Oud en nieuw

Op de valreep van Oud en Nieuw ging ik na een veelbewogen jaar enkele dagen op retraite op een mooie stille plek 'ergens tussen herberg en klooster'. Een goed moment om terug te blikken en verwachtingen uit te spreken.

Tijdens de meditatieve wandeling rondom de Tienhovense plas stonden we stil bij een boom, toonbeeld van de seizoenen. Zo'n stille kale winterboom, die weet dat hij zijn blaadjes moest laten vallen omdat 'het niet langer houdbaar bleek'. Door los te laten ontstaat ruimte voor een nieuw begin. Soms op een en dezelfde tak, oude droge vruchten en volle jonge knoppen, wonderlijk mooi!

We passeren ook een perenboom, die nog stampvol hangt. Symbolen voor de gemiste kansen. Spijtig denken we aan de vele vruchten die niet geplukt zijn in het afgelopen jaar. Van zoete smakelijke vruchten verworden tot bitterheid.

Dat in het loslaten nieuw leven ontkiemt, is een prachtige gedachte. Maar allen die dit jaar werden geconfronteerd met ziekte, ongekend lijden en dood, oorlog en geweld, verlaten van huis en haard, zij kennen de wreedheid en de pijn. En zullen niet licht spreken over loslaten omdat het nu eenmaal hoort bij de 'loop der dingen'.

Ook wij zijn door dergelijke ervaringen heen gegaan. Zoveel lijden in onze directe omgeving. Vrienden die een verbijsterende boodschap kregen van een ongeneeslijke ziekte. Alle levensreddende inspanningen lijken op niets uit te lopen. Een geliefd familielid dat in enkele weken tijd overlijdt, haar maatje en lieve kinderen en kleinkinderen ontredderd achterlatend. Wat is de zin van dit alles?

Tijdens mijn verblijf in het Midden- Oosten was de verharding soms deprimerend. We spreken over de Palestijnen en de Joden. En bij terugkeer in Nederland spraken we over de vluchtelingen. We kijken elkaar niet meer in de ogen, kennen de naam niet van de ander en laten ons leiden door angst. We staan zo weinig open voor een nieuw begin.

Hoe kunnen we het tij keren en vredestichters zijn? Begint dat niet bij de enkeling die zich opent voor de ander? Ik heb veel mooie ontwapenende voorbeelden gezien, juist daar waar de duisternis het lijkt te winnen. Wat hebben deze bruggenbouwers onze solidariteit nodig.

Toch moeten we juist in onze eigen kleine kring constateren dat het niet eenvoudig is, het zoeken naar verbindingen. We wikken en we wegen, over loslaten, hoe wel, hoe niet? En omdat we geen bomen maar mensen zijn, kunnen dergelijke gedachten ons dag en nacht bezighouden. Zeker wanneer het ons niet overkomt maar een keuze is, omdat 'het niet langer houdbaar lijkt'. Omdat we onszelf en de ander de ruimte gunnen voor groei. Met alle loslaat en groeipijnen die daarmee gepaard gaan.

Het zijn niet enkel succesverhalen waar we op terugkijken. 'Ik ben niet trots, ik spreek geen grote woorden' (Psalm 131) werd ons aangereikt, tijdens het avondgebed in de kapel. Wat een zegen als er na deze uitroep, genade en liefde overblijft van De Ander. Het helpt ons steeds opnieuw om genadig naar onszelf en naar de ander kijken.

Met vallen en opstaan zetten we stappen. Trouw aan onszelf en aan onze roeping om soms tegen de verdrukking in 'te groeien en te bloeien'.

Als de dichter Rilke mediteert bij een boom in de overgang van de lente naar de zomer, dan belicht hij niet allereerst het loslaten. Waar het op aankomt is geduld. We hoeven niet opgejaagd te produceren, onze levenssappen eruit te persen. Of te beantwoorden aan de hoge lat die anderen voortdurend naast onze levens leggen.

Samen met die stille knoestige reuzen in het woud, die kleine struikjes, die jonge buigzame twijgjes, mogen we putten uit de Bron van het Leven. Onszelf overgevend aan de vernieuwing, in onszelf en in de natuur: de nieuwe dag, die zeker komt!

Terugkijkend op het afgelopen jaar zijn we dankbaar voor ons 'nest', trots op onze kinderen hoe zij bijdragen aan liefde en geluk. Bewust van de kwetsbaarheid van dit geluk hebben we het leven des te meer gevierd.

En dat hopen we te blijven doen. Met elkaar, en met allen die om ons heen staan. Daarom verdwijnen we nu achter het fornuis om naast de vette bollen ook licht verteerbare appeltjes te poffen. Omdat er niet alleen bitterheid was. Naar goed Joods gebruik wensen we elkaar toe dat er veel zoets zal zijn in het nieuwe jaar. Mazzeltov! Shalom, Salaam, Vrede!

Leendert, Wilma, Marlise, Ard, Willemijn.

Über die Geduld

Man muss den Dingen

die eigene, stille ungestörte Entwicklung lassen,

die tief von innen kommt und durch nichts gedrängt

oder beschleunigt werden kann, alles ist austragen – und

dann gebären...

Reifen wie der Baum, der seine Säfte nicht drängt

und getrost in den Stürmen des Frühlings steht, ohne Angst,

dass dahinter kein Sommer kommen könnte.

Er kommt doch!

Aber er kommt nur zu den Geduldigen, die da sind, als ob die Ewigkeit

vor ihnen läge, so sorglos, still und weit...

Man muss Geduld haben

Mit dem Ungelösten im Herzen, und versuchen, die Fragen selber lieb zu haben,

wie verschlossene Stuben, und wie Bücher, die in einer sehr fremden Sprache

geschrieben sind.

Es handelt sich darum, alles zu leben. Wenn man die Fragen lebt, lebt man vielleicht allmählich,

ohne es zu merken, eines fremden Tages

in die Antworten hinein.

Rainer Maria Rilke