Afghanistan

Thema : moskee

februAri 2009In België zijn ongeveer vierhonderd moskeeën, vaak in vroegere fabriekshallen, oude winkels of grote woningen, maar er zijn ook een paar nieuwe gebedshuizen. De meeste Belgische moskeeën hebben geen minaret maar die in het Brusselse Jubelpark wel.

Maandelijkse lesbrief voor de basisschool bij de Wereldkalender van 11.11.11ISSN : 1375-2219 - 22ste jaargang, nummer 2

Nieuws uit studio GloboKwansi, Warda, Yamil en ik

de kleuters kennis met het dagelijkse leven van Kwansi, Warda of Yamil.De koffers bevatten authentieke voorwerpen die in het verhaal aan bod komen en waar-mee je allerlei activiteiten kunt opzetten. Die worden nog verrijkt door heel wat foto’s, een cd en cd-rom, prenten- en fotoboeken.De lesmap met uitgewerkte activiteiten en de brochure ‘Mondiaal leren in de kleuterklas’ helpen je als leerkracht bij de voorbereiding en uitwerking van het project.De koffers zijn uitgewerkt voor kleuters, maar mits wat aanpassing ook bruikbaar in de eerste graad van het lager onderwijs.

3 nieuwe kleuterkoffersErgens, ver weg, leven mensen zoals jij en ik. Ze wonen in hoge bergen, in een dicht oer-woud of in een dorre woestijn. Ze dragen an-dere kleren, spreken een andere taal en eten andere dingen. Ze lijken zo verschillend van ons. Maar als je goed kijkt, zie je dat dezelfde dingen hen blij of verdrietig maken en dat ze van dezelfde dingen dromen als wij…

Studio Globo lanceert drie nieuwe kleuter-koffers. Bij elke koffer is een kind uit het Zuiden de hoofdfiguur. Aan de hand van een fotoverhaal met A3-vertelfoto’s maken

leerkracht aaN het woord“Hier doe je niet aan ICO, hier ben je ICO”

De Sint-Gillisschool in Brussel heeft met Goe-dele De Vis een ervaren kracht in haar team. Gedurende vijf jaar was ze als OVB-leerkracht verantwoordelijk voor de toepassing van het OnderwijsVoorrangsbeleid op de school. Ver-der gaf ze vier jaar les in het vierde leerjaar en momenteel staat ze in het vijfde. Samen met haar klas nam juf Goedele deel aan ‘Dak-XL’, een uitbreiding van het inleefatelier ‘Wonen op het dak’, van Studio Globo Brussel. Be-nieuwd naar haar ervaringen en bedenkingen zochten we haar op.

Kan je wat meer vertellen over ‘Dak-XL’? Op de laatste personeelsvergadering van vorig schooljaar kwam Flor langs, een per-sonage uit het inleefatelier ‘Wonen op het Dak’. Hij stelde voor om een uitwisseling te starten met een klas uit Bierbeek. Net omdat onze school al enkele jaren deelnam aan het gewone dakproject leek het boeiend om in het pilootproject Dak-XL te stappen.

Via Flor kregen de kinderen de uitnodiging om een inlichtingenfiche te maken over zichzelf. Razend enthousiast startten ze met het uitwisselen van brieven en e-mails met de andere klas. Er kwam een communicatie op gang die we samen onder de loep na-men: wat denk je over anderen? Is iedereen anders? Gelijkenissen en verschillen met kinderen uit die andere school, die andere streek maar in ons eigen land. We bezochten samen het inleefatelier ‘Wonen op het dak’ en gingen op uitwisselingsbezoek bij elkaar op school. Voor de leerlingen van mijn klas

is het nu vooral fantastisch dat ze vriendjes en vriendinnetjes leerden kennen in een groene omgeving ver weg van de stad die misschien wel anders zijn maar toch dezelfde hobby’s hebben.

Wat hoopte je door jullie deelname te bereiken aan inzichten en houdingen bij je leerlingen?Ik denk dat er een aantal inzichten over samenleven met anderen en over de diver-siteit aan culturen in onze maatschappij vooraf gekend waren bij de kinderen van mijn klas. Mijn negen moslimleerlingen zijn zich bewust van hun anders zijn en groeiden op met de problematiek die samengaat met hun dubbele identiteit. Van herkomst zijn zij Marokkaans, maar toch zijn zij ook Belg op hun paspoort. Bij welke cultuur horen zij dan? Niet echt bij de ene en ook niet echt bij de andere.

Dit is een totaal andere achtergrond en beginsituatie dan deze van de leerlingen uit Bierbeek. Anderzijds was het treffend te merken hoe mijn leerlingen soms meer discrimineerden t.o.v. de andere groep ter-wijl ze zelf vonden dat ze gediscrimineerd of tekort gedaan werden en dat had ik niet verwacht. In dat opzicht wil ik graag met hen nog bereiken dat het niet altijd de anderen zijn die hen discrimineren, maar dat ze soms ook een stapje te ver gaan met de anderen.

Kwam hier geen reactie op van de andere klas?Daar is inderdaad al reactie op gekomen, maar dit gebeurde op momenten dat de kinderen ‘alleen’ waren en achteraf werd dit zelden naar mij of de andere juf gecom-municeerd. Zo kwam ik naderhand te weten dat één van mijn leerlingen niet meer wou verder spelen met een leerling van de andere klas vooraleer ze haar handen zou wassen, aangezien ze een boterham met ham had gegeten. Dit vond ik een gemiste kans voor mij om als leerkracht hierop in te spelen.

Hoe zijn de reacties van de andere klassen en de collega’s?De collega’s zijn natuurlijk op de hoogte van het project, sommige leerkrachten en leerlingen uit andere klassen werden zelfs nieuwsgierig: we kregen bijna iedere week een postpakket, er kwam bezoek van de andere school en van de personages van het inleefatelier en ook wij gingen op uitstap naar Bierbeek. In dat opzicht kijken de leer-lingen van de andere klassen uit naar hun

komst naar het vijfde leerjaar. Anderzijds heb ik er een dubbel gevoel bij. De leerlin-gen uit andere klassen kijken uit naar een eigen deelname, maar gedroegen zich heel onrustig en ietwat vijandig toen de klas uit Bierbeek op bezoek kwam. Stereotype voor-oordelen ten opzichte van het onbekende werkten deze sfeer in de hand. Een jongen met lang haar bijvoorbeeld kreeg toch wat kwetsende opmerkingen over zich heen op de speelplaats.

Hebben jullie eveneens contacten met een andere klas of school in het Zuiden?We hebben sinds drie jaar contacten met een school uit Noord-Marokko. Na een bevraging van de ouders kwamen we te weten dat het merendeel van de leerlingen afkomstig is uit de regio Tanger-Tétouan. Met het leer-krachtenteam hebben we ons bevraagd op de mogelijkheden om een samenwerking op te zetten met een plaatselijke school omdat veel van onze leerlingen tijdens de zomermaanden terugkeren naar hun thuisland. Samen met CC. De Pianofabriek hebben we partners gezocht en zo zijn we in contact gekomen met een lagere school uit Khemis Anjra.

Vervolgens zijn we op zoek gegaan naar fi-nanciële middelen om een twinning-project te kunnen starten met de naam Yallah.com. “Yallah” is Arabisch en betekent “kom, laat ons samen aan de slag gaan” en .com staat voor de communicatie via internet, wat één van onze doelstellingen was. Drie jaar lang werkten we samen rond de thema’s realisti-sche beeldvorming van het partnerland en duurzame ontwikkeling. Op www.yallah.be vind je nog steeds alle informatie over dit project.

Hoe gaan jullie buiten deze projecten om met intercultureel leren/opvoeden?Wij hebben zeker geen aparte lessen ICO, dit zit verweven in onze dagelijkse klaspraktijk. Hier doe je niet aan ICO, hier ben je ICO! We merken vaak dat ICO nog steeds alleen-staande, afgebakende lessen zijn, die naar mijn mening nog te veel de nadruk leggen op hoe anders anderen zijn. Ik zou leerkrachten willen uitnodigen om eens te komen proeven van de culturele smeltkroes van een school in het Brusselse en de vooroordelen daarover even opzij te zetten!

Meer informatie over Dak-XL: Studio Globo Brussel, tel 02 520 23 30

Keuze volgens regio, thema of doelgroep.Je kunt 1, 2 of 3 koffers huren, alleen of samen met je collega’s. Je kiest naargelang regio, thema’s en/of doelgroep. Deze tabel kan je hierbij helpen.

Regio Thema’s Doelgroep

Kwansi en ik Centraal-Afrika / Evenaarswoud/dorp

Op stapMijn familieSmakelijk!

(Jongste) kleuters1e leerjaar

Warda en ik Noord-Afrika / Saharawoestijn

Hier woon ikDe woestijnSpelen

(Oudste) kleuters1e graad lager

Yamil en ik Zuid-Amerika / Andesgebergte/stad

Mijn buurtMijn verjaardagBoodschappen doen

(Oudste) kleuters1e graad lager

Waar ontlenen?Studio Globo Antwerpen, Gent, Genk, Brus-sel en Roeselare (adressen : zie www.studioglobo.be)

Prijs•21europer2weken•Indiengewenststurenwedehandleiding

2 weken op voorhand op. Hiervoor worden enkel verzendingskosten aangerekend.

VoorstellingsmomentenMaak kennis met deze nieuwe koffers op de twee voorstellingsmomenten:- woensdag 4 maart 2009, van 14u tot

15u30 uur in Studio Globo Antwerpen, Rolwagenstraat 73, 2018 Antwerpen

- woensdag 11 maart 2009, van 14u tot 15u30 uur in Studio Globo Gent, Doorn-zelestraat 15, 9000 Gent

Deelname is gratis. Inschrijven is wel nodig en kan tot maandag 2 maart, bij Studio Globo Antwerpen, 03 235 20 76 of via mail op antwerpen@studioglobo.be

Blijf op de hoogteBlijf je graag op de hoogte van onze activiteiten, nieuwe materialen of vormingsmomenten voor leerkrachten? Bezoek dan regelmatig onze website www.studioglobo.be.

Of krijg je ons nieuws liever bij jou bezorgd? Abonneer je dan op onze elek-tronische nieuwsbrief ‘e-globo’. Ga daarvoor naar http://nieuwsbrief.studioglobo.be.

voorwoord

Beste lezer,

bij het schrijven van dit voorwoord, knallen de bommen in Gaza nog steeds in alle hevigheid. Het doet ons stilstaan bij de waanzin van oorlog en geweld. Hoeveel bloed moet er nog vloeien, hoeveel trauma’s moeten er nog opgedaan worden vooraleer mensen écht met elkaar willen praten?

Zijn we naïef om te blijven geloven in de geleidelijke weg van overleg? Misschien. Het is zeker iets waar we met Studio Globo blijven voor gaan. Stappen zetten, moeite doen en ook goesting hebben om anderen, hoe verschillend ook, beter te leren kennen. Daar kiezen wij voor. Met ateliers, workshops en pakketten die al jarenlang hun dienst bewezen. Maar ook door nieuwe dingen te proberen. Lees maar de ervaringen van juf Goedele met ‘Dak-XL’ verder in dit nummer.

Ook jouw keuze om elke maand opnieuw met de Wereldkalender en de bijbe-horende lessen uit Wereldreis te werken, is misschien wat tegendraads. Het is immers niet vanzelfsprekend om je te interesseren voor de wereld, voor het leven van mensen wereldwijd. Blijf er toch maar voor kiezen: maandelijks nieuwe men-sen, thema’s en landen in je klas brengen. Het is een goede gewoonte. We heb-ben nood aan veel volwassenen én kinderen die de lange weg blijven bewandelen naar openheid en respect voor anderen.

J.D.

INHoUdNieuws uit Studio Globo : Kwansi, Warda, Yamil en ik .............. 2 Blijf op de hoogte ........................2Voorwoord ...................................3Wereldreisinfo

Landeninfo Afghanistan ..............4Heb je al gehoord van ... Buzkashi 4Foto-info .................................5Thema-info : moskee ..................5Reiswoordenschat .....................5

Wereldreistips en werkbladenEerste graad ..........................6-8Een blauwe moskee ! ..................7Vijf zuilen ................................8Tweede graad ....................... 9-11Brief van Lien ......................... 10Feestelijke recepten uit Afghanistan............................ 11Derde graad ........................12-17Webtips ................................. 13Voer voor boekenwurmen .......... 13Naar de Blauwe Moskee ......... 14-15Geloof het of niet ! .................. 16Moskeeën .............................. 17 Tekening van de kalenderfoto .... 18

Leerkracht aan het woord : Goedele De Vis ............................. 19Spiegelfoto ................................. 20

c o l o f o N

Wereldreis - 2009/2 - 3

Wereldreis is een uitgave van Studio Globo v.z.w. © 2009Wereldreis, Studio Globo, Otletstraat 28/11, 1070 Brussel, fax : 02 520 91 11 Website : www.studioglobo.be/wereldreis Abonnement : 10 nummers + affichekrant 11.11.11 voor € 15 - Abonnementen lopen per schooljaar of per kalenderjaar en worden automatisch

verlengd. Andere formules : zie website. Wijzigingen aan de abonnementen kunnen gevraagd worden schriftelijk, via fax of via mail tot één maand voor het aflopen van het abonnement.

- Losse nummers zijn verkrijgbaar voor € 1,50 + verzendingskostBankrekening : 068-2352505-88 Administratie : Benedikte Hanssens, T 02 520 05 30, E wereldreis@studioglobo.be Redactie : Jan Debonnet en Helga Vande Voorde, T 02 526 10 92, E helga.vandevoorde@studioglobo.beAan dit nummer werkten mee : Katelijne Hermans, Simonne Van Dievel, Chris Verschooten, Lief Didden, Frans Meul, Veronika Rumbaut, Kristine Van Den Bogerd (tekeningen), Marc Vermeiren (vormgeving) Foto’s: cover: kalenderfoto: Steve McCurry, spiegelfoto: Kevin Hoogheem (khoogheem op www.flickr.com); p. 2 Studio Globo, p. 19: Goedele De VisVerantwoordelijke uitgever : Piet Spanhove, Otletstraat 28/11, 1070 Brussel Overname voor niet-commercieel gebruik in het onderwijs en zonder afgeleide werken is toegelaten mits naamvermeldingWereldreis is gedrukt op FSC-gecertificeerd papierDeze uitgave kwam tot stand i.s.m. de Koepel van de Vlaamse Noord-Zuidbewe-ging-11.11.11 v.z.w. en met de steun van het D.G.O.S.

Wereldreis - 2009/2 - Wereldreisinfo - 4

LANDENINFO

Ligging, landschap en klimaat Afghanistan, een doodarm land en 652 090 km² groot, ligt in het zuidelijke deel van Centraal-Azië. Het Afghaanse landschap is heel afwisselend, er zijn dorre steppen, uitgestrekte woestijnen, hoge bergen (tot 7 492 m) en eeuwige sneeuw. In de winter vriest het in de hoofdstad Kaboel tot -8 °C. In de zo-mer kan de temperatuur er oplopen tot 32 °C. Er valt zeer weinig neerslag.

Geschiedenis De Afghanen hebben de voorbije jaren een woelige en bloedige geschiedenis gekend. In 1979 viel de Sovjet-Unie het land binnen en begonnen verscheidene bevrijdingslegertjes een guerrilla, eerst tegen de Russische bezetter, later tegen elkaar. Vanaf eind 1994 grepen de taliban langzaam maar zeker de macht. De conservatieve islamisten wilden het land regeren volgens eeuwenoude tradities. Vrouwen moesten binnenshuis blij-ven, mannen moesten een baard laten groeien, meisjes mochten niet meer naar school, televisie werd verboden, muziek mocht niet meer. En er kwamen strenge straffen zoals zweepslagen, amputatie

van een hand en steniging voor wie bijvoorbeeld alcohol verkocht, stal of als ongetrouwde vrouw zwanger raakte. Eind 2001 verjoeg een internationale coalitie de islamistische strijders en later kwamen er presidents- en parle-mentsverkiezingen. De taliban blijven vechten om de macht te heroveren. Een internationale troepenmacht helpt om de rust te handhaven. Dit jaar zul-len ruim 500 Belgische militairen in Afghanistan zitten.

Bevolking Er wonen zo’n 30 miljoen mensen : Oezbeken, Pathanen, Tadzjieken, Ha-zara, Aimak, Turkmenen ... met elk hun eigen taal. Afghanen behoren tot de armsten ter wereld. Een Afghaan wordt gemiddeld 43 jaar oud (een Belg 79). Een vrouw heeft ongeveer 7 kinderen, maar veel baby’s sterven snel na de geboorte. 28 % kan lezen en schrijven. 99 % van de Afghanen is moslim. HDI : onbekend.

Economie De meeste Afghanen zijn boeren of veehouders. De boeren telen onder-meer graan, druiven, tomaten, uien, noten … en heel veel papavers. Die worden gebruikt om er de verdovende middelen morfine en heroïne mee te

maken : Afghanistan is de grootste opiumproducent ter wereld. Munt : afghani, 1 AFN = 0,0148 euro.

HEB JE AL GEHOORD VAN … BUZKASHI ?

Tientallen woeste ruiters die proberen een karkas van een geit of een kalf van de grond op te pikken en verderop in een doel te gooien ... Dat is de essentie van Buzkashi, één van de populairste sporten in het noorden van Afghanistan. Buzkashi is Dari en betekent in het Nederlands “geit (buz) trekken (kashi)”. Het is een Afghaanse variant op het in Europa meer bekende polo. Buzkashi bestaat al eeuwen en wordt gespeeld door ruitervolkeren in de steppen van Centraal Azië.Het spel kent heel wat varianten en de regels verschillen van streek tot streek, maar de kern van de zaak blijft dezelfde : ruiters te paard moeten een karkas te pakken krijgen, vermijden dat tegen-standers het uit hun handen sleuren en de’bal’via een ingewikkeld parcours in een doel werpen. Het koploze karkas van een geit of een kalf, gevuld met zand, weegt tussen 40 en 70 kilo. Bij officiële wedstrijden nemen twee twaalftallen het tegen elkaar op, bij gewone matchen staan soms honderden ruiters op het terrein. Een wedstrijd kan uren, zelfs dagen duren, zeker als het veld vele honderden meters groot is… en de bal maar niet in het doel raakt. Buzkashi is een uitputtingsslag voor ruiters en paarden ... Er wordt geduwd, getrok-ken, gestampt, op elkaar ingereden, met zweepjes geslagen … en meer dan eens worden deelnemers met ge-broken armen, verzwikte schouders of gehavende neuzen afgevoerd.

Afghanistan

FOtO-INFO

Eén van de bekendste gebedshuizen - misschien wel in de hele moslimwe-reld - is de Blauwe Moskee in Mazar e Sharif, een stad in Afghanistan met 300 000 inwoners. In het religieuze gebouwencomplex, vol minaretten, gebedsruimten, koepels en zaaltjes, zou ook het graf van Ali liggen, de schoonzoon van de profeet Mohammed en één van de historische leiders van de islam. Bijna alle gebouwen op het grote terrein zijn bedekt met blauwgroene en gele tegeltjes, de muren zijn een wirwar van geometrische tekeningen, bloemetjesmotieven en kalligrafische opschriften. Het mausoleum ligt vol kostbare tapijten, er hangen enorme luchters en elke dag komen honderden pelgrims de Koran reciteren bij het graf van Ali. Over het enorme plein bij de moskee vliegen ontelbare witte duiven. Zij zouden de bedevaarders geluk brengen en mogen niet worden doodgemaakt. Integendeel, de meeste pelgrims strooien brood of ander lekkers voor de vliegende moskeebewakers.

tHEMA-INFO : MOSKEE

Elke gelovige moslim moet in zijn leven vijf regels volgen, o.a. aalmoezen geven, elk jaar vasten en vijf keer per dag bid-den. Bidden mag thuis op een bidmatje of in het woestijnzand, langs de kant

van de (snel)weg of op het veld. Maar als er een moskee in de buurt staat, is het volgens de religieuze regels beter om daar naartoe te gaan, zeker op vrijdag, de islamitische feestdag. Moskeeën zijn er wereldwijd in alle soorten en maten, grote marmeren gebouwen of kleine lemen hutten, omgebouwde fabrieken of echte paleisjes, met vierkante, afge-stompte minaretten of met ranke, ronde torentjes … maar overal volgen moslims ongeveer hetzelfde ritueel. Vijf keer per dag roept de muezzin vanaf de minaret op tot het gebed om god te eren (salaat). Zijn bede begint met : “Allah akbar, God is groot”. Wie in een islamitisch land woont, hoort het ’s ochtends al bij zonsopgang door de luidsprekers galmen, soms van ver-scheidene moskeeën in de buurt. Gelovige moslims die naar de moskee trekken om te bidden, moeten netjes zijn (bv. hun onderarmen, gezicht en voeten wassen) en dus staan er meestal fonteinen of kraantjes bij de ingang. De gebedsruimte ligt doorgaans vol tapijten en wie er binnen wil, moet zijn schoenen uittrekken. In de meeste moskeeën hebben mannen en vrouwen een verschillende gebedsruimte. Als er plaats genoeg is, zitten de vrouwen boven, de mannen beneden. Vrouwen gaan veel minder naar de moskee dan mannen. Op vrijdag leidt de imam de gebeds-dienst (khatba). Vanop de kansel (min-

bar) houdt hij zijn preek over religieuze kwesties, over sociale problemen en over wat er in de wereld gebeurt. En dan zegt iedereen samen het ge-bed op, in het Arabisch, volgens een universeel ritueel, met rechtstaan en buigen, knielen en met het voorhoofd tot op de grond reiken. Het hoofd kijkt altijd in de richting van Mekka in Saoedi-Arabië, de heilige stad van de moslims. En alle moskeeën hebben een nis (mihrab) in de muur, die de juiste richting (qibla) aangeeft naar de Kaäba in Mekka. Dikwijls is er een zuilengalerij en een koepel. In België zijn ongeveer vierhonderd moskeeën, vaak in vroegere fabriekshal-len, oude winkels of grote woningen, maar er zijn ook een paar nieuwe gebedshuizen. Heel dikwijls liggen vlakbij de gebedsruimte een Koran-school (madrasa), een theehuis en een ontmoetingsruimte. In de praktijk heb-ben Marokkanen, Turken, Pakistanen, bekeerde autochtonen … allemaal hun eigen moskee, waar zij samen met hun landgenoten bidden. Maar dat hoeft niet, moslims uit alle werelddelen kun-nen samen – in het Arabisch – dezelfde koranteksten reciteren. De meeste Belgi-sche moskeeën hebben geen minaret, de moskeeën in bijvoorbeeld het Brusselse Jubelpark en in Beringen en Genk wel, maar nergens in België klinkt de oproep tot het gebed.

REISWOORDENSCHAt

imam : voorganger in het moslimge-bed.

islam : een monotheïstische godsdienst (< Arabisch : onderwerping).

koran : het heilige boek van de islam (< Arabisch quran : voordracht).

minaret : toren die boven de mos-kee uitsteekt (< Arabisch manara : vuurtoren).

moskee : islamitisch gebedshuis (< Arabisch masjid : gebedsruimte).

moslim : aanhanger van de islam. profeet : voorspeller, brenger van een

goddelijke boodschap.taliban : nationalistische en funda-

mentalistische theologiestudenten (< Pasjtoe talib : student).

Wereldreis - 2009/2 - Wereldreisinfo - 5

EEN FOtO uIt AFgHANIStAN

Als aanknopingspunt kun je misschien de winterse tempe-raturen gebruiken. Hoe koud is het nu bij ons ? Via internet kun je vast en zeker de temperatuur in Mazar e Sharif of in Kaboel vinden. Hoe groot is het verschil ? Je kunt vertellen over de zeer koude winters, maar warme zomers in Afgha-nistan. Over de bergen, woestijnen, steppen ... Is de foto in de winter gemaakt ?Wat valt er eerst op ? Zie je bij ons ook zoveel witte duiven ? Misschien hebben sommige leerlingen al meegemaakt dat witte duiven werden vrijgelaten bij een huwelijk. Welk gebouw staat er op de foto ?

MOSKEEËN

De Blauwe Moskee Nodig : tekening van de moskee op werkblad Iecoline, zeker blauwpenselentekenpotloodwitte wasco

Werkwijze :Kopieer de tekening van de moskee op een vrij stevig te-kenpapier. De vogels overtrek je zeer stevig met witte wasco, kleur ze waar nodig in. Het mogen gerust V-vormen zijn in de lucht, eenvoudige schetsen vooraan.Zorg dat er een scherpe punt aan je wasco is !Dan kleur je de moskee in met blauwe ecoline. De vogels zullen wit blijven ! Wanneer de ecoline goed droog is, kun je de lucht met andere tinten blauw inkleuren.

De islam Als je moslimleerlingen in de klas hebt, kunnen die je mis-schien vertellen wat een moskee is. Is er één in de buurt ? Ziet die er ook uit zoals op de foto ? Wat gaan de mensen daar doen? Vergelijk met een kerk of tempel. Een imam is

alleen een voorganger in het gebed, geen priester. Heb je een koran op school ?

Wat denken de leerlingen van deze moskee ? Je kunt haar geschiedenis kort vertellen (achteraan kalenderfoto). Kleuren spelen een grote rol bij de Afghanen. Vrouwen en kinderen die naar een feest gaan, maken zich mooi op. Ook wanneer de nomaden na de winter terugkeren naar hun velden, trek-ken zij hun fleurigste kleren aan en versieren hun rijdieren mooi. Blauw is een kleur die steeds terugkomt … En dan zijn we opnieuw bij onze moskee. Zij is helemaal belegd met mozaïek. Ook binnen is zij heel mooi.Veel Afghanen willen deze moskee bezoeken. Op blote voeten bezoeken zij het graf van Ali. De duiven worden er gekoesterd. Er mag niet aan hen worden geraakt. Kennen de leerlingen hier ook plaatsen waar veel duiven zitten en die door toeristen worden gevoederd ?

Rond de moskee heb je allerlei kraampjes. Wat denk je dat de mensen daar kopen ?In de dorpjes is heel weinig te koop. Als de mensen in de stad komen, moeten zij er gebruik van maken om allerlei dingen aan te kopen.

BIJ DE WERKBLADEN

Oplossing van werkblad A : bij een moskee horen bidtapijt, minaret en koran ; maar een kussen niet ! Thora past bij een joodse synagoge, kerktoren en stoel bij een christelijke kerk ; gebedsmolen bij (Tibetaans) boeddhisme.

De donkerblauwe kleurstof ultramarijn wordt gehaald uit lapis lazuli, een gesteente dat van over de zee of ‘outre mer’ moest komen. Afghanistan is in de wereld de grootste pro-ducent van dit mineraal. Turkoois of ‘pierre turquoise’ kwam via Turkije uit Perzië en de Sinaï ; de kleur van de ‘Turkse steen’ komt overeen met cyaan.

Op werkblad B maken de leerlingen kennis met de ‘vijf zuilen van de islam’ waaraan een gelovige moslim zich moet houden – indien dat tot zijn mogelijkheden behoort. Oplossing :

5. maak een bedevaart naar

Mekka

3. geef aalmoezen

1. er is maar één god ...

2. bid vijf keer per dag

4. vast overdag tijdens de ramadan

Eerste graad

Wereldreis - 2009/2 - Wereldreistips - 6

Wereldreis - 2009/2 - Werkblad A - 7

Een blauwe moskee !

Kleur wat bij een moskee hoort

Hoe blauw is blauw ?Haal je kleurgerei boven. Zet je met een groepje bij elkaar. Kleur met je eigen en met geleende kleurtjes zoveel mogelijk vakjes blauw. Je moet ervoor zorgen dat je telkens een verschillende tint gebruikt !

bidtapijt kerktoren koran

stoel

minaret thora

kussen gebedsmolen

Wereldreis - 2009/2 - Werkblad B - 8

Zo noemt men de plichten in de islam. Schrijf de zinnen bij de juiste te-kening.

1. er is maar één god en Mohammed is zijn profeet 2. bid vijf keer per dag 3. geef aalmoezen 4. vast overdag tijdens de ramadan5. maak een bedevaart naar Mekka

vijf zuilen

..................................................... .....................................................

..................................................... .....................................................

.....................................................

Tweede graad

Wereldreis - 2009/2 - Wereldreistips - 9

Feesten in Afghanistan Net zoals bij ons wordt er in Afghanistan regelmatig gefeest. Sommige van die feesten zijn verbonden aan de islamitische (maan)kalender, andere feesten niet. Het Afghaanse Nieuw-jaar bijvoorbeeld, Naurozee, is van Perzische oorsprong en bepaald door de zonnekalender. Eid ul-Fitr en Eid ul-Adha echter zijn islamitische feesten. Maar bij elk feest speelt de moskee een centrale rol ! Zo zal men het feest van Eid ul-Fitr beginnen met een vroeg ochtendgebed.Tijdens de twee belangrijke Eid-festivals ontvangen de Af-ghaanse kinderen nieuwe kleren en soms ook ‘Eid’ (= geld ter gelegenheid van Eid). Men bezoekt familie en vrienden. Eten is tijdens zo’n festivals heel belangrijk. Alle gasten krij-gen thee, nootjes en allerlei soorten zoetigheden. Er worden speciale maaltijden bereid (tijdens Eid ul-Adha wordt een schaap geslacht).

Een heel belangrijke feestdag in Afghanistan, en in het bijzonder in Mazar e Sharif, is Naurozee, Nieuwjaar. Dat wordt gevierd op 21 maart. De ijskoude winter is dan ein-delijk voorbij en men is blij dat men opnieuw naar buiten kan. Men gaat picknicken en heel wat Afghanen bezoeken heiligdommen (ziarat). Er worden speciale koekjes gebak-ken en gerechten bereid zoals ‘sabzi chalau’ (spinazie met rijst) met kip erbij.Men speelt buzkashi (zie Wereldreisinfo), één van de po-pulairste sporten in Noord-Afghanistan, waarbij ruiters te paard strijden om een dode geit zonder kop. Kinderen gaan buiten vliegeren en spelen een wedstrijd. Men zal de draad van elkaars vlieger proberen door te snijden en de vlieger die het laatst in de lucht blijft, is gewonnen.Je kunt gebruik maken van werkblad D om met de kin-deren soep of koekjes te maken die men bij zo’n Afghaans feest serveert.

En tot slot : wist je dat vrijdag trouwdag is in Afghanistan ? Trouwfeesten zijn zeer uitgebreide aangelegenheden, die naast

een religieus gedeelte (nikah) ook een feestelijk gedeelte (arusi)

hebben. Het is tijdens dit feestelijk gedeelte dat er

heel veel wordt gedanst … maar de vrouwen en de

mannen doen dit wel in aparte kamers !

BIJ DE BRIEF vAN LIEN

Gebruik de brief van Lien (werkblad C) om te praten over de functie van de moskee

voor de gelovigen. Leg hen uit dat de moskee in de eerste plaats bedoeld is om te bidden. Als moslim hoef je niet naar de moskee te gaan, je kunt ook thuis bidden. Maar in de moskee is bidden deugdzamer. Maak de kinderen duidelijk dat het belangrijkste gebed van de week, het vrijdagsgebed, in groep in de moskee plaatsvindt. Bidden in de moskee gebeurt eveneens bij de grote religieuze festivals, Eid ul-Fitr (einde van de vasten of Suikerfeest) en Eid ul-Adha (Offerfeest na de bedevaart naar Mekka).Ook gedurende veel belangrijke momenten in het leven zal men gaan bidden in de moskee, zeker in Afghanistan : geboorte, besnijdenis, huwelijk, overlijden.De moskee heeft daarnaast andere functies. In Afghanistan zijn dat :- het opvangen van gasten ;- ontmoetingsplaats voor de gelovigen (zeker na het vrijdag-

gebed) ;- onderwijs (heel belangrijk wegens het schrijnende gebrek

aan ander formeel onderwijs) ;- de organisatie van gemeenschappelijke feestelijkheden

verbonden aan de belangrijke feestdagen.

Wereldreis - 2009/2 - Werkblad C - 10

Wereldreis - 2009/2- Werkblad D - 11

feestelijke recepten uit Afghanistan

Sherwa birinj (rijstsoep) Iedereen viert graag feest in Afghanistan. Maar niet iedereen heeft geld genoeg om een uitgebreide feestmaaltijd te maken. Daarom maken we vandaag sherwa birinj : rijstsoep. Dat is iets wat ook arme mensen vaak klaarmaken. Als zij kunnen, doen zij er vlees bij. Hieronder volgt het recept.

Wat heb je nodig ?75 gram rijst (ongeveer een half kopje)1 liter water10 eetlepels olie (ongeveer een kwart kopje)75 gram lamsvlees of kip, in kleine stukjes gesneden, of vleesballetjes1 eetlepel gemalen dille1 tomaat, in kleine stukjes gesneden1 grote aardappel, geschild en in kleine stukjes gesneden1 grote wortel, geschild en in kleine stukjes gesne-denzout en peper

Zo maak je het Was de rijst in een zift. Doe de rijst samen met het water in een kookpot. Voeg ook alle andere ingredi-enten toe : de olie, het vlees, dille, tomaat, aardap-pel en wortel, een beetje zout en peper. Breng alles aan de kook. Als het kookt, zet de pot dan op een zachter vuurtje en laat ongeveer 15 minuten koken, tot alles zacht is.

Smakelijk !

Kulcha naurozee (koekjes) Desserten en gebakjes zijn echte trakta-ties in Afghanistan. Zij worden daarom

meestal gemaakt tijdens speciale feesten, zoals bijvoorbeeld Naurozee, het Afghaanse

Nieuwjaar. Hieronder volgt een recept voor koek-jes die gebakken worden om het nieuwe jaar te vieren.

Wat heb je nodig?225 gram bloemsuiker225 gram boterhet wit van een ei225 gram rijstmeel 450 gram gewone witte bloem1 eetlepel bakpoedergemalen pistachenoten om de koekjes te bestrooien (ongeveer twee eetlepels)

Zo maak je het Stel de temperatuur van de over in op 150 °C.Meng de suiker, de zachte boter en het eiwit goed door elkaar. Voeg het gezeefde rijstmeel, gewone bloem en bakpoeder er bij. Goed mengen en met de handen tot een zacht deeg kneden.

Rol het deeg uit. Vorm koekjes die ongeveer zo groot zijn als het schoteltje van een kopje (of steek ze uit met een grote, ronde vorm). Als je kunt, trek met een vork parallelle lijnen in de koekjes.

Leg bakpapier op een bakplaat. Leg de koekjes erop. Bak de koekjes. De totale baktijd is ongeveer 45 minuten, maar let erop dat de koekjes niet te bruin worden. Vraag aan een volwassene om 10 minuten voor het einde van de baktijd de koekjes even uit de oven te halen om de gemalen pistachenoten erop te strooien.

Laat ze afkoelen.

Smullen maar !

EINDtERMEN

Wereldoriëntatie maatschappij : illustreren dat ver-schillende sociale en culturele groepen verschillende waarden en normen bezitten (4.8).

Sociale vaardigheden : in omgang met anderen respect en waardering opbrengen (1.2).

Nederlands : de informatie achterhalen in voor hen be-stemde instructies voor handelingen van gevarieerde aard (3.2) en informatie ordenen die voorkomt in voor hen bestemde school- en studieteksten en instructies bij schoolopdrachten (3.4).

INLEIDINg

Gebedshuizen Verzamel vooraf beelden van verschillende gebedshuizen (moskee, kerk, synagoge, hindoetempel …) om aan het bord te hangen. De leerkracht deelt aan de leerlingen kaartjes uit met : 1. de namen van gebedshuizen, 2. de namen van verschillende religies en filosofieën en 3. eventueel kort enkele eigenschappen daarvan(zie ook werkblad G).

De leerlingen bekijken individueel de kaartjes en ver-binden degene die bij elkaar horen. Nadien komen zij hun kaartjes aan het bord bij de passende foto hangen. Corrigeer klassikaal.

Daarna laat de leerkracht de kalenderfoto van de beroemde blauwe moskee zien een vraagt tot welke groep deze foto uit Afghanistan behoort. De leerlingen gaan samen op zoek op de wereldkaart waar Afghanistan ligt. Misschien herinneren de leerlingen zich de foto van juni 2007. Ook de Wereldreis van april 2004 ging over Afghanistan.

KERN

Naar de Blauwe Moskee Het verhaal (werkblad E en F) wordt samen gelezen. De leerlingen mogen daarna vrij reageren. Bouw het verhaal klassikaal opnieuw op. Enkele vragen : “Wie gaat er naar Mazar e Sharif ? Wat is het doel van hun reis ? Waarom gaan zij naar die moskee ? Wat is er speciaal aan die moskee ? Wie zijn de bewakers van de moskee ? Zijn er veel verschillen te merken tussen de stad waar de moskee staat en het dorp waar de Sorkhabi's vandaan komen ?”

Klasgesprek - “Heb je al ooit gehoord van mensen die naar een gebedshuis

trekken om te bidden, iets te vragen ? Helpt bidden als je een baby wil ?” De leerlingen mogen hier vrij vertellen.

- Misschien zijn er moslimkinderen aanwezig in de klas en kunnen zij vertellen over hun bezoek aan de moskee. Waarschijnlijk weten de leerlingen al iets over de ramadan, de bedevaart van moslims naar Mekka, het offerfeest ...

- “Zijn er in België ook moskeeën ?” Er zijn ruim 200 erkende moskeeën in België, in alle gewesten en provincies.

“Komen er ook mensen op bedevaart naar deze moskeeën ?” Neen, hier komen enkel moslims samen om te bidden, hun bedevaart is vanuit België meestal naar Mekka.

- “Zie je gelijkenissen / verschillen met andere gebedshui-zen, geloven en filosofieën … ?”

Geloof het of niet !We gaan met werkblad G wat dieper in op de grote levens-beschouwingen in de wereld. Oplossingen : - christendom (rooms-katholieken, protestanten, oosters-

orthodoxen ...), Jezus, bijbel ; - islam (soennieten, sjiieten …), onderwerping aan Gods

wil, koran ; - humanisme (vrijzinnigen, niet-religieuzen, atheïsten, ag-

nosten ...) : menselijke waardigheid, geen bovennatuurlijke krachten ;

- hindoeïsme (vajshnavisten, shaivisten ...) : wedergeboorten, goddelijke verschijningsvormen ;

- Chinese filosofieën (taoïsme, confucianisme …) : voor-ouderverering, yin-yangteken ;

- boeddhisme (mahayana, theravada …) : Boeddha, stoepa ;

- andere (animisten, sjamanisten, paganisten, Afrikaanse geloven …).

Verdeel de leerlingen van de klas volgens de verhouding van de verschillende levensbeschouwingen in de wereld. Voor een klas van twintig leerlingen bv. wordt dit 6 christenen, 5 moslims, 3 humanisten, 3 hindoes, 1 aanhanger van een

derde graad

Wereldreis - 2009/2 - Wereldreistips - 12

Chinese religie, 1 boeddhist en 1 ‘andere’. Zij kunnen natuurlijk nog meer informatie verzamelen over ‘elkaars’ opvattingen !

AFSLuItER

Moskeeën Als je moskeeën bekijkt uit de hele wereld, merk je dat het uitzicht sterk kan verschillen. Toch tref je meestal dezelfde elementen aan. De leerlingen lezen eventueel de Thema-info en vullen - ter voorbereiding of als afronding - werkblad H in.

Open deur De leerkracht zet nu samen met de leerlingen een ‘kunst-project’ op touw i.v.m. deze gebedshuizen : “Open-deur in de moskee”.

De leerlingen tekenen of knutselen met hun groep een ‘deur’ (bv. op A3-formaat of in 3D). De deur is de opening tot hun project. Ofwel is die deur open en ben je welkom, ofwel is de deur gesloten en ben je niet welkom. Met dit project kunnen de leerlingen laten zien of zij open staan voor andere culturen en overtuigingen, in dit geval die van moslims.

Groepjes krijgen de opdracht om een kort werkje te maken over moskeeën in België. Zij mogen hierbij het internet, maar ook andere bronnen raadplegen. De leerlingen stellen hun moskee voor aan de rest van de klas : eigenschappen, indeling, uitzicht e.d. komen aan bod. Zij starten met hun deur en vertellen waarom zij (al dan niet) voor een open deur hebben gekozen.

Extra mogelijkheden - Tussen 3 en 6 % van de Belgen zou moslim zijn, waarvan

een tiende praktiserend. Nodig een moslim in je klas en laat de leerlingen vrijuit vragen stellen.

- Breng met de hele klas een bezoek aan een moskee ! - Het Expertisecentrum voor Islamitische Culturen in

Vlaanderen (ECICV) is onlangs geopend, adres : Gal-laitstraat 76, 1060 Brussel.

WEBtIPS

Afghanistan : foto’swww.afghantraditionalrugs.com.au/images/mazar.jpghttp://cache.daylife.com/imageserve/02c45cUbUmeYd/610x.jpgwww.praisephotography.com/uploaded_images/categories/EWV-17-1.jpghttp://cache.daylife.com/imageserve/0ccW3T5em6dY7/610x.jpg www.okharris.com/current/01182k3/powell.jpghttp://bp3.blogger.com/_09cjth5T1eQ/RwHj9HBoe2I/AAAAAAAAAQU/ChbYnCGyoi8/s400/mazar-fa-shion10-1-7.jpg

Mazar e Sharif www.afghan-network.net/Culture/mazar.html http://en.wikipedia.org/wiki/Mazari_Sharif http://nl.wikipedia.org/wiki/Blauwe_moskee_van_Mazar-e_Sharif www.bbc.co.uk/weather/5day.shtml?world=2395&links

Buzkashihttp://en.wikipedia.org/wiki/Buzkashi http://buzkashi.wordpress.com/

Moskeeën en islam www.samsam.net/wereldgodsdiensten/islam/index_speur-vragen.htm http://mediatheek.thinkquest.nl/~kla023/moskee.htm http://fr.wikipedia.org/wiki/Mosqu%C3%A9e http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_mosques_in_Europe http://nl.wikipedia.org/wiki/Portaal:Islam/Lijst_van_isla-mitische_termen_in_het_Arabisch www.adherents.com

vOER vOOR BOEKENWuRMEN

- De moskee. MACAULY, D. Ploegsma, Amsterdam, 2004.

- De weg naar Mekka. LEYERS, J. Van Halewyck, Leuven, 2008.

- Islam. RENNEY, S. Ars Scribendi, Harmelen, 2003. - Islam. VINK, T. Damon, Budel, 2001. - Noshe Djan. Afghan Food & Cookery. SABERI, H. Prospect

Books, Totnes, 1986. - Rijstpap, tulpen & jihad. CATHERINE, L. EPO, Berchem,

2004. - Sociaal-cultureel werk in de moskee ? KANMAZ, M. &

MOKHLESS, F. Vorming, Geraadsbergen, oktober 2002.

- Wat geloof jij ? BULLER, L. Lannoo, Tielt / Kwintessens, Amersfoort, 2005.

Wereldreis - 2009/2 - Wereldreistips - 13

Bedelaars proberen er iets te verdienen, gene-zers verhelpen kwaaltjes, mannen vertellen verha-len over het mysterieuze verleden. Maar dat is voor later, eerst willen de bedevaarders het graf van Ali zien.

Op het immense terrein staan een boel gebouwen met blauwe koepeltjes, blauwgroene tegelversierin-gen, kanteeltjes en prachtige kalligrafische inscripties. En in het mooiste pand ligt het beroemde schrijn van Ali. Niet-moslims raken niet verder dan de deur, mos-lims wandelen op blote voeten over de tapijten en schuifelen tot bij de met traliewerk omgeven tombe. Zij proberen hun handen door de tralies te steken om het schrijn aan te raken, zij kussen de spijlen rond het graf.Gelovigen zetten zich in een hoekje en blijven uren bidden, vragen gunsten aan de overledene, laten hun islamitische gebedsketting met 99 kralen door hun vingers glijden … en hopen soms op een mirakel. Zoals de familie Sorkhabi die er nog een baby bij wil en hoopt dat Allah dat zal laten gebeuren. Liefst een jongetje, een broertje voor de thuisgebleven zussen. Als hij er komt, zal hij Ali heten.

Binnen klinkt de hele dag religieus geprevel … bui-ten hangt een vrolijkere sfeer. Want over de pleinen wandelen honderden mensen, spelen kinderen, ontmoeten families en vrienden elkaar, nemen toeristen foto’s. Wie op blote voeten rondloopt, moet wel uitkijken. De stenen tegels worden behoorlijk warm onder de brandende zon en de duiven zijn niet altijd even netjes. Het plein is één groot duiventoilet.

De witte, vliegende moskeebewakers zijn met dui-zenden. De duiven zouden hier al eeuwen wonen en hebben een speciale status gekregen, zij zijn een beschermde diersoort geworden. Zij zouden geesten van afgestorvenen kunnen zijn en moeten eerbiedig worden behandeld. Anders komen zij ’s nachts spoken.

Wereldreis - 2009/2 - Werkblad E - 14

Naar de Blauwe Moskee

Op het plein voor de Blauwe Moskee in Mazar e Sharif voedert de familie Sorkhabi de duiven, het einde van een vermoeiend bezoek aan één van de heiligste plekken van de Afghaanse islam.

Drie dagen geleden vertrokken de Sorkhabi’s op bedevaart vanuit hun dorp in de westelijke steppen. De kinderen bleven achter in het lemen huis van de grootouders, zij zouden later een cadeautje krijgen … en misschien wel een broertje of zusje. Want ondermeer daarom begonnen de Sorkhabi’s aan hun pelgrimstocht : zij willen een nieuwe baby.

Met ezel, kar, woestijntaxi en bus reist de familie naar Mazar e Sharif, de vierde stad van Afghanistan, de plek ook waar Ali begraven ligt, de schoonzoon van de profeet Mohammed. Ali was getrouwd met Fatima, een dochter van de profeet, en na diens dood begon Ali de islam op zijn eigen manier te interpreteren. Dat botste met de opvattingen van andere religieuze leiders en Ali’s volgelingen, de sjiieten, raakten in oorlog met de aanhangers van de belangrijkste isla-mitische strekking, de soennieten. In 661 werd Ali vermoord en daarna begraven in Najaf, ten zuiden van de Iraakse hoofdstad Bagdad. Pelgrims uit de hele islamitische wereld gaan daar nu nog op bedevaart. Maar niet de Afghanen, want zij zijn ervan overtuigd dat het lijk van Ali op miraculeuze wijze uit Irak ver-dwenen is om te vermijden dat vijanden het zouden roven of verminken. Het dode lichaam zou op een witte kameel geladen zijn die de woestijn introk. En stapte … en stapte … en stapte … tot zij dood neerviel in het Afghaanse Mazar e Sharif, duizenden kilometer van Najaf. En dus trekken elk jaar tienduizenden Afghaanse pelgrims zoals de familie Sorkhabi op bedevaart naar de blauwe heiligdommen in het dorre noorden van hun land. En de oude tegenstelling tussen sjiieten en soennieten wordt bij Ali’s graf vergeten. Alle moslims zijn welkom … en kunnen door een majestueuze poort de grote pleinen opwandelen waar het krioelt van de witte duiven.

In de buurt van de moskee verkopen straatventers ta-pijten en bidsnoeren, speelgoedgeweertjes en snoep-goed, hoofddoeken en geneeskrachtige kruiden.

Dat weten alle Afghanen, ook de krijgsheren die vele jaren in de stad hebben gevochten. Maar op de duiven hebben zij nooit geschoten, die zijn gespaard gebleven, de moskee ook. Alle duiven van Mazar e Sharif zijn spierwit, tenmin-ste dat vertelt de overlevering. Of liever, zij worden spierwit als zij veertig dagen in de buurt van de moskee vliegen. Als er al eens een grijs exemplaar neerstrijkt, betekent dat gewoon dat het een inwij-keling is die nog niet lang genoeg in Mazar e Sharif zijn nest heeft.

De familie Sorkhabi voedert de duiven de restjes van hun ontbijt, stukjes brood en korreltjes rijst. Zij krijgt een witte massa veren over zich heen.

En dan begint de tocht langs de stalletjes en winkel-tjes in de buurt van het plein. Mevrouw Sor khabi wil pilletjes tegen de hoofdpijn en een nieuwe boerka, een blauw ‘tentkleed’ waaronder de meeste Afghaanse vrouwen schuil gaan. Mijnheer heeft een tulband nodig, batterijen voor zijn radio en stevig touw om de ezel thuis vast te binden. Een cadeautje kiezen voor de kinderen is niet ge-makkelijk. In het dorp van de Sorkhabi’s is geen speelgoed te koop, in Mazar e Sharif liggen in de kraampjes voetballen en kleurpotloden, poppen en trommels, plastieken telefoontjes en vliegers.

De grote stad maakt moe, hier rijden auto’s en bus-sen, zijn verkeerslichten en huizen met meerdere verdiepingen, reclameborden en voetpaden. Alle-maal dingen die in het dorp niet bestaan. Er lopen ook massa’s mensen rond, veel gehaaster dan op het platteland.

Morgen gaat de familie Sorkhabi terug naar huis, vandaag blijft zij logeren in Mazar e Sharif, zij wil de moskee zien ’s avonds laat, als honderden licht-jes blinken bij de blauwe gebouwen. Een vreemd zicht voor dorpelingen die thuis geen elektriciteit hebben.

In hun goedkope hotel zijn alleen slaapzalen, ééntje voor de mannen en ééntje voor de vrouwen. Op het binnenplein doen twee keurige hokken dienst als toilet en wasruimte.

De wc is een gat in de grond, in de Afghaanse bad-kamer staan emmers water klaar die je over je hoofd kan gieten. Wie extra betaalt, krijgt een emmer warm water. Zo is het thuis ook, alleen ligt de waterput in Mazar e Sharif op het binnenplein van het hotel, in het dorp moet je een eindje stappen om de emmers te vullen. En water opwarmen doet niemand daar.

Op restaurant gaan ook niet, in het dorp is alleen een theehuis. Maar de lunchpakketten die de fami-lie had meegebracht, zijn al lang op. En dus gaan mijnheer en mevrouw op zoek naar een plek waar zij rijst met rozijnen en brochettes of een stoofpotje kunnen eten. Populaire restaurants liggen vol matten en kussens, iedereen zoekt een plekje op de grond. De vrouwen en kinderen eten achter een gordijn, de mannen in een grote, open zaal. Kleine jongens lopen rond met een teiltje en een gietertje zodat iedereen met propere handen aan tafel kan. Eten gebeurt hier zonder bestek, stukken plat brood doen dienst als vork. Wie echt aandringt, kan een lepel krijgen. En in de meeste kleine restaurants in het noorden is het menu beperkt : schapenragout of schapenbrochette. Alles wordt weggespoeld met veel glazen thee. Als het juiste seizoen is aangebroken, komen er druiven of watermeloen als dessert. En als dat allemaal op is, trekken de Sorkhabi’s op-nieuw naar de Blauwe Moskee en de witte duiven, een laatste visite voor de terugreis morgen.

Katelijne Hermans

Wereldreis - 2009/2 - Werkblad F - 15

Wereldreis - 2009/2 - Werkblad G - 16

Geloof het of niet !

Groepeer telkens de drie kadertjes met informatie die bij eenzelfde levensbeschouwing horen.

2,1 miljard christenen :1,0 miljard rooms-katholieken, 0,7 miljard protestanten, 0,2 miljard oosters-orthodoxen …

het Oude en het Nieuwe Testament vormen samen

de Bijbel

1,1 miljard humanisten :vrijzinnigen, niet-religieuzen,

atheïsten, agnosten …

0,9 miljard hindoes :0,6 miljard vajshnavisten, 0,2 miljard shaivisten …

Brahma, Vishnu, Shiva ... zijn goddelijke

verschijningsvormen

0,4 miljard aanhangers van Chinese filosofieën :

taoïsme, confucianisme …

0,4 miljard boeddhisten :0,2 miljard mahayana (het grote voertuig), 0,1 miljard theravada (traditie van de ou-deren) ...

de Koran schrijft voor hoe je moet handelen

Jezus is de zoon van God

stoepa 1,5 miljard moslims :0,9 miljard soennieten, 0,2 miljard sjiieten ...

de menselijke waardigheid staat centraal

een kringloop van wedergeboorten aanvaarden geen

bovennatuurlijke krachten

onderwerping aan Gods wil

voorouderverering

Boeddha is geen god, noch een profeet

yin yang

Wereldreis - 2009/2 - Werkblad H - 17

Moskeeën

Lees de tekst onderaan en vul deze woorden in op de juiste plaats :

fontein – minaret – imam – madrasa – mihrab – qibla – bidtapijt – minbar – schoenenrek

Van op een toren (minaret) roept de muezzin vijf keer per dag op tot het gebed (salaat) van de moslims. Voor het vrijdaggebed (khatba) komen moslimmannen samen in hun gebedshuis, de moskee.

Vóór het gebed plaatsen de gelovigen hun schoenen in een rek en wassen zich ritueel aan de fontein. In de gebedsruimte ligt tapijt.

Om precies in de richting van de Kaäba in Mekka te bidden, de qibla, is een nis (mihrab) aangebracht in de muur. Dikwijls is er een zuilengalerij en een koepel.

Vanop de kansel (minbar) zegt de imam het gebed voor en leest hij voor uit het heilige boek, de koran.

Naast de moskee is dikwijls ook een school (madrasa), een bibliotheek en een ontmoetingsruimte.

Wereldreis - 2009/2 - Werkblad I - 18

Nieuws uit studio GloboKwansi, Warda, Yamil en ik

de kleuters kennis met het dagelijkse leven van Kwansi, Warda of Yamil.De koffers bevatten authentieke voorwerpen die in het verhaal aan bod komen en waar-mee je allerlei activiteiten kunt opzetten. Die worden nog verrijkt door heel wat foto’s, een cd en cd-rom, prenten- en fotoboeken.De lesmap met uitgewerkte activiteiten en de brochure ‘Mondiaal leren in de kleuterklas’ helpen je als leerkracht bij de voorbereiding en uitwerking van het project.De koffers zijn uitgewerkt voor kleuters, maar mits wat aanpassing ook bruikbaar in de eerste graad van het lager onderwijs.

3 nieuwe kleuterkoffersErgens, ver weg, leven mensen zoals jij en ik. Ze wonen in hoge bergen, in een dicht oer-woud of in een dorre woestijn. Ze dragen an-dere kleren, spreken een andere taal en eten andere dingen. Ze lijken zo verschillend van ons. Maar als je goed kijkt, zie je dat dezelfde dingen hen blij of verdrietig maken en dat ze van dezelfde dingen dromen als wij…

Studio Globo lanceert drie nieuwe kleuter-koffers. Bij elke koffer is een kind uit het Zuiden de hoofdfiguur. Aan de hand van een fotoverhaal met A3-vertelfoto’s maken

leerkracht aaN het woord“Hier doe je niet aan ICO, hier ben je ICO”

De Sint-Gillisschool in Brussel heeft met Goe-dele De Vis een ervaren kracht in haar team. Gedurende vijf jaar was ze als OVB-leerkracht verantwoordelijk voor de toepassing van het OnderwijsVoorrangsbeleid op de school. Ver-der gaf ze vier jaar les in het vierde leerjaar en momenteel staat ze in het vijfde. Samen met haar klas nam juf Goedele deel aan ‘Dak-XL’, een uitbreiding van het inleefatelier ‘Wonen op het dak’, van Studio Globo Brussel. Be-nieuwd naar haar ervaringen en bedenkingen zochten we haar op.

Kan je wat meer vertellen over ‘Dak-XL’? Op de laatste personeelsvergadering van vorig schooljaar kwam Flor langs, een per-sonage uit het inleefatelier ‘Wonen op het Dak’. Hij stelde voor om een uitwisseling te starten met een klas uit Bierbeek. Net omdat onze school al enkele jaren deelnam aan het gewone dakproject leek het boeiend om in het pilootproject Dak-XL te stappen.

Via Flor kregen de kinderen de uitnodiging om een inlichtingenfiche te maken over zichzelf. Razend enthousiast startten ze met het uitwisselen van brieven en e-mails met de andere klas. Er kwam een communicatie op gang die we samen onder de loep na-men: wat denk je over anderen? Is iedereen anders? Gelijkenissen en verschillen met kinderen uit die andere school, die andere streek maar in ons eigen land. We bezochten samen het inleefatelier ‘Wonen op het dak’ en gingen op uitwisselingsbezoek bij elkaar op school. Voor de leerlingen van mijn klas

is het nu vooral fantastisch dat ze vriendjes en vriendinnetjes leerden kennen in een groene omgeving ver weg van de stad die misschien wel anders zijn maar toch dezelfde hobby’s hebben.

Wat hoopte je door jullie deelname te bereiken aan inzichten en houdingen bij je leerlingen?Ik denk dat er een aantal inzichten over samenleven met anderen en over de diver-siteit aan culturen in onze maatschappij vooraf gekend waren bij de kinderen van mijn klas. Mijn negen moslimleerlingen zijn zich bewust van hun anders zijn en groeiden op met de problematiek die samengaat met hun dubbele identiteit. Van herkomst zijn zij Marokkaans, maar toch zijn zij ook Belg op hun paspoort. Bij welke cultuur horen zij dan? Niet echt bij de ene en ook niet echt bij de andere.

Dit is een totaal andere achtergrond en beginsituatie dan deze van de leerlingen uit Bierbeek. Anderzijds was het treffend te merken hoe mijn leerlingen soms meer discrimineerden t.o.v. de andere groep ter-wijl ze zelf vonden dat ze gediscrimineerd of tekort gedaan werden en dat had ik niet verwacht. In dat opzicht wil ik graag met hen nog bereiken dat het niet altijd de anderen zijn die hen discrimineren, maar dat ze soms ook een stapje te ver gaan met de anderen.

Kwam hier geen reactie op van de andere klas?Daar is inderdaad al reactie op gekomen, maar dit gebeurde op momenten dat de kinderen ‘alleen’ waren en achteraf werd dit zelden naar mij of de andere juf gecom-municeerd. Zo kwam ik naderhand te weten dat één van mijn leerlingen niet meer wou verder spelen met een leerling van de andere klas vooraleer ze haar handen zou wassen, aangezien ze een boterham met ham had gegeten. Dit vond ik een gemiste kans voor mij om als leerkracht hierop in te spelen.

Hoe zijn de reacties van de andere klassen en de collega’s?De collega’s zijn natuurlijk op de hoogte van het project, sommige leerkrachten en leerlingen uit andere klassen werden zelfs nieuwsgierig: we kregen bijna iedere week een postpakket, er kwam bezoek van de andere school en van de personages van het inleefatelier en ook wij gingen op uitstap naar Bierbeek. In dat opzicht kijken de leer-lingen van de andere klassen uit naar hun

komst naar het vijfde leerjaar. Anderzijds heb ik er een dubbel gevoel bij. De leerlin-gen uit andere klassen kijken uit naar een eigen deelname, maar gedroegen zich heel onrustig en ietwat vijandig toen de klas uit Bierbeek op bezoek kwam. Stereotype voor-oordelen ten opzichte van het onbekende werkten deze sfeer in de hand. Een jongen met lang haar bijvoorbeeld kreeg toch wat kwetsende opmerkingen over zich heen op de speelplaats.

Hebben jullie eveneens contacten met een andere klas of school in het Zuiden?We hebben sinds drie jaar contacten met een school uit Noord-Marokko. Na een bevraging van de ouders kwamen we te weten dat het merendeel van de leerlingen afkomstig is uit de regio Tanger-Tétouan. Met het leer-krachtenteam hebben we ons bevraagd op de mogelijkheden om een samenwerking op te zetten met een plaatselijke school omdat veel van onze leerlingen tijdens de zomermaanden terugkeren naar hun thuisland. Samen met CC. De Pianofabriek hebben we partners gezocht en zo zijn we in contact gekomen met een lagere school uit Khemis Anjra.

Vervolgens zijn we op zoek gegaan naar fi-nanciële middelen om een twinning-project te kunnen starten met de naam Yallah.com. “Yallah” is Arabisch en betekent “kom, laat ons samen aan de slag gaan” en .com staat voor de communicatie via internet, wat één van onze doelstellingen was. Drie jaar lang werkten we samen rond de thema’s realisti-sche beeldvorming van het partnerland en duurzame ontwikkeling. Op www.yallah.be vind je nog steeds alle informatie over dit project.

Hoe gaan jullie buiten deze projecten om met intercultureel leren/opvoeden?Wij hebben zeker geen aparte lessen ICO, dit zit verweven in onze dagelijkse klaspraktijk. Hier doe je niet aan ICO, hier ben je ICO! We merken vaak dat ICO nog steeds alleen-staande, afgebakende lessen zijn, die naar mijn mening nog te veel de nadruk leggen op hoe anders anderen zijn. Ik zou leerkrachten willen uitnodigen om eens te komen proeven van de culturele smeltkroes van een school in het Brusselse en de vooroordelen daarover even opzij te zetten!

Meer informatie over Dak-XL: Studio Globo Brussel, tel 02 520 23 30

Keuze volgens regio, thema of doelgroep.Je kunt 1, 2 of 3 koffers huren, alleen of samen met je collega’s. Je kiest naargelang regio, thema’s en/of doelgroep. Deze tabel kan je hierbij helpen.

Regio Thema’s Doelgroep

Kwansi en ik Centraal-Afrika / Evenaarswoud/dorp

Op stapMijn familieSmakelijk!

(Jongste) kleuters1e leerjaar

Warda en ik Noord-Afrika / Saharawoestijn

Hier woon ikDe woestijnSpelen

(Oudste) kleuters1e graad lager

Yamil en ik Zuid-Amerika / Andesgebergte/stad

Mijn buurtMijn verjaardagBoodschappen doen

(Oudste) kleuters1e graad lager

Waar ontlenen?Studio Globo Antwerpen, Gent, Genk, Brus-sel en Roeselare (adressen : zie www.studioglobo.be)

Prijs•21europer2weken•Indiengewenststurenwedehandleiding

2 weken op voorhand op. Hiervoor worden enkel verzendingskosten aangerekend.

VoorstellingsmomentenMaak kennis met deze nieuwe koffers op de twee voorstellingsmomenten:- woensdag 4 maart 2009, van 14u tot

15u30 uur in Studio Globo Antwerpen, Rolwagenstraat 73, 2018 Antwerpen

- woensdag 11 maart 2009, van 14u tot 15u30 uur in Studio Globo Gent, Doorn-zelestraat 15, 9000 Gent

Deelname is gratis. Inschrijven is wel nodig en kan tot maandag 2 maart, bij Studio Globo Antwerpen, 03 235 20 76 of via mail op antwerpen@studioglobo.be

Blijf op de hoogteBlijf je graag op de hoogte van onze activiteiten, nieuwe materialen of vormingsmomenten voor leerkrachten? Bezoek dan regelmatig onze website www.studioglobo.be.

Of krijg je ons nieuws liever bij jou bezorgd? Abonneer je dan op onze elek-tronische nieuwsbrief ‘e-globo’. Ga daarvoor naar http://nieuwsbrief.studioglobo.be.

Afghanistan

Thema : moskee

februAri 2009In België zijn ongeveer vierhonderd moskeeën, vaak in vroegere fabriekshallen, oude winkels of grote woningen, maar er zijn ook een paar nieuwe gebedshuizen. De meeste Belgische moskeeën hebben geen minaret maar die in het Brusselse Jubelpark wel.

Maandelijkse lesbrief voor de basisschool bij de Wereldkalender van 11.11.11ISSN : 1375-2219 - 22ste jaargang, nummer 2