We zullen gaan kijken wat teksten die op muziek zijn gezet en afbeeldingen uit de kunst ons kunnen...

We zullen gaan kijken wat teksten die op muziek zijn gezet en afbeeldingen uit de kunst ons kunnen leren over de achtergronden van de christelijke dogma’s, zoals kruisiging, opstanding, vergeving van zonden, drie-eenheid (inclusief de zg. ‘Heilige Geest’), etc., zware dogma’s, die nog maar weinig mensen aanspreken. Toch gaat er een actuele boodschap achter schuil, die veel raakvlakken heeft met moderne psychologie en spiritualiteit, en zelfs met erotiek.

Behold, I tell you a mystery

Jos van den EndenNPB-Hardinxveld-Giessendam, 27 oktober 2009

Dit is de aanhef van een aria uit Händels Messiah. Veel teksten van religieuze aard bevatten zg. ‘diepere lagen’. Je moet er naar graven om ze te bereiken. In de bijbel zegt Jezus: “Jullie heb ik de geheimen van het koninkrijk verteld, maar de mensen moeten het met gelijkenissen doen.” Bevat de christelijke boodschap geheimen? Krijgen we niet het hele verhaal te horen? Waar en hoe moeten we ‘graven’ om er grip op te krijgen?

Sinds in 1945 de Nag Hammadi-geschriften werden gevonden (letterlijk opgegraven!), zijn we de bijbelse christelijke geschriften beter gaan begrijpen. Door onderzoek naar het ontstaan van het christendom is onze inhoudelijke kennis ervan enorm toegenomen.

Verrassend is dat ook veel valt te ontdekken in teksten die zijn gebruikt door de grote componisten van onze muziekliteratuur en bij beeldende kunstenaars. Door de eeuwen heen is er bij kunstenaars, zoals schilders, dichters en componisten, diepere, intuïtieve kennis aanwezig geweest. Voor deze ‘mysteries‘ is de laatste tijd veel belangstelling.

We gaan:

- diepere lagen zoeken in religieuze teksten en afbeeldingen,

- bijbelse en buitenbijbelse teksten onderzoeken,

- teksten bekijken uit de vocale muziek,


- symbolen uit kunst en cultuur onder de loep nemen,

- christelijke dogma’s bespreken,

- een verband leggen met het seculiere leven.

We gaan er van uit dat:

- de echte boodschap niet aan de oppervlakte ligt,

- ons materiaal gebruikmaakt van symbolen en metaforen,

- uit een warrig geheel toch iets op te maken valt,


Pas op: religie en erotiek zijn nauw verbonden!

Als eerste voorbeeld een tekst van Huub Oosterhuis opmuziek gezet door A. Oomen.


Licht dat ons aanstoot in de morgen


(Waar onze kennis en/of uitdrukkingsvermogen tekortschieten gebruiken we metaforen of beeldspraak.)

In dit lied is licht een metafoor voor een kracht in de mens.

Licht dat ons aanstoot in de morgen,

Huub Oosterhuis


voortijdig licht waarin wij staan.Koud, een voor een, en ongeborgen,licht overdek mij, vuur mij aan.Dat ik niet uitval, dat wij allenzo zwaar en droevig als wij zijn,niet uit elkaars genade vallenen doelloos en onvindbaar zijn.

Huub Oosterhuis


Licht van mijn stad de stedehouder,aanhoudend licht dat overwint.Vaderlijk licht, steevaste schouder,draag mij, ik ben jouw kijkend kind.Licht, kind in mij, kijk uit mijn ogenof ergens al de wereld daagtwaar mensen waardig leven mogenen elk zijn naam in vrede draagt.

Huub Oosterhuis


Alles zal zwichten en verwaaienwat op het licht niet is geijkt.Taal zal alleen verwoesting zaaienen van ons doen geen daad beklijft.Veelstemmig licht, om aan te horenzolang ons hart nog slagen geeft.Liefste der mensen, eerstgeboren,licht, laatste woord van Hem die leeft.

Licht dat ons aanstoot in de morgen.

Licht overdek mij, vuur mij aan.

Licht, kind in mij, kijk uit mijn ogen.

Liefste der mensen, eerstgeboren,licht, laatste woord van Hem die leeft.


Kan nog letterlijk licht zijn, maar ook figuurlijk.

Hier ga je al beeldspraak vermoeden.

Dit is beslist figuurlijk: bewustwording.

Hier wordt het religieus: licht is een ‘godskracht’ geworden.

Dan nu de ‘titelsong’: “Behold, I tell you a mystery” uit een aria uit The Messiah van Händel.


De tekst is van Paulus (1e brief aan de Korinthiërs).

Behold, I tell you a mystery:


Paulus, 1 Kor. 15

We shall not all sleep,

But we shall all be changed,

in a moment, in the twinkling of an eye, at the last trumpet.

The trumpet shall sound and the dead shall be raised,

incorruptible.

Als je alleen naar de bovenlaag kijkt denk je hierbij aan een eschatologische gebeurtenis (een mondiale ingreep door een goddelijke hand).



Op het eerste gezicht verwachtte Paulus dat hij en zijn tijdgenoten dit persoonlijk zouden meemaken. Een niet uitgekomen verwachting!

In de diepere laag in zijn woorden vinden we iets anders.

De diepere laag in Paulus’ woorden is de bewustwording dat de geest belangrijker is dan het (vergankelijke) lichaam


en dat je deze bewustwording al tijdens je leven kunt verkrijgen.

Individueel of collectief? De goede zaak doet het laatste wensen.Maar de werkelijkheid is anders...

Dat de geest voor Paulus belangrijker is dan het lichaam blijkt uit een andere tekst van hem, op muziek gezet door Johann Sebastian Bach.



Uit motet “Jesu meine Freude” (BWV 227):

Paulus, Romeinen 8

Ihr aber seid nicht fleischlich,sondern geistlich,so anders Gottes Geist in euch wohnet.Wer aber Christi Geist nicht hat,der ist nicht sein.

De mens is een geestelijk wezen!

(We kunnen gerust zeggen ieder mens, maar sommigen leven daar meer naar dan anderen.)


De kerkhistoricus Origenes (ca. 185-253) beschrijft drie soorten mensen:

- In contact met de stof (hylisch)

- In contact met de ziel (psychisch)

- In contact met de geest (gnostisch)

Hij vergelijkt de goede boodschap met een levend wezen met een lichaam, ziel en geest.


Origenes:

(ca. 185-253)

Het Evangelie heeft een lichaam, een ziel en een geest. De grote menigte ziet alleen het lichaam, dat is het uiterlijke verhaal, de historie. Wie het echter onderzoekend lezen … worden … geprikkeld tot een diepere kennismaking waardoor zij de ziel van het Evangelie ontdekken: de betekenis, het symbolische verhaal. Wie datgene, wat in het Evangelie beschreven wordt, zelf ervaart - wie wedergeboren is, begrijpt de geest van het Evangelie.

Mellie Uylders, De psychologie van het christendom, blz. 74

Hylischi neigen ertoe de bijbelverhalen letterlijk te nemen.


Psychischi zoeken de symbolische betekenis ervan.

Origenes:

(ca. 185-253)

Gnostici zullen wij vanmiddag wel niet worden.


1e Intermezzo

10 min.

“Et Resurrexit” uit de mis in b kl. van J.S. Bach

Waarom bevat religieuze literatuur diepere lagen?


Omdat:

- De materie ‘van binnenuit’ komt.

- Moeilijk onder woorden is te brengen.

- Het vaak om kennis gaat die sowieso niet in woorden is uit te leggen. Het betreft dan gnosis, intuïtieve kennis.


In dit schilderij kun je zien dat de personen symbool staan voor ‘iets’.

Madonna van Michiel Sittow

Ook in de kunst zie je vaak diepere lagen.

Let op de blik in de ogen en de vogel in de hand van het kind .


- Het vroege christendom bestond uit een groot aantal verschillende stromingen. Het was ‘veelkleurig’.

- Deze stromingen hadden met elkaar gemeen dat zij ‘mysterie-godsdiensten’ waren, waarin het afleggen van een inwijdingsweg teneinde tot gnosis te komen, gebruikelijk was.

En in The Jesus Mysteries stellen Freke en Gandy:


Een inwijdingsweg is te vergelijken met een ‘persoonlijk ontwikkelingstraject’.

Een belangrijk aspect hierbij is: aan jezelf werken.

Dit was al zo bij het orakel van Delphi.

Het motto was:

Ken jezelf!


Bijvoorbeeld in liederen/liedjes als:

De nieuwe persoonlijkheid wordt wel door een roos voorgesteld.

De nieuwe persoonlijkheid is als een geliefde die je wilt koesteren. Een erotisch aspect!

Er is een roos ontloken, en Knaapje zag een roosje staan.


Maria of Isis staan dan symbool voor zuivere ziel.

De nieuwe persoonlijkheid wordt ook voorgesteld door het pasgeboren kind Jezus of Horus.


In de aria Komm in meins Herzens Haus uit Cantate BWV 80 van Johann Sebastian Bach gaat het om een ‘verbeteringsproces’.

Bovendien heeft de aria een duidelijk erotische lading.


Komm in mein Herzenshaus,Herr Jesu, mein Verlangen!Treib Welt und Satan ausUnd lass dein Bild in mir erneuert prangen!Weg, schnöder Sündengraus!


2e Intermezzo

20 min.

“Es stunden drei Rosen” van J. Brahms

Behold, I tell you a mysteryEs stunden drei Rosen auf einem Zweig,Schön ist der Sommer;Drauf sang eine Nachtigall anmutreich;Schön ist der Sommer!

Und unter dem blühenden Rosenbaum,Schön ist der Sommer;Da lag eine Feine in tiefem Traum;Schön ist der Sommer!

Der Ritter kam wohl durch den Wald,Schön ist der Sommer;Mein Rößlein, was machst du so plötzlich Halt?Schön ist der Sommer!

Was schimmert Rotes durchs grüne Gras? Schön ist der Sommer; Als ob es Rosen in ihrer Pracht? Schön ist der Sommer!

Was blinket daneben wie lichtes Gold? Schön ist der Sommer; Es sind wohl Locken krausgekrollt; Schön ist der Sommer!

Die Feine liegt da ohn' Gewand - Schön ist der Sommer; Wie sie der Himmel erschaffen hat. Schön ist der Sommer!


Bij veel religies is er de notie dat zielen losgeraakt zijn.

De ziel is ‘gevallen’ en wil weer worden ‘verbonden’.

Religie komt van het Latijnse woord ligiare (verbinden).

Religie, opgevat als re-ligiare, betekent opnieuw verbinden.


De zielen zijn ‘in de stof gevallen’.

Hun ware natuur is geestelijk.

Dit vormt de sleutel tot het ‘mysterie-christendom’ van de eerste eeuwen.


Dit is ook de diepere betekenis van het sprookje Assepoester.

Maar van te voren gaat zij zich mooi aankleden en opmaken.

De ziel (vrouwelijk) is ‘in de stof gevallen’ en ontmoet haar grote liefde.


Schmücke dich, o liebe Seele,Laß die dunkle Sündenhöhle,Komm ans helle Licht gegangen,Fange herrlich an zu prangen;Denn der Herr voll Heil und GnadenLäßt dich jetzt zu Gaste laden.Der den Himmel kann verwalten,Will selbst Herberg in dir halten.

Dit horen we in de Bach-cantate BWV 180.


Schmücke dich, o liebe Seele, …Denn der Herr voll Heil und GnadenLäßt dich jetzt zu Gaste laden.Der den Himmel kann verwalten,Will selbst Herberg in dir halten.

De ziel krijgt een opknapbeurt, omdat de ‘heer’ komt inwonen:


Weet gij niet dat gij een tempel Gods zijt en Gods geest in u woont?

Maar wie is die ‘heer’ die komt inwonen?

Paulus, 1. Kor. 3

Het is de Geest.


Jesu, wahres Brot des Lebens,

In het koraal dat volgt horen we:

Laß mich durch dies SeelenessenDeine Liebe recht ermessen,

...

Vergelijk het met ‘geestelijke ontplooiing’.Of - als tegengestelde - ‘geestdodend werk’.

Dit gaat nog steeds op:

Conclusie: De Geest voedt de ziel.


Licht der wereld

Beschrijvingen van Jezus die hem als de Geest identificeren:

Ware wijnstokBrood des Levens

Levensenergie

Iedere ziel ‘leunt’ op de geest

‘Voedsel’ voor de ziel


Beschrijvingen van Jezus die hem als de Geest identificeren:

Ware lichaam

Weg, waarheid en leven

Het meta-physische

Idem dito


3e Intermezzo

25 min.Pauze“Ave verum corpus” van William Byrd door de King’s Singers


We komen nu bij een paar belangrijke vragen.

Wat is geest?

Wat is ziel?

Wat is het verschil tussen geest en ziel?

We zullen aan de huidige tijd aangepaste definities proberen te formuleren, maar ook teruggrijpen op gedachten uit het Hermetisme.


Wat is geest?

Geest, of dé Geest, is de ‘ruimte’ waarin het denken, voelen en willen plaatsvinden.

De geest is een soort ‘reactorvat’ dat het (be)denken mogelijk maakt en tegelijkertijd het product ervan bevat.

Het denken, voelen en willen van alle mensen bij elkaar - en nog veel meer - wordt de kosmische Geest genoemd. Dit is een gedachte uit het hermetisme.

Het product van dit ‘reactorvat’ wordt het Al genoemd: de inhoud van het ‘vat’, alle concepten, alle mogelijkheden.


Dit komt overeen met Plato’s ideeënwereld.

idee 1

idee 2

idee 3

idee 4idee 5

idee 6

idee 7

idee 8

idee 9

De Geest is het idee achter de ideeën.Het Al omvat alle ideeën.Idee is synoniem met concept.


In het Corpus Hermeticum wordt over de Geest gesproken als over een persoon:

“Het is zijn wezen van alles zwanger te zijn en alles te maken. …Want er bestaat niets in heel deze Kosmos, wat hij zelf niet is. Hij is zelf zowel wat bestaat als wat niet bestaat. Het bestaande heeft hij immers zichtbaar gemaakt, het niet-bestaande heeft hij in zichzelf besloten.”

De Geest brengt alle concepten voort.

Sommige worden ‘gematerialiseerd’, zichtbaar gemaakt, andere blijven (vooralsnog) in geestelijke vorm.


Wat zit er zoal in de ideeënwereld?

- natuurwetten (E=mc2)

- wiskunde (2+2=4)

- sociale wetmatigheden (onderdrukking=opstand)

- enz., enz.

Maar ook:

- gebruiksvoorwerpen (mes)

- zielen (Jos van den Enden)


Wat is ziel?

Ziel is het wezenlijke van iets of iemand. Synoniemen voor ziel zijn: identiteit, karakter, sfeer.

Puttend uit het Al wordt een ziel gevormd. Het Al is zelf eigenlijk ook een ziel (de Wereldziel), maar dan met een ‘totaalpakket’ van alle eigenschappen.

Ieder wezen en object heeft een ziel, nl. datgene wat het beschrijft (in niet-stoffelijke termen), de informatie erover.

(Moderne uitdrukking: soul searching = je identiteit zoeken)


Wat is in deze visie precies het verschil tussen geest en ziel?

De ziel (psyche) is het onstoffelijke dat specifiek is voor het levende of dode object.

De geest (pneuma) is het onstoffelijke dat levende en dode objecten gemeenschappelijk hebben.

Het gaat dus om het verschil tussen de generieke (algemene) en de specifieke eigenschappen.


input outputprogramma

gegevens

prikkel responsegeest

ziel

Vergelijk de geest en ziel van een mens met een computer:

Behold, I tell you a mysterySymbolen voor geest (essentie) en ziel (substantie):

geest zielman vrouwbruidegom bruidstaand liggendbuiten binnenlinks rechtslicht donkervuur waterlucht aarde

William Bouguereau: Eros en Psyche

Behold, I tell you a mysteryIn een afbeelding uit de vrijmetselarij vinden we geest (staand) en ziel (liggend) als symbolen uit de alchemie terug.

Samengevoegd maken ze van de ruwe steen de bewerkte steen, de ‘lapis’, waarmee je het (symbolische) goud kan maken.


De symbolen voor geest en ziel vormen samen het plusteken voor optellen,

oorspronkelijk het samengaan van het mannelijke en het vrouwelijke, een beleving van het Mysterie (waarover later).


Geest en ziel hebben een intieme relatie:

Eros (levensdrift) en Psyche (ziel)

William Bouguereau: Eros en Psyche


Ich will dir mein Herze schenken,Senke dich mein Heil hinein...Ich will mich in dir versenken ...

Het erotische aspect van religie komt opnieuw tot uiting in deze aria uit de Mattheüs Passion:

Dit wordt genoemd: de wederkerige toenadering, een erotisch getint, religieus begrip.

“Ik in u en U in mij.”


Nu we meer weten over de geest en de ziel wordt de symbolische betekenis van verhalen duidelijk:

Verhaal Symboliseert

Geboorte uit een maagd Nieuwe persoonlijkheid (ziel)

Water in wijn veranderd De geest wordt bij de ziel gebracht

Spijziging 5000 mensen De geest voedt vele zielen

Lopen over het water De geest ‘temt’ de ziel

Duiveluitdrijving Maria M. De geest redt de gevallen ziel

Rijden op een ezel De geest is meester over de (lage) ziel

Reinigen van de tempel De geest reinigt ziel (en lichaam)


4e Intermezzo

40 min.

“Aqua de beber” van Antônio Carlos Jobim


We komen nu op de belangrijkste episode uit het verhaal van de geestmens Jezus: kruisiging, dood en opstanding.

Daarvoor gaan we eerst luisteren naar een aria uit Johann Sebatian Bach’s Mattheüs Passion.

Pas in de allerlaatste aria wordt de symbolische betekenis van het verhaal duidelijk.

Het is de bas-aria Mache dich mein Herze rein, die gaat over de graflegging (door Joseph van Arimatea).


Für und für

Welt, geh aus, laß Jesum ein!

Ich will Jesu selbst begraben.

Seine süße Ruhe haben.

Denn er soll nunmehr in mir

Mache dich mein Herze rein,


Für und für

Welt, geh aus, laß Jesum ein!

Seine süße Ruhe haben.

Denn er soll nunmehr in mir

Mache dich mein Herze rein,De ziel wordt gereinigd.

De geest vindt rust in de ziel.

De wereld (de kosmos, de stof) wordt overwonnen.

De ‘verlossing’ vindt plaats.


Bij het sterven van Jezus scheurt het voorhang van de tempel.

Volgens Josephus was op het voorhang van de tempel een afbeelding van de sterrenhemel aangebracht.

De stof (kosmos) wordt overwonnen. Dit herinnert aan de uitspraak: “Ik heb de wereld overwonnen.”


Alles heeft een symbolische betekenis.

- Het kruis- Het sterven- De graflegging- De opstanding- De hemelvaart- De uitstorting van de ‘Heilige Geest’


Het Egyptische ankh is symbool van het leven.

Niet van lijden en sterven.


man

vrouw

Het christelijke kruis is uitgelegd als symbool van de eenwording (heelwording), ook seksueel.

staand

liggend


Het kruis symboliseert de eenwording van geest en ziel.

De geestDe ziel

: mannelijk, staand: vrouwelijk, liggend

De cirkel die je soms ziet, focust op de eenwording of de heelwording.


vuur

aarde

lucht water

verbonden met de vier elementen...

Maar is ook symbool van de stof,


Maar is ook symbool van de stof,

noord

zuid

west oost

en de vier windstreken.


Het nagelen van Jezus aan het kruis beeldt uit dat de Geest (op wrede wijze) aan de stof werd gebonden.

Plato (427-347 v.Chr.): De zoon van God werd gekruisigd in de kosmos.

Johannes (100 n.Chr.): Het Woord is vlees geworden.


De graflegging van Jezus in een grot symboliseert dat de geest in de stof wordt begraven.

De grot is een verwijzing naar de grot van Plato waarin de zielen slechts een glimp van de werkelijkheid (de ‘waarheid’), in de vorm van schaduwen op de muur, ontwaren.

In sommige verhalen wordt Jezus tevens in een grot geboren.


Als de kruisiging van Jezus symboliseert dat de geest in de stof is gevallen, dan

symboliseert de opstanding dat de geest zich weer van de stof losmaakt.

Matthias Grünewald

En met wat een kracht in dit altaarstuk!


Maria Magdalena is symbool van de ziel.

Zij is nauw betrokken bij de kruisiging

en de opstanding.


Vergeving van zonden.

- Is dit zware dogma te rijmen met de hier neergezette gedachten?

- Denkt men bij ‘zonden wegnemen door een offer’ niet te veel in de lijn van tempeloffers, die mensen in het reine brachten met de godheid?

- Hoe kan Jezus’ kruisdood zonden wegnemen?


Vergeving van zonden.

- Heeft hele oude papieren: denk aan iemand die zich opoffert als de groep in gevaar is. De groep is verlost van het gevaar.

- Een soldaat (of terrorist) die sterft voor een ideaal; martelaarschap.

- Wordt ook wel verlossing genoemd.

- De graankorrel die als korrel vergaat.

- Een moeder die zich figuurlijk opoffert voor haar kinderen.


Belangrijk is dat het woord zondigen, zowel in het Hebreeuws als het Grieks, uit de boogsport komt en betekent:

Dit falen is onvermijdelijk verbonden met de beperkingen van de stof.

Ga je meer de nadruk leggen op geestelijke zaken en minder op stoffelijke, dan wordt het falen een steeds kleinere last.

Het doel missen, falen.

Na een ‘initiatie’ (studie/voorbereiding) maak je ook minder fouten.

Een beslissing die je goed hebt overdacht is nooit ‘fout’.


In het motet Jesu meine Freude (BWV 227) wordt gezegd dat iemand die op de geest is gericht, in plaats van op de stof (het vlees), niet ‘verdoemd’ is:

In hedendaagse taal:

Heb je naar je geweten (ethisch) gehandeld, dan valt je niets te verwijten.

an denen, die in Christo Jesu sind,Es ist nun nichts Verdammliches

sondern nach dem Geist.die nicht nach dem Fleische wandeln,

- geestelijke zaken overtreffen/overwinnen stoffelijke


Traditionele symboliek:

- een voorbereiding op de dood

‘afzien’ in dit leven t.b.v. het ‘hiernamaals’

- een ritueel voor een initiatie in een nieuwe levensstijl

vaak figuurlijk (opnieuw beginnen, ‘zonden’ afleggen)

soms letterlijk nagespeeld (‘opwekking’ van Lazarus!)

Lijden-sterven-opstanding

- de levenscyclus (seizoenen, generaties)

- een persoonlijk ontwikkelingstraject


Maar ook in hedendaagse situaties:

- opklimmen uit een ‘diep dal’ (b.v. na ziekte)

- een bevalling (lijden om een nieuw leven voort te brengen)

- studie of training afronden (hard werken, dan bekroning)

- iets achter je laten (conflict, slechte gewoonte, werk)



Samenvattend:

er is steeds een bepaald patroon herkenbaar dat doorlopen wordt om ‘ergens te komen’, een patroon van inspanning (vaak tot het uiterste), waarna de bekroning volgt.



Het gaat om religieuze ‘extase’.

Uitstorting van de Heilige Geest

(Pinksteren)

Het gaat om enthousiast (= ‘in god’) zijn.

Het gaat om vernieuwing van het leven.


Vader (Mysterie)

Zoon(Wereldgeest)

Heilige Geest(Wereldziel)

Zoon is de mannelijke,Heilige Geest de vrouwelijke kant van het Mysterie

Heilige Geest hoort bij de Drieëenheid die bestaat uit:


Eerst is er de dualiteit, zoals we gezien hebben:

geest - ziel

man - vrouw

staand - liggend

rechts - links

enz.


Het begrip ‘drieëenheid’ is veel ouder dan het christendom.“Volgens Pythagoras begon de schepping bij de splijting van het oerelement (1) en liep via de geslachtelijke dualiteit (2) en de voortplanting in de ruimte (3) naar de voltooiing in de stof, de elementen (4). ”

(Symbolen en hun betekenis)

Drieëenheid


Na bewustwording van de dualiteit (hoog - laag, licht - donker) ontstond een bewustwording dat begrippen eigenlijk drieledig zijn. Zo hoort bij oud en jong ook volwassen. Er is altijd een toestand tussen de dualiteiten in!

Drieëenheid


Men ontdekte dat veel zaken in de natuur drievoudig zijn:

Drieëenheid

3 dimensies: lengte, breedte en hoogte

3 hoofdgroepen: dieren, planten, mineralen

3 aggregatietoestanden: vast, vloeibaar, gasvormig

3 componenten in de mens: lichaam, ziel en geest


5e Intermezzo

55 min.

“Et incarnatus est” uit de mis in b kl. van J.S. Bach


De geest (pneuma) is het onstoffelijke deel dat levende en dode objecten gemeenschappelijk hebben.

De ziel (psyche) is het onstoffelijke deel dat specifiek is voor het levende of dode object.

Geest en ziel horen bij elkaar en kunnen niet zonder elkaar.

Religie kan niet zonder dit besef.

Hoe was het ook al weer?

We sluiten af:


Als mensen zich van hun gemeenschappe-lijke natuur bewust zijn, zullen zij elkaar en de wereld beter behandelen.

Zielen hebben de Geest als hun gemeenschappelijke natuur, d.w.z.:

We sluiten af:


Geest en (Wereld)ziel komen voort uit het: ...

Mysterie

Geest Ziel

(Het Mysterie is zoiets als het heelal vóór de ‘big bang’.)

We sluiten af:


Mysterie

Geest ZielMysterie

Geest ZielMysterie

Geest ZielMysterie

Geest ZielMysterie

Geest Ziel

De ‘ene’ Wereldziel valt uiteen in ‘vele’ zielen, alle ‘nakomelingen’ van het geheel.

We sluiten af:


Mysterie

Geest ZielMysterie

Geest ZielMysterie

Geest ZielMysterie

Geest Ziel

Zielen moeten zich weer verbonden weten met het geheel.

De ‘nakomelingen’ moeten gaan beseffen dat hun wezen (essentie/geest) samenvalt met de Geest.

Mysterie

Geest Ziel

We sluiten af:

Huub Oosterhuis


Licht, kind in mij, kijk uit mijn ogenof ergens al de wereld daagtwaar mensen waardig leven mogenen elk zijn naam in vrede draagt.

Hier ligt een taak voor de Geest:


We gaan luisteren naar Ave verum corpus van William Byrd.

Het is het verhaal van jezelf.


In cruce per homine.

Unda fluxit aqua et sanguine.

Natum de Maria virgine.

Cujus latus perforatus,

Esto nobis prejustatumIn mortis examine.

Vere passus immolatus

Ave verum corpus

O dulcis, o pie,O Jesus, fili Mariae.Miserere mei.Amen.

The King’s Singers


Appendix


Een paar moeilijkere termen die Jezus met de geest identificeren :

Eerst- of Eniggeborene

Het Woord (Logos)Zoon van God

Verlosser (van ‘zonden’)

Christus

Lam Gods


Christus of Chrestos betekent: de meest geschikte

Dit wordt vaak uitgelegd als de meest geschikte voor het koningschap.

Maar het is veel logischer om het uit te leggen als de meestgeschikte huwelijkspartner of bruidegom, zeker in een tijd dat de vader de partner voor zijn dochter uitkoos.

Christus:

Aan het einde van het bijbelboek Openbaring zeggen de Geest en de Bruid (ziel): “Kom,” en gaan de gelukzalige toestand (de bruidskamer, het koninkrijk) binnen.

Behold, I tell you a mysteryEerst- of enig geborene:

Genitum, non factum

(ontwikkeld, niet gemaakt)

De geest was altijd al latent aanwezig, maar is op een bepaald moment tot ontwikkeling gebracht, d.w.z actief geworden.

Behold, I tell you a mysteryVerlosser (van ‘zonden’):

Zondigen komt uit de boogsport en betekent: het doel missen, falen. Dit relativeert het ‘zondigen’.

Verlossing was voor veel slaven een krachtige ‘oneliner’.

Vergeving was een omslag in het denken die de spiraal van vergelding (oog om oog, tand om tand) doorbrak.

Behold, I tell you a mysteryHet Woord (Logos):

Een verhalenverteller kan iemand door het woord ‘in de geest’ meevoeren.


In het oude Egypte zag men het Woord als het bewustzijn van God waarmee hij (Ptah) de wereld schiep.

Het Woord (Logos):

De monade brengt de dyade voort. Een mond, maar ook een vis


(De hele noot in de muziek is hiervan afgeleid.)

Het Woord (Logos):

Een geopende mond - zingen.


De naam van de god van Mozes is JHWH.

De eerste persoon van het werkwoord ‘zijn’ - ik ben - in de causatief (veroorzakende wijs). Vertaling: Ik veroorzaak het zijn of ik dóé zijn.

Het Woord (Logos):


Het Woord van God is het ‘verhaal’ waarmee God onze werkelijkheid schept.

Zoals dromen ‘s nachts een werkelijkheid scheppen, schept God’s ‘droom’ de werkelijkheid als we wakker zijn.

Het Woord (Logos):

Behold, I tell you a mysteryZoon van God:

Hetzelfde als het Woord van God.

Gods ‘bewustzijn’.

Behold, I tell you a mysteryLam Gods:

Je denkt het eerst aan Jezus’ onschuld en zachtmoedigheid.

Maar het is ook een verwijzing naar het (nieuwe) leven dat overwint, en als zodanig symbool van de geest.


We zien Hildegard von Bingen. Zij heeft een visioen.

We zien de Vader (mysterie) enigszins buiten het kunstwerk.

We zien:

Vuur (zoon/geest) Water (ziel)

Lucht (pneuma) Aarde (lichaam)


Ons leven wordt immers niet langer beheerst door onze eigen natuur, maar door de Geest. Wie zich door zijn eigen natuur laat leiden is gericht op wat hij zelf wil, maar wie zich laat leiden door de Geest is gericht op wat de Geest wil. Wat onze eigen natuur wil brengt de dood, maar wat de Geest wil brengt leven en vrede. Onze eigen wil staat vijandig tegenover God, want hij onderwerpt zich niet aan zijn wet en is daar ook niet toe in staat. Wie zich door zijn eigen wil laat leiden, kan God niet behagen. Maar u leeft niet zo. U laat u leiden door de Geest, want de Geest van God woont in u. Iemand die zich niet laat leiden door de Geest van Christus behoort Christus ook niet toe. Als Christus echter in u leeft, bent door de zonde weliswaar sterfelijk, maar de Geest schenkt u leven, omdat u door God als rechtvaardigen bent aangenomen. Want als de Geest van hem die Jezus uit de dood heeft opgewekt in u woont, zal hij die Christus heeft opgewekt ook u die sterfelijk bent, levend maken door zijn Geest die in u leeft.

Romeinen 8

Paulus identificeert Christus met de Geest (ethisch appèl)


Weet u niet dat uw lichaam een deel is van het lichaam van Christus? … wie zich met de Heer verenigt wordt met hem één geest. … weet u niet dat uw lichaam een tempel is van de heilige Geest, die in u woont en die u ontvangen hebt van God ...

1 Korintiërs 6

Er is één God, de Vader, uit wie alles is ontstaan en voor wie wij zijn bestemd, en één Heer, Jezus Christus, door wie alles bestaat en door wie wij leven.

1 Korintiërs 8

Welnu, met de Heer wordt de Geest bedoeld, en waar de Geest van de Heer is, daar is vrijheid.

2 Korintiërs 3

Wij apostelen zijn net als Christus zwak, maar u zult merken dat wij net als hij leven door Gods kracht. … U weet toch van uzelf dat Jezus Christus in u is?

2 Korintiërs 13



Wie Christus Jezus toebehoort, heeft zijn eigen natuur met alle hartstocht en begeerte aan het kruis geslagen. Wanneer de Geest ons leven leidt, laten we dan ook de richting volgen die de Geest ons wijst. Galaten 5

[Eerst wordt in een hymne Christus als de Logos neergezet. Dan wordt gesproken over] hoe glorierijk dit mysterie is voor alle volken. Christus is in u, hij is uw hoop op goddelijke luister.

Kollossenzen 1

Christus, in wie alle schatten van wijsheid en kennis verborgen liggen. … in hem is de goddelijk volheid lichamelijk aanwezig, en omdat u één bent met hem … bent u ook van die volheid vervult. Kollossenzen 2

U bent immers gestorven, en uw leven ligt met Christus verborgen in God. En wanneer Christus, uw leven, verschijnt, zult ook u, samen met hem, in luister verschijnen. 2 Korintiërs 13


De bijbelschrijver Mattheüs laat zijn hoofdpersoon, Jezus, zeggen:


“Jullie zullen de steden van Israel niet hebben bereikt voordat de Zoon des mensen verschijnt.” (hoofdstuk 10)

“Het evangelie moet worden gebracht aan alle volken, en dan komt het einde.” (hoofdstuk 24)

en verderop:

Zg. termijnuitspraken:

(Je zou hieruit kunnen opmaken dat het tijdstip van de komst van ‘het koninkrijk’ opschuift. Dat is het gevolg als je uitspraken al te letterlijk neemt…)


God = Geest

God = LiefdeGeest = Liefde

Theologische algebra:

We zullen gaan kijken wat teksten die op muziek zijn gezet en afbeeldingen uit de kunst ons kunnen...

Documents

Transcript of We zullen gaan kijken wat teksten die op muziek zijn gezet en afbeeldingen uit de kunst ons kunnen...