Lerarenhandleiding.Uitleg.De leerkracht verteld dat er vandaag een aantal proefjes gedaan gaan worden aan de hand van het thema zon, zee strand. Alle proefjes hebben dan ook betrekking tot dit thema. Voordat er verder gegaan wordt voert de leerkracht het proefje ‘door het shirt’ uit om zo de interesse van de kinderen te wekken.De leerkracht verteld daarna dat de kinderen in groepjes worden verdeeld en per groepje alle proefjes doen. Ook verteld de leerkracht dat er per proefje een opdrachtenkaart ligt en dat de kinderen deze moeten lezen voordat ze aan het proefje gaan beginnen. Vervolgens verteld de leerkracht dat de kinderen de stappen van het stappenplan 1 voor 1 moeten volgen.

Organisatie.De kinderen worden verdeeld in het zelfde aantal groepjes als dat er uitvoerende proefjes zijn. 1 van de kinderen leest, voordat ze gaan beginnen, de opdrachtenkaart voor. Vervolgens worden de materialen klaar gezet en beginnen de kinderen bij stap 1.De kinderen werken nu de stappen 1 voor 1 af. Er is ongeveer 10 minuten de tijd per proefje, maar als blijkt dat dit niet genoeg is wordt er door gegaan totdat alle proefjes klaar zijn.Tijdens het uitvoeren van het proefje is er 1 kind uit het groepje die filmpjes en foto’s maakt met een flipcamera. Dit gebeurd alleen tijdens het eerste proefje.Tijdens het uitvoeren van de proefjes zijn er ook een aantal stappen waarbij de kinderen moeten voorspellen wat ze denken dat er gaat gebeuren. Dit schrijven ze op, op het antwoordenblad. Het is belangrijk dat ze eerst voorspellen en dan pas het proefje uitvoeren.

Management.Tijdens het begin van de proefjes staat de leerkracht voor in de klas om te kijken of iedereen door wisselt naar het juiste proefje. Zodra alle kinderen bij het juiste proefje zijn loopt de leerkracht een rondje langs alle proefjes om te kijken of iedereen aan het werk kan. Als alle kinderen aan het werk zijn blijft de leerkracht rondjes door de klas maken om de kinderen te begeleiden waar dat nodig is.

Afsluiting.Tijdens de afsluiting bepreekt de leerkracht de proefjes nog een keer kort met de kinderen. Ook wordt er gevraagd wat de kinderen van de proefjes vonden en wat de conclusies zijn.Daarna wordt er uitgelegd dat de kinderen in de komende week, per groepje, met een kind uit groep 7 een prezi presentatie gaan maken van het proefje waar ze filmpjes en foto’s van hebben gemaakt. En als alle kinderen de prezi afhebben presenteren ze deze in de klas.

Opdracht kaart, Oplossen.Water kan bepaalde stoffen absorberen en vasthouden. Deze chemische reactie wordt een oplossing genoemd. Zoals je in dit proefje gaat merken kan water alleen niet alle stoffen opnemen.

Wat heb je nodig: - 3 glazen - water - zout - aarde - fijn zand - lepel

Hoe ga je te werk:

STAP 1 Vul alle glazen met evenveel water.STAP 2 Doe in 1 glas een beetje zout.STAP 3 Doe in 1 glas een beetje aarde.STAP 4 Doe in 1 glas een beetje fijn zand.STAP 5 Roer nu met de lepel in alle glazen en laat het daarna heel even staan.STAP 6 Schrijf op je antwoordenblad op wat er gebeurd met de aarde, het zout en het zand.STAP 7 Lees de achterkant om te kijken of je jouw antwoord goed hebt. Ook vind je hier wat meer informatie.

Zo werkt het.

De zoutkorrels vallen uit elkaar. Je kunt ze niet meer zien want ze zijn opgelost in het water. Zand en aarde bestaan uit grotere en kleinere deeltjes. De meeste aarde deeltjes zijn zo groot dat ze niet oplossen in het water maar naar de bodem zinken. De deeltjes van het zand zijn lichter en blijven langer in het water rondzweven voor ze naar de bodem zakken. Dat heet suspensie.

DOEL: Het kennismaken met verschillende materialen in het water.

Antwoordenblad, Oplossen.

STAP 6.Wat gebeurd er met de aarde?______________________________________________________

Wat gebeurd er met het zout?______________________________________________________

Wat gebeurd er met het zand?______________________________________________________

Opdracht kaart, Warm en koud.Als je net buiten in de vrieskou een sneeuwpop gemaakt hebt en je naar binnen gaat, dan vind je het daar heel warm. Maar de mensen die al lang binnen zijn vinden het een heel gewone temperatuur. In het volgende proefje kun je zelf ontdekken wanneer iets warm voelt en wanneer koud.

Wat heb je nodig: - 1 bak met ijskoud water - 1 bak met lauw water - 1 bak met warm water

Hoe ga je te werk:

STAP 1 Stop je linker hand in de bak met het ijskoude water.STAP 2 Stop je rechterhand in de bak met het warme water.STAP 3 Hou allebei je handen 1 minuut in de bak.STAP 4 Stop nu allebei je handen tegelijk in de bak met het lauwe water.STAP 5 Schrijf op je antwoordenblad op wat je voelt.STAP 6 Lees de achterkant om te kijken of je jouw antwoord goed hebt. Ook vind je hier wat meer informatie.

Zo werkt het.

De temperatuur sensoren in je huid voelen geen absolute (meetbare) temperatuur. Ze voelen het verschil met de temperatuur die ze daarvoor hebben gevoeld. Je handen zijn dus geen goede thermometers, ze voelen elke keer iets anders. Als je wilt weten hoeveel graden het water is, moet je een thermometer gebruiken.

DOEL: Het kennismaken met verschillende temperaturen van water.

Antwoordenblad, Warm en koud.

STAP 5.Wat voor verschil voel je in je handen?______________________________________________________

______________________________________________________

Hoe denk je dat dit komt?____________________________________________________________________________________________________________________________________

Opdracht kaart, Zwemmend ei.

Zwemmen leer je in een zwembad. Maar je kunt ook in de zee zwemmen. Het zoute water prikt dan in je ogen. Maar het zout in het zeewater doet ook nog iets anders. In dit proefje leer je waarom zwemmen in zee soms makkelijker gaat.

Wat heb je nodig: - 1 glas

- zout - 1 theelepel - 1 rauw ei

Hoe ga je te werk:

STAP 1 Vul glas met warm water.STAP 2 Leg het ei in het water.STAP 3 Blijft het ei drijven of niet? Vul dit in op het antwoordenblad.STAP 4 Haal het ei uit het waterSTAP 5 Doe 4 theelepels zout in het wat en roer goed.STAP 6 Leg het ei weer in het water.STAP 7 Blijft het ei drijven of niet? Vul dit in op het antwoordenblad en hoe je denkt dat dit komt.STAP 8 Lees de achterkant om te kijken of je jouw antwoord goed hebt. Ook vind je hier wat meer informatie.

Zo werkt het.

Of iets blijft drijven of zinkt in water hangt af van hoe zwaar het is, maar ook van hoe zwaar het water is. Als iets lichter is dan water dan drijft het, als iets zwaarder is dan water zinkt het. Als je zout bij het water doet blijft het ei even zwaar, maar wordt het water zwaarder. Het water wordt zwaarder dan het ei. Daarom blijft het ei drijven in zout water, maar zinkt het in zoet water. Om dezelfde reden blijf jezelf ook beter drijven in de zee dan in een zwembad. Zeewater is zout en dus zwaarder. Daarom gaat onder water zwemmen moeilijker in de zee, maar drijven makkelijker.

DOEL: Het leren van het verschil tussen zoet en zout water met betrekking tot het drijfvermogen.

Antwoordenblad, Zwemmend ei.

STAP 3.Blijft het ei drijven?O JaO Nee

STAP 7.Blijft het ei drijven?O JaO Nee

Hoe komt dat denk je?______________________________________________________

______________________________________________________

Opdracht kaart, Klei in het water.

Van klei kun je van alles kneden, bijvoorbeeld een bal of een bakje. Maar wat denk je, blijft klei drijven in een emmer water?

Wat heb je nodig: - speelgoedklei - 1 emmer - water

Hoe ga je te werk:

STAP 1 Maak een bal van de klei die ongeveer net zo groot is als een ei.STAP 2 Maak een bakje van de klei.STAP 3 Vul de emmer met water.STAP 4 Denk je dat de bal zal blijven drijven? Schrijf het antwoord op je antwoordenblad.STAP 5 Doe de bal in het water. Had je gelijk?STAP 6 Denk je dat het bakje zal blijven drijven? Schrijf het antwoord op je antwoordenblad.STAP 7 Doe het bakje in het water. Had je gelijk?STAP 8 Lees de achterkant om te kijken of je jouw antwoord goed hebt. Ook vind je hier wat meer informatie.

STAP 9 Probeer nog meer vormen uit en kijk of deze blijven drijven of niet.

Zo werkt het.

De twee ballen van klei hebben dezelfde grootte en zijn van dezelfde klei gemaakt. Ze hebben daarom dezelfde massa en zijn dus ook even zwaar.Zodra je van de ene bal klei een bakje kneedt, dan hebben ze niet meer dezelfde vorm. Het bakje is een stuk groter dan de bal, omdat er lucht in het bakje zit. Het volume van het bakje is groter dan het volume van de bal en daarom blijft het bakje drijven en de bal niet.

DOEL: Het leren welke vormen blijven drijven en welke niet.

Antwoordenblad, klei in het water.STAP 4Denk je dat de bal blijft drijven?O JaO Nee Waarom denk je dat?______________________________________________________

______________________________________________________

STAP 6Denk je dat het bakje blijft drijven?O JaO Nee Waarom denk je dat?______________________________________________________

______________________________________________________

STAP 9Welke vormen heb je nog meer gemaakt en bleven deze drijven?__________________________________ Bleef drijven ja / nee

__________________________________ Bleef drijven ja / nee

__________________________________ Bleef drijven ja / nee

__________________________________ Bleef drijven ja / nee

__________________________________ Bleef drijven ja / nee

__________________________________ Bleef drijven ja / nee

Opdracht kaart, Maak een regenboog.

Het komt niet zo vaak voor dat je een regenboog ziet. Je kunt ook zelf een regenboog maken! Sommige kinderen spelen in de zomer onder een sproeier in de tuin. Als het water van de sproeier dan in de zon komt kun je een regenboog zien. In dit proefje ga je zelf een kleine regenboog maken.

Wat heb je nodig: - een zonnige dag - 1 hoog glas - 1 wit vel papier - 1 plantenspuit

Hoe ga je te werk:

STAP 1 Vul het glas met waterSTAP 2 Zet het glas in de zon op het witte papier en wacht tot het water niet meer beweegt. STAP 3 Schrijf op het antwoordenblad op wat je denkt dat je op het witte papier gaat zien.STAP 4 Beweeg het witte papier heen en weer totdat je een kleine regenboog ziet.

STAP 1 Vul de plantenspuit met water en ga naar buiten.STAP 2 Schrijf op het antwoordenblad op wat je denk dat er gebeurd als je water in de lucht spuit.STAP 3 Ga met je rug naar de zon staan en spuit water in

de lucht. Schrijf op het antwoordenblad op wat er gebeurd. STAP 4 Schrijf op je antwoordenblad hoe je denkt dat dit komt.STAP 5 Lees de achterkant om te kijken of je jouw antwoord goed hebt. Ook vind je hier wat meer informatie.

Zo werkt het.

Zonlicht is wit licht, maar het bestaat eigenlijk uit allemaal kleuren bij elkaar: rood, oranje, geel, groen, blauw, paars. En dit zijn precies de kleuren van een regenboog.

Als het zonlicht op een druppel water valt, dan wordt het licht gebroken. Als het licht gebroken wordt, worden de afzonderlijke kleuren zichtbaar.

Als er nu een heleboel kleine druppeltjes zijn en als die allemaal het licht breken én weerkaatsen, dan kun je een regenboog zien. Dit lukt alleen als je met je rug naar de zon toe staat, zodat het licht bij het weerkaatsen precies in je ogen komt.

DOEL: Het leren hoe een regenboog ontstaat.

Antwoordenblad, Maak een regenboog.

STAP 3Wat denk je dat je op het witte papier gaat zien?______________________________________________________

STAP 2Wat denk je dat er gebeurd als je water in de lucht spuit?______________________________________________________

Dit komt doordat:______________________________________

______________________________________________________

______________________________________________________

Opdracht kaart, Door het shirt.

Als je zonder jas door de regen loopt, dan wordt je kleddernat. Het water van de regen gaat dwars door je T-shirt heen. Gaat het water uit een glas ook door een T-shirt heen?

Wat heb je nodig: - 1 glas - 1 T-shirt - water - 1 elastiek - 1 grote bak

Hoe ga je te werk:

STAP 1 Vul het glas met water.STAP 2 Doe een enkele laag stof van het t-shirt over het glas.STAP 3 Trek het t-shirt straks en doe het elastiek om het t- shirt en het glas.STAP 4 Schrijf op het antwoordenblad op wat je denkt dat er gaat gebeuren als je het glas nu omdraait. STAP 5 Draai het glas om boven de bak.STAP 6 Schrijf op het antwoordenblad op wat er gebeurd en hoe je denkt dat dit komt.STAP 7 Lees de achterkant om te kijken of je jouw antwoord goed hebt. Ook vind je hier wat

meer informatie.

Zo werkt het.

Water bestaat uit kleine deeltjes die moleculen heten. Deze moleculen zijn zo klein, dat ze gemakkelijk door de kleine openingen in de stof van een T-shirt kunnen. Als het T-shirt nat wordt, dan blijven sommige watermoleculen in de stof zitten. Deze moleculen trekken elkaar aan en vormen zo een dun laagje water in de stof wat de rest van het water tegenhoudt.

Antwoordenblad, Door het shirt.

STAP 4.Wat denk je dat er gebeurd als je het glas omdraait?______________________________________________________

______________________________________________________

STAP 6.Wat gebeurd er en hoe denk je dat dit komt?______________________________________________________

______________________________________________________

______________________________________________________

Opdrachtenkaart prezi maken.

Tijdens het uitvoeren van de proefjes in de klas hebben de kinderen uit de onderbouw een aantal foto’s en/of filmpjes gemaakt.

Het groepje kinderen uit de onderbouw wordt gekoppeld aan een kind uit de bovenbouw. Samen gaan zij een prezi maken van de foto’s en/of filmpjes.

Hoe ga je te werk.

STAP 1 Zet de foto’s en/of filmpjes op de computer.STAP 2 Open een prezi en geef het de naam van het proefje.STAP 3 Upload de foto’s en/of filmpjes in de prezi.STAP 4 Zet de foto’s en/of filmpjes in de goede volgorde.STAP 5 Leg in het begin van de prezi uit hoe het proefje werkt.STAP 6 Vertel in het midden van de prezi hoe het verloop van het proefje ging.STAP 7 Leg aan het einde van de prezi uit wat de conclusie in.STAP 8 Als de prezi klaar is geef hem een mooi kleurtje en kleed hem leuk aan met eventueel plaatjes.STAP 9 Sla de prezi op, op de stick in de map PRESENTATIES techniek, onder de naam van het proefje.

Verantwoording proefjes:

- Klei in het water Tijdens het zwemmen zullen kinderen in de gaten krijgen dat sommige dingen en/of voorwerpen wel drijven en andere niet.Deze opdracht gaat over het drijven van verschillende voorwerpen. Tijdens het maken van deze opdracht zullen de kinderen erachter komen dat het aan de vorm van een voorwerp ligt of het blijft drijven of niet.

- Warm en koud tegelijk Tijdens het zwemmen kan het soms aanvoelen alsof je in een heel warm bad springt terwijl iemand ander vind dat het water juist heel koud is. Dit ligt aan de temperatuut van het water waar je uit komt en vervolgens in gaat. Tijdens dit proefje zullen de kinderen dit gevoel zelf ervaren.

- Oplossen Als kinderen op het strand aan het spelen zijn zien ze dat het water troebel is maar er geen klonten in drijven. Terwijl er in een sloot vaak grote stukken aarde liggen. Tijdens deze opdracht zullen ze zelf ervaren hoe het komt dat sommige dingen oplossen in het water en andere dingen niet.

- Maak een regenboog In de lente en zomer zien kinderen vaak een regenboog doordat de zon schijnt en het regent tegelijk. Als kinderen zelf ervaren hoe een regenboog ontstaat zullen ze het ontstaan van een hele grote regenboog ook begrijpen.

- Zwemmend ei Tijdens deze opdracht gaan kinderen ervaren hoe het komt dat je op zout water beter kunt blijven drijven dan op zoet water. Als kinderen zwemmen in de zee is dat namelijk anders dan als ze in een meer of zwembad zwemmen. Na deze opdracht zullen ze begrijpen waarom dat is.

- Door het shirt (startopdracht) Als het regent word je nat en komt het water door je kleren heen. Als je een t-shirt echter strak spant zal het water een laagje vormen en niet door je t-shirt heen komen. De bedoeling van deze opdracht is dat kinderen geprikkeld worden om aan het werk te gaan met proefjes met water en het effect wat water kan hebben.

Bij het proefje maak een regenboog is wel het schijnen van de zon belangrijk. Als op de dag dat de proefjes gedaan worden de zon niet schijnt doen we dit proefje niet wordt 1 groepje over de andere groepjes verdeeld.

Organisatie:De kinderen worden in 5 groepjes verdeeld. 3 groepen van 4 en 2 groepen van 3.De kinderen zijn ongeveer 10 minuten per proefje bezig.