkernDuisburg

M A S T E R P L A N R U H R T A L

Verfasser:

Junker und Kruse Stadtforschung Planung

scheu ven s + wach t e n

Dortmund, im Oktober 2007Freiraum

Rahmenkonzept Stdtebauliche Entwicklung der RuhrIm Auftrag der interkommunalen Gemeinschaftsinitiative Das Ruhrtal und der Stdteregion 2030. Eine gemeinsame Initiative der Stdte Bochum, Dortmund, Duisburg, Essen, Hagen, Hattingen, Herdecke, Mlheim an der Ruhr, Oberhausen, Wetter (Ruhr) und Witten, des Ennepe-Ruhr-Kreises und des Regionalverbandes Ruhrgebiet.

Der Planausschnitt des mittleren Ruhrtals (Bochum, Hagen, Hattingen, Herdecke, Wetter (Ruhr) und Witten) wurde auf der Grundlage des Bros Pesch und Partner, Herdecke, erstellt.

Erfolgreiche ZusammenarbeitWie gut und nachhaltig die regionale Zusammenarbeit der Initiative nach auen wirkt, zeigt die Auszeichnung als einer der Preistrger des Bundeswettbewerbs

kommKOOP Erfolgreiche Beispiele interkommunaler Kooperation in der Kategorie Wirtschaftsfrderung, Tourismus, Naherholung. In der Begrndung heit es: Die regionale Zusammenarbeit im Ruhrtal setzt sich aus

einem stabilen Gerst aus konkreten Manahmen, konzeptio-nellen berlegungen und Vermarktungsprojekten zusammen. Die fr die Umsetzung entwickelte Organisationsstruktur, gebildet aus Geschftsstelle, regionalem Arbeitskreis und

Het Ruhrgebied was enkele decennia geleden een van de meest vervuilde regios in de wereld. De regio kreeg een nieuwe gezicht door het ontwikkelen van het Emscherpark tijdens de Internationale Bouwtentoonstelling (IBA), genitieerd in 1989. De rivier de Emscher werd het verbindende regionale element en rondom deze rivier werd een regionaal park ontwikkelt met daarin verschillende regionale culturele voorzieningen. Hierdoor ontstond er in het gebied een nieuwe economie: toerisme. In 2010 werd de regio voor een jaar lang de Europese Culturele Hoofdstad en tijdens die periode werd vooral ingezet op het verder ontwikkelen van de creatieve economie in de regio.


RuhrgebiedFrom a coal and steel industrial site to a service and culture oriented metropolis


58

112

G

G

G

SK

S

T

S

K

C

K

K

S

K

C

G

T

S

S

K

C

T

T

C

C

C

T

S

S

S

K

S

K

C

T

C

C

C

C C

C S

R

S

S

K

K

K

S

S K

S

S

C

K

S

K

K

S

S

C

T

S

K

K

S

S

C

K

K

K

K

S

C

C

S

C

S

T

T

K

K

K

K

K

SK

K

K

S

KT

G

G

C

GG

Bredeney

Alstaden

Speldorf

StadtkernMlheim

Saarn

Kettwig

Heidhausen

Fischlaken

Stadtwald

Heisingen

Kupferdreh

Byfang

berruhr-Holthausen

Burgaltendorf

berruhr-Hinsel

Horst

Steele

Huttrop

Bergerhausen

Rellinghausen

Baldeneysee

Werden

Mintard

Raadt

Holthausen

Broich

Styrum

Hengsteys

ee

Syburg

Buchholz

Oberhausen


DortmundDuisburg

Ruhrort

Kasslerfeld

Rhein

StadtkernDuisburg

BreddeEsch_L

Hlsen-kamp_L

C

L

L

L

L

L

N

C

Isenberg

C

N

L

T

WinzerAue_N

CHenrichshtte

WeitmarerHolz_L

L

L

L

N

C C

C

Die Eu_L

GethmannscherGarten

N

KemnaderFeld_N

Kaltenstein_N

L_N Kmpen_L

Kmpen_L

Hammertal_L

L

L L

Golf

N

L

FreizeitgebietOveney

Botanischer Garten/Chinesischer Garten

FreizeitbadHeveney

Auf demKalwes_L

K

L

Freizeit-anlage Hardenstein_N

OrtskernHerbede

N

Papenholz_L

Vormholz_L

Muttental

Muttental_L

L

L

LL

L

Ruhraue_LStadtpark

L

L

NaherholungHohenstein

T NaherholungHohenstein_L

Sport

Warten-berg_L

Ruhr-aue_N

NIm Schuppling_L

Bommerholz_L

Bras-berg_L

N

Hstreichen-berg_L

Stollen-bach_L

Schede_L

L

Buchenholz_L

Hensberg_L

L

L

L

In derBach_L

Ruhr-aue_L

N

Ruhr-aue_L

Freibad

Auf demHeil_L

Harkort-berg_L

K

C

C

C

Roste-siepen_L

Kaisbergaue_N

Werdringen_LLT

SteinbruchVorhalle

Eckesey

HengsteyFreibad

TK

K

C

C

Nieder-wenigern_L

Nieder-wenigern_L

Ruhr-aue_L

Ruhr-aue_L

Ruhraue_L

Ruhraue_L

OrtskernDahlhausen

OrtskernNiederwenigern

StadtkernHattingen

OrtskernWelper

OrtskernBlankenstein

hist. OrtkernStiepel

OrtskernStiepel

InnenstadtWitten

OrtskernWengern

StadtkernWetter

OrtskernVorhalle

InnenstadtHagen

OrtskernBoele

Essen

Bochum

Hattingen

Witten

Wetter (Ruhr)

Herdecke

Hagen

G

G

G

SK

S

T

S

K

C

K

K

S

K

C

G

T

S

S

K

C

T

T

C

C

C

T

S

S

S

K

S

K

C

T

C

C

C

C C

C S

R

S

S

K

K

K

S

S K

S

S

C

K

S

K

K

S

S

C

T

S

K

K

S

S

C

K

K

K

K

S

C

C

S

C

S

T

T

K

K

K

K

K

SK

K

K

S

KT

G

G

C

GG

Bredeney

Alstaden

Speldorf

StadtkernMlheim

Saarn

Kettwig

Heidhausen

Fischlaken

Stadtwald

Heisingen

Kupferdreh

Byfang

berruhr-Holthausen

Burgaltendorf

berruhr-Hinsel

Horst

Steele

Huttrop

Bergerhausen

Rellinghausen

Baldeneysee

Werden

Mintard

Raadt

Holthausen

Broich

Styrum

Hengsteys

ee

Syburg

Buchholz

Oberhausen


DortmundDuisburg

Ruhrort

Kasslerfeld

Rhein

StadtkernDuisburg

M A S T E R P L A N R U H R T A L

Verfasser:

Junker und Kruse Stadtforschung Planung

scheu ven s + wach t e n

Dortmund, im Oktober 2007Freiraum

Rahmenkonzept Stdtebauliche Entwicklung der RuhrIm Auftrag der interkommunalen Gemeinschaftsinitiative Das Ruhrtal und der Stdteregion 2030. Eine gemeinsame Initiative der Stdte Bochum, Dortmund, Duisburg, Essen, Hagen, Hattingen, Herdecke, Mlheim an der Ruhr, Oberhausen, Wetter (Ruhr) und Witten, des Ennepe-Ruhr-Kreises und des Regionalverbandes Ruhrgebiet.

Der Planausschnitt des mittleren Ruhrtals (Bochum, Hagen, Hattingen, Herdecke, Wetter (Ruhr) und Witten) wurde auf der Grundlage des Bros Pesch und Partner, Herdecke, erstellt.

Erfolgreiche ZusammenarbeitWie gut und nachhaltig die regionale Zusammenarbeit der Initiative nach auen wirkt, zeigt die Auszeichnung als einer der Preistrger des Bundeswettbewerbs

kommKOOP Erfolgreiche Beispiele interkommunaler Kooperation in der Kategorie Wirtschaftsfrderung, Tourismus, Naherholung. In der Begrndung heit es: Die regionale Zusammenarbeit im Ruhrtal setzt sich aus

einem stabilen Gerst aus konkreten Manahmen, konzeptio-nellen berlegungen und Vermarktungsprojekten zusammen. Die fr die Umsetzung entwickelte Organisationsstruktur, gebildet aus Geschftsstelle, regionalem Arbeitskreis und


Emscherpark

59

KWALITEIT VAN DE KERNEN

De regio kenmerkt zich door

een rijkheid aan verschillende

kernen. De regionale strategie

promoot deze kwaliteit door

in te zetten op ontwikkeling

van woningen en voorzieningen

in bestaand stedelijk gebied.

Het langzaam verkeersnetwerk

wordt versterkt door in te

zetten op verbindingen tussen

de kernen.

Deze strategie zet vooral

in op het verbeteren van de

kernwaarden Sterk en Compleet.

De kwaliteiten Open en Mooi zijn

voldoende aanwezig in de regio en

vergen geen extra inspanningen.


60


61

voorzieningen

voorzieningen

BASISLAAGSTARTPUNT



P&R

P&R

P&R

P&R

P&R

P&R

P&RP&R





[WOONMILIEUS] stedelijk inbreiden



62


KANSEN - Versterken van bestaande kwaliteiten van de regio door focus op verschillende kernen en water in landschap- In gemeenschappelijke regionale agenda focussen op duur- zaamheid (energie en water)- Lokale imbedding van voorzieningen en werkgelegenheid verminderen vraag naar regionale mobiliteit

UITDAGINGEN- Fijnmazig OV systeem opstellen (bijvoorbeeld zoals in Helsinki met bussen)- Hoe waarborg je voldoende draagvlak voor voorzieningen?- Opstellen van gezamelijke duurzaamheidsagenda

focus op het bestaand stedelijk gebied, ontstaan er mogelijkheden om minder gewaardeerde plekken door middel van nieuwe ontwikkelingen aan te pakken. Als het beleid voor stedelijke netwerken (woningen, voorzieningen en werklocaties) effectief gericht is op het aanpakken van rotte appels in het gebied, kan dit de realisatie van dit model versnellen.

Er vinden geen specifieke investeringen plaats in de infrastructuur. De bestaande OV- en autowegenstructuur voorziet in grote mate. Er vinden gerichte investeringen op specifieke plekken in het landschap plaats. Dit wordt zoals nu goed beheert.

3. Internationale voorbeeldenDe strategie van Helsinki geldt bij dit

model als internationaal voorbeeld.


Dit model vergt een regionale investering in een goede langzaam verkeersinfrastructuur voor de dagelijkse fietsbewegingen en is daarom qua uitvoering relatief eenvoudig, daar het weinig tot geen overleg behoeft met verschillende partijen op verschillende schalen.


Om de bestaande kernen te versterken is het logische gevolg dat er alleen binnen bestaand stedelijk gebied wordt gebouwd. Ook de ontwikkeling van voorzieningen en werklocaties vinden plaats in het stedelijk gebied, ondersteunend aan de kernen die verder worden ontwikkeld. Gezien de

63


64


65

Om de bestaande landschappelijke kwaliteiten van de Helsinki te waarborgen moet verdere stedelijke wildgroei worden voorkomen. Helsinki zet hiervoor in op het verdichten nabij openbaar vervoercorridors. Deze strategie wordt ingezet zowel binnen de stad als in de omliggende regio en dit steeds in overleg met de plaatselijke overheden. Door het compacter maken van de bestaande stedelijke structuur wordt meer dan voorheen nadruk gelegd op de kwaliteit van de openbare buitenruimte. Tussen de compacte kernen ontstaat een groen netwerk en dit groene netwerk schets duidelijk de rand van de stedelijke structuur.


HelsinkiFrom suburban to urban centres


66


Urban living in de zomer in Aurinkolatiti

Central living in Kruununhaka

City plan Reports YOS 2013 59

Expanding range of seaside housing options

In the future, more of Helsinkis residents will have the opportunity to enjoy a seaside living environment. In 2050, people live by the seaside and the archipelago on both a permanent and temporary basis. Housing supply on the coast has increased, while the range of housing options has grown. The city by the sea offers more innovative housing solutions from floating houses to car-free island communities. In addition to floating housing, different and attractive housing experiments have been enabled in certain seaside areas. There are also opportunities for new types of solutions in coastal areas. There is room for mobile housing, for instance. Instead of cars and parking spaces, the citys most significant seaside areas are populated by residents and recreational users.

Seaside winter living in Aurinkolahti, Vuosaari, picture by Simo Karisalo

Urban living in the summer in Aurinkolahti, picture by Simo Karisalo

City plan Reports YOS 2013 16

Urbanism and urban culture

The urban Helsinki of 2050 has seen marked growth owing to the expansion of its central areas. In the urban Helsinki, there is more city in the city. It is more densely structured city, in which high population and workplace density enable easy access to nearby services. In addition to the expansion of the central city areas, urban centres in the current suburbs will see substantial development, enabling an urban lifestyle outside the traditional central areas of Helsinki. The new, more urban city comprises a network of original, attractive and distinctive small towns.

The urban living environment creates opportunities while also providing stimuli with indisputable value to the appeal and thus the competitiveness of the city. It is characterised by density, a mix of services and functions, public urban space, things are scaled to suit pedestrians, interesting street space, top-quality recreational environments, easy access to services, historical layers, efficient public transportation, etc. Demand for urban living environments has been particularly high over the last two decades, as evidenced by the huge price increases in Helsinkis central areas. Despite this, there has been no significant increase in the size or amount of urban living environments available.

The tighter intertwining of housing, work and services enables the creation of a vibrant urban environment, with people enlivening the streets regardless of the hour. A lively urban environment also increases peoples sense of safety, a key requirement for the creation of an attractive urban environment.

A more urban Helsinki is a city with increased social and regional equality and substantially easier access to services and workplaces, especially in the suburban areas currently occupying an unequal position.

Central living in Kruununhaka Picture by Matti Tapaninen

67

R E F L E C T I ERuimtelijke perspectieven in relatie tot beleid en trends

Vanuit de drie ruimtelijke resulterende perspectieven wordt er in dit hoofdstuk gerefl ecteerd

op eerder beschreven urgenties en trends uit het hoofdstuk: samenvatting van het manifest.

Hoe positioneren de verschillende perspectieven zich in een wereld van stedelijke regios? Hoe gaan de perspectieven om met de stijgende vraag naar mobiliteit en met de nood aan nabijheid van werkgelegenheid en voorzieningen? Wat met krimp en groei in de regio? In hoeverre gaan de drie perspectieven in op het energievraagstuk en maken ze de

wateropgave een onderdeel van de ruimtelijke ontwikkeling?


68

REFLECTIE

De aantrekkingskracht van de stad is wereldwijd zichtbaar. In toenemende mate zijn grote stedelijke regios de economische zwaartepunten en machtscentra van de wereld. Ook in Europa zijn deze metropolen de powerhouses van het continent. Specifi ek voor

Europa geldt echter dat het meer gaat om leefkwaliteit, dan alleen economische kracht.

Voor Nederland zal hierdoor het belang van de Randstad als metropolitane regio voor Nederland toenemen. Wat voor rol neemt Leidse regio hierin?

In het perspectief Kennis-metropool versterken de specifi eke kennisclusters in de Leidse regio, de internationale positie van de Randstad. Hierdoor neemt de Leidse regio een specifi eke plek in het

Nederlandse metropolitane netwerk in.

Klein Holland draagt ook bij aan het internationale profi el

van de Randstad vanwege de recreatiemogelijkheden van de Leidse regio voor bewoners en bezoekers.

Kwaliteit van de Kernen zet met name in op een complementaire rol binnen de Randstad door het bieden van hoogwaardige woonmilieus in het groen, nabij de sterke kernen van de Randstad.

1 WERELD VAN STEDELIJKE REGIOS

69

name, het BioScience cluster met Schiphol en de nabijgelegen steden.

Klein Holland heeft voordeel van zowel intercitys als sprinters om zo vanuit Leiden snel de regio te kunnen ontdekken.

Voor Kwaliteit van de Kernen betekent de verhoging van het aantal sprinters op het traject een betere bereikbaarheid van de nu nog kleinere stations in de regio. Deze

2 STIJGENDE VRAAG NAAR MOBILITEIT

De stijgende vraag naar mobiliteit is zichtbaar in Rijksvisies en -strategien. In de Structuurvisie

Infrastructuur en Ruimte is het een van de opgaves van nationaal belang: het verbeteren van (...) Duin- en Bollenstreek door het optimaal benutten en waar nodig verbeteren van de bereikbaarheid (...), [en]het uitvoeren van het Programma Hoogfrequent Spoorvervoer (...).

De focus op de Duin- en Bollenstreek is interessant voor de perspectieven Kennismetropoolen Klein Holland in verband met hun internationale orintatie.

Door het Programma Hoog-frequent Spoorvervoer (PHS) zal het aantal intercitys en sprintertreinen op het traject rondom Leiden toenemen. De regio zal hier baat bij hebben. Dit geldt voor alle drie de perspectieven.

Voor de Kennismetropool zorgt de verhoging van intercity treinen voor een betere verbinding van, met


70

REFLECTIE

3 NOOD AAN NABIJHEID VAN WERKGELEGENHEID

EN VOORZIENINGEN

De Rijks Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte noemt drie pijlers voor de economie in de Zuidvleugel. Twee daarvan bevinden zich in deze regio, namelijk: (1) de Greenports Westland-Oostland, Duin- en Bollenstreek en Boskoop (concentratie van de topsectoren Agro & Food en Tuinbouw en Uitgangsmaterialen); en (2) de concentraties van bedrijven en kennisinstellingen in de topsectoren High Tech Systemen en Materialen en Life Sciences & Health (nanotechnologie TU Delft, Bio Science Park Leiden). Een goede onderlinge verbinding tussen deze gebieden en goede verbindingen met het achterland zijn nodig om het vestigingsklimaat van de Zuidvleugel te versterken.

Inzake kantoorontwikkeling zet de provenciale Visie Ruimte en Mobiliteit in op het bundelen van kantoren op HOV-locaties: De kantorenlocaties liggen bij belangrijke treinstations langs Stedenbaan. De visie zet naast het

concentreren van kantoren, in op het realiseren van sterke centra met passende voorzieningen.

Het nationale en provenciale clusterbeleid is erg positief voor het de Kennismetropool. Voor de meer ruimtelijk verspreide perspectieven Klein Holland en Kwaliteit van de Kernen zullen specifi eke publieke en private services moeten worden ontwikkeld om toch voldoende massa te generen om het rendabel te maken.

De visie Ruimte en Mobiliteit beschrijft nog een optie voor het verder ontwikkelen van het recreatieve model Klein Holland: De Nederlandse kust is een icoon, De Nederlandse kust is een icoon, trekpleister n (internationaal) handelsmerk en een zeejachthaven in de omgeving van Katwijk en Noordwijk zou een verrijking vormen voor de kustzone. (...) De ontwikkeling kan de vitaliteit en leefbaarheid van Katwijk en Noordwijk zelf versterken,

71

bijvoorbeeld voor de detailhandel en horeca. (...) De provincie Zuid-Holland, gemeenten Katwijk en Noordwijk, Hoogheemraadschap van Rijnland en de regio Holland Rijnland zijn gestart met een verkenning voor het realiseren van een ontwikkeling van het kustgebied Katwijk-Noordwijk. (...) Het resultaat: eind 2014 voldoende aanknopingspunten te vinden om de ontwikkeling van de zeejachthaven daadwerkelijk in gang te zetten of onderbouwd te concluderen dat het vooralsnog onhaalbaar is.

4 KRIMP EN GROEI IN DE REGIO

Het PBL-onderzoek (zie p13) naar de bevolkingsontwikkeling in Nederland tussen 2010 en 2040 laat duidelijk zien dat de stedelijke regios zich op een kantelpunt bevinden van groei of stagnatie. Voor de Randstad zal de krimp vooral plaatsvinden aan de randen en in het Groene Hart.

Doordat de Kennismetropoolinzet op clusters van kennis en werkgelegenheid, kan de regio blijvend groeien en minimaal stagneren. Zoals het internationale voorbeeld van Turijn en Aachen laten zien. In Klein Hollanden Kwaliteit van de Kernenwordt de krimp buiten de stedelijk kernen, in het buitengebied, gebruikt om de kwaliteit van de regio te versterken; in Klein Holland voor een kwalitatieve landschapsontwikkeling, voor Kwaliteit van de Kernen levert de verdunning in het buitengebied mogelijkheden voor royaler wonen in het groen.


72

REFLECTIE

5 OPLOSSEN VAN ENERGIEVRAAGSTUK ALS

VOORWAARDE VOOR GROEI

Het energievraagstuk wordt steeds nijpender en duurzame alternatieven moeten worden gezocht om de toekomstige vraag op te vangen. Naast de bekende alternatieven water, wind, zijn ook grondstofstromen een belangrijk onderdeel van het vraagstuk. In de visie Ruimte en Mobiliteit, onder de agenda Ruimte, staat beschreven: verantwoord omgaan met natuurlijke hulpbronnen door een integrale afweging te maken bij de winning van fossiele brandstoffen: De provincie wil een bijdrage leveren aan de transitie naar duurzame energie. De provincie wil dat bij de besluitvorming over winning van fossiele brandstoffen (olie, gas en schaliegas), deze transitiegedachte wordt betrokken. Bovendien is het van belang dat bij de keuzes voor nieuwe winlocaties, de regionale ruimtelijke belangen worden meegewogen.

Het energievraagstuk kan op verschillende schaalniveaus worden opgelost.

De Kennismetropool met verschillende clusters vraagt om een robuust en compleet energienetwerk. Hier lijkt een grootschalige voorziening meer van toepassing.

Voor het meer ruimtelijk verspreide netwerk van Klein Hollandzouden lokale energievoorzieningen kunnen worden toegepast, zodat de hoge kosten van het aanleggen en onderhouden van een grootschalig en verspreid netwerk wordt vermeden.

Omdat de landschappelijke kwaliteit van de regio voor dit perspectief erg belangrijk is, moet er wel steeds goed nagedacht worden over de landschappelijk inpassing van de lokale energievoorzieningen.

De clustering van woningen en voorzieningen in het perspectief Kwaliteit van de Kernen, biedt voldoende massa voor regionale investeringen om ook hier te kiezen voor een grootschalige energievoorzieining.

73

verdrassing en een kleinschaligere waterstructuur. Dit vergroot de recreatieve mogelijkheden (Klein Holland) of de woonkwaliteiten (Kwaliteit van de Kernen) in de regio.

6 WATEROPGAVE ALS ONDERDEEL VAN RUIMTE-

LIJKE ONTWIKKELING

Klimaatverandering, een nood aan meer oppervlakte voor waterberging en een zeespiegelstijging met een daar bij horende verzilting van het landschap. De regio heeft hierin een grote opgave.

De Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte ziet het als een opgave van nationaal belang: Het samenwerken met decentrale overheden in de generieke deelprogrammas Veiligheid, Zoet water en Nieuwbouw en Herstructurering van het Deltaprogramma.

Gezien de duidelijke ruimtelijke clustering in de Kennismetropool, zou de wateropgave vooral een technische oplossing kunnen krijgen, samen met de ontwikkeling van de clusters.

De modellen Klein Holland en Kwaliteit van de Kernen bieden meer ruimte aan een wateropgave die gentegreerd is in de transformatie van het landschap, zoals meer plassen, nieuwe gewassen,


74

REFLECTIE

75

==OONN

ZZ

OOWW

MCMCnumenten CCulMCulMC tuurtuurvoorzieningen

Werkboek Metropolitaan Leiden (2015, Deltametropool)

Documents

Transcript of Werkboek Metropolitaan Leiden (2015, Deltametropool)