Vakdidactiek 2VMBO in beeld

Tim van DalenNovember 2011Horeca en Voeding

Vakdidactiek 2, VMBO

Inhoudsopgave

Vakdidactiek 2............................................................................................................................1VMBO in beeld...........................................................................................................................11. Inleiding..............................................................................................................................42. Opdacht 1............................................................................................................................53. Opdracht 2.........................................................................................................................114. Opdracht 3.........................................................................................................................125. Examen analyse................................................................................................................176. Nawoord............................................................................................................................21Bronvermelding........................................................................................................................22

2

Vakdidactiek 2, VMBO

1. Inleiding

In de module Vakdidactiek 2, VMBO wordt het voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs nader bekeken. We gaan dit doen door zelf een VMBO school te bezoeken en daar eens rond te kijken. Ik neem een interview af met de opleidingscoördinator en bezoek een praktijkles koken. Daarin bekijk ik het lokaal, de leerlingen. Wat drijft hen?Omdat het VMBO bol staat van vernieuwingen, komen deze ook aan bod. Ik heb gekozen voor het vakcollege, omdat dit naar mijn idee een heel goede vernieuwing is. Vervolgens gaan we nog kijken naar de VMBO leerling als zorgen kindje. Want er blijkt nogal wat mis te zijn met hem. Mark Tange van Zorgloket Leiden komt een gastles geven en daarin iets vertellen over het op stelten staande Passende onderwijs en hoe hij de zorg daarin verweeft. Als laatst wordt er nog gekeken naar een VMBO examen. Hoe ziet zo’n examen eruit? Is het wel een reëel? Aan het eind van de module hebben we een breder beeld gekregen van het VMBO, waar toch een heel groot deel van de jeugd van tegenwoordig les krijgt, en wat voor de meeste van ons het uiteindelijke werkveld wordt.

3

Vakdidactiek 2, VMBO

2. Opdacht 1

Bezoek aan VMBO School De Berkhoff

Globale beschrijving van de bezochte school

De Berkhoff heeft een lange traditie als leverancier van de beste bakkers, banketbakkers koks en gastheren/vrouwen.Het is een relatief kleine school vlakbij het Amstelstation met ongeveer 250 leerlingen verdeelt over 15 klassen. Er staat een team van 30 docenten voor hen klaar.Ongeveer 60% van de leerlingen komt uit Amsterdam, de rest uit de omliggende regio (Almere, Purmerend, ’t Gooi). Omdat het zo’n kleine school is kent iedereen elkaar en dit zorgt voor een veilig gevoel. De nadruk binnen de school ligt op gedrag, inzet en motivatie. Er zijn duidelijke regels en er is veel individuele aandacht. Als er problemen zijn, dan helpt een professioneel zorgteam om oplossingen te zoeken.

Direct in jaar 1 wordt begonnen met kook en baklessen, zodat de leerlingen leren waarvoor ze naar deze school gekomen zijn. De Berkhoff is in 2005 uitgeroepen tot beste VMBO van Nederland. Als de leerlingen hun diploma hebben gehaald, is er een goede doorstroming naar het MBO.

4

Vakdidactiek 2, VMBO

5

Vakdidactiek 2, VMBO

Profiel van de vmbo-leerling

De verdeling tussen zowel jongens als meisjes en allochtoon en autochtoon gaat ongeveer gelijk op. Omdat de school in de grote stad staat zijn er relatief veel allochtonen.Toch moet niet vergeten worden dat ook juist kinderen uit een beter milieu naar deze school komen. Dit heeft ermee te maken dat de school herhaaldelijk hoog eindigt in de lijst van de betere scholen. De opleidingscoördinator omschreef het als volgt: Je kind zal maar een VMBO advies krijgen, waar ga je dan met hem/haar naar toe?

Toen ik de school bezocht en tijdens de pauze in de aula zat kwam dit beeld aardig overeen.

Hoe wordt de keuze van de leerling gemaakt voor CT?

Het ambacht van de bakker en de kok is nog een van de weinige beroepsgroepen waar het werk overgaat van vader op zoon.Verreweg de meeste van de leerlingen zijn dus zonen/dochters van bakkers/koks. Of de familie staat op een andere manier in relatie tot de keuze. Daarbij komt de veiligheid van een kleine school en het hoge slagingspercentage. Belangrijk aspect is ook het bovenstaande. Wat heb je als ouder als alternatief?

Organisatie van de lessen

In de eerste twee jaar is het vakkenpakket voor iedereen hetzelfde. Aan het einde van het tweede jaar wordt een sector gekozen en ook de leerweg.

De leerlingen hebben zes uur per week praktijk lessen. In de hogere klassen worden dit er meer. Daarnaast nog lichamelijke opvoeding en handenarbeid. Totaal wordt ongeveer de helft van de tijd besteed aan doe-vakken en andere helft aan avo vakken.

Beoordeling van de praktijkruimten

De Berkhoff bestaat al een hele lange tijd en het gebouw is dan ook verouderd. Toch ziet de school er van binnen keurig uit. De praktijk ruimtes zijn ook gedateerd, maar voldoen wel aan de hedendaagse eisen en het is er schoon. Alles werkt en het is een goede weerspiegeling van de realiteit. Dit is ook wat de gebruikers ervan vinden.Nieuwbouw is in zicht. Op het moment van schrijven gaan de eerste palen de grond in voor de nieuwe school waarbij ze zullen fuseren met de Hubertus vakschool. Mede hierom wordt er weinig geïnvesteerd in het huidige gebouw en moet er dus geroeid worden met de riemen die er zijn.

6

Vakdidactiek 2, VMBO

7

Vakdidactiek 2, VMBO

Plattegrond van praktijkruimte

Onderwijskundig concept van de lessen CT en ervaren knelpunten

De leerlingen bakken en koken in een echte keuken. Doel hiervan is om hun een beeld te geven van hoe er in het echte leven gewerkt wordt. Een mooi voorbeeld hiervan is het Broodje Berkhoff. Waarin een aantal leerlingen per week de lunch voor de rest van de school moeten verzorgen. Dit reikt van het bedenken van het broodje, het inkopen tot het verkopen ervan.

Omdat leerlingen die naar de Berkhoff komen specifiek kiezen voor een school waarbij consumptieve vakken worden onderwezen, is er weinig sprake van knelpunten waarbij leerlingen met een duidelijke voorkeur toch andere vakken moeten volbrengen. De school is immers al heel specifiek, en bij de avo vakken wordt geprobeerd om altijd een link te leggen met koken of bakken.

De rol van de docent tijdens de lessen; hoe wordt deze ervaren?

De docenten die ik heb gesproken waren overwegend positief. Ze vinden het leuk om praktisch bezig te zijn met de leerlingen en hebben het gevoel dat ze hen ook iets bijbrengen.Omdat er een groot deel van de schooldag gekookt wordt, is het wel zwaar. Uiteraard hebben ze allen moeite met de moeilijkere klassen waarbij de druk nog wat hoger is.

8

Vakdidactiek 2, VMBO

Inzet van een onderwijsassistent; aansturing onderwijsassistent.

Er is geen onderwijsassistent. Dit wordt niet nodig geacht.

Gebruik en beoordeling van de gebruikte lesmethode

De boeken Tendens wordt gebruikt als lesmethode. Recepten worden zelf door de docenten gemaakt. De toetsing gaat digitaal. Ondanks dat de opleidings coördinator een voorstander was van alles digitaal, moest hij hier van terugkomen. Computers zijn altijd kapot, er zijn er te weinig en de zorgen voor veel afleiding.

Maatregelen / aanpassingen voor de ‘zorg’-leerling.

Leerlingen met een zogeheten LWOO profiel op het gebied van reken- en taalachterstand of sociaal-emotionele problematiek zijn welkom en krijgen op de Berkhoff extra aandacht. Dit doen ze als volgt:

- Kleinere groepen (16 leerlingen)- Individuele planningen- Steunlessen- Mentorbegeleiding- Zeer regelmatig voortgangs gesprekken.

9

Vakdidactiek 2, VMBO

Stages

De leerlingen lopen een of meerdere weken stage in het bedrijfsleven. Ook lopen zij een week mee in het vervolgonderwijs. De bedrijfsstage is een lintstage bij het restaurant Casa400 of de Kas in het Frankendealpark, niet ver van de school. In de bovenbouw moeten de leerlingen zelf hun stageplek in een bedrijf zoeken. Ze krijgen hulp bij het solliciteren.

De interne stage bestaat uit het eerder genoemde Broodje Berkhoff.

Tevens lopen de leerlingen een maatschappelijke stage van een week. Denk hierbij aan verzorgingstehuizen of de sportvereniging. De leerlingen moeten deze stage zelf regelen. Als dit niet lukt helpt de stagecoördinator daarbij.

Mogelijk leerwerktraject

Er is geen leerwerktraject.

Op welke manieren wordt de beroepspraktijk binnen de school gehaald?

In de bovenbouw wordt er door de leerlingen voor echte gasten gekookt. Zij runnen dan zelf het restaurant en krijgen zo inzicht in de praktijk. Door de stages krijgen de leerlingen daar natuurlijk ook inzicht in. De school onderhoudt goede contacten met de buitenwereld en de leerlingen van de Berkhoff worden graag gezien binnen het bedrijf als stageloper.

10

Vakdidactiek 2, VMBO

Vergelijking

Ik heb “mijn” VMBO school vergeleken met die van Ricardo Arisci. Het gaat hierbij om Scholengemeenschap Bogerman te Sneek. Door het grote contrast tussen Amsterdam en het (volgens de cijfers) onderontwikkelde Friesland zou dit opvallende verschillen teweeg kunnen brengen.

Er zitten veel grote verschillen tussen de twee scholen, het eerste is vooral een kwantitatief verschil; op de Bogerman lopen tien keer zoveel leerlingen rond dan op de Berkhoff. Deze 2500 leerlingen zijn wel verdeeld over verschillende locaties. Dit grote verschil gaat niet helemaal op als je de Berkhoff ziet als onderdeel van het ROC van Amsterdam, dat natuurlijk nog veel meer leerlingen huisvest.De Bogerman biedt alle vormen van voortgezet onderwijs aan, dus van VMBO tot Gymnasium, daar waar de Berkhoff puur een VMBO school is, en ook nog eens volledig consumptief is. Deze grote verschillen gaan natuurlijk niet helemaal op als je de Berkhoff ziet als onderdeel van het ROC van Amsterdam, dat natuurlijk nog veel meer leerlingen huisvest.Maar mijn beeld van de Berkhoff is dat het een vrij zelfstandig opererende school is die zich zeker ook wel zou redden zonder het ROC.

Een ander opvallend verschil is dat de Bogerman zich laat inspireren door de Bijbel. Er wordt lestijd besteedt aan het vak godsdienst. Bij de Berkhoff wordt geen melding gemaakt van een religieuze ondergrond waarop hun school is gevestigd. Leuk detail daarbij is dat in het verslag van Ricardo slecht twee van de 40 leerlingen allochtoon zijn, terwijl op de Berkhoff de verhoudingen allochtoon/autochtoon ongeveer op 50/50 liggen.

De lesmethoden zijn verder gelijk. Boeken van Tendens worden gebruikt en recepten worden zelf geschreven.

Er is dus een aardig groot verschil waar te nemen op de twee scholen, hun opvattingen en hun leerlingen. Maar dat de beide scholen hun best doen om hun leerlingen zo goed mogelijk klaar te stomen voor het MBO lijkt mij duidelijk.

3. Opdracht 2

Het vakcollege.

Zie bijlage powerpoint

11

Vakdidactiek 2, VMBO

4. Opdracht 3

Gastles Mark Tange, zorgloket Leiden

Leerlingenzorg in de praktijk

Samenvatting

De gastles gaat over leerlingenzorg in de praktijk.Mark is werkzaam bij het Samenwerkingsverband VO Leiden. Hij is daar inmiddels al zes jaar bezig met het opzetten van de structuur om de aankomende verandering binnen het passend onderwijs in goede banen te leiden. Het doel van deze samenwerkingsverbanden; de zorgstructuur verbeteren door een aansluiting van het basisonderwijs naar het vo en uiteindelijk het mbo.De samenwerkingsverbanden in het vo bestaan nu nog uit 84 regio’s, en die uit het basisonderwijs zelfs uit 225 regio’s. Het is dus de bedoeling dat deze over elkaar heen worden gelegd en teruggebracht worden naar 75 regio’s zodat de zorg doorloopt. Niet dat op het moment er een leerling met zorgbehoefte die van groep acht naar het voortgezet onderwijs gaat, weer van meet af aan moet beginnen met het organiseren van zijn zorg.De scholen krijgen namelijk een zorgplicht. Dat houdt in dat als een leerling extra zorg nodig heeft, de school verplicht is om dit te organiseren. De samenwerkingsverbanden moeten ertoe bijdragen dat leerlingen binnen de regio op de juiste plek terecht komen.

Dit heeft alles te maken met de bezuinigingen die de overheid wil doorvoeren binnen het onderwijs.

Er komen dus 75 regio’s die stuk voor stuk de verantwoording dragen over het onderwijs en de zorg voor de leerlingen die in die regio’s naar school gaan.Hoe de regio’s dit organiseren is aan henzelf. Het is belangrijk dat deze organisatie goed is, want de zorgregio’s krijgen het geld van de regering en moeten dit verdelen onder de scholen.Het is de bedoeling dat geld beter op zijn plek terecht komt en er geen buitenspeelgoed van gekocht wordt, zoals bij het huidige systeem nog wel eens gebeurt.

Mark werkt voor het Zorgloket binnen het samenwerkingsverband. Het loket is een soort spil waarbij leerlingen terechtkomen die zorg nodig hebben. Hij verzorgt communicatie tussen de scholen, BJZ, gespecialiseerde hulp en andere spelers.Leerlingen die bij hem komen kunnen problemen hebben van verschillende aard. Gedragsproblemen, gezondheidsproblemen, etc.Er moeten aanmeldformulier worden ingevuld waarna er wordt bekeken wat nodig is en waarna er doorverwezen wordt naar de juiste instanties. Mark blijft echter inzicht houden over hoe het de leerling verkeerd, en blijft daarmee bezig tot de leerling weer terug is op zijn oude (of nieuwe) plek. Als afsluiting stonden er op vijf verschillende vellen stellingen op welke we moesten reageren. De uitkomsten hiervan zouden worden verwerkt en verstuurt.

12

Vakdidactiek 2, VMBO

Onderwerpen

Zorgniveaus in en om de school1

1 e lijns zorg, algemene zorg

Binnen het samenwerkingsverband zijn de scholen verantwoordelijk om onderwijs en zorg te geven aan alle leerlingen. Deze algemene zorg vindt plaats binnen het reguliere onderwijs.

2 e lijns zorg, extra zorg

Naast de algemene zorg is er extra zorg voor leerlingen in het LWOO.

De extra zorg bestaat uit: - aangepast onderwijs en extra hulp - aangepaste groepen

De scholen die deze extra zorg aanbieden worden bij de uitvoering ondersteund door het zorgloket.

3 e lijns zorg, speciale zorg

Als de extra zorg niet toereikend is bestaat er binnen het samenwerkingsverband de speciale zorg.Hier wordt samengewerkt binnen de regio om voortijdig schoolverlaten te voorkomen.

ZAT

ZAT staat voor Zorg- en AdviesTeam.

1 www.swv-voleiden.nl

13

Vakdidactiek 2, VMBO

Een ZAT is een team van deskundige mensen die samen een oplossing zoeken voor jouw probleem. Dit team bestaat uit iemand van:

School Bureau JeugdzorgAlgemeen Maatschappelijk Werk (of het schoolmaatschappelijk werk)Gemeenschappelijke Gezondheidsdienst (GGD)Bureau LeerplichtGeestelijke Gezondsheidszorg (GGZ)Soms nodigt het team nog iemand uit, bijvoorbeeld de wijkagentBij problemen van de leerling wordt de ZAT ingeschakeld. Zij gaan samen met de leerling een oplossing zoeken voor het probleem. Omdat eigenlijk alle soort hulpverleners aanwezig zijn in het team is het voor overzichtelijk en valt gebeurt alles onder één dak, zodat de leerling niet van de ene naar de andere instelling wordt gestuurd.

Zorgloket

Bij het zorgloket komen de scholen en de instanties samen. Hier wordt de situatie goed bekeken door deskundigen en vervolgens een advies uitgebracht. Vanuit de het loket wordt gecommuniceerd tussen deze betrokkenen om de hulp zo soepel en goed mogelijk te laten verlopen.

Clusters, ODR en rebound

Clusters2

Het speciaal onderwijs wordt op een aparte school gegeven, bijvoorbeeld op scholen die gespecialiseerd zijn in onderwijs aan kinderen die blind of doof zijn. Het speciaal onderwijs bestaat uit 4 clusters:Cluster 1: blinde, slechtziende kinderenCluster 2: dove, slechthorende kinderenCluster 3: gehandicapte en langdurig zieke kinderenCluster 4: kinderen met stoornissen en gedragsproblemenVoor alle kinderen in deze clusters is het de bedoeling dat er een uitstroomprofiel wordt vastgesteld. Het is de bedoeling dat de leerlingen hierna toe werken. Ze kunnen bijv. hun vo diploma halen of toewerken naar een arbeidsmatige dagbesteding. In ieder geval wordt er geprobeerd om de capaciteiten van het kind zo goed mogelijk te benutten.

Op de Rails

Op de Rails is een project voor leerlingen ouder dan 10 jaar die gedragsproblemen vertonen op school en als gevolg daarvan conflicten hebben met school en/of medeleerlingen. In het Op de Rails-project krijgt de jongere in een kleine groep les en training, om ervoor te zorgen dat hij of zij weer op een goede manier gebruik leert maken van het aanbod van het regulier 2 http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/passend-onderwijs/speciaal-onderwijs

14

Vakdidactiek 2, VMBO

onderwijs. Het onderwijsprogramma duurt voor de jongere vanaf een paar maanden tot maximaal één jaar. Doel is een nieuwe start te maken in het regulier onderwijs. Maar ook kan blijken dat de jongere in het speciaal onderwijs beter tot zijn recht komt.

Rebound

Een Rebound-project is bedoeld voor leerlingen die wegens gedragsproblemen de veiligheid van medeleerlingen en docenten in gevaar brengen en daardoor tijdelijk niet meer te handhaven zijn binnen de school. De school waar de leerling staat ingeschreven, blijft gedurende de plaatsing in een reboundproject verantwoordelijk voor het onderwijs aan de leerling.

Eigen ervaring

Op mijn huidige stageplek hebben wij geen leerlingen die met dit soort problematieken te maken hebben.

Op het ROC van Amsterdam waar ik vorig jaar stage liep had ik wel leerlingen met een rugzakje in de klas. Het gaat hier echter over een MBO opleiding waar geen speciaal of passend onderwijs bestaat. Leerlingen kunnen een Leerlinggebonden financiering aanvragen. De school krijgt dit geld, en zij moeten dit besteden aan extra begeleiding van deze leerlingen. 3

Ik beschrijf hieronder twee voorbeelden. Dimitri was gediagnostiseerd met PDD-Nos. Je merkte dit wel aan hem doordat je moeilijk contact met hem kon maken en hij liep achter met zijn ontwikkeling.Echter was hij wel gemotiveerd. Je merkte aan hem dat hij echt wilde en was ook elke week op school. Omdat we competentiegericht onderwijs gaven, zaten de leerlingen veel achter de computer. Dimitri zat vaak met oordoppen in naar muziek te luisteren en sloot zich af van de rest van de klas.

Hij woonde niet meer thuis maar in een zelfstandig wonengroep en werkte bij de La Place als bakker. Ik ben een keer op stage bezoek geweest bij zijn bedrijf en heb toen met zijn begeleider daar gepraat. Deze bleek zelf een autistische zoon te hebben en wist zodoende hoe je met dit soort mensen om moest gaan. Hier zat Dimitri wel op zijn plek.Binnen school kreeg hij van de docent niet veel extra aandacht (de klas zat vol met aandacht trekkende leerlingen).Hij had wel een ambulant begeleider die soms in de klas kwam om hem te helpen met het maken van zijn opdrachten.Met Dimitri gaat het goed. Hij heeft het eerste jaar netjes afgesloten en is nu aan jaar twee begonnen.

De dove jongen Ramon had wekelijks een tolk én een ambulant begeleider bij zich.De tolk vertaalde voor hem als er gecommuniceerd werd, met wie dan ook.Omdat er klassikaal niet zoveel werd uitgelegd, kreeg hij veel aandacht van de ambulant

3 http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/passend-onderwijs/vraag-en-antwoord/wat-is-leerlinggebonden-financiering-lgf-en-voor-wie-is-het-bedoeld.html

15

Vakdidactiek 2, VMBO

begeleider, die zich als taak gesteld had om Ramon de theorie uit te leggen. Want als je hem alleen achter een computer zou zetten, gebeurde er niet zoveel. De jongen was door zijn handicap niet in staat het niveau Nederlands waarin de theorie werd aangeboden te begrijpen. Uiteindelijk is het niet goed gekomen met Ramon, althans, niet binnen de opleiding brood en banket. Hij is van school gegaan en we weten niet hoe het hem verder vergaan is.

Er wordt dus veel tijd, aandacht en geld aan deze leerlingen besteed. Soms positief, soms tevergeefs zoals de bovenstaande voorbeelden ons vertellen.Ik heb mij werkelijk afgevraagd of het verstandig is om een dove leerling in een reguliere MBO klas te zetten en het blijkt ook wel dat het niet werkt. Docenten zijn daar wat mij betreft niet geschikt voor, tenzij je ze anders opleidt.

Stelling: ‘Hoe meer zorg je aanbiedt, hoe groter de vraag wordt’

Zoals hierboven beschreven heb ik enige ervaring met probleem leerlingen, om ze maar even zo te noemen.Vroeger waren kinderen vervelend of druk. Tegenwoordig plakken we ze graag een stempel op. We houden ervan om te organiseren en zaken in mapjes te stoppen zodat we in een opslag weten, deze leerling heeft dit of dat en daarom moeten we hem zus of zo behandelen.

Het is belangrijk om voldoende zorg aan te bieden. Er zijn nu eenmaal een hoop leerlingen die daarom vragen. Om nog even de link met vroeger te leggen, daar werd misschien wel helemaal geen hulp geboden met als gevolg dat die kinderen volledig ontspoorden.

We moeten er alleen voor waken dat alleen de echt hulpbehoevende zorg krijgen, en daarbij oppassen niet iedereen die maar een beetje afwijkend gedrag vertoont een pil in z’n mond te duwen. Als docent is het belangrijk om probleemgevallen tijdig te signaleren, maar wat ga je na het signaleren doen? Worden leraren van tegenwoordig opgeleid om met al dit soort problemen om te gaan? Tot hoever moeten we hierin gaan?Of vraag groter wordt naarmate je meer zorg aanbiedt, zal in de toekomst moeten blijken. Waarschijnlijk wel want mensen nemen nu eenmaal graag hulp aan als ze het niet meer zien zitten.

16

Vakdidactiek 2, VMBO

5. Examen analyse

Ik heb gekozen voor de examens Consumptief bakken omdat deze het dichtste bij mij staan. Het gaat om CSPE (Centraal Schriftelijk en Praktisch Examen) Basis Beroeps en Kader Beroeps. Deze laatste termen zijn twee richtingen in het VMBO. De eerste is meer praktisch en het niveau ligt lager. Vooral bedoeld voor leerlingen die vroeger VBO deden. Bij de kader ligt de nadruk meer op de theorie, deze opleiding is voor leerlingen die vroeger de Mavo gedaan zouden hebben, maar in de kader opleiding kunnen ze een stuk praktijk meenemen, die in de TL (theoretische leerweg) juist weer niet voorkomt. Kader leerlingen stromen vaak door tot MBO 4, waarbij voor basis leerlingen MBO 2 vaak het eindstation is. De examens worden binnen de scholen afgenomen en worden verzorgd door Cito, die de examens ontwikkeld heeft met behulp van docenten, en zogenaamde vertegenwoordigers van het College voor Examens; de vaksecties. In dit hoofdstuk ga in een basis- en een kader-examen naast elkaar leggen en de verschillen daarin zoeken. Hoe groot is het verschil in niveau en hoe komt dit tot uiting?

Voorbereiding van het examen

Stel je moet een VMBO examen voorbereiden, waar moet je allemaal aan denken?

Voorbereidingen vooraf:

- Examenrooster maken ;- Examinators “boeken”;- Lokalen reserveren;- Grondstoffen bestellen ten behoeve van de examenopdrachten;- Zorgen dat alle machines werken en dat er genoeg gereedschappen en vormpjes e.d. zijn

voor alle leerlingen;- Lijst met alle leerlingen met daarop eventuele op- of aanmerkingen (bijv. meer tijd nodig

i.v.m. dyslexie o.i.d.).

Voor theorie examen (indien digitaal):

- Computer lokaal;- Controleren of alle computers naar behoren werken;- Examenopdrachten op de computers zetten via de elektronische leeromgeving.

Voor praktijkexamen:

- Compleet, schoon praktijklokaal;- Examinator(s) + instructie voor examinator (te downloaden van Cito);- Recepten uitgeprint;- Examens uitgeprint (met daarbij de toelichtingen en beoordelingen);- Eventueel een onderwijs assistent.

17

Vakdidactiek 2, VMBO

Opvallende verschillen

In de onderstaande tabel de grootste verschillen tussen de examens basis en kader.

Basis KaderTijdsduur 615 minuten 410 minutenAantal opdrachten 19 15Te behalen aantal punten 141 117Hoeveel producten maken 4 2Reflecteren op eigen werk Ja JaReceptenboekje maken Nee JaPlanning Gevisualiseerd met

taakanalyseZelf invullen

Begeleiding voor gebruik juiste gereedschappen

Ja Nee

Minitoetsen Beknopt Uitgebreid, ook met rekenen e.d.

Rekenopdracht Beknopt Uitgebreid

Er is een aanwijsbaar verschil tussen een basis- en een kader-examen. Zoals te zien in de bovenstaande tabel, ligt de nadruk bij basis meer op het praktische gedeelte. Zij maken 4 producten, terwijl kader leerlingen er maar 2 maken. Daar tegenover staat wel dat de basis leerlingen nog meer begeleid worden, zo krijgen ze een planning gevisualiseerd met een taakanalyse, terwijl kader leerlingen zelf hun planning moeten vormgeven. Ook krijgen basis leerlingen op een blaadje welke gereedschappen ze allemaal nodig hebben. Kijken we naar het theoretische gedeelte, dan is zien we het tegenovergestelde. De examens voor de kader leerlingen is uitgebreider. De vragen zijn diepgaander, er zitten meer rekenopdrachten in en er zit een stukje HACCP bij. Ze moeten ook zelf een receptenboekje in elkaar zetten.De reflectie komt wel overeen; beiden moeten beknopt reflecteren op één product dat ze gemaakt hebben.

Niveau van de examens en normering

Ik denk dat de examens goed op niveau zijn. Ik heb niet zoveel om aan te refereren, maar als ik kijk naar mijn stage op het MBO (niv. 2 BBL 1e jaar) dan zag ik dit eindniveau bij leerlingen die van bijvoorbeeld de Berkhoff kwamen niet terug. Naar mijn idee lag het niveau op het ROCvA lager dan dit. Met andere woorden, ik zou blij zijn als alle leerlingen uit die klas dit examen zonder moeite konden maken, maar dit was zeker niet het geval!Als ik kijk naar het beoordelingsformulier voor de examinator, heb ik daar niet zoveel op te zeggen. De lijst is erg lang, en hem doornemend, lijkt alles te zijn beschreven. Elke handeling is apart uitgewerkt, van: wast handen voor aanvang tot bolt op de juiste manier op, alles staat erin. Het is dus goed dichtgetimmerd en het is aan de examinator persoonlijk hoe hij hiermee omgaat.

18

Vakdidactiek 2, VMBO

Er is zoals hierboven beschreven een verschil waarneembaar in de examens basis en kader. Basis leerlingen worden meer praktisch opgeleid, terwijl kader leerlingen meer theorie wordt meegegeven. Dit is duidelijk terug te vinden in de examens. Ook is dit verschil logisch, want van kader leerlingen wordt meer verwacht. Ze zouden bijvoorbeeld bij doorstroming naar het MBO op een hoger niveau kunnen in- en ook uitstromen.

Gebruik en opbouw minitoetsen

De kader examens bevatten drie minitoetsen, de basis examens bevatten er vier. Er zijn meer verschillen, de vragen zijn bij de kader minitoetsen wat moeilijker. Ze worden op een ander niveau gesteld. Hoewel veel multiple choice vragen, zitten er vooral in de kader toetsen ook wel een aantal open- of rekenvragen. Het gebruik van de toetsen lijkt mij een goede zaak. Door alle vragen in drieën of vieren te delen zal de leerling niet schrikken van de hoeveelheid vragen. Ze worden als het ware gefragmenteerd aangeboden, en horen steeds bij het praktische onderdeel waar ze op dat moment mee bezig zijn. Er wordt sterk afgewisseld tussen praktijk en theorie. Hierdoor hoeven de leerlingen niet over banket na te denken als ze met brood bezig zijn en andersom, wat verwarring voorkomt en misschien ook wel rust brengt.Aan de andere kant vind ik de examens erg rommelig; stukje theorie, stukje praktijk, minitoets, stukje praktijk, etc. Ik vraag me af hoe je dat op een examendag in goede banen leid. Het lijkt mij beter om op dag één de theorietoets aan te bieden, en op dag twee de praktijktoets. Maar er zal vast een goede reden achter deze manier zitten, waarschijnlijk is de afwisseling goed voor het concentratievermogen van de leerlingen.

Eigen vraag , opmerking over het examen

Omdat ik nog nooit een dergelijk examen heb afgenomen vind ik het moeilijk om er iets over te zeggen. Zo op het eerste gezicht ziet het examen er goed uit. Alles komt aan bod, recepten lezen, planning maken, rekenen, grondstoffenkennis, een praktijk gedeelte en uiteindelijk een reflectie op het gemaakte product. Het geheel is dus goed compleet en voldoet aan de eisen van het competentiegericht onderwijs. De praktijkopdrachten zijn misschien wat oubollig. Pensees, abrikozenbroodjes. Wie maakt ze nog? Kan worden gevraagd. Maar het gaat uiteindelijk om de handelingen die uitgevoerd moeten worden en die blijven over het algemeen hetzelfde. Een zetdeeg blijft een zetdeeg, ook als het pâte sucrée genoemd word. Ik ben examinator van MBO examens op het NBC te Wageningen, en deze examens komen voor in dezelfde vorm als die van het VMBO. Maar hierbij is er wel gezorgd voor een duidelijk gescheiden deel van theorie en praktijk. Eerst wordt er een theorietoets afgenomen, daarna gaan de leerlingen het praktijkexamen doen. Na afloop wordt er door de leerling, en daarna door de beoordelaar gereflecteerd. De VMBO examens zijn dus een goede voorbereiding daarop.

Een vraag die ik wel kan stellen is; sluit het niveau van de VMBO examens aan op het instroomniveau van het MBO?De VMBO examens lijken aardig compleet. Na vier jaar voortgezet onderwijs moeten de leerlingen in staat zijn zelfstandig een aantal producten te maken en ook de theoretische

19

Vakdidactiek 2, VMBO

achtergrond kennen. In principe stromen basis leerlingen door naar MBO niveau 2, en kader leerlingen beginnen bij MBO niveau 34. Is dit ook zo? Een kleine rondgang langs de websites van Rijn IJsel (vakschool Wageningen) en het Horizon College, en mijn eigen ervaring aan het ROCvA leert dat er verschil is. Bij het Horizon College kan een leerling met een kader diploma beginnen aan niveau 3, maar bij het ROCvA en Vakschool Wageningen stromen zowel basis- als kader-leerlingen in op niveau 2. Deze verdeeldheid is vreemd, maar het ministerie van OCW zegt dat ROC’s vrij zijn om hun toelatingseisen te zelf op te stellen. Bij het ROCvA werd dan ook gezegd, laat liever iedereen instromen op niveau 2, en misschien snel overstappen naar niveau 3, dan andersom, want de ervaring leerde dat een afgeronde VMBO kader opleiding niet voldoende was om mee te kunnen komen met niveau 3 leerlingen. Deze manier van instromen voorkwam een hoop gedoe in zowel administratieve vorm als in de zelfwaardering van de leerling. Conclusie is dus: het eind niveau van het VMBO sluit blijkbaar niet goed aan bij de instroomeisen van het MBO. De verklaring hiervoor kan vanuit meerdere opzichten bekeken worden. Tijdens mijn interview met de opleidingsmanager van de Berkhoff werd mij gezegd: leerlingen komen bij ons vanaf de basisschool al met een achterstand binnen, wij doen een goede poging deze achterstand te doen inlopen, maar dit is erg moeilijk. Hij schuift het probleem dus naar de basisschool. En de ROC’s zeggen tegen de HBO’s; leerlingen komen bij ons met een achterstand van het VMBO binnen. Misschien moet er worden door de betrokken instanties worden gekeken naar het eindniveau van het VMBO en het beginniveau van het MBO. Om dit soort problemen in de toekomst te voorkomen, worden er nu al nieuwe initiatieven, zoals het Vakcollege en het VM2 traject gestart. Deze gaan er voor proberen te zorgen dat de brug tussen het VMBO en het MBO makkelijker te slaan is.

4 http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/beroepsonderwijs/vraag-en-antwoord/wat-zijn-de-toelatingseisen-voor-het-middelbaar-beroepsonderwijs-mbo.html

20

Vakdidactiek 2, VMBO

6. Nawoord

Deze module heeft mij aardig wat moeite gekost. Ik vond het leuk om eens een VMBO school te bezoeken. Dit stond eigenlijk al heel lang op een to-do lijstje maar kwam er nooit van. Zelf heb ik weinig connectie met het VMBO, ik heb er nooit les gehad en ik loop er ook geen stage. Ondanks de moeite heb ik deze module zeker een breder beeld gekregen van het VMBO en zijn positieve en negatieve aspecten. De leerlingen zijn ontzettend divers, we gaan van probleem gevallen, allochtonen en kinderen met een stoornis naar een bijna HAVO niveau. Het verschil is enorm, en daarom is het ook zo’n moeilijke groep, die tegelijkertijd wel de helft van alle schoolgaande kinderen betreft. En niet te vergeten, een groep die heel belangrijk is voor het bedrijfsleven waarin wordt gevraagd naar mensen die iets met hun handen kunnen.

21

Vakdidactiek 2, VMBO

Bronvermelding

Magazine Go VMBOVMBO in perspectief

www.svw-voleiden.nl http://www.cito.nlwww.deberkhoff.nlhttps://www.bogerman.nl http://www.rijksoverheid.nl/ministeries/ocwhttp://www.vmbovakcolleges.nl/http://nl.wikipedia.org/wiki/Speciaal_onderwijshttp://www.nji.nl/eCache/DEF/1/16/038.html

22