Praha 2015

kijk op

HPnaarPraag.wordpress.com

2

Inhoudsopgave

Brief aan de leerling, ouders, verzorgers. blz 3

Programma blz 5

Leerlingtaken blz 6

Hoofdstuk 1 Praag linker-en rechteroever blz 7

Hoofdstuk 2 Geschiedenis blz 8

Hoofdstuk 3 Praagse Burcht blz 10

Hoofdstuk 4 Parken en eilanden blz 11

Hoofdstuk 5 Musea blz 12

Hoofdstuk 6 Architectuur blz 14

Hoofdstuk 7 Kathedralen, kloosters en kastelen blz 16

Hoofdstuk 8 Overige bezienswaardigheden blz 18

Hoofdstuk 9 Theresienstadt blz 20

Hoofdstuk 10 Politiek blz 22

Hoofdstuk 11 Middelbaar onderwijs blz 24

Hoofdstuk 12 Geld blz 25

Hoofdstuk 13 Winkelcentra blz 26

Hoofdstuk 14 Tsjechische specialiteiten blz 27

Hoofdstuk 15 Cursusje Tsjechisch blz 28

Fotolijst deelnemers blz 30

3

Beste leerling, ouder(s), verzorger(s),

Op vrijdag 9 oktober aanstaande vertrekken we met een groep van 51 leerlingen en 5 begeleiders naar Praag in Tsjechië. Wij willen je/jullie graag informeren over een aantal belangrijke zaken.

Vertrek en aankomst

We vertrekken vrijdag 9 oktober om ongeveer 23.00 uur vanaf de parkeerplaats bij school.

Zorg ervoor dat je een half uur voor vertrek aanwezig bent! Voordat je de bus ingaat, controleren we of je een paspoort of een ander geldig reisdocument bij je hebt. Op vrijdag 16 oktober hopen we rond de middag weer terug bij school te zijn.

Wat neem je mee?

Paspoort/ID (+ gegevens thuis achterlaten) Pinpas waarmee in het buitenland gepind kan worden (+ gegevens thuis achterlaten)

Let op: het is goedkoper om in Praag te pinnen dan om geld mee te nemen Bewijs, polisnummer en telefoonnummer van ziektekostenverzekering Indien nodig een internationale medicijnverklaring Medicijnen, pilletjes tegen reisziekte Kleding voor alle weersomstandigheden (temperaturen gelijk aan NL, oktober is de

droogste maand van het jaar in Praag, maar een regenjas meenemen kan geen kwaad) Twee paar (waterdichte) schoenen waar je goed op kunt lopen Camera Boekje ‘Praha 2015’, pen, papier Rugzak voor overdag Eten en drinken voor de heenreis, kleingeld voor de WC Twee plastic flesjes die je in Praag kunt vullen met water en frisdrank. Een mes en een bord om je lunch te maken

Verblijf

We verblijven in hotel Globus ***, Gregorova 2115/10, 149 00 Praha 4. Er ligt een metrostation op 10 minuten lopen, en van daaruit zijn we in een kwartiertje in het centrum van Praag. ’s Ochtends ontbijten we met z’n allen in het hotel, en maken we onze lunch voor overdag.

In het hotel zijn ook andere gasten aanwezig. We verwachten van je dat je normale omgangsvormen in acht neemt en respect toont voor anderen en hun bezit. Schade die je maakt dien je te vergoeden aan het hotel. Wij behouden ons het recht voor om ieder die zich misdraagt op eigen kosten naar huis te sturen. We nemen dan van te voren contact op met je ouders/verzorgers.

4

De busreizen: Almere- Praag en Praag-Almere

Wees aardig voor de chauffeurs. We zijn van hen afhankelijk en zij moeten hun werk kunnen doen. Ongetwijfeld worden de chauffeurs naarmate de reis duurt steeds aardiger.

Trek ruime, gemakkelijke, goed ventilerende kleren en schoenen aan. We slapen in de bus. Neem met het oog daarop iets warms mee om aan te trekken; ‘s

nachts wordt het kouder in de bus en bovendien koel je zelf wat af. Neem een nekkussen mee of eventueel een gewoon kussen(tje). Neem voldoende eten en drinken mee. Er is niet veel tijd om onderweg inkopen te doen.

Wegrestaurants en benzinestations verkopen daarnaast vrij duur eten. Niet teveel snoep en zoete dranken meenemen, daarvan kun je in de bus gemakkelijk misselijk worden.

Houd je toilettas bij je handbagage. Je koffer gaat onder in de bus en komt pas aan het eind van de reis weer tevoorschijn.

Neem iets te luisteren en te lezen mee en eventueel een dvd om in de bus te bekijken. De reis duurt naar verwachting zo’n 12 uur.

In de bus kan geen gebruik worden gemaakt van het toilet.

Algemene regels

In de bus en op de kamers mag je niet roken en geen alcoholische dranken nuttigen.

In je eigen tijd mag je nooit met minder dan 3 personen op pad, en gedraag je je.

Verzekering en noodgevallen

De school heeft een ongevallenverzekering. Dit is een zgn. ‘achtergestelde verzekering’ die alleen uitkeert als je niet op een andere manier verzekerd bent. Zorg zelf voor een goede reisverzekering!

Tijdens schooluren kunnen thuisblijvers in geval van nood contact opnemen met de school. Er wordt dan doorverwezen via de administratie. Buiten schooluren kunt u voor noodgevallen bellen naar 0031619722211 (Tim).

We hopen dat het een fantastische reis wordt en hebben er veel zin in!

Met vriendelijke groet,

Marijke Hamerling, Mariam Stadhouders, Daniëlle Coenen, Steven Mei en Tim Leenders

5

Programma

Hieronder het globale programma van onze week in Praag. De precieze invulling gaan jullie natuurlijk pas in Praag merken, het moet natuurlijk wel spannend blijven!

Zaterdag: Reis- en nesteldag

Aankomst om ca. 11:00 uur Middag: verkennen van omgeving en nestelen in hotel

Zondag: Een dag in de stad I

Ochtend: Josefov (Joodse wijk) Middag: Fietstocht door de stad

Maandag: Een dag in de stad II

Ochtend: Hradčany (Burchtwijk) Middag: Petrínské Sady (Petrinheuvel) Avond: Karlův most (Karelsbrug)

Dinsdag: Terezin

Ochtend: Terezin (Theresienstadt) Middag: Shopping Outlet

Woensdag: Kunst en kuieren

Ochtend/middag: musea Middag: vrije uurtjes Avond: eten op en rond Václavské náměstí (Wenceslausplein)

Donderdag: Het slot

Ochtend: Dierentuin Middag: vrije middag Avond: vertrek

Vrijdag: rond 10:00 uur terug in Almere

6

Leerlingtaken

Taak Aantal ll Opmerking

Vloggen 2 Demy Z & Loraine

Dagboekstukjes1 of 2 p/dag

Giresh (za) * Patricia (zo) * Ilias (ma) * Dylan H (di)

Da’im & Roan (wo) * Maarten & Rico (do)

Foto’s1 of 2 p/dag

Lucia (za) * Florence & Dominika (zo) * Sarah W & Iris (ma)

Daniël & Tim (di) * Sven (wo) * Emma & Lazar (do)

Telpalen 7 Jill * Denise * Jeroen * Tessa * Lisanne * Fausto * Thomas

Boodschappen3 of 4 p/dag

Joep, Dylan K, Donovan, Kenza (za) * Jake, Esmée, Ismay, Quinty (zo)

Janet, Charlotte, Sarah B, Linford (ma) * Demy S, Jørre, Dean (di)

Demet, Laura, Arshia, Bas (wo)

Busindelers 2 Selma & Femke

7

Hoofdstuk 1 Linker- en rechteroever

Linkeroever

Aan de linkeroever van de Moldau ligt de wijk Malá Strana (Kleine Zijde), een van de oudste wijken van Praag. De wijk heeft van de oude stadswijken haar oude karakter het best behouden., dit komt omdat er sinds de 18e eeuw nauwelijks meer is gebouwd. Op de linkeroever bevinden zich enkele belangrijke bezienswaardigheden van Praag: de Praagse Burcht (met o.a. de St.-Vituskathedraal en Het Koninklijk Paleis) en het Strahovklooster.

De belangrijkste groeiperiode kende Praag in de middeleeuwen, toen op de linkeroever de Praagse Burcht verrees en op de rechteroever de basis werd gelegd voor wat nu de oude binnenstad van Praag is. De linker- en rechteroever worden o.a. met elkaar verbonden door de Karelsbrug (zie plaatje).

Rechteroever

Aan de rechteroever vind je de wijk Staré Město (Oude Stad), de oude stadswijk met het indrukwekkende Staromestské Námesti (Oude Stadsplein) dat omringd wordt door sprookjesachtige gebouwen met barokgevels. Het oude stadhuis dat je aan dit plein vindt staat bekend om de zeldzame astronomische klok. Aan de rechteroever ligt ook de wijk Josefov (Joodse Wijk). In Josefov liggen de bekende Oude Joodse Begraafplaats, veel musea en tal van mooie synagogen. Nové město (Nieuwe Stad) is de jongste en grootste van de vier oorspronkelijke steden die tegenwoordig het historische centrum van Praag vormen. Highlights van deze wijk zijn het Wenceslausplein, het Nationaal Museum en het Nationaal Theater van Tsjechië.

8

Hoofdstuk 2 Geschiedenis

Voor de Tweede WereldoorlogIn 1848 braken overal in Europa liberale en nationale revoluties uit. Het nationalisme in Bohemen uitte zich in een groeiend verzet tegen de Duitse taal en tegen de onderdrukking van de Tsjechische taal en cultuur. De moord op Ferdinand en zijn Tsjechische echtgenote in Sarajevo was de aanleiding voor de eerste wereldoorlog (1914-1918). Na deze oorlog was het gedaan met het grote Habsburgse rijk. Het gevolg was dat de Eerste Tsjecho-Slowaakse Republiek werd uitgeroepen. Op 28 oktober 1918 werd Masaryk (filosoof en politicus) de eerste president van de republiek. In 1938 besloten Duitsland, Frankrijk en Engeland in München, zonder dat iemand van de Tsjecho-Slowaakse regering was uitgenodigd, dat Hitler de westelijke delen van Tsjecho-Slowakije mocht annexeren. In maart 1939 riep Hitler het 'Protektorat Bohmen und Mahren' uit.

Praag tijdens de tweede wereldoorlogIn 1939 bezetten de nazi's Praag. Hogere onderwijsinstellingen werden gesloten en studenten protesteerden heftig tegen de bezetters. In 1941 werd SS-officier Reinhard Heydrich aangesteld als Reichsprotektor (gouverneur). Het bewind van Heydrich was meedogenloos. Massa-executies waren aan de orde van de dag. De Reichprotektor werd door de geallieerden bestempeld als een 'bijzonder gevaarlijk man' en moest kost wat het kost worden uitgeschakeld. In die tijd had je het Special Operations Executive (SOE) van Britse bodem. Bij deze eenheid zaten twee goed getrainde Tjechische soldaten, Jan Kubis en Jozef Gabcik, die de opdracht kregen om deze man te liquideren.

Aanslag HeydrichHeydrich dacht dat hij de machtigste man op aarde was en meende dus ook dat hij niets te vrezen had van het Tsjechische verzet. Op 27 mei werd hij, op weg naar Berlijn om verdere plannen met Hitler te bespreken, door de twee SOE's aangevallen. Het waren slechts verwondingen, maar door vuil uit de bekleding van zijn eigen auto kwam deze man om het leven, zo ook, hoopte men, het tergende en meedogenloze bewind in Praag.

9

WraakDe nazi’s namen wraak. Ze verwoestten het dorp Lidice waarna alle mannen boven de 16 werden vermoord. Vrouwen, jonge mannen en kinderen werden naar vernietigingskampen gestuurd. Ook vele inwoners van Praag werden gestraft voor de dood op Heydrich.

BevrijdingIn 1945 kon men de bevrijding al zien aankomen, met Amerikaanse en Russische troepen in opmars. Een opstand op 5 mei 1945 was bedoeld om de Amerikanen de stad in te krijgen, maar de burgers van Praag moesten het vol zien te houden tegen de Duitse divisies. Drie dagen lang hebben mensen zich sterk moeten houden, tot de Duitse macht zich eindelijk over gaf op 8 mei en de Russen de stad innamen op 9 mei.

De naoorlogse geschiedenis van Praag Praag is tijdens de 2e wereldoorlog gespaard gebleven wat betreft bombardementen. De nazi’s en communisten hadden Praag als Doornroosje in slaap gesust en werd pas in 1989 door de fluwelen revolutie gewekt. De duistere charme van de stad gold in het westen als een goed gekoesterd geheim onder nostalgische en melancholische toeristen. Echter na 1989 veranderde dat. In 1968 was er al gepoogd een revolutie te beginnen maar die werd helaas op 21 april de kop ingedrukt door tanks van het Warschaupact.

Na de oorlog werd de Duitse bevolking van Praag, nadat enkele honderden Duitsers en collaborateurs op straat waren geëxecuteerd, geïnterneerd en vervolgens gedeporteerd, voor zover zij nog niet was gevlucht. Elke herinnering aan het tweetalige verleden wordt sindsdien als een smet op het zuivere nationale blazoen ervaren. Alle Duitstalige instellingen waaronder de universiteit werden opgeheven. Omdat het sinds 1940 onafhankelijke Slowakije eveneens staatkundig werd opgeheven, kon Praag nu weer de hoofdstad van Tsjecho-Slowakije worden. Met de staatsgreep van 25 februari 1948 greep de Communistische Partij van Tsjecho-Slowakije de politieke macht. Er volgde een tijd van onderdrukking, die pas in de jaren 60 enigszins gematigd werd. 1968 was het jaar van de Praagse Lente, maar in augustus van dat jaar werd deze vreedzame matigingspoging hard neergeslagen door de Sovjet-Unie, Polen, Hongarije en Bulgarije, vier partners uit het Warschaupact. Het bekendste protest tegen de Sovjetbezetting is de zelfverbranding van Jan Palach op 16 januari 1969.

In 1989, nadat de Berlijnse Muur was gevallen en de Fluwelen Revolutie had plaatsgevonden, werd Tsjecho-Slowakije bevrijd van communistische invloeden. Praag profiteerde enorm van de nieuwe situatie, wat een sterke economische groei tot gevolg had.

10

Hoofdstuk 3 Praagse Burcht

Als de grootse burcht van de hele wereld, is de Praagse burcht een van de populaire bezienswaardigheden van Praag. De voorzijde van de burcht is al bijna een halve kilometer lang, en de totale oppervlakte is 7.5 ha. In 880 werd de burcht van Praag opgericht door de oudst bekende vorst van de Premslyden: Koning Borovoj en in de 11e

eeuw werden de houten palen van de burcht door koning Bretislav I vervangen door een steden omheining.

En andere bekende toeristische trekpleister binnen de burcht is het Gouden Straatje. De naam Het Gouden Straatje duikt voor het eerste op in de 16e eeuw. Er zouden veel goudsmeden die in dienst waren van de koning in het straat je hebben gewoond. Ook gaat het gerucht dat Keizer Rudolf II als alchemist zijn experimenten tot het maken van goud in dit straatje te hebben uitgevoerd.

Binnen de muren bevindt zich de Sint-Vituskathedraal. In 926 werd de Sint-Vitus kerk gebouwd. Deze werd door Karel IV vervangen door een grootse kathedraal die nog steeds te bewonderen is.

Als laatste is er ook nog het Koninklijk Paleis van Praag. Het bevat o.a een geweldig grote ridderzaal en prachtige tuinen die door iedereen bewonderd kunnen worden

11

Hoofdstuk 4 Parken en eilanden

Eilanden en parken Kampa is een (schier-)eiland van nog geen kilometer in de Moldau-rivier. Dit is een plek om te wandelen tussen de schilderachtige huisjes en het opmerkelijke park dat een Engelse stijl kent. Het eiland is eenvoudig te bereiken via de beroemde Karelsburg, die de rivier overbrugt. Vanaf de brug loopt een trap naar het eiland. Dit is waarschijnlijk het bekendste eiland want van de andere eilanden was zeer weinig info te vinden. Deze foto hiernaast is gemaakt op het eiland.

Wallensteintuinen (Valdstejnská zahrada)Deze grond was eens eigendom van de katholieke warlord Albrecht von Wallenstein. Later werd de grond terug geëist door de plaatselijk bevolking. Hij heeft wel een schitterend kasteel achter gelaten. Dat werd ontworpen door de Milanese architect Andrea Spezza in 1624. De beeldhouwer Adriaan de Vries versierde het rijkelijk. De standbeelden staan er nu nog steeds. Men kan er heerlijk wandelen.

Soldatentuinen (Vojanovy sady)Deze plek is zo rustig, zo'n stilte vind je nergens in Praag. De tuin is te bereiken door een kleine deur die uitkomt op een klein steegje. De tuin bestaat al sinds 1248, hij werd gemaakt door monniken van een bepaalde kloosterorde. Je ziet er vele pauwen rondlopen en andere leuke dieren. In de zomer worden er wel eens kleinschalige concerten gegeven. Verder staat er diep in de tuin nog een kleine kapel.

Paradijstuinen (Rajská zahrada)Als je in Praag bent, ga je natuurlijk naar hét Kasteel toe. Vervolgens bestaat er de mogelijkheid om af te dalen naar de tuinen van het kasteel. Het is daar minder druk dan in de Ledeburg tuinen, daar gaan meestal de toeristen heen die in groepsverband reizen.

12

Hoofdstuk 5 Musea

Hieronder een drietal musea die in Praag te vinden zijn. Dit zijn niet de enige musea die je kunt bezoeken, de keuzemogelijkheden hoor je als we in Praag zijn.

In Het huis van de Stenen Bel In dit gebouw bevindt zich een onderdeel van de galerie van Praag (ghmp) met wisselende exposities van moderne kunst.

Dit gebouw wordt door velen beschouwd als het mooiste gebouw in Old Town en er wordt geloofd dat het ooit van Koningin Eliska van de Premyslids, de vrouw van Koning John van Luxemburg, is geweest. Er wordt geloofd dat het bestaat sinds de 12e eeuw, omdat er zich muren daterend uit die tijd in de kelder bevinden.

Het belangrijkste kenmerk van het gebouw is uiteraard de bel die de buitenkant siert, hoewel de bel die nu te zien is een replica is. De bel is een groot onderdeel van de geschiedenis van Praag aangezien er gedacht wordt dat het een herinnering is aan de gebeurtenissen van 1310, toen de troepen van King John van Luxemburg Old Town in gelaten werden door supporters die de poorten openden bij het horen van de bel – die geluid werd door de kapelaan – wat betekende dat de stad overgenomen kon worden zonder bloedvergieten. Waarschijnlijk verbleef Charles IV hier toen hij in 1333 terug kwam uit Frankrijk en Italië en hij het Kasteel van Praag leeg aantrof.

Het Museum van het communisme (Tsjechisch: Muzeum komunismu) in Praag is een museum dat een beeld geeft van het communistische regime in het voormalige Tsjecho-Slowakije en specifieker in Praag. Ironisch genoeg bevindt het museum zich boven een McDonald's en net naast een casino, in de bekende oude straat Na Přikopé dichtbij het Wenceslausplein.

Het museum, dat zijn deuren opende in 2001, biedt een indrukwekkend zicht op het leven achter het IJzeren Gordijn. Originele en echte artefacten, informatieve tekst en multimedia houden de herinneringen levendig van wat het museum een "Communistische droom, de realiteit en de nachtmerrie" noemt.

13

Het juwelenmuseum (Hergetova Cihelna) is gelokaliseerd in een prachtig oud stukje van Praag. Het is gehuisvest in de historische Herget bakstenen gebouwen (1781) vlakbij de Charles brug aan de oevers van de Vltava rivier. En in dit mooie museum is op dit moment de prachtige Praag Juwelen Collectie te bewonderen.

Deze unieke collectie is samengesteld door het museum van de decoratieve kunst in Praag (UPM). Het geeft de ontwikkelingen weer op dit artistieke gebied in de periode 17'e eeuw tot heden. In de collectie worden ook juwelen getoond die nog nooit openbaar zijn geweest voor het grote publiek. Bijvoorbeeld zijn er voorwerpen uit de gouden juwelen periode te zien, juwelen gedecoreerd met 'Bohemian garnets' en luxe objecten die dagelijks gebruikt werden.

Een paar van de meest indrukwekkende objecten die worden tentoongesteld zijn de 'Tifany' kunstwerken en de bekende 'Fabergé eieren'. De eieren zijn gemaakt uit goud, parels, diamanten en andere kostbare metalen. Ook zijn er juwelen te zien die uit de Art Nouveau en de Art Deco periode komen. Naast juwelen zijn er ook tassen, zak horloges, spiegels en unieke voorwerpen uit de tijd van koning Charles IV en keizer Rudolf II te bewonderen.

Het kleinste boek ter wereld is te bewonderen in het Miniatuurmuseum (Muzeum miniatur). Ook een schaartje van nog geen centimeter lang en vele andere piepkleine meesterwerkjes kun je er zien. De kunstwerkjes zijn zo klein dat je ze met het blote oog niet kunt zien. Daarom ligt ieder miniatuurtje onder een microscoop of vergrootglas zodat je alle details kunt bestuderen.

In het miniatuurmuseum kun je het handwerk bewonderen van de Siberische technicus Anatoly Konyenko. Hij is gespecialiseerd in het maken van instrumenten voor microchirurgie gebruikt in de oogheelkunde. Hij gebruikte zijn talent ook om het kleinste boek ter wereld te maken – een dertig pagina tellende editie van De Kameleon door Anton Tsjechov. Konyenko kraste het Onze Vader op een mensenhaar, zette een zeilboot op de vleugel van een mug, liet een krekel viool spelen en liet een kamelenkaravaan door het oog van een naald trekken.

Het museum zelf is ook miniatuur en bestaat uit slechts een zaal. Konyenko's werk is uitgestald op twee tafels langs de wand.

14

Hoofdstuk 6 Architectuur

ArchitectuurOmdat Praag is ontsnapt aan het oorlogsgeweld en ondoordachte verbouwingen, staat er van bijna elke stijlperiode nog iets overeind, variërend van gotische kathedralen en barokke paleizen tot dansende huizen van glas en staal. Een snoepwinkel voor de liefhebber van architectuur.

GotiekStijlperiode: 12de eeuw tot 1500

Kenmerkend: drang naar verticaliteit en verlangen naar licht, vandaar veel kerken met spitsbogen, hoge ramenen roosvensters.

Voorbeelden:St. Vituskathedraal Gotische kathedraal uit 1344, Prazsky Hrad (Praagse Burcht). Over de bouw is maar liefst 600 jaar (!) gedaan, en werd pas in 1929 voltooid.

NeoclassicimseStijlperiode: 19de eeuw

Kenmerken: verlangen naar het opnieuw nastreven van de vermeende puurheid van de klassieken.

Voorbeelden:Rudolfinum, Alsovo nabrezi 12, 1876-1884, residentie van het Tsjechisch Filharmonisch Orkest.

Jugendstil/Art NouveauStijlperiode: eind 19de eeuw

Kenmerkend: een voorliefde voor het gebruik van nieuwe, moderne technieken, een afkeer van symmetrie en een voorkeur voor ornamentiek, waarbij bloem- en vogelmotieven domineren. Een jugendstilproduct is vaak een ‘gesamtkunstwerk’.

Representatiehuis, Náměsté Republiky 5, gebouw uit 1911. Art nouveau op zijn uitbundigst.

Kubisme15

Stijlperiode: 1910 – 1925

Kenmerkend: verlangen de driedimensionele wereld terug te brengen tot zijn geometrische vormen. Binnen de kubistische architectuur diende het kubistische element feitelijk alleen als versiering. Overigens zijn alleen in Praag en Wenen voorbeelden van kubistische architectuur te vinden.

Voorbeelden:Huis van de Zwarte Madonna, Celetná 34, 1911-1912 van Josef GocarMuseum gewijd aan het Tsjechisch kubisme, gevestigd in het eerste kubistische huis van Europa (1912) van Josef Gočár, beter bekend als ‘Het Huis van de Zwarte Madonna’.

ModernismeStijlperiode: begin 20ste eeuw

Kenmerkend: het modernisme is een verzamelnaam voor vernieuwende stromingen in de kunsten en de maatschappij de eerste helft van de 20e eeuw.

Voorbeeld:Uitzichttoren op de Petrin-heuvel. De Praagse Eiffeltoren is 60 meter hoog en is in 1891 gebouwd. 299 Treden leiden je naar een platform met spectaculair uitzicht op de stad.

16

Hoofdstuk 7 Kathedralen, kloosters en kastelen

De St. VituskathedraalDe St. Vitus Kathedraal is de grootste kerk in Praag en vormt het religieuze hart van de Tsjechische Republiek. De bouw van de Kathedraal is in 1344 begonnen. Toch heeft het uiteindelijk meer dan 600 jaar gekost om het af te bouwen. De lange bouwperiode is hoofdzakelijk te wijten aan de vele oorlogen die het land kende. De kerk is in verschillende stijlen gebouwd: in 1344 is begonnen met de Gotische stijl en werd later in renaissance- en barokstijl afgebouwd.

De Kathedraal is 60 meter breed en wordt gedragen door 28 pilaren. De twee oudste westelijke torens zijn 88 meter hoog en de hoofdtoren is 99 meter. De Boheemse koningen werden in de 124 meter lange en 34 meter hoge domkerk gekroond. Hier liggen ze ook begraven: Karel IV, die zelf in 1344 de eerste steen van de kathedraal legde. Naast hem ligt zijn zoon Wenzel IV en een aantal echtgenotes. Ook volksheld Wenceslas ligt hier begraven.

Versierd met diverse kostbare kunstschatten omvat de kathedraal de St.Wenceslas kapel. In deze kapel zijn de muren versierd met Boheemse edelstenen als robijnen en saffieren. In de kerk liggen de kroonjuwelen en de kroon van Wenceslas. Deze kroon is buitengewoon goed beveiligd: maarliefst 7 deuren en 7 deurwachters houden ongewenst bezoek buiten.

Zeer bewonderenswaardig zijn de hoofdingang van de St. Vitus Kathedraal, de kapellen en het gouden torentje van de St. Wenceslaskapel. Zorg er tijdens je bezoek voor dat je 's ochtends op tijd bij de Kathedraal aanwezig bent, om lang wachten te voorkomen.

De St. Nicolaas KerkIn het midden van het Kleine Zijdeplein vind je een van de belangrijkste bouwwerken in Praagse barokstijl: de St. Nicolaaskerk. Het prachtige bouwwerk met de koepel à la Petersdom in Rome, 75 meter hoog, domineert de Kleine Zijde. De St. Nicolaaskerk is een van de weinige kerken in Praag waarvoor entree betaald moet worden. Dan heb je ook wat, want de kerk is letterlijk schitterend. Alles wat je niet in het goud tegenkomt, is wel in

17

marmer of ander duurzaam materiaal vertegenwoordigd.Op het imposante, 1500 vierkante meter grote plafondfresco heeft ook de schilder Johannes Lukas Kracker zich in een nonchalante houding vereeuwigd. Hij is zo'n 8 jaar bezig geweest met de 1500 m2 uitgestrekte plafond.

Het is niet verwonderlijk dat hier een akoestiek heerst die orgelconcerten tot een bijzondere belevenis maakt. De magische aantrekkingskracht van brede kerktrappen heeft ook hier effect: op de domtrappen zitten vaak veel Pragenaren en toeristen even uit te rusten.

Strahov KloosterIn de 800 jaar die het klooster aan de orde van de Premonstratenzers toebehoorde, werd het ontelbare malen beschoten, beschadigd en weer hersteld. Sinds de 17de eeuw ontstond hier een bibliotheek die als nationaal monument van de literatuur toegankelijk is. De eigenlijke boekenschat vormen de 130.000 boeken in de theologie- en filosofiezaal

Bijbels in alle talen behoren daartoe, verboden geschriften verstopte men in kasten boven de deuren. Schitterende fresco's op de halfronde plafonds zorgen voor een heel bijzondere sfeer. Als curiositeit opengelegd: het oudste gastenboek van Praag. Lord Nelson en Lady Hamilton staan er ook in. In de prachtige kloosterkerk Maria-Hemelvaartsdag (Kostel Nanebevzetie Panny Marie) wordt barokmuziek ten gehore gebracht. Een voortuin met de naam Hel leidt naar de Paradijstuin. In de catacomben galmt tegenwoordig de laserdisco 'Peklo' wat Hel betekent. Van de rand van de Strahovheuvel heb je een mooi uitzicht op het lagergelegen Praag.

18

Hoofdstuk 8 Overige bezienswaardigheden

De Joodse begraafplaatsDe Joodse begraafplaats in de Joodse wijk was in gebruik van 1478 tot 1786 en is de oudste nog bestaande Joodse begraafplaats van Europa. Op deze plek werden alle Praagse Joden begraven en er zijn dan ook 12.000 grafzerken op een klein stukje grond van ongeveer 1 hectare. Het exacte aantal is niet bekend maar waarschijnlijk liggen er zo'n 100.000 lichamen begraven. Op de Joodse begraafplaats is te zien dat de Joden geen toestemming kregen om de begraafplaats uit

te breiden waardoor ze genoodzaakt waren om lijken op elkaar te stapelen. In sommige gevallen werden er maar liefst 12 lichamen op elkaar gestapeld. De zwarte grafstenen zijn het oudst, de witte marmeren stenen zijn uit de 16de en 17de eeuw.

ConcertzaalDe Staatsopera van Praag (Státní opera Praha) is een operagebouw in de Tsjechische hoofdstad Praag. Het theater is gelegen in de wijk Vinohrady aan de straat Wilsonova, naast het hoofdstation.

De nationale staatsopera van Praag werd tussen 1885 en 1887 gebouwd door de Duitse gemeenschap van Praag als protest tegen de bouw van het Tsjechisch Nationaal Theater. Het telt 1554 plaatsen en was jarenlang als één van de belangrijkste Duitstalige operagebouwen beschouwd buiten Duitsland. Het gebouw werd geopend op 5 januari 1888 met 'Die Meistersinger' van Richard Wagner.

In 1949 kreeg het gebouw, nu in Tsjechische handen, de naam Smetanatheater. In 1989 werd de opera terug onafhankelijk en kreeg hij de naam 'Staatsopera'. Op het dak van de opera vinden we een beeldhouwwerk terug naar de hand van Theodor Friedl, dit stelt het rijtuig van Dionysos en Thalia voor.

In dit opera gebouw worden nog steeds diverse optredens gegeven zoals balletvoorstellingen. Een kaartje kost rond de 10 euro.

19

SmetanahuisBedrich Smetana (2 maart 1824-12 mei 1884) was een Tsjechische componist. Hij wordt in Tsjechië beschouwd als de vader van de Tsjechische muziek. Internationaal is hij vooral bekend om zijn opera.

Het Smetanahuis gaat over het leven over Bedrich Smetana. Het museum bezit grote hoeveelheden originele brieven, programma’s, foto’s, privébezittingen, muziekinstrumenten en natuurlijke partituren.

Het museum is in neo-renaissancistische bouwstijl gebouwd. Op de voorgevel wordt de strijd van Praagse troepen tegen Zweden op Karelsbrug van 1648 uitgebeeld.

Laterna Magika (magische lantaarn) is een non-verbaal theater. De stukken zijn stil en bestaan uit dans, film en Black Theatre. Omdat er niet gesproken wordt in de voorstellingen is het in iedere taal begrijpelijk. Het theater is een bekende toeristische bestemming en het wordt gezien als een belangrijk onderdeel in de ontwikkeling van het Tsjechische theater. In 1958 introduceerden Alfréd Radok en Josef Svoboda deze nieuwe vorm van theater op de Expo ’58 in Brussel. De kern van het project ligt in het verband tussen film en theater. Ze gebruikten parallelprojectie (3D voorwerpen worden op een plat oppervlak geprojecteerd, zonder dat de projecties uit verband getrokken zijn) op meerdere schermen en gesynchroniseerd theater en film. Hierdoor ontstond een voorstelling met gecombineerde media. Na het grote succes bij Expo ’58 sloot Laterna Magika zich aan bij het Nationale Theater en later ook bij andere theaters.

Graf van KafkaFranz Kafka was een Joodse Duitstalige schrijver die met zijn familie in Praag woonde aan het begin van de twintigste eeuw. Hij is de schrijver van de romans Het Proces, en Het Slot, en ook de novelle De Gedaanteverwisseling. Hij was een van de belangrijkste schrijvers van zijn tijd, en ook vooral na zijn dood. Zijn werk omvat echter veel meer, en lijkt zich te kenmerken door een nachtmerrieachtige, onheilspellende sfeer.

20

Hoofdstuk 9 Theresienstadt

Theresienstadt is een concentratiekamp die op 24 november 1941 in gebruik genomen is. De bevrijding van Theresienstadt was op 9 mei 1945. Theresienstadt had 139.667 gevangenen en een dodenaantal van 33.818.

Theresienstadt vóór de Tweede WereldoorlogDe vestingstad en het fort (zogenaamd 'Kleine Fort') werden in de 18e eeuw gebouwd in opdracht van het Oostenrijk-Hongaarse rijk en genoemd naar de keizerin Maria Theresia. De bouw startte in 1780 en duurde tot 1790; uiteindelijk besloeg het fort een oppervlakte van 3,89 km². Er waren ongeveer 5600 soldaten gestationeerd. Terezín werd tijdens oorlogen niet gebruikt. In de laatste helft van de 19e eeuw diende het fort als een gevangenis. Tijdens de Eerste Wereldoorlog deed het fort dienst als krijgsgevangenenkamp. In de Tweede Wereldoorlog gebruikten de nazi's Theresienstadt als concentratiekamp terwijl het Kleine Fort als gevangenis door de Gestapo in gebruik werd genomen.

Theresienstadt in de Tweede WereldoorlogOp 10 juni 1940 nam de Gestapo het bevel in Terezín over. Tsjechische en Moravische verzetsstrijders werden in het fort gevangen gehouden. Vanaf november 1941 zou de stad Theresienstadt (de Grote Vesting) dienstdoen als getto voor gedeporteerde Joden. Daarmee was Theresienstadt een concentratiekamp geworden. Theresienstadt was vooral een doorgangskamp voor Joden die meestal spoedig naar Auschwitz-Birkenau of andere vernietigingskampen werden gestuurd.

Op 30 oktober 1941 werd SS-Obersturmführer Siegfried Seidl door Adolf Eichmann belast met het opzetten van het getto. Van november 1941 tot juli 1943 functioneerde Seidl als eerste commandant van het getto. Het kamp Theresienstadt opende officieel zijn deuren op 24 november 1941. Veel Joden uit Tsjecho-Slowakije werden naar Terezín gedeporteerd. In de zomer van 1942 werd de niet-Joodse bevolking van Theresienstadt weggestuurd. Onder de nieuwe bevolking bevonden zich vele kunstenaars, musici en juristen. Daardoor ontstond er een druk cultureel leven in het getto. Het kamp herbergde, naast volwassenen, ook zo'n 11.000 kinderen.

De Joodse gettobevolking had een zekere mate van zelfbestuur: de raad van ouderen. Deze raad had onder andere de taak om lijsten op te stellen van wie gedeporteerd zou worden en wie niet. Weigerde men met de Duitsers mee te werken, dan zouden simpelweg alle bewoners gedeporteerd en vermoord worden. Ondertussen werden de leefomstandigheden in Theresienstadt steeds slechter. Waar eerst zo'n 7.000 Tsjechoslowaken hadden gewoond, waren nu 50.000 mensen gehuisvest. Er was weinig voedsel en alleen al in 1942 stierven er zo'n 16.000

21

bewoners. Inwoners die zich verzetten tegen de Duitsers of anderszins iets deden dat volgens de Duitsers niet door de beugel kon, kwamen in het "kleine fort" (de gevangenis) terecht, waar de leefomstandigheden nóg slechter waren.

Sobere inrichting van de barakken Gedenkstenen bij huidige ingang

In 1943 werden 500 Deense Joden naar Terezín gestuurd. De Deense regering stond er op dat het Rode Kruis toegang kreeg tot de gevangenen. Eind 1943 kreeg het Rode Kruis toestemming om in 1944 de stad te bezoeken. Daarop richtten de nazi's nepcafés en winkels op in het kamp, om het geheel de aanblik te geven van een normale woonplaats. Om de overbevolking voor het Rode Kruis verborgen te houden werden vele Joden naar Auschwitz gestuurd. Daardoor zaten de overgebleven gevangenen met niet meer dan drie mensen op een kamer. Het Rode Kruis was 'tevreden' over de opvang van Joden en rapporteerde dienovereenkomstig; men had zich compleet laten bedotten.De list was zó succesvol, dat er een propagandafilm over Theresienstadt werd gemaakt: Theresienstadt: Ein Dokumentarfilm aus dem jüdischen Siedlungsgebiet oftewel 'Een documentaire uit het Joodse vestigingsgebied'. In de film wordt gedaan alsof Hitler de Joden een mooie stad heeft geschonken. De film toont gevangen Joden die sport beoefenen of winkelen in het kamp. Na de opnamen werden zowel de acteurs als regisseur Kurt Gerron naar Auschwitz gestuurd en daar vergast. Met de film wilden de Duitsers de geruchten over concentratiekampen voor Joden de kop in drukken. Het was de bedoeling dat de film, via het Rode Kruis, de wereld rond zou gaan. Bij de bevrijding van Theresienstadt werd de film door de geallieerden gevonden. De film wordt vandaag de dag nog steeds vertoond in het museum op de plek van het kamp.

DodentalVan november 1941 tot april 1945 werden ca. 144.000 Joden gedeporteerd naar Theresienstadt, 33.000 van hen stierven in de stad zelf aan ontbering, ziekte, marteling of door executie. 88.000 Joden werden vanuit Theresienstadt gedeporteerd naar vernietigingskampen (vooral Auschwitz en Treblinka). Bij de bevrijding waren nog 19.000 gevangenen in leven. Van de gedeporteerde Joden die in de vernietigingskampen terechtkwamen overleefden slechts 3000. Van de 10.500 kinderen in het getto zouden er een schamele 142 de oorlog overleven. Een groot deel van de gevangenen werd geëxecuteerd net voordat de geallieerden Theresienstadt bevrijdden, en in massagraven gedumpt. Deze werden na de oorlog herbegraven naast de vesting.

22

Hoofdstuk 10 Politiek

Tsjechië is een parlementaire representatief democratische republiek. Volgens de grondwet is de president het staatshoofd en de minister-president het hoofd van de regering. De wetgevende macht maakt gebruik van een tweekamerstelsel, bestaande uit de Kamer van en de Senaat. Samen vormen deze kamers het Parlement van de Tsjechische Republiek. De Kamer telt 200 leden, die voor een termijn van vier jaar worden gekozen. Er zijn 81 senatoren, die een zittingstermijn hebben van zes jaar. Om de twee jaar vinden verkiezingen plaats voor een derde deel van de Senaat. Anders dan de Kamer kan de Senaat niet tussentijds worden ontbonden. De Kamer van Afgevaardigden heeft meer macht dan de Senaat. Zo is de regering alleen verantwoording verschuldigd aan de Kamer. De Kamer heeft ook meer wetgevende bevoegdheden dan de Senaat: de Senaat kan een wetsontwerp afkeuren en terugsturen naar de Kamer, maar de Kamer kan de wet alsnog aannemen met absolute meerderheid van de stemmen.

Het staatshoofd, de president, wordt gekozen op een verenigde vergadering van beide kamers van het parlement, en wel voor de duur van vijf jaar. Hij is één maal aansluitend herkiesbaar. Vergeleken met parlementaire stelsels in andere landen heeft het Tsjechische staatshoofd relatief veel macht. De president benoemt en ontslaat de premier en hij is opperbevelhebber van de strijdkrachten. Hij heeft het recht om een wetsvoorstel naar het parlement terug te sturen (opschortend vetorecht). Als de Kamer de wet opnieuw aanneemt met een absolute meerderheid van de stemmen, wordt deze echter alsnog van kracht. De president mag de zittingen van zowel Kamer als Senaat bijwonen en hij mag bovendien op eigen verzoek het woord voeren. Hij hoeft geen verantwoording af te leggen voor zijn functioneren.

Leden van de regering kunnen lid zijn van de Kamer of de Senaat. De regering moet binnen dertig dagen na haar benoeming het vertrouwen van de Kamer vragen (niet van de Senaat). Bij de stemming is een gewone meerderheid van de afgevaardigden voldoende. De minister-president heeft in theorie meer bevoegdheden dan de vakministers; hij kan hen opdragen zich aan bepaalde richtlijnen te houden.

De huidige president van Tsjechië is Václav Klaus. Zijn voorganger, Václav Havel, was de eerste president van Tsjechië na de splitsing van Tsjecho-Slowakije.

Politieke partijen en verkiezingenIn Tsjechië is sprake van een meerpartijenstelsel. In het politieke spectrum staat de Communistische Partij van Bohemen en Moraviën geheel aan de linkerzijde. Ook links is de Tsjechische Sociaaldemocratische Partij. In het midden staan de Christendemocratische Unie-

23

Tsjechische Volkspartij en de Groene Partij. Als rechts kunnen worden aangemerkt de partijen Democratische Burgerpartij en SNK Europese Democraten.

Volgens de grondwet moeten de verkiezingen voor de Kamer van Afgevaardigden worden gehouden op grond van een stelsel van evenredige vertegenwoordiging, terwijl de verkiezingen voor de Senaat plaatsvinden volgens het meerderheidsstelsel (in twee ronden). Voor de Kamerverkiezingen is Tsjechië onderverdeeld in 14 kiesdistricten, die overeenkomen met de 14 regio’s.

De kandidaten worden per kiesdistrict gekozen. In Tsjechië is het mogelijk om voorkeurstemmen uit te brengen op maximaal twee kandidaten. Als een kandidaat meer dan 7 procent van de stemmen krijgt die op een partij zijn uitgebracht, dan krijgt hij een zetel in de Kamer. Bij de Senaatsverkiezingen wordt gebruikgemaakt van enkelvoudige kiesdistricten en twee ronden. Om in de eerste ronde gekozen te worden, moet een kandidaat de absolute meerderheid van de stemmen in zijn district hebben gekregen. Anders vindt een tweede ronde plaats tussen de twee kandidaten die de meeste stemmen hebben gekregen. Degene die wint krijgt een zetel in de Senaat.

De procedure voor de verkiezing van de president is ingewikkeld. De kandidaat die in de eerste ronde de absolute meerderheid van de stemmen van alle afgevaardigden én van alle senatoren heeft gekregen, wordt president. Indien hij niet voldoende stemmen krijgt, volgt binnen veertien dagen een tweede ronde. Degene die de meeste stemmen van de afgevaardigden en degene die de meeste stemmen van de senatoren heeft gekregen, gaan door naar de tweede ronde. Dat kan evenwel dezelfde kandidaat zijn. President wordt degene die de (gewone) meerderheid van de stemmen van zowel afgevaardigden als senatoren heeft gekregen. Als uit deze tweede ronde toch geen president tevoorschijn komt, dan vindt eveneens binnen veertien dagen een derde ronde plaats. Gekozen is dan degene die de meerderheid van de stemmen van de aanwezige afgevaardigden en senatoren tezamen heeft gekregen. Lukt dat niet, dan vinden nieuwe presidentsverkiezingen plaats.

Het referendumVolgens de grondwet moeten internationale overeenkomsten die voorzien in de overdracht van bevoegdheden van Tsjechië aan een internationale organisatie door het parlement worden goedgekeurd. Er moet echter een referendum worden uitgeschreven als dit expliciet bij wet wordt geregeld. Deze bepaling is in 2002 in de grondwet terechtgekomen met het oog op de toetreding van Tsjechië tot de Europese Unie. Het referendum over de EU-toetreding is in juni 2003 gehouden. Op lokaal niveau kunnen ook volksraadplegingen worden gehouden, namelijk als een bepaald percentage inwoners hierom heeft gevraagd.

24

Hoofdstuk 11 Middelbaar onderwijs

Het schoolsysteem in Tsjechië verschilt niet zoveel van het onze. De lagere school duurt 9 jaar, en de middelbare school duurt 4 à 5 jaar.

Het beroepsonderwijs is ook te vergelijken met dat in ons land, maar om toegelaten te worden moet je eerst een toelatingsexamen doen.

Er zijn drie soorten middelbaar onderwijs; het gymnázium, de stedni obdorná skola en de uilist. Als uitwisselingstudent word je waarschijnlijk geplaatst op het gymnázium, dat vergelijkbaar is met ons VWO.

Er is meestal wat minder individuele vakkenkeuze mogelijk dan bij ons. Vakken die op het gymnázium worden gegeven, zijn biologie, scheikunde, maatschappijleer, informatica, Tsjechische of Slowaakse taal en literatuur, Engels, Frans, Duits, Russisch, Spaans, Latijn, aardrijkskunde, geschiedenis, wiskunde, muziek, tekenen en schilderen, natuurkunde en sociologie.

Als je in Tsjechië een school binnenloopt, moet je trouwens eerst je schoenen uitdoen. Iedereen loopt op slippers of sloffen door de klas.

25

Hoofdstuk 12 Geld

Praag is voor Nederlanders een zeer betaalbare stad. Hoewel Tsjechië als nieuwe lidstaat tot de Europese Unie behoort, is de euro nog niet ingevoerd. De nationale munt, de Tsjechische kroon (ook wel afgekort tot Kc of CZK), is onbeperkt inwisselbaar.

Pinnen in Tsjechië kan bij alle grotere steden en toeristische plaatsen in ieder geval. In Tsjechië met je pinpas betalen wordt steeds gebruikelijker, ook bij winkels en horecagelegenheden. Ook gangbare creditcards worden algemeen geaccepteerd. Geld wisselen in Tsjechie kun je het beste doen bij banken vanwege de meest gunstige koers.Eén euro is ongeveer gelijk aan 25 CZK.

Kleine munten beginnen vanaf 1 Kroon daarna volgen twee Kroon-, vijf Kroon-, tien Kroon-, twintig en vijftig Kroonmunten.

Bankbiljetten beginnen met een briefje van 20 Kronen, dan 50, 100, vervolgens 200, 500, 1000, 2000 en 5000 Kroonbiljetten.

26

Hoofdstuk 13 Winkelcentra

Winkelcentrum Palladium staat bekend als het mooiste winkelcentrum van Praag. Dit winkelcentrum is gesitueerd in het centrum van Praag, direct boven metro station Namesti Republiky en biedt veel keus uit Tsjechische en internationale winkelketens. Er is gelukkig ook plaats voor eigentijdse en specialistische winkeltjes.

In totaal zijn er ruim 170 winkels en 30 restaurants en/of cafés in het winkelcentrum te vinden en is de ultieme winkelplek in Praag. Het winkelcentrum heeft een bijzondere uitstraling omdat nieuwbouw en historische elementen mooi in elkaar overlopen. De oudste delen van het gebouw staan er al sinds 1900.

Winkelcentrum Chodov staat bekend als één van de bekendste van Praag. Het winkelcentrum Chodov is een van de grootste en bekendste winkelcentra van Praag. Niet alleen kunt u hier uitstekend shoppen, u wordt ook nog op allerlei andere manieren vermaakt. Zo kunt u hier lekker uit eten of een drankje drinken, sporten en ontspannen.

Winkelcentrum Letnany is het grootste winkelcentrum van Praag. U kunt hier werkelijk voor alles terecht. Uiteraard kunt u hier uitgebreid winkelen in winkels als de C&A, Esprit, Miss Etam, Guess, H&M, Levi's Store, Marks & Spencer, Only, Time Out, Yes, Zara en vele andere. Maar ook als het gaat om sportartikelen, cadeauwinkels, elektronica, schoenen en sieraden vindt u hier zeker wat u zoekt.

Winkelcentrum Metropole is tot 24:00 uur open. Behalve winkels is er Cinema City, waar 10 filmtheaters zijn. Ook kun je naar de Gama Zone, waar je kunt lasergamen, biljarten, in een golfsimulator oefenen of naar het internetcafé. Ook is er een bowlingbaan en een kinderpark. Leuk detail van dit winkelcentrum is de fontein waar ieder uur een muziekstuk speelt met lichteffecten erbij.

27

Hoofdstuk 14 Tsjechische specialiteiten

U heeft keus uit verscheidene soepen, koude en warme voorgerechten, tientallen vogel- en visgerechten en een hele reeks van meelproducten en zoetwaren. Vooral rosbief en aardappelen zult u vaak op het menu tegenkomen. En wat dacht u van de prijs? Behalve in enkele toprestaurants is de prijs vaak bescheiden en de kwaliteit lang niet slecht.

De Tsjechische keuken kenmerkt zich door de producten die het centraal Europese land voortbrengt. Vooral de knoedel is een specialiteit van de Tsjechen. Men maakt ook veel gebruik van veel en vet vlees, deegwaren en aardappels

Groente wordt aanzienlijk minder geconsumeerd en bij de maaltijden worden dan ook weinig tot geen groenten geserveerd. Maar tegenwoordig is ook de Tsjech op de gezonden tour en wordt er vaker groente gegeten. Vooral in toeristische centra kunt u verse groenten en salades verwachten.

Tsjechen gebruiken ook hun geliefde bieren om gerechten te bereiden. In Moravië worden mooie wijnen geproduceerd, die zowel voor het drinken als voor het maken van gerechten worden gebruikt.

Enkele Tsjechische specialiteiten (Googlen!)

Cesnekova polevka

Knoflooksoep met kaas, ham, bieslook en geroosterd brood.

Knedliky

Verscheidene variaties van aardappel- en zemelknoedels, vaak geserveerd in vierkante plakken.

Bramborak

Pikant gekruid, vuistgroot aardappelkoekje.

Chlebicky

Het 'Smörrebröd' van de Tsjechen: broodjes die in ontelbare variaties met salami, ham, kaas en salade (vooral de Boheemse aardappelsalade) tot kunstzinnige canapés worden gecombineerd.

Pstruh prazdroj

Gebakken of geroosterde forel.

28

Palacinky se zavar eninou, ovoce, karemelova poleva

Gevulde pannenkoeken met jam, fruit en caramel.

29

Hoofdstuk 15 Cursusje Tsjechisch

BegroetenDag meneer (...) Dobry den, pane (...) Dag mevrouw (...) Dobrý den, paní (...) Hallo, (...) Nazdar, (...) Hoi, (...) Ahoj, (...) Goedemorgen mevrouw Dobré rano, pani Goedemiddag meneer Dobré odpoledne, pane Goedenavond Dobry vec'er Hoe gaat het er mee? Jak se dar'i Prima, en met u? Dobr'e, a vam? Uitstekend Vyborn'e Niet zo goed Nestojí to za moc Ik ga maar eens Tak ja zase pujdu Tot ziens Na shledanou Welterusten Dobr'e se vysp'ete Goedenacht Dobrou noc Prettige vakantie Pr'ijemnou dovolenou Goede reis S't'astnou cestu Bedankt/dank u wel D'ekuji Geen dank/graag gedaan Prosim/Neni zac' Erg vriendelijk van u To je od vas velmi laskavé Ik dank u voor de moeite D'ekuji za námahu

Tellen0 nula 1 jedna 2 dv'e 3 tr'i 4 c'tyr'i 5 p'et 6 s'est 7 sedm 8 osm 9 dev'et 10 deset

20 dvacet 30 tr'icet 40 ctyricet 50 padesat 60 s'edesat 70 sedmdesat 80 osmdesat 90 evadesat

100 sto 1000 tisic 2000 dva tisice 10.000 deset tisic 100.000 sto tisic miljoen milion

Persoonlijke gegevensAchternaam pr'ijmeni Voornaam, voorletters jmeno, inicialy Adres (straat/nummer) adresa (ulice/c'islo) Postcode, woonplaats sm'erovaci c'islo, misto bydlis't'e Geslacht (m/v) pohlavi (muz'ské/z'enské) Nationaliteit narodnost/statni pr'is'lusnost Geboortedatum datum narozeni Beroep povolani

30

VoorstellenMag ik me even voorstellen? Devolte, abych se pr'edstavil(-a)? Ik heet (...) Jmenuji se (...) Hoe heet u? Jak se jmenujete? Dit is mijn vrouw, dochter, moeder, vriendin To je ma z'ena, dcera, matka, pr'itelkyn'e Dit is mijn man, zoon, vader, vriend To je muj muz', syn, otec, pr'itel Aangenaam (kennis te maken) T'es'i m'e (z'e vas poznavam) Ik kom uit Nederland Ja jsem z Holandska We vetrekken waarschijnlijk morgen, over twee weken Odjiz'dime (asi) zitra, za dva tydny Ik ben getrouwd, vrijgezel, gescheiden, weduwe, weduwnaar Ja jsem z'enaty (vdana), svobodny (svobodna) rozvedeny (rozvedena), vdovec, vdova Heeft u kinderen, kleinkinderen? Mate d'eti, vnuky? Hoe oud bent u, is hij, is zij? Kolik je vam let, je jí let, je mu let? Wat voor werk doet u? Jaké mate zam'estnani? Iemand aansprekenMag ik u wat vragen? Mohl(-a) bych se n'eco zeptat? Neemt u me niet kwalijk Promin'te Pardon, kunt u me helpen? Promin'te, nemohl(-a) byste mi pomoci? Wat kan ik voor u doen? Co pro vas mohu ud'elat? Sorry, ik heb nu geen tijd Promin'te, ted' nemam c'as Laat me met rust Nechte m'e být Hoepel op Odprejskni

31