“We feed the world” achtergronden en kritiek

Lia van Wesenbeeck

Stichting Onderzoek Wereldvoedselvoorzieningvan de

Vrije Universiteit

12 November 2008

Inleiding bij “We feed the World”

• Wereldvoedselvoorziening: – Een paar feiten over bevolking, productie, armoede en honger– De recepten voor succes

• De film in relatie tot:– Armoede, honger, milieu, diervriendelijkheid – Verantwoordelijkheden van burger, consument, bedrijfsleven

en overheid

Wereldbevolking en productie,qua groei een doorslaand succes!

Graanopbrengsten per hectare

1830-1995

Graanopbrengsten per hectare

1830-1995to

n/h

a/j

aar

Were

ldb

evolk

ing

in

m

iljoen

en

jaar

0

500

1000

1500

2000

2500

Suiker, biet Suiker, riet Granen harde granenOliegewassenPeulvruchtenWortels en knolgewassenVlees

bron: FAOSTAT

Wereldvoedselproductie, 1961-2007 (millioenen tonnen)

jaren: 1961 1975 1990 2007

Landbouwproductie: sinds jaren 60 meer dan verdubbeld

Suikerbiet suikerriet granen harde granen oliezaden peulvruchten knolgewassen vlees

Global population, 1950-2050, billions

0.0

2.0

4.0

6.0

8.0

10.0

12.0

1950 1970 1990 2010 2030 2050

Source: United Nations Population Division

Low variant

Medium variant

High variant

Bevolking: groei neemt tot 2050 sterk afNiettemin: van 6.8 miljard mensen nu, naar 8, 9,

of 11 dan

Wereldbevolking, 1950-2050, miljarden

Lage variant

Medium

variant

Hoge variant

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

Afrika Oost Azie Zuid-Centraal

Azie

Zuid-Oost Azie

Europa Latijns Amerika

Noord Amerika

mijo

enen

Source: United Nations Population Division

Bevolking per regio, 1950-2050 (centrale variant)

1975

2000

2025

2050

Bevolking: het aandeel van het Westen wordt snel kleiner, Europa en ook China vergrijzen

Bevolking: helft woont zo langzamerhand in de stad

Bevolking in stad en platteland, 1950-2030

stadsbevolking

platteland

Milj

oen

en

men

sen

Bevolking Productie per boer

• Om groeiende bevolking te voeden– 6.5 tot ca. 9 miljard (vermoedelijk de top)

• waarvan minstens de helft buiten de landbouw z’n brood verdient

• moet de landbouwproductie per boer aanzienlijk gaan toenemen

• dat moet duurzaam gebeuren, maar kan niet met traditionele lokale methoden

Daarbij komt nog: toenemende vraag naar vlees, vooral in Azië

Inkomen per hoofd

Con

sum

ptie

pe

r ho

ofd

77 kg

17 kg

9,700 US-$2,200 US-$

Wereldwijd, 3 fasen in vleesvraag door consumenten:

stagnerend – snelgroeiend – verzadigd

Daardoor toenemende vraag naar veevoer

• Stedelijke middenklasse de nieuwe vleesconsumenten:– Stijgend aandeel Chinese bevolking treedt snelstijgende fase in

• vooral door migratie naar stad, • ook (maar in mindere mate) door inkomensgroei

– Stedelingen India aan het begin van snelstijgende fase– Rijke landen vrijwel geheel in verzadigde fase

• Vraag naar vlees leidt tot toenemende import veevoer in Azië:– 4-6 veevoercalorieën nodig per calorie vlees– In Azië vooral vraag naar kip- en varkensvlees

• eten anders dan herkauwers geen gras– Minder mogelijkheden traditionele veeteelt (uit afval) in steden

..en biobrandstof

• Vraag naar biobrandstof (maïs, rietsuiker, palmolie, oliezaden) komt daar sinds 2007 bovenop– Snelle stijging wereldmarktprijzen (“voedselcrisis”)

• Noord & Zuid Amerika en EU belangrijkste leveranciers

Cereals and Root Crops: Global utilization as food and as feed in 2003 (million tons)

0

500

1000

1500

2000

Cereals Starchy Roots

Source: FAOSTAT

Production

Food

Feed

Aandeel veevoer voor granen en knolgewassen

Granen en knolgewassen: wereldgebruik als voedsel en als veevoer in 2003 (miljoenen

tonnen)

Producti

e

Voedsel

veevoer

granen knolgewassen

Honger en ondervoeding:in Afrika de hoogste percentages

Percentage ondervoeden in de wereld

Maar in Azië nog steeds het grootste aantal ondervoede mensen

Miljoen mensen, 2004 voorlopige schatting, FAO

Latijns Amerika, 52.3 Midden Oosten en Noord Afrika, 37.9

Zuid Afrika, 36.5

West Afrika, 37.2

Centraal Afrika, 49.2

Oost Afrika, 91.8

SSA totaal, 214.7

Azie en de Pacific, 527.5

In Azië wel snelste verbetering: In Afrika is hongerprobleem halsstarrig

Afrika Azië Latijns Amerika

on

derv

oed

e k

ind

ere

n (

%)

2005 Millennium Report (UN)

Azië: honger in China en India

100

150

200

250

300

350

1980 1990 1995 2000 2005

mil

joe

ne

n m

en

se

n

China India

0

5

10

15

20

25

30

35

40

1980 1990 1995 2000

pe

rce

nta

ge

va

n d

e b

ev

olk

ing

China India

13

2

4

28

29

30

27

Azië: groei

Azië als voorbeeld

• Aziatische groei geen uitkomst reeks toevalligheden:– Gebaseerd op economische theorie: “markt waar kan, overheid waar moet”

• Stijging landbouwproductiviteit door liberalisering en investeringen– Afname van de honger, maar geen motor voor

groei

• Groei primair vanuit sterke, stedelijke, groeipolen– Groei leidt tot afname armoede

Azië als voorbeeld (vervolg)

• Export als belangrijkste motor, overheidsbeleid gericht op wegnemen belemmeringen– Procedures, “ondernemersklimaat”– “harde” investeringen

• Groei wordt verspreid door migratie, productieverplaatsing en urbaan-rurale ketens

• Overheidsbeleid ten behoeve van zwakken en achterblijvers

Afrika is anders dan Azië: “handicaps”

Groei en verdeling

• Productiviteitsverbetering in de landbouw vereist meer dan algemene kunstmest door “oude bodems”– link met steden nodig voor aanschaf juiste “mix”

• Groei in stad vraagt grondstoffen, voedsel– Link met steden verspreidt groei

• Mogelijkheden voor biobrandstoffen:

JatrophaJatropha?

Groei en verdeling (2)

• Industrie ontwikkelt zich niet verspreid over het platteland– “industrieterreinen” natuurlijke manier van

organisatie– Diensten wel lokaal, maar ook daar minimum aan

bevolking en infrastructuur vereist

• Migratie onvermijdelijk– Scholing ter voorbereiding op baan in de stad– Druk op voorzieningen in steden– Potentiële bron van (etnische) conflicten

Groei en verdeling (3)

• Verspreiding van groei (migratie, remittances, ketens) vermindert kwetsbaarheid rurale armen

• Maar: armsten mogen niet worden vergeten– Vangnetten en noodhulp cruciaal voor overleven– Erkenning lokale instituties als primaire hoeders van

voedselzekerheid– Pas op met buitenlandse ingrepen die gezag van

lokale overheden ondermijden!

We feed the World

1. Door ethisch winkelen kun je veel veranderen– De getoonde filmbeelden liegen niet – Ze zijn echter niet aan de boze buitenwereld te

wijten– Als wij als consument bereid zijn de prijs te betalen,

dan kan het diervriendelijk, milieubewust en met goede arbeidsomstandigheden

– En passen handel, voedselverwerkende multinationals en landbouw zich wel aan

We feed the world (2)

2. Maar oplossing van honger- en armoedevraagstuk wordt ook daar niet mee bereikt– Deze hangt in eerste plaats af van overheid en

bedrijfsleven in de landen zelf– China, India e.a. bieden hoop, ook voor Afrika

© SOW-VU

“Asian Drama” (Drama van Azië)

30 jaar geleden… … en nu