Waterschaphet

SPECIALE EDITIE September 2012

Waterschappen houden Nederland boven peil

T i j d s c h r i f t v o o r w a t e r s c h a p p e n e n w a t e r b e h e e r

INHOUD

Voorwoord Peter Glas 3

Waterveiligheid: meer bytes, minder beton 4

Waterkwaliteit: natuurlijk schoon water 6

Waterkwantiteit: niet te droog en niet te nat 8

Waterinnovatie: de innovatieve kracht van waterschappen 10

Waterinnovatie: proeftuin voor een topsector 12

Column Tracy Metz 13

Waterbestuur: doelmatig en dicht bij de burger 14

Feiten & cijfers 16

Colofon

Deze speciale uitgave van Het Waterschap

kwam tot stand onder redactie van

de Unie van Waterschappen.

www.uvw.nl

Eindredactie: Bert Nijveld

Uitgever: Sdu Uitgevers, Den Haag

Vormgeving: SD-Communicatie, Rotterdam

2

Het

Wat

ersc

hap

SPEC

IALE

ED

ITIE

S

epte

mbe

r 201

2

De Balgstuw bij Kampen kent zijn gelijke niet in de wereld (foto Freddy Schinkel).

VOORWOORD

Droge voeten en schoon waterDe beste stuurlui staan aan wal! Letterlijk genomen geldt dat voor alle waterschappers: dijkwachten, watermanagers, gemaalmachinisten, waterzuive-ringstechnologen, laboranten, bestuurders en noem maar op. Zij werken in onze delta vaak onder zeeni-veau, maar toch altijd met droge voeten, aan niets minder dan onze veiligheid, aan de kwaliteit en de beschikbaarheid van het water dat ons omringt.

Onze landsbestuurders en volksvertegenwoordigers hebben een bredere opdracht. Zij moeten allerlei, soms conflicterende belangen tegen elkaar afwegen en op basis daarvan besluiten nemen. Nederland kan in september opnieuw kiezen welke stuurlui ons in Den Haag gaan vertegenwoordigen en dus ook welke koers wij gaan varen. Gaat het over bakboord, stuur-boord of recht door zee?

Wij als waterschappen hebben de taak te blijven hameren op dat ene belang: ervoor zorgen dat Nederland de veiligste delta ter wereld blijft. Waar dij-ken ons beschermen tegen overstromingen, waar schoon water door kanalen, meren en rivieren stroomt, waar afvalwater efficiënt wordt gezuiverd en waar de afvoer en aanvoer van voldoende water gere-geld is, zowel tijdens stortbuien als in periodes van droogte: niet te veel, maar ook niet te weinig. Dit vraagt om het maken van keuzes. Hoe hoog en breed bouwen we de dijken? Waarheen meanderen de beken en rivieren? Wie krijgt er water, en wanneer? Hoe vin-den we de balans tussen bloeiende landbouw en natuur? Waterschappen zorgen bij dit alles voor

maatwerk. Hoe draagt het waterbeheer bij aan planet, people en profit?

Al sinds de vroege middeleeuwen staat Nederland bekend als het land van de waterexperts. Terecht! Waterinnovaties vinden hun weg naar praktische toe-passingen en zijn een belangrijk exportproduct. Effectief en doelmatig waterbeheer, in slimme samen-werking met partners als Rijkswaterstaat, gemeenten, provincies, drinkwaterbedrijven, private partijen en kennisinstellingen. De waterschappen zijn hierbij de spreekwoordelijke spin in het web. De waterschappen zijn een functionele overheid. Wij weten van water. We steken de handen uit de mouwen en de laarzen in de sloot. Maar de keuzes, die zijn aan u. Aan de bewoners en gebruikers van ons waterland. Aan de kapiteins van het schip van Staat is het om met de burgers de koers te bepalen. Als het om water gaat adviseren de waterschappen u graag over wat er kan en hoe dat moet. Want de zorg voor water is veel-omvattend en het waterbeheer van de toekomst brengt veranderingen en nieuwe uitdagingen met zich mee. Daarom deze speciale editie van het tijd-schrift Het Waterschap. Wat doen de water-schappen en waarom? De feiten en de cijfers, maar ook de dilemma’s en keuzes; onze waterwensen. Ik wens u een behouden vaart.

Peter GlasVoorzitter Unie van Waterschappen

3

SPEC

IALE

ED

ITIE

S

epte

mbe

r 201

2H

et W

ater

scha

p

Meer bytes, minder beton

WateRVeIlIgHeID

Recent was het nog in de kranten te lezen: steeds meer mensen vestigen zich in toenemend risico-volle kustgebieden. Delta’s zijn economisch aantrekkelijk, maar mede door klimaatverandering ook meer en meer kwetsbaar. Hoewel 26 procent van ons land onder zeeniveau ligt en meer dan de helft van ons land is blootgesteld aan overstromingsrisico vanuit de zee of rivieren, leven wij in de veilig-ste delta ter wereld. Dat is niet vanzelfsprekend: het werk aan de delta is nooit af.

4

Het

Wat

ersc

hap

SPEC

IALE

ED

ITIE

S

epte

mbe

r 201

2

Ooit telde de oudste bestuurslaag van Neder-land 3500 waterschappen, in 2001 nog 57. Nu zijn dat er 25. Professionele, slagvaardige organisaties, verantwoordelijk voor water-

keringen en watergangen die achter elkaar gelegd zes keer de aarde omspannen! Een van de kerntaken is te zorgen voor droge voeten, voor niets minder dus dan onze veiligheid. De kosten die de water-schappen daar jaarlijks voor in rekening brengen bedragen 1,2 miljard euro. Veel geld, maar afgezet tegen ons bruto nationaal product slechts 0,2 pro-cent daarvan. Bij de overstromingsramp in New Orleans in 2005 waren honderden doden te betreu-ren en de directe economische schade telde op tot

100 miljard dollar. Die ene miljard is dus als een zeer zinvolle verzeke-ringspremie te beschouwen.

“De tijd dat veiligheid zich alleen maar liet vertalen in nog hogere en nog bredere dijken ligt achter ons”, aldus Jan Geluk, portefeuillehou-der waterveiligheid van de Unie van Waterschappen. “Meer bytes, minder beton is nu een van de stel-regels.” Door toepassing van inno-

vatieve technieken, remote sensing en krachtige voorspellende model-len is het mogelijk de kosten in de hand te houden. Bovendien levert het ontwikkelen van nieuwe tech-nieken ook weer veel geld op. Niet voor niets is water een van de top-sectoren en met een groeiende export goed voor onze kenniseco-nomie. Ook programma’s als Ruimte voor de Rivier, waarbij in geval van hoog water gebieden tij-

Feiten & cijfers

• Nederlandisdeveiligstedeltaterwereld.• 26procentvanonslandligtonderzeeniveau.• Tweederdevanonslandzouregelmatigvanuitzeeof

de rivieren overstromen als we geen goede dijken en duinen hadden.

• Inditgebiedwonen±12miljoenmensen,ligtmeerdan 2000 miljard euro geïnvesteerd vermogen en wordt ca. 80 procent van ons bruto binnenlands pro-duct verdiend.

• HetlaagstepuntvanNederlandligtop-6,76mNAP,gelegen in de gemeente Zuidplas.

• Nederlandtelt18.000kilometeraanwaterkeringen.• Circa65procentvandeprimairewaterkeringenen

circa 50 procent van de kunstwerken (zoals sluizen en afsluitbare doorgangen in een dijk) in de primaire keringen voldoen aan de wettelijke normen voor de veiligheid.

Regelmatig vinden hoogwateroefeningen plaats.

5

Het

Wat

ersc

hap

SPEC

IALE

ED

ITIE

S

epte

mbe

r 201

2

delijk en gecontroleerd mogen overstromen, dragen bij aan onze veiligheid. Het is de taak van de waterschap-pen de focus op veiligheid te behouden. Geen concurrentie met onderwerpen die ook belangrijk gevonden worden (en dat ook zijn). Niet de afweging of eerst die zwak-ke schakel in onze verdedigingsli-

nie tegen het water aangepakt moet worden of toch maar eerst die weg verbreed. Daarom is het goed dat de waterschappen hun eigen belasting heffen en zelf beslissen over de besteding daarvan. Natuurlijk altijd met de opdracht dat efficiënt, effectief en verant-woord te doen. Die missie is ons al vele eeuwen lang op het lijf geschreven.

WateRVeIlIgHeID

Het Deltaprogramma

Het Deltaprogramma staat voor een veilig én aantrekke-lijk Nederland, nu maar ook in de toekomst. Het Deltaprogramma moet ervoor zorgen dat de huidige en volgende generaties beschermd zijn tegen overstromin-gen en dat we de komende eeuw beschikken over genoeg zoet water. Het Deltaprogramma is noodzake-lijk om een veilig vestigings- en investeringsklimaat te garanderen. Het is niet alleen een voorwaarde voor onze economie, maar biedt ook de kans om internationaal onze vleugels uit te slaan. Onze water- en deltatechnolo-gie zijn wereldwijd bekend. Bovendien willen we ook een aantrekkelijk land zijn, waar het prettig wonen, werken en recreëren is. De maatregelen die hiervoor nodig zijn, worden voorbe-reid en uitgewerkt in het Deltaprogramma. Dat is een nationaal programma waarin rijksoverheid, provincies, gemeenten en waterschappen samenwerken met maat-schappelijke organisaties, bedrijfsleven en kennisinsti-tuten, onder regie van de regeringscommissaris voor het Deltaprogramma (de Deltacommissaris, Wim Kuijken). Jaarlijks wordt op Prinsjesdag het Deltaprogramma voor het komende jaar aan de Tweede Kamer aangeboden.

Vijf deltabeslissingen staan centraal:Waterveiligheid: nieuwe veiligheidsnormen voor de dij-ken en gebiedsgerichte strategieën om de veiligheids-opgave aan te pakken;zoetwaterstrategie: de manier waarop we onze zoetwater-voorziening duurzaam en economisch doelmatig inrichten;peilbeheer IJsselmeergebied: zowel voor de veiligheidsop-gave als voor de rol van het IJsselmeer in de landelijke zoetwaterstrategie;Rijn-Maasdelta: bescherming van het essentiële over-gangsgebied in onze delta waar rivier en zee samenko-men, inclusief oplossingen voor de zoetwatervoorzie-ning;ruimtelijke adaptatie: de manier waarop steden en dor-pen in ruimtelijke ontwikkelingen met water rekening moeten en kunnen houden.

Hoogwaterbescherming

Maatregelen om onze dijken op orde te houden zijn opgenomen in verschillende programma’s: het Hoogwaterbeschermingsprogramma HWBP2 en het nieuwe Hoogwaterbeschermingsprogramma n-HWBP, Ruimte voor de Rivier, de Maaswerken en de zandsuppleties voor de kustlijn. De veiligheid van een dijk wordt getoetst op basis van normen. Uit de huidige toetsing blijkt dat van de circa 3.500 km primaire waterkering ongeveer 1.225 km niet voldoet. Ongeveer 475 km wordt aangepakt binnen het huidige HWBP2, dat loopt tot circa 2017. Voor het merendeel, ongeveer 745 km, beginnen we nu met de voorbereiding van de uitvoe-ring in het n-HWBP dat in 2014 start.

In de huidige Waterwet is het begrip 'overschrijdingskans' opgenomen als norm voor de bescherming tegen overstromingen: de kans van optreden van de maxi-male waterstand die een dijk(vak) veilig moeten kunnen keren. Waterschappen bepleiten een meer risicogerichte benadering. Niet alleen het overstromingsrisico wordt vastgesteld, maar ook de effecten van zo’n overstroming. Daarmee kan directer geïnvesteerd worden in de plekken waar de effecten het grootst zijn. Het project Veiligheid Nederland in Kaart (VNK2) analyseert de huidige overstromings-risico’s in Nederland. Met een innovatieve methode koppelt het overstromings-kansen aan de overstromingsgevolgen, uitgedrukt in economische schade en aan-tallen slachtoffers. Hiermee kunnen overheden gericht maatregelen treffen om Nederland kostenefficiënt te beschermen tegen overstromingen.

Dijkwachten in opleiding.

6

Het

Wat

ersc

hap

SPEC

IALE

ED

ITIE

S

epte

mbe

r 201

2

Nederland gaat voorop bij het ontwikkelen van nieuwe zuiveringstechnieken. De samenwerking tussen waterschappen, ken-nisinstellingen en bedrijfsleven heeft geleid

tot belangrijke innovaties. Zo kunnen waterzuiverings-installaties compacter gebouwd worden waardoor ze minder beslag leggen op de schaarse ruimte. Ze halen meer afvalstoffen uit het afvalwater die bovendien weer als grondstof gebruikt worden. Een veelbelovende ontwikkeling is het winnen van energie uit afvalwater. Zuiveringsinstallaties worden energiefabrieken.

OppervlaktewaterHet water dat uiteindelijk na zuivering op het opper-vlaktewater wordt geloosd voldoet aan de hoogst

haalbare normen. Dat moet ook als we streven naar schoon water voor onder meer natuur en recreatie, bovendien legt de Europese Kaderrichtlijn Water de lat hoog. Door water- en oeverbeheer dragen

de waterschappen bij aan gezond water en het herstel van biodiversi-teit in ons land. Oorspronkelijke soorten keren steeds meer terug in beken, rivieren, sloten, plassen en stadswateren. De waterkwaliteit

Natuurlijk schoon water Waterschappen zijn verantwoordelijk voor het zuiveren van afvalwater en voor de kwaliteit van het oppervlaktewater. Daar komt veel bij kijken: vol-doen aan de Europese normen voor de Kaderrichtlijn Water, water voor industrie, drinkwatervoorziening en landbouw, terugdringen van land-bouwemissies, ruimte voor recreatie, visvriendelijke gemalen. De uitdaging blijft om te zorgen voor een mooi, schoon waterland met voldoende zoet water van goede kwaliteit.

WateRkWalIteIt

Feiten & cijfers

• Dewaterschappenzuiverenjaarlijks2miljardm3 afvalwater van huishoudens en bedrijven.

• Dewaterschappenbeheren350afvalwaterzuiverings-installaties.

• 40tot60procentvandemeetlocatiesinhetlandelijkgebied voldoet nog niet aan de door de waterschappen gehanteerde waterkwaliteitsnormen voor meststoffen. Voor stikstof en fosfor is dat 45 tot 60 procent.

• Opruim50procentvandemeetlocatieswordengewasbeschermingsmiddelen aangetroffen in een zodanig hoge concentratie dat de waterkwaliteitsnor-men worden overschreden. De laatste jaren is geen verbetering meer waarneembaar.

• 91procentvandevoordewaterschappengetoetstezwemwaterlocaties voldoet aan de richtlijnen.

Watermonsters nemen.

Veldwerkers monitoren de natuurontwikkeling in en rond het water.

7

Het

Wat

ersc

hap

SPEC

IALE

ED

ITIE

S

epte

mbe

r 201

2

WateRkWalIteIt

wordt ook bewaakt door een uitge-kiend vergunningenstelsel dat de waterschappen hanteren.Een belangrijk speerpunt blijft het gevoerde mestbeleid. Het terug-dringen van meststoffen als stik-stof en fosfor blijft een moeilijke opgave. Ook gewasbeschermings-middelen komen nog in te hoge concentraties voor. “Een verdere verbetering van de waterkwaliteit in de regionale wateren is dringend nodig en dit vergt een nieuwe aan-pak,” aldus Gert Verwolf, bestuurs-lid van de Unie van Waterschappen. “Als verdere verbe-

teringen uitblijven, dreigen we de waterkwaliteitsdoelen van de Kaderrichtlijn Water niet te halen en kan Nederland zelfs in gebreke worden gesteld door de Europese Commissie. Dit kan weer een nega-tief effect hebben op het imago van onze landbouwsector en watersec-tor in binnen- en buitenland en op de topsectoren landbouw en water. Reden genoeg om samen met alle betrokken partijen - het Rijk, de agrarische sector, drinkwaterbe-drijven, provincies en milieu- en natuurorganisaties - de handen ineen te slaan.”

Natuurbeheer

Door water- en oeverbeheer dragen de waterschappen bij aan gezond water en het herstel van biodiversiteit in ons land. Met succes! Oorspronkelijke dier- en planten-soorten en insecten keren steeds meer terug in beken, rivieren, sloten, plassen en stadswateren. Bij de inrich-ting van natuurvriendelijke oevers creëren waterschap-pen een natuurlijke overgang van nat naar droog. In gebieden waar natuurvriendelijk onderhoud wordt toe-gepast, wordt bij het maaien rekening gehouden met de aanwezige flora en fauna. De wijze waarop het onder-houd van de watergangen plaatsvindt, is voor deze planten en dieren letterlijk van levensbelang. Veel aandacht is er ook voor vismigratie. Bij talloze stu-wen en gemalen zijn vispassages gerealiseerd. In samenwerking met het Rijk en de innovatieve kracht van het bedrijfsleven werken waterschappen aan vis-vriendelijke gemalen. De waterschappen volgen de Gedragscode Flora- en Faunawet.

Kaderrichtlijn Water

De Kaderrichtlijn Water is een Europese richtlijn die voorschrijft dat de waterkwa-liteit van de Europese wateren vanaf 2015 aan bepaalde eisen moet voldoen. Doel is de duurzame bescherming van ecosystemen en watervoorraden. Daarbij gaat het zowel om oppervlaktewater als grondwater. De eerste stap was het indienen van stroomgebiedbeheersplannen. Momenteel wordt gewerkt aan het uitvoeren daar-van. Veel Europese landen hebben moeite de gestelde doelen te behalen. Nederland ligt redelijk op koers met het nemen van maatregelen. De waterschappen hebben een vertegenwoordiging in Brussel om bij het Europees Parlement en de Europese Comissie de Nederlandse waterbelangen over het voet-licht te brengen.

Gemeenten en waterschappen leveren meer voor minder in de afvalwaterketen

Samenwerken in de afvalwaterketen is een belangrijk middel om de doelen van het Bestuursakkoord Water (zie pagina 15) te realiseren: kosten besparen, kwaliteit verbeteren (innovatie) en kwetsbaarheid verminderen. Zonder maatregelen stijgen de kosten van het beheer van het afvalwater fors. Voor de riolering en de zuive-ring bedraagt de stijging van de jaarlijkse kosten circa 400 miljoen euro tot 2020. Doelmatigheid wordt bereikt door gezamenlijke investeringen en operationele taken op grotere schaal te organiseren. Van samen aanbeste-den tot het inrichten van een gezamenlijke telemetri-sche hoofdpost. Het doel is een besparing van 380 mil-joen euro. Drinkwaterbedrijven leveren daarbij een besparing van 70 miljoen euro in de waterketen.

Natuurvriendelijke oevers dragen bij aan schoon water en biodiversiteit.

Bij veel stuwen worden vistrappen en andersoortige passages aangelegd.

8

Het

Wat

ersc

hap

SPEC

IALE

ED

ITIE

S

epte

mbe

r 201

2

Nederland, waterland. Het in goede banen leiden van alle waterstromen is de waterschappen toever-

trouwd. Het beperken van water-overlast krijgt doorgaans de meeste aandacht. Volgens de trits vasthou-den- bergen- afvoeren leveren ook de heftigste stortbuien meestal geen problemen op. Een stedelijke omge-ving is, door de overwegend verhar-de oppervlakte, kwetsbaar.Het stedelijk waterbeheer wordt in nauwe samenwerking met gemeen-ten uitgevoerd. Zo worden water-bergingsgebieden ingericht en

wordt bij ruimtelijke inrichting rekening gehouden met voldoende ruimte in de stad om overlast bij heftige buien te voorkomen.

Zoet waterDe landbouwsector, natuurbeheer-ders en waterbeheerders hebben groot belang bij de beschikbaarheid van zoet water. De wensen met betrekking tot het grondwaterpeil van de landbouw conflicteren vaak met natuurbelangen. De water-schappen leveren daarom maatwerk in de waterhuishouding waarbij zowel natuurgebieden als land-bouwgebieden kunnen floreren.

Extra punt van zorg is verzilting. Zeker in tijden van een lage rivier-waterstand als zout water vanuit zee landinwaarts binnendringt. Gerard Doornbos, vertegenwoordiger van de Unie van Waterschappen in het deelprogramma Zoetwater van het Deltaprogramma: “In West-Nederland is genoeg water, maar verzilting bedreigt de kwaliteit. Dat geeft problemen in de tuinbouw, maar ook in de industrie, die pro-ces- en koelwater gebruikt. Tegelijk hebben we te maken met histori-sche steden op palen. Je kunt dus niet te veel fluctueren met het waterpeil, want dat beschadigt de funderingen.”

Niet te droog en niet te nat Waterschappen beheren de waterpeilen in steden en landbouw- en natuurgebieden, zodat alle bewoners en gebruikers niet te veel maar ook niet te weinig water hebben. Ook bij de ruimtelijke inrichting speelt water daarom een niet te onderschatten rol.

WateRkWaNtIteIt

Feiten & cijfers

• Dewaterschappenbeheren225.000kilometeraanwatergangen (sloten, beken, kanalen, rivieren): zes keer de wereld rond.

• Bijna99procentvanNederlandvoldoetaandenor-men voor het voorkomen van onaanvaardbare water-overlast. De waterschappen werken aan het verder voorkomen van wateroverlast.

• Peilbeheerismaatwerkomdeverschillendegebruiks-functies (natuur, landbouw, stedenbouw enzovoort) tegemoet te komen. Ter illustratie: bij het hoogheem-raadschap van Rijnland alleen al zijn er zo’n 500 ver-schillende ‘streefpeilen’ in 170 polders.

Wateroverlast in de stedelijke omgeving.

Ook agrariërs hebben grote belangen bij de beschikbaarheid van zoet water.

9

Het

Wat

ersc

hap

SPEC

IALE

ED

ITIE

S

epte

mbe

r 201

2

WateRkWaNtIteIt

DroogteIn 2011 kampte ons land met een langdurige droogteperiode. Veel deskundigen verwachten dat dit soort omstandigheden vaker zullen gaan optreden. In het westen van ons land zorgt dat voor verzilting. Op de hoge zandgron-den, waar weinig of geen aanvoer van elders mogelijk is, ben je afhankelijk van regen. Als die lang-durig uitblijft, krijg je daar serieu-ze problemen in de natuur, land-bouw en leefomgeving. De water-schappen houden zich intensief bezig met dit vraagstuk en zijn het project Deltaplan Hoge Zandgronden gestart.

Wateroverlast “Er doen zich dus steeds meer weersextremen voor,” stelt Stefan Kuks, bestuurslid van de Unie van Waterschappen, vast. “Zwaardere buien kunnen wateroverlast ople-veren, waarop de beken, sloten grachten en kanalen moeten wor-

den aangepast. In het Nationaal Bestuursakkoord Water is volgens het principe vasthouden-bergen-afvoeren een programma van aanpassingswerken opgezet. Er is een normeringsysteem vastgesteld om de watersystemen up-to-date te houden. In 2015 willen de waterschappen de systemen op orde heb-ben, al zal er door verandering van omstandigheden nooit sprake van zijn dat dit werk af is.”

Natter en droger

Nederland wordt natter én droger. De zeespiegel stijgt en het watervolume dat via de grote rivieren ons land binnenstroomt, neemt toe. De regenperiodes worden korter en heviger, waar-door wij steeds meer regenwater in een beperkte tijd moeten afvoeren. Tegelijkertijd duren de periodes van droogte steeds langer. Hierdoor moeten wij meer opslag van zoetwater tot onze beschikking hebben, zodat huishoudens, boeren en bedrijven niet te maken krijgen met een watertekort.

Water en ruimte

Water speelt een prominente rol in de ruimtelijke ordening. Inpoldering en water-veiligheid stonden altijd voorop. Inmiddels is het roer om, in plaats van water in te snoeren, wordt er nu juist ruimte over gelaten, bijvoorbeeld voor tijdelijke opvang. Het programma Ruimte voor de Rivier versterkt niet alleen de dijken maar creëert ook ruimte voor een teveel aan rivierwater door onder meer dijken te verleggen en land te ontpolderen en aan het water terug te geven. Bij gebiedsprocessen praten waterschappen van meet af aan mee over de invullingvan de ruimte. Water heeft immers vaak een sturende rol, vinden de waterschap-pen. Zo worden kostbare reparaties achteraf voorkomen. Door tijdige samenwer-king tussen waterschap en de ruimtelijke ordening ontstaat oog voor elkaars belang en komen integrale oplossingen tot stand. Het slim combineren van func-ties levert betere ruimtelijke kwaliteit op, vaak tegen lagere kosten.

De aanleg van bergboezems helpt wateroverlast te voorkomen.

10

Het

Wat

ersc

hap

SPEC

IALE

ED

ITIE

S

epte

mbe

r 201

2

Nereda

De dijkgraaf en Douwe Jan Tilkema van Waterschap Veluwe leggen het Nereda-principe uit

aan de Prins van Oranje (foto Benno Wonink).

Nereda is een nieuwe, revolutionaire zuiveringstechnologie voor rioolwaterzuiveringsinstallaties. Zuurstofminnende bacteriën die in compacte korrels groeien, zuiveren het afvalwater. Chemicaliën- en energieverbruik zijn significant kleiner en dat geldt ook voor het bouwoppervlak. De kosten van waterzuivering dalen sterk. Deze techniek kwam tot stand door een publiek-private samen-werking tussen de Stichting Toegepast Onderzoek Waterbeheer (STOWA), advies- en ingenieursbureau DHV en zes waterschap-pen. Waterschap Vallei en Veluwe opende in Epe, in aanwezigheid van prins Willem-Alexander, de eerste afvalwaterzuiveringsinstal-latie die volledig met Nereda-technologie gaat zuiveren. Volgend jaar volgen er meer. Vanuit de hele wereld bestaat belangstelling voor deze technologie.

3DiMet 3Di Waterbeheer kunnen overstromings-simulaties meer dan duizend maal sneller en tienmaal nauwkeuriger worden gegenereerd dan met bestaande technie-ken. Deze verbeterde snelheid is essentieel voor het verkrijgen van informatie tijdens noodsituaties. Bovendien levert het direct inzicht in de effecten van plannen en maatregelen op het gebied van waterveiligheid. Het is daarmee ook een welkom instrument bij gebiedsontwikkeling en waterbeheer.

Vooroevers Langs de Friese kust vinden drie experimenten plaats met ecody-namische kustontwikkeling. Met natuurlijke, door de wind gestuurde aanzanding wordt de oever versterkt. Deze techniek is als golfremmer eveneens een integraal deel van de toekomstige kustversterking. Op grote en kleine schaal worden vergelijkbare proeven gedaan voor de kust van Zuid-Holland, in de Brabantse Overdiepse polder en in Zeeland.

Peilbeheer en dijkbewaking vanuit de ruimte

Diverse waterschappen maken gebruik van satellieten bij het bepalen van het actuele grondwaterpeil. Samen met andere infor-matiebronnen ontstaat een hightech-sturingssysteem voor een effectief waterbeheer. Waterbeheer kan daardoor beter en goedko-per plaatsvinden. Voor de landbouwsector kan dit een grotere gewasopbrengst betekenen.

WateRINNOVatIe

De innovatieve kracht van waterschappen

11

Het

Wat

ersc

hap

SPEC

IALE

ED

ITIE

S

epte

mbe

r 201

2

WaterhouderijZoet water wordt een schaars goed. Gebiedseigen, onafhankelijke zoetwatervoorziening, en water van goede kwaliteit wordt in heel Nederland van levensbelang.

Een omslag in het omgaan met water en ruimte is nodig. Waterhouderij is een antwoord. Het verbindt de watergebruikers met elkaar. Zo hebben agrariërs en andere grondeigenaren te maken met pieken en dalen in neerslag. Regent het langdurig, dan bergen zij het overtollige water dat vervolgens in tijden van droog-te gebuikt kan worden. Het mes snijdt aan twee kanten omdat ook wateroverlast aangepakt wordt.

Grondstoffenfabriek

Uit afvalwater kan niet alleen energie worden opgewekt, het bevat bovendien steeds schaarser wordende grondstoffen als stikstof, kalium en fosfaat. Ook hier snijdt het mes aan twee kanten. Verbeterde zuiveringstechnieken winnen deze stoffen uit het water die vervolgens als grondstof voor bijvoorbeeld bio-ethanol of bioplastics dienen.De grondstoffenfabriek is een samenwerking van álle waterschap-pen om afvalwater en andere biomassastromen te benutten. Zie ook www.grondstoffenfabriek.nl.

EnergiefabriekZuiveringsinstallaties voor afvalwater kunnen steeds meer in hun eigen ener-giegebruik voorzien. Sterker: ze leve-ren ook groene energie aan het net! Diverse installaties werken al op deze manier. Zuiveringsinstallaties voor afvalwater worden daarnaast dus ener-giefabriek. Als producent van groene energie leveren de waterschappen een bijdrage aan het beperken van de CO2-uitstoot. Zie ook www.energiefabriek.com.

IJkdijkTussen 2007 en 2010 deed Stichting IJkdijk baanbrekende experimenten op het gebied van dijkmonitoring met behulp van sensortechnologie. Vanuit de hele wereld bestaat inte-resse. De vervolgfase van het pro-gramma gaat nu van start met het testen van sensorsystemen op hun voorspellende kracht: kunnen zij van tevoren het bezwijken van een proefdijk voorspellen en kunnen zij dit voor een echte dijk voorkomen?

Pharmafilter Pharmafilter is een innovatief systeem voor de afvalwerking en zuivering van afvalwater van zorginstellingen. Het systeem zui-vert het afvalwater van medicijnresten. Het ziekenhuis gebruikt bij de verzorging van patiënten zo veel mogelijk biologisch afbreekbare plastics, die met het organisch materiaal in het afval-water in een vergistinginstallatie worden omgezet in biogas en energie.

WateRINNOVatIe

De innovatieve kracht van waterschappen

Nederlanders staan erom bekend veel verstand te hebben van watermanage-ment. "Wij hebben op dat

gebied een naam hoog te houden", benadrukt Stefan Kuks, portefeuille-houder innovatie bij de Unie van Waterschappen. "Waterschappen dragen daar een flinke steen aan bij. Niet alleen door zelf veel geld en aan-dacht te investeren in het bedenken en toepassen van nieuwe en duurza-me oplossingen, maar ook door te fungeren als de ideale proeftuin voor onze ingenieursbureaus. Samenwerking met de private sector heeft al tot veel moois geleid. Allerlei nieuwe technieken op het gebied van zuivering, veiligheid en waterbouw vinden hun weg naar de markt." Waterschapen fungeren daarbij vaak als launching customer en onder-steunen de exportactiviteiten van de watersector.

Kennis, kunde, kassaWater behoort tot een van de top-

sectoren in het Topsectorenbeleid. Nederland focust op kansrijke sec-toren die bijdragen aan onze ken-niseconomie en die de concurren-tiepositie van ons land verstevigen. “Het gaat om het stimuleren van de trits ‘kennis, kunde en kassa’. Om de samenwerking in deze keten te stimuleren en er focus in aan te brengen", zegt Jan Bout die bijna een jaar fungeerde als trekker en kwartiermaker van de Topsector Water. Potentiële buitenlandse kopers willen wel graag eerst zien of een innovatie ook echt werkt. De waterschappen zijn wat dat betreft de ideale proeftuin. Bout: “Bij waterschappen zit veel kennis die bedrijven kunnen gebruiken. Als we met elkaar op de ouderwetse wijze blijven werken, dan prijzen we onszelf uit de wereldmarkt. Maar als we al samenwerkend de keten van ‘kennis naar kassa’ kun-nen optimaliseren dan is er voor alle betrokkenen nog een wereld te winnen.”

12

Het

Wat

ersc

hap

SPEC

IALE

ED

ITIE

S

epte

mbe

r 201

2

WateRINNOVatIe

Feiten & cijfers

• Jaarlijksinvesterendewaterschappenruim 1 miljard euro in waterwerken.• Hiervanwordthetovergrotedeeldoor

Nederlandse bedrijven gerealiseerd.• 5tot10procentvanhettotaleinvesteringsbudget

van waterschappen wordt besteed aan innovatie, van schets tot implementatie.

• Nederlandiseenproeftuinvooreenvanonzeallerbelangrijkste exportproducten: waterbouw. Waterschappen bieden die proeftuin aan kennis-instellingen en het bedrijfsleven. Zo komen kans-rijke exportproducten tot ontwikkeling.

• Waterschappenhebbenalsdoelomin2020min-stens 40 procent van het eigen energiegebruik zelf duurzaam op te wekken en 30 procent energiezui-niger werken.

• Opditmomentproducerendewaterschappenbijhet zuiveren van afvalwater een hoeveelheid groe-ne energie die gelijk staat aan het aardgasverbruik van 57.000 huishoudens (gelijk aan het aantal huishoudens in Zwolle).

• Inpotentiekunnendewaterschappendegrootstegroene energieleverancier van ons land worden. De potentie van energielevering (elektriciteit) is tweemaal het huidige energieverbruik van de zui-veringen.

• Totalebiogasproductiein2011doorNederlandsewaterschappen: 102 miljoen m3. Verwachte biogas-productie in 2020 door Nederlandse waterschap-pen: 123 miljoen m3.

• DelaatsteRijksmonitorover2010voorduurzaaminkopen laat voor de waterschappen een gunstig beeld zien: maar liefst 80 procent van alle inkopen is duurzaam.

De waterschappen staan constant voor de uitdaging het waterbeheer in Nederland steeds beter en betaalbaar te organiseren. Daarom besteden zij veel aandacht aan slimmere en duurzamere oplossingen voor bestaande problemen.

Waterschappen: proeftuin voor een topsector

Illus

trat

ie: M

oniq

ue v

an E

velin

gen

SPEC

IALE

ED

ITIE

S

epte

mbe

r 201

2

Met opgeheven zwaard

cOlUmN

‘Welvaart maakt blind’ was de kop boven een artikel dat NRC-redacteur Stephane Alonso schreef bij zijn terugkeer uit Warschau, waar hij acht jaar corres-pondent was geweest. “Nederland is een geweldig land”, schreef hij, “zo geweldig dat niemand het meer ziet.” Wat goed gaat, wordt niet opgemerkt, niet gewaardeerd. “Sterker nog: wat werkt kan ook zo weer kapot. Als de dijken het houden bij hoog water, klinkt de roep om de waterschappen maar af te schaffen. Er is immers niemand verdronken. Maar is dat niet juist dankzij die waterschappen?”

Volgens de overlevering zijn de waterschappen de bakermat van de Nederlandse democratie, of op z’n minst van de consensuscultuur: de mensen móésten samenwerken om het water te bedwingen en te ver-delen. Moet dat per se door waterschappen gebeu-ren? Niet noodzakelijk. Dat werk moet vooral gedaan worden, en liefst zo efficiënt en voordelig mogelijk. In de zucht naar bezuiniging en deregule-ring heette het eind vorig jaar dat de provincies dat wel konden overnemen. Dat zou een bestuurslaag én 500 miljoen per jaar schelen. Ik geloof er niks van. Dat werk moet sowieso gedaan worden, of die mensen nu bij een waterschap of een provincie werken. Bovendien zijn het water en de dijken taak nummer één voor de waterschappen en taak nummer zoveel voor de provincies. Dijkonderhoud lijkt me nou iets wat zich in tijden van budgettaire krapte maar al te gauw wordt ‘getemporiseerd’.Dat moeten we niet willen, want de dijken staan er al niet goed genoeg voor – althans volgens de hoge Nederlandse normen. Afgelopen december meldde staatssecretaris Atsma aan de Tweede Kamer dat één derde van de dijken, met name in het rivierenge-bied, niet aan die veiligheidsnormen voldoet. Ben ik de enige die dat schokkend vond? Het rivie-rengebied, daar zijn midden jaren negentig toch 250.000 mensen geëvacueerd omdat de dijken pap waren geworden? Eén derde van de dijken! Wie heeft zitten slapen, de waterschappen of de nationale overheid? Als ik dijkgraaf was, dan vond ik een dergelijke statistiek hoe dan ook een smet op mijn blazoen. Dan toog ik met getrokken zwaard naar de Ridderzaal om te eisen dat onmiddellijk het geld en de mankracht op tafel kwamen om aan deze misstand een einde te maken.

Waarom zijn de waterschappen zo onzichtbaar? Bij de laatste verkiezingen was de opkomst een belab-berde 24 procent. Geen wonder: niemand heeft ooit van die mensen gehoord, laat staan dat we hen op hun vakinhoudelijke expertise kunnen beoordelen. Het waterschap heft belasting, maar wat wij als bur-ger daarvoor krijgen, dat zien we niet en weten we niet – het is immers vanzelfsprekend. Geen wonder dat het idee om ze af te schaffen steeds weer de kop op steekt. Laten we daarmee ophouden. In ruil daar-voor gaan de waterschappen ervoor zorgen dat de dijken wel aan de normen voldoen die we er zelf voor hebben bedacht, en ons ook in geur en kleur vertellen hoe ze dan doen. Al is het maar uit eigen-belang.

Polen, schrijft Stephane Alonso, bouwt ijverig aan de toekomst met het herstellen van historische schade. “Ondertussen is Nederland bezig met het tegenovergestelde, met het afbreken van historisch kapitaal.” Laat het niet gebeuren. Pak je zwaard.

Tracy Metz

Tracy Metz is auteur en journalist voor onder andere NRC Handelsblad. Dit jaar verscheen van haar hand (samen met kunsthistorica Maartje van den Heuvel): ‘Zoet&Zout: Water en de Nederlanders’, uitg. nai010.

13

Het

Wat

ersc

hap

Doelmatig en dicht bij de burgerWateRbestUUR

Waterschappen zijn overheden. Qua structuur lijkt het waterschap op de gemeente. Ze heffen hun eigen belasting en kiezen hun eigen bestuur.

14

Het

Wat

ersc

hap

SPEC

IALE

ED

ITIE

S

epte

mbe

r 201

2

een dagelijks bestuur (het ‘college’) met (hoog)heemraden (‘wethou-ders’). De dijkgraaf of watergraaf (‘burgemeester’) is voorzitter van het algemeen en het dagelijks bestuur. In waterschappen zonder dijken wordt de voorzitter ‘watergraaf ’ genoemd.

Naast de inwoners zijn in elk water-schapsbestuur de bedrijfs-, agrari-sche en natuurbelangen vertegen-woordigd via zogenaamde geborgde zetels, respectievelijk voor de catego-rieën bedrijfsgebouwd, onbebouwd

en natuur. De bestuurders van deze categorieën worden benoemd door respectievelijk de Kamer van Koophandels, LTO en het Bosschap. De kieslijsten voor inwoners worden opgesteld door partijen; zowel de landelijke politieke partijen als speci-aal opgerichte waterschapspartijen.

VerkiezingenDe Unie van Waterschappen is voor het behoud van directe verkiezingen voor de waterschappen. "Inwoners moeten invloed kunnen hebben op de strategische keuzes die worden gemaakt in hun waterschap", aldus Huub Hieltjes, bestuurslid van de Unie van Waterschappen. "Het zijn immers de inwoners die betalen. De invloed van water in ons land neemt alleen maar toe, de waarde van een directe relatie met de burger is daar-om niet te onderschatten." De Unie van Waterschappen organiseert namens alle waterschappen verkie-zingen voor de categorie ingezete-nen in de waterschapsbesturen. De volgende waterschapsverkiezingen zouden in november 2012 moeten plaatsvinden. Op 6 juli 2012 is er door de Tweede Kamer gestemd over wijzigingen van de Water-schapswet. Het wetsvoorstel, dat met alle recente nota's van wijziging uitsluitend uitstel van de verkiezin-gen naar 2014 regelt, is aangenomen.

Waterschappen behoren tot de oudste instituties van het Nederlandse staatsbe-stel. Het eerste officiële waterschap werd in 1255 ingesteld door graaf Willem

II van Holland. In de 13e eeuw zijn boeren en grondbe-zitters in het lage deel van Nederland gaan samenwer-ken om het water de baas te worden. Er kwamen kades en dijken, en molens en gemalen om het water achter de dijk te krijgen en te houden. De projecten werden steeds groter en ingrijpender. Er werd steeds meer samengewerkt. Rond 1850 waren er nog 3.500 water-schappen in ons land. Ze waakten vooral over onze vei-ligheid. Nu zijn het er nog maar 25.Tegenwoordig komt bij goed en modern waterbeheer heel wat meer kijken dan dijken en molens bouwen. Beveiliging tegen overstromingen, nauwkeurig peilbe-heer, inrichting van watergangen, doorspoelen en bag-geren van stadsgrachten, zuivering van afvalwater: het waterschap zorgt ervoor. Enkele waterschappen behe-ren ook wegen en vaarwegen. Sommige waterschappen worden hoogheemraad-schappen genoemd. Dit zijn in het algemeen de waterschappen die vanouds het kustbeheer in het takenpakket hebben. Voor drinkwater zorgen de drinkwaterbedrijven.

GovernanceQua structuur lijkt het waterschap op de gemeente. Het heeft een algemeen bestuur (de ‘gemeenteraad’) en

Waterschappen staan dicht bij de burger.

Feiten & cijfers• 25waterschappen.• 25doordeKroonbenoemdevoorzitters(dijk-of watergraven).• 684algemeenbestuursleden,waarvaner110ook(deel-

tijd) lid zijn van het dagelijks bestuur.• Bijdewaterschappenwerken11.000mensen.Ditis1

procent van het totaal aantal ambtenaren.• Debestuurskosten(verkiezingen,huisvesting,bezol-

diging) van de waterschappen bedragen 23 miljoen euro per jaar.

• In2008hebbenbijna3miljoenkiesgerechtigdeneenstem voor het waterschapsbestuur uitgebracht.

15

Het

Wat

ersc

hap

SPEC

IALE

ED

ITIE

S

epte

mbe

r 201

2

Als spin in het webHet waterschap is een functionele overheid: het heeft een afgebakende taak, namelijk de zorg voor de waterkering en de waterhuishouding, zonder te con-curreren met andere beleidsthema’s. Onder het waterschapsdak heeft veiligheid altijd de hoogste prioriteit. De waterschappen hebben veel kennis en ervaring in huis over alles wat met water te maken heeft. Ze werken intensief samen met andere over-heden en met maatschappelijke organisaties zoals landbouworganisaties, natuurbeheerders en werk-geversorganisaties. Waar is het veilig om te bouwen en waar eigenlijk niet? Is het wel verstandig en ren-dabel om de lage gebieden in Nederland als weide-gebied te blijven gebruiken? Is er in het bestem-mingsplan wel genoeg ruimte voor water? Een slimme afstemming tussen het gemeentelijke riole-ringsbeheer en de afvalzuiveringsinstallaties van de waterschappen bespaart miljoenen.

Doelmatig en dicht bij de burgerWateRbestUUR

Bestuursakkoord Water

Beter waterbeheer tegen een lagere prijs

Rijk, provincies, gemeenten, waterschappen en drinkwaterbedrijven hebben in het in 2011 gesloten Bestuursakkoord Water concrete afspraken gemaakt over een doelmatiger waterbeheer. Uitgangspunt is het beschermen van Nederland tegen overstromingen, een goede kwaliteit van water en de beschikbaarheid van vol-doende zoetwater. De samenwerkingspartners willen met minder kosten en min-der bestuurlijke drukte Nederland droog en veilig houden. Kenmerkend voor de nieuwe aanpak is een solide, simpel en sober waterbeheer. Dat betekent een struc-turele besparing oplopend tot 750 miljoen euro in 2020 en een beperkte stijging van de waterlasten voor burgers en bedrijven.

Het Bestuursakkoord Water vormt een stevige basis om Nederland nu en in de toekomst waterveilig te houden en zeker te zijn van voldoende schoon water. Waterveiligheid blijft topprioriteit. Grote inspanningen blijven nodig om te zor-gen voor voldoende zoet water van goede kwaliteit en om wateroverlast tegen te gaan en om drinkwaterbereiding, riolering en afvalwaterzuivering optimaal te laten werken.

Rijk en waterschappen hebben ondermeer afgesproken dat de aanleg en verbete-ring van de dijken en duinen (primaire waterkeringen) niet langer alleen door het Rijk wordt betaald, maar dat Rijk en waterschappen ieder de helft voor hun reke-ning nemen. Ook hebben waterschappen de muskusrattenbestrijding van de pro-vincies overgenomen. Naast minder kosten leidt het Bestuursakkoord Water tot aanzienlijk minder bestuurlijke drukte. Vanuit het principe ‘je gaat erover of niet’ zijn voor alle taken in het waterbeheer afspraken gemaakt om te zorgen dat niet meer dan twee overheden bij een taak betrokken zijn.

Feiten & cijfers

• MetdemaatregelenuithetBestuursakkoordWaterstrevenRijk,provincies,gemeenten, waterschappen en drinkwaterbedrijven een doelmatigheidswinst na die geleidelijk oploopt tot jaarlijks 750 miljoen euro vanaf 2020.

• Dezedoelmatigheidswinstisopgebouwduit: - 450 miljoen euro in de waterketen, waarvan 380 miljoen bij waterschappen en

gemeenten en 70 miljoen bij drinkwaterbedrijven; - 300 miljoen euro in het beheer van het watersysteem door Rijk, provincies,

waterschappen en gemeenten. • Eendeelvandedoelmatigheidswinstvandewaterschappenwordtgebruiktom

de Rijksbegroting op het gebied van waterveiligheid te ontlasten. In de periode 2011 tot en met 2013 gaat het om 100 miljoen euro per jaar, in 2014 om 150 mil-joen euro en vanaf 2015 om 200 miljoen euro per jaar.

• Deoverigedoelmatigheidswinstvan550miljoeneurovanallepartijenwordtgebruikt om de noodzakelijke investeringen in het waterbeheer betaalbaar te houden. De lokale lasten voor burgers en bedrijven hoeven hierdoor minder te stijgen.

• Eengezinvanvierpersonenmeteenwoningvan200.000eurobetaaltin2012gemiddeld290euroaanwaterschapsbelasting.Datis2,3procentmeerdanin2011, een stijging die nagenoeg gelijk is aan de inflatie. Waterschappen zetten alle zeilen bij om de lijn van bescheiden lastenstijgingen vast te houden, ondanks de grote opgaven en nieuwe taken waar het waterbeheer voor staat.

Unie van Waterschappen

De Unie van Waterschappen is de vereniging van alle waterschappen in Nederland en de werkgeversorganisa-tie van ongeveer 11.000 waterschapsmedewerkers bij 25 waterschappen. Als koepelorganisatie ondersteunt de Unie van Waterschappen op het gebied van beleidsont-wikkeling, belangenbehartiging en lobby bij de Europese Unie, het parlement en de ministeries.

Algem

een bestuur

Dagelijks bestuur gekozen uit Algemeen bestuur

Voor

zitter benoem

d door Kroon

Minimaal de helft plus 1 wordt gekozen door de ingezeten en verder benoemd door respectievelijk Het Bosschap (natuurterreinen), Kamer van Koophandel (bedrijven) en LTO (o

ngebo

uwd)

Doelen voor de komende jaren

Waterveiligheid

• DewaterschappenvoerensamenmetRijkswaterstaatdewaterveiligheidsmaatregelen uit.

• Derisicobenaderingwordtalsnormingevoerdvoorhethoogwaterbeschermingsprogramma. De waterschappen willen zo snel mogelijk aan de slag met de nieuwe norm voor dijken, ook bij een aantal huidige versterkings-

projecten.

Waterkwaliteit

• WaterschappenwillendevastgesteldedoelenuitdeKaderrichtlijnwater halen. Bezuinigingen op het natuur-beleid door het Rijk maken dit onmogelijk. De water-schappen willen hierover goede afspraken maken met het kabinet.

Waterkwantiteit

• Tervoorkomingvanwateroverlastenwatertekortiseengoede afstemming gewenst tussen het water en de beschikbare ruimte in ons land. Dit vergt een betere betrokkenheid van de waterschappen bij de ruimtelijke ordening door provincies en gemeenten.

Innovatie en duurzaamheid

- Waterschappen slagen erin steeds meer grondstoffen en energie terug te winnen uit afvalwater. Wel is het nodig dat het Rijk goed nadenkt over de randvoorwaarden waar-mee overheden met deze nieuwe functie moeten omgaan.

- Waterschappen werken succesvol samen met het bedrijfsleven en kennisinstellingen om innovaties in de waterbouw door te voeren. Het topsectorenbeleid draagt bij aan deze samenwerking.

Financiën en Wet Hof

• Dewaterschappenwillendebestaandeautonomieoverhun financiën houden en hebben voldoende ruimte nodig om investeringen te doen, zonder daarvoor boetes van het Rijk te riskeren.

Bestuursakkoord

• DewaterschappenvoerensuccesvolhetBestuurs-akkoord Water uit en willen ook in de toekomst de ruim-te om deze maatregelen uit te voeren en de bijbehorende besparingen te realiseren, zonder extra maatregelen hier bovenop te stapelen.

Governance

• Dewaterschappenwillendewaterschapsverkiezingenin2014 organiseren middels stembusstemmen, gelijktijdig met de gemeenteraadsverkiezingen.

Feiten & cijfersWaterschappen: droge voeten, schoon en voldoende water

Een waterschap is een functionele overheid die zich focust op de kerntaken: de zorg voor droge voeten, voldoende en schoon water.

Nederland telt 25 waterschappen.

Tervergelijking:in1953waren dat er nog 2600.

De waterschappen zuiveren: jaarlijks 2 miljard m3 afvalwater

Bij de waterschappen werken 11.000 mensen.

Deel van het totaal aantal ambtenaren: 1 procent

Waterschappen zijn verantwoordelijk voor slechts 1,6 procent van de totale belastingdruk in Nederland.

De waterschappen beheren:

18.000 km waterkeringen 225.000 km watergangen 350 afvalwaterzuiveringsinstallaties 7.500 km wegen

Waterschappen behoren tot de oudste instituties van het Nederlandse staatsbestel. De eerste officiële waterschappen stammen al uit de 13e eeuw.

Bestuur van de waterschappen De 25 waterschappen worden bestuurd door 25 door de Kroon benoemde voorzit-ters en 684 leden van het algemeen bestuur, waarvan er 110 ook (deeltijd) lid zijn van het dagelijks bestuur.

De bestuurskosten (verkiezingen, huisves-ting, bezoldiging) van de waterschappen bedragen 23 miljoen euro per jaar.

Om hun taken te bekostigen brengen de waterschappen in 2012 2,4 miljard euro water-schapsbelastingen in rekening. Hiervan is 1,2 miljard euro bestemd voor waterveiligheid en water-beheer. Dit is 0,2 procent van ons bruto binnenlands pro-duct en kan als een verzekerings-premie van onze economie wor-den beschouwd. Ter vergelijking: totale opbrengst gemeentelijke belastingen: 8,3 mil-jard euro, provinciale belastingen: 1,5 miljard euro.