Vuurdoop Basis Ontsmettingseenheid • Meer aandacht voor veiligheid• Veiligheidsbijeen komsten in Kerkrade • Werk bezoek burgemeesters inSittard en Margraten • Dialoogsessies positief

Magazine van de Brandweer Zuid-Limburg

dece

mb

er

20

15

Een gesprongen hoofd -waterleiding in Sittard-Geleen oogde eerstonschuldig, maar bleekuiteindelijk ernstiger dangedacht. ‘Dit had veel ergerkunnen aflopen’

Focus 3

Vuurdoop voor de BasisOntsmettingseenheidop Chemelot

en hypermoderne, mobielecontainerunit waarinbrandweer mensen of

burgers worden ontsmet die inaanraking zijn gekomen met gevaar -

lijke stoffen. ‘Een belangrijke stap inhet kader van veilig werken.’De rodelak van de BOH is amper droog alsop 9 november in de ochtend grootalarm binnenkomt in de kazerne vanBorn, de standplaats van decontainerunit. Meteen wordt de unitmet de haak op de vrachtwagengetrokken (vandaar de termhaakarm) en enkele minuten laterinstalleren de manschappen onderleiding van bevelvoerder TheiSpeetjens het gevaarte op hetChemelotterrein. ‘Een grote branden lastig bereik baar’, kijkt TheiSpeetjens, ploegchef in Born enverantwoor delijk voor de BOH-inzet,terug. ‘Het vermoeden bestond dater gevaarlijke en schadelijke stoffenzouden vrijkomen en juist daarvooris de BOH bedoeld. Mensen die inaanraking komen met die >>

E

Tijdens de grote brand

op het Chemelot-terrein

op 9 november werd

voor het eerst de

gloednieuwe Basis

Ontsmettingseenheid

(BOH) van de Brandweer

Zuid-Limburg ingezet

Schoon en veilig werken

‘Iedereen moet weten dat deze nieuwefaciliteit er is’

BOH Chemelot

we beschikbaar bij elke brand. De eenheid wordt ook ingezet alsasbest in het spel is. Onze mensenkunnen zich na de inzet douchen enverschonen. Dat heeft ook alles temaken met veilig en dus schoonwerken. Uit onderzoek is geblekendat relatief veel brandweermensenziek worden, onder meer omdat zegevaarlijke stoffen via de huidbinnen krijgen. Dat besef is delaatste tijd sterk gegroeid. Deafgelopen weken hebben we deBOH bij de verschillende kazernesgepresenteerd. Iedereen moet wetendat deze nieuwe faciliteit er is. Ikverwacht dat we de komende tijdsteeds vaker opgeroepen worden.We gaan uit van gemiddeld éénkeer per week. Overi gens kunnenook burgers die smerig zijngeworden in de unit terecht.’

VuurdoopDe BOH heeft een capaciteit vanongeveer 12 mensen per uur. ‘De brand op Chemelot was daarommeteen een uitdaging’, zegt Thei Speetjens. ‘Er waren tientallenbrandweermensen in actie. Die wilden allemaal douchen.

Geen probleem, we hadden alleente weinig kledingsets. Die hebbenwe dus van onze servicecentra inHeerlen en Kerkrade betrokken.Ook hebben we moeten improvi -seren met water. Op Chemelotwordt met kanaalwater geblust.

Daarin kunnen bacteriën zitten.Daarom hebben we eentankautospuit met schoon wateraangekoppeld. Achteraf zijn we ergtevreden over de gang van zaken.Ons systeem van werkverdeling inde container werkte goed en alleapparatuur functioneerde. Devuurdoop is letterlijk geslaagd.’

VaalsBij een volgende grote brand zal decapaciteit geen probleem zijn. Thei Weelen tenslotte: ‘Vaals krijgtdezelfde BOH. Voorjaar 2016 zijn demensen opgeleid en is deze ookinzetbaar. Waarmee we eenprofessionele slag maken metschoon en veilig werken en ook deburger in voorkomende gevallenbeter geholpen wordt.’

stoffen moeten meteen ontsmetkunnen worden, gedoucht en inschone kleren gehesen.’

VeiligAchteraf valt het mee met debesmettingen, maar de eenheidkomt niet voor niets opdraven. ‘De brand zorgde voor een smerigedikke en vettige rook’, zegt Thei Weelen. ‘De ingezettebrandweermensen zaten na eenpoosje helemaal onder het roet. Hetis dan wel zo prettig als ze zich nade inzet of tussendoor goed kunnenwassen en schone kleren kunnen

aantrekken. Veilig ook, want roet isschadelijk en dringt via de huid hetlichaam binnen.’ De BOH is in eerste instantiebedoeld voor inzetten tijdensincidenten met gevaarlijke stoffen.‘Dat is niet altijd een brand’,vervolgt Thei Speetjens. ‘Enkele

jaren geleden hebben we hierdreigingen gehad met poeder -brieven waarin Antrax zou zitten.Antrax veroorzaakt miltvuur en isdodelijk. In de VS zijn destijds bijaanslagen 14 mensen omgekomen.Gelukkig was het in Nederland loos

alarm, maar de brandweer wordtwel opgeroepen als er zoiets dreigt.Vroeger werd dan een tent opgezetom eventuele slachtoffers tedesinfecteren voordat ze naar hetziekenhuis werden gebracht. Metdeze BOH kunnen we sneller enhygiënischer handelen.’

SnufjesDeze Basis Eenheid Haakarm heeftruim een ton gekost. Een kijkje in deunit ter grootte van een forsezeecontainer maakt duidelijkwaarom. Behalve een ontsmetting -sruimte zijn er twee douches,opbergkasten voor kleding, eenaggregaat, eigen warmwater -voorziening, terreinverlichting en denodige technische snufjes. ‘De BOHwordt breed ingezet’, legt Thei Weelen uit. ‘In principe zijn

Focus 54 Focus

Inzet BOH gemiddeld

een keer per week

Ook Vaals krijgt

speciale eenheid

(l) De ontsmettingstent

(r) Interieur van de BOH met de douches

6 Focus

Risico's zijn er ook in de kazernes

Preventie is in het kader van Brandveilig

Leven een belangrijk speerpunt van de

verschillende brandweerkorpsen. Echter,

met de eigen veiligheid nemen zowel de

vaste mensen als de vrijwilligers het niet

altijd even nauw. Ook bij de Brandweer

Zuid-Limburg worden, meestal

onbedoeld, regels overtreden en risico’s

genomen met verwondingen tot gevolg.

Tijd voor meer aandacht, vindt ook

Ger Kitzen, medewerker Kaderstelling

en thuis in de Arbowetgeving.

Een rapport van de Inspectie SZW afgelopen zomerloog er niet om. Bij verschillende brandweerregio’sbleek de risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) niethonderd procent in orde. Zo is er onvoldoendeaandacht voor de risico’s van het langdurig dragenvan sterk vervuilde brandweerkleding.Reinigingsprocedures direct na een inzet laten tewensen over en ook voor het opbergen vanverontreinigde kleding wordt niet altijd de juisteprocedure gevolgd. Ook is in de verschillende RI&E’ste weinig aandacht voor het werken met gevaarlijkemachines en de specifieke risico’s van hittestuwing.Hittestuwing kan resulteren in hittestress. Bijhittestuwing is de lichaamstemperatuur zodanigverhoogd dat het lichaam de warmte niet meer kanafvoeren. Nog steeds weten velen onvoldoende hoezij hittestuwing kunnen herkennen.

BeterGer Kitzen knikt. Ook hij kent het rapport en ook bijde Brandweer Zuid-Limburg zijn onregelmatighedenvastge steld. Hierbij gaat het om geen aandacht hebben voor agressie en geweld bij ons repressiefpersoneel, psychosociale arbeidsbelasting (PSA) en de

‘warme RI&E’. Hij gaat zelfkritiek niet uit de weg. ‘Wij hebben al slagen gemaakt, maar het kan altijdbeter’, zegt hij. ‘Ongelukjes komen nog te vaak voor, tevaak loopt een manschap een blessure op. Het verhaalrond de risico’s van vervuilde kleding heeft wel bij veelmedewerkers een gevoelige snaar geraakt, maar hetbeleid is er nog niet op aangepast. We horen ook nogregelmatig dat regels overtreden worden. Ik noem hetdragen van de veiligheids gordel. Het is een misvattingdat je in een brandweervoertuig minder risico loopt opeen aanrijding. Net niet. En dan zijn er toch jongens diede gordel vergeten.’

VeiligheidRoger Verdonk, bevelvoerder in Heerlen en daarnaastwerkzaam in het servicecenter Ademlucht in Heerlen,weet wat zijn collega bedoelt. ‘Waarom wordt tijdenshet werk niet consequent de overall of stofjasgedragen? Als je ergens aan sleutelt of spullenschoonmaakt, kun je in contact komen met schadelijkestoffen. Een uur later eet je in diezelfde kleren jeboterham op. Niet verstandig. Hetzelfde geldt voor hetniet dragen van mondkapjes, veiligheidsbril ofoorbeschermers. Als wij bij ademlucht flessen vullen oftesten dan móeten oordoppen gedragen worden. Hetis voor je eigen veiligheid, maar er zijn mensen die datonzin vinden. Risico’s zijn er niet alleen in de repressie,die zijn er ook in de kazernes.’

RI&EDe Risico Inventarisatie- en Evaluatie (RI&E) is sinds1994 een verplicht onderdeel in het kader van deArbowet. In de RI&E worden alle mogelijke risico’svoor brandweerpersoneel in kaart gebracht,gecombineerd met een Plan van aanpak dat gericht isop het verbeteren van de arbeidsomstandigheden.‘Op zich helder’, zegt Ger Kitzen. ‘De RI&E vormt als

het ware het fundament van het Arbobeleid. Maar istegelijk ook heel ingewikkeld. De Arbowet isuitgewerkt in een Arbobesluit met daarin honderdenregels en bepalingen. Op het gebied van keuringen,arbeidsmiddelen, beschermingsmiddelen, hygiëne,

Meer aandacht voor veiligheid

‘Het is een kwestie

van bewustwording’

lawaai, hitte, enzovoort. Het is aan de organisatie zelfom daar in de praktijk invulling aan te geven.Daarvoor moet je eerst weten waar precies de risico’szitten. Feitelijk zijn we daar nog elke dag mee bezig,temeer omdat we na de fusie met gespecialiseerdeservicecentra werken. Die centra vergen weer eeneigen RI&E. Zo hebben de beide duikteams een eigenRI&E, net als Oppervlakteredding.’

VorderingenSinds de fusie in 2010 worden bij de Brandweer Zuid-Limburg alle ongevallen en gemelde onveilige situatiesbijgehouden. ‘In 2011 zagen we het aantal incidentenstijgen’, weet Ger Kitzen. ‘Een landelijk beeld. Sindsdienis er in ieder geval binnen dit korps veel gebeurd. Wehebben goede vorderingen gemaakt, onder meer metde invoering van het project Schoon Werken dat als

een rode draad door de organisatie loopt.’ ‘Er zoumeer aan voorlichting en communicatie gedaanmoeten worden,’ vult Roger Verdonk aan. ‘Het isvaak een kwestie van bewustwording, niet vanonwil. Arbo is voor veel collega’s iets abstracts. Er moet een vertaalslag komen. Ik pleit voor meercursussen en ook voor meer toezicht. Regels moet je kunnen handhaven. Verder zou er een soort loketmoeten zijn waar mensen onveilige situaties enbijna-incidenten makkelijk kunnen melden. Dat heeft niets te maken met verklikken of zo. Het is inons aller belang.’

LoketOp dit moment heeft de BRWZL via intranet een ‘loketArbo’. ‘Dit is echter onvoldoende toegankelijk. Er komteen toegankelijk loket,’ belooft Ger Kitzen. ‘Hetsysteem Topdesk wordt in het eerste kwartaal vanvolgend jaar uitgebreid met een button Arbo. Daar kaniedereen meldingen doen en suggesties neerleggen.Aan veiligheid moeten we voortdurend blijven werken.’

Focus 7

Reinigen van ademluchtapparatuur in het servicecenter in Heerlen.

Focus 9

et is woensdag 7 oktober half vier

in de middag. Bryan Clear krijgt

een telefoontje vanaf een

gewaarschuwde tankautospuit: er stroomt

wel erg veel water richting Westelijke

Randweg ter hoogte van medisch centrum

Zuyderland. Opgewonden wordt hij er niet

van. ‘Nee, een gesprongen waterleiding

komt wel vaker voor. Uiteraard ben ik wel

meteen in de auto gesprongen om

poolshoogte te nemen. In eerste instantie

leek het mee te vallen. Kwestie van

stabiliseren. De wegen afzetten, het

verkeer omleiden en dus de veiligheid

garanderen. En de WML waarschuwen

natuurlijk om het lek te dichten.’

Opschalen

Een uurtje later hangt de vlag er heel

anders bij. Het water zet niet alleen de

Westelijke Randweg blank, ook de

parallelweg stroomt onder. ‘Erger nog’,

vervolgt Bryan Clear, ‘de fundering van de

weg spoelde plaatselijk weg en ook de

bermen kalfden af. En we zagen het water

snel richting spoordijk stromen. Tijd om op

te schalen naar een GRIP I-situatie.’

Een gesprongen hoofdwaterleiding legde begin

oktober het treinverkeer tussen Maastricht en

Sittard plat. Twee doorgaande wegen gingen dicht

en een viaduct werd afgezet. Veel overlast dus,

maar het had veel erger kunnen aflopen. Zegt

kazernechef en officier van dienst die dag Bryan

Clear van de kazerne in Beek.

8 Focus

Hoofdofficier van Dienst Hans Godding

arriveert en samen brengen ze de situatie

in kaart. ‘De oorzaak hadden we snel

gevonden. Een enorm gat in de grond

enkele honderden meters verderop:

12 bij 5 meter, 4 meter diep waaruit het

water in enorme golven naar buiten

spoot. Boosdoener: een gesprongen

hoofwaterleiding van één meter doorsnee

en ik schat minstens vijf bar druk.

Ongelooflijk wat een kracht. Je zag heel

goed hoe het water een spoor van

verwoesting trok en alles wegspoelde.

Niet heel snel, wel gestaag. Het bleef

maar doorgaan.’

Spoordijk

Al snel zijn er zorgen om de spoordijk.

Klei en zand spoelen weg, het

treinverkeer wordt stilgelegd. In de late

middag meldt WML dat het gat gedicht

is. Van ‘einde oefening’ is echter bepaald

geen sprake. ‘Niet alleen hadden we

zorgen over de spoorlijn waarvan we niet

wisten of die stabiel was, ook bleek er

een hoofdgasleiding direct onder dat

spoor te liggen. Grote vraag: wat gebeurt

er als de spoorlijn verzakt? Kan dat

schadelijk zijn voor de gasleiding. Voor

ons was het duidelijk: geen verkeer meer

totdat we zeker weten dat er geen gevaar

is voor de omgeving.’

Wat volgt is koortsachtig overleg tussen

mensen van de brandweer, GGD,

Provincie, ProRail, GasUnie, WML en

Rijkswaterstaat. De partijen worden het

niet meteen eens. Uiteindelijk wordt

burgemeester Sjraar Cox van Sittard-

Geleen erbij gehaald om de knoop door

te hakken. ‘Zowel ProRail als de GasUnie

garandeerden de stabiliteit van spoor en

gasleiding. Wij wilden meer onderzoek en

zekerheid. In de ochtend is een

radiologisch bedrijf ter plekke geweest

om metingen te verrichten. Er bleek niets

verzakt. Heel voorzichtig is daarna met

een trein gereden waarna opnieuw

gemeten is.’

Gecompliceerd

Uiteindelijk wordt het treinverkeer in de

loop van de dag hervat. De wegen blijven

nog ruim een week dicht voor

herstelwerkzaamheden. Incident gesloten.

Bryan Clear knikt, maar die 7e oktober is

nog niet uit zijn geheugen. ‘Hoe zo’n op

zich simpele leidingbreuk tot zo’n

gecompliceerde operatie met zoveel

partijen leidt, dat was heel bijzonder. Er

worden maatschappelijke en economische

belangen gewogen en als officier van

dienst sta je daar plotseling midden in het

getouwtrek. En er speelde méér dan we

in de pers hebben kunnen lezen. Er is

namelijk overwogen om de gasleiding

leeg te blazen. Dan heb je het over

300.000 kuub gas. Een gevaarlijke

operatie, zo veel gas de lucht in blazen

vlakbij een ziekenhuis. Gevaarlijk. Maar

de overweging was er niet voor niets. Als

de gasleiding zou scheuren, dan hadden

we een echte ramp op ons bordje

gekregen. Met tientallen doden en

gewonden. Als brandweer hebben we

alle scenario’s doorgenomen, ook het

ergste. Gelukkig is het goed afgelopen.

Je mag best weten dat ik die nacht

weinig geslapen heb. We hebben geluk

gehad. Het was toch een van de heftigste

incidenten uit mijn loopbaan, ook al

kwam er geen vlammetje aan te pas.’

Kazernechef Bryan Clear: ‘Het bleefmaar doorgaan’

We hebben geluk gehad’

INCIDENT UITGELICHT

H‘

‘Beelden van de overstroming op 7 oktober. Foto’s Ermindo Armino.(m) Sreenshot van Youtube-filmpje L1:https://www.youtube.com/watch?v=7scE4WlXH8g

Gesprongen waterleiding legt spoor en wegen lam in Sittard-Geleen

Hans Peters, medewerker Brandpreventie, kniktbevestigend. ‘Terwijl juist de brandveiligheid in veelhuizen te wensen overlaat. Mensen denken dat ze allesop orde hebben, maar dat is niet zo. Brandmelders dieniet goed werken, geen vluchtwegen, gevaarlijkeconstructies met verlengkabels, een niet goedschoongemaakte droger, enzovoort. Er is zo veelonwetendheid. Ook over de aangepaste regels of hetfeit dat woningen tegenwoordig sneller branden. Er ismeer kunststof meubilair in huizen dat sneller vlam vatdan hout en meer rook genereert. Daardoor heb jeminder tijd om weg te komen. Veel mensen hebbendaar geen idee van.’

EyeopenerDe presentatie van Hans Peters tijdens debijeenkomsten was een eyeopener, zegt MatthijsGulpen. ‘Net als de politie had de brandweer veelpraktijkvoorbeelden. Het was ook goed dat zowelpolitie als brandweer elk vanuit hun eigenachtergrond kon ingaan op veiligheid. Sloten en

rolluiken houden inbrekers buiten, zeker. Maar bijbrand moet je wel nog je woning kunnen verlaten.Probeer in paniek en in de rook maar eens een rolluikte openen. Afstemming is dus noodzakelijk.’De bijeenkomsten waren bedoeld voor een breedpubliek met extra aandacht voor één doelgroep. HansPeters: ‘de senioren en de mensen die zorg nodighebben. Daarom waren we blij met de verschillendetijdstippen zodat ook mantelzorgers kondenaanschuiven. Veruit de meeste incidenten met vuurvinden plaats bij oudere mensen thuis. Dat aantalgroeit omdat ze langer zelfstandig blijven wonen envaak minder kunnen. Ongelukken met hetgasfornuis, brandende sigaretten op devloerbedekking, kaarsjes die omvallen. Voor desenioren en hun mantelzorgers hebben we een heelpakket tips en waarschuwingen achtergelaten.’

WaarderingMet 191 bezoekers was de opkomst relatief hoog.Net als de gegeven waardering: een 8.5. Mooiebijvangst: 20 nieuwe leden voor Burgernet. ‘Voor onseen aanmoediging om dit vaker te gaan doen’,vervolgt Mathijs Gulpen. ‘Ik zie deze sessies als de

aftrap. Deze keer hebben we veel publiciteit gezochtin weekbladen en via posters, verenigingen enondernemers. Mensen zijn dus wel geïnteresseerd,maar absoluut gezien hebben we nog geen 200mensen bijgepraat. We hopen dat ze de opgedanekennis delen in hun eigen omgeving.’

CommunicatieDat hoopt kazernechef Jos Laumen eveneens. ‘We moeten blijven investeren in deze bijeenkomstenen dan zelf meer uit de kast halen. Ik denk aan eencombinatie met een open dag waar mensen kunnenoefenen met een brandblusser of eens kunnenervaren hoe het is om in de rook te bewegen. Nu hebben we dat op straat gedaan, in de kazernekunnen we meer doen. Ook kunnen we ons meerrichten op verschillende doelgroepen zoals winkeliers,ondernemers, kinderen en ouders. Preventie heeftalles te maken met goede voorlichting encommunicatie. In het kader van Brandveilig Leven zijn deze bijeenkomsten uitstekende initiatieven. Daar doen we graag aan mee.’ Wijkagent Jo Gerritsen laat weten dat hij van harte welkom is.‘Natuurlijk. Veiligheid heeft niet alleen van doen metinbraken en criminaliteit. Voorlichting over brand- enrookmelders en preventie zijn zeker zo wezenlijk.’

10 Focus

In Kerkrade werden afgelopen najaar

verschillende veiligheidsbijeenkomsten

gehouden, puur gericht op de burger.

De politie, het Centrum voor

Criminaliteitspreventie en Veiligheid

(CCV) en de brandweer waren

aangenaam verrast door de hoge

opkomst, maar verbaasden zich tegelijk

over de onwetendheid van veel mensen.

‘We moeten veel meer de wijken in,

burgers wijzen op de gevaren.’

Het initiatief voor de veiligheidsbijeenkomsten kwamvan de gemeente. ‘Omdat we de stad veiliger willenmaken’, zegt Mathijs Gulpen van de afdelingOpenbare Orde en Veiligheid. ‘Minder criminaliteit,minder slachtoffers van ongevallen. De burger kanheel veel zelf doen, maar dan moet je hem wel ziente bereiken. Elders in het land zijn goede ervaringenopgedaan met dit soort bijeenkomsten.’

Drie wijkenKerkrade pakte het wel iets anders aan. Verspreid overtwee dagen in oktober werd in drie wijken eenbijeenkomst georganiseerd op verschillende tijdstippen.Burgemeester Jos Som tekende persoonlijk voor deuitnodiging. ‘In de avonduren komen de senioren niet,overdag zie je geen werkenden of mensen die voor eenziek familielid zorgen. We wilden een zo breed mogelijkpubliek trekken. Ook hebben we de brandweeruitgenodigd. Vreemd genoeg gaat het in veiligheidsbij -eenkomsten vrijwel alleen over inbraak en criminaliteit.Brandveilig leven wordt vaak overgeslagen.’

Brand net zo gevaarlijk als inbrekersVeiligheidsbijeenkomsten in Kerkrade met politie, brandweer en CCV

Focus 11

Een verrassend hoge opkomst Op straat kon geoefend worden met een brandblusser

Veel incidenten

bij oudere mensen

12 Focus Focus 13

Midden 2014 startte de Brandweer

Zuid-Limburg met de dialoogsessies.

Gesprekken onder leiding van begelei -

ders waarin elke medewerker zijn of

haar mening en ideeën kan geven over

gedrag en normen en waarden binnen

de Brandweer Zuid Limburg. Van de in

totaal ruim 110 sessies is de helft

inmiddels achter de rug. ‘Waardevol’,

zo luidt de eerste conclusie van

commandant Gerard van Klaveren.

Tijdens een tussentijdse evaluatie

bespreekt hij de stand van zaken met

dialoogbegeleiders Constance Jacobs

en Rob Stevens en met consultant

Carel Jan van den Wildenberg.

De fusie in 2009 van 26 brandweerkorpsen uit 19 gemeenten tot één Brandweer Zuid-Limburg waseen ingewikkelde operatie. Hoe dicht ook bij elkaaren hoe gefocust ook allemaal op het bestrijden vanbrand en het helpen van de burger, het betekendetoch ook de fusie van verschillende culturen. ‘Nieteenvoudig’, zegt commandant Gerard van Klaveren.‘Het was niet de eerste prioriteit, maar uiteindelijk wilje toch een korps zonder bloedgroepen en met eenuniform beleid en strategie. Het is dan erg >>

Waardevolle dialoogsessiesSerie van 110 bijeenkomsten wordt in 2016 afgerond

In oktober brachten drie

burgemeesters van Zuid-Limburgse

gemeenten een werkbezoek aan de

Brandweer Zuid-Limburg.

Voor Wil Houben, burgemeester van Voerendaal, was het werkbezoek een eyeopener. ‘Wat is er veelveranderd. Lang geleden was ik wethouder vanHeerlen en verantwoordelijk voor de brandweer. Het was de tijd dat de manschappen bij een meldingnog via zo’n glijpaal naar de voertuigen snelden. Niks mis mee, maar de tijd heeft bepaald niet stilgestaan. De wagens, de apparatuur, het materieel;alles ademt professionaliteit uit. Ik ben onder deindruk van de ontwikkelingen en de organisatie.Goed om dat weer eens van dichtbij te zien.’Samen met zijn collega’s Luc Winants van Brunssumen Frans Weekers van Heerlen liet Wil Houben zicheerst in Sittard bijpraten. Vervolgens toog hetgezelschap naar het opleidingscentrum in Margraten.Ook hier enige verbazing. Wil Houben: ‘Geweldig,die software waarmee virtueel geoefend wordt.Levensecht en bepaald niet gemakkelijk. Ik heb heteven mogen proberen als chauffeur in de nieuwetunnel bij Maastricht. Geen succes, volgens mij ben ik drie keer gebotst met de tunnelwand. Zo’n joystick bedienen is niet simpel.’

Een brandje blussen buiten op het oefenterrein gingde heren beter af. ‘Jawel, alleen schrok ik van dehitte. Dan weet je meteen dat het zwaar werk is. Dat mogen we ons best realiseren.’Luc Winants meldde via Twitter een ‘erg leerzame’middag gehad te hebben: ‘Samenwerking BrandweerZL werpt zijn vruchten af. Proficiat met dit resultaat.’

Burgemeestersblussen in Margraten

(v.l.n.r.) Rob Stevens, Constance Jacobs en Gerard van Klaveren

14 Focus

kazernechef en dialoogbegeleider. ‘Regels die je als hetgoed is in je opvoeding hebt meegekregen. Zoalsrespect voor ieders bijdrage, je aan de regels houden,de werkrelatie verbeteren, open en eerlijk zijn, elkaarvertrouwen, afspraken nakomen, fouten benoemen enmet elkaar in gesprek gaan. Toch was het belangrijk omde leefregels nog eens duidelijk op papier te zetten. Hetzijn handvatten waarmee we elkaar kunnenaanspreken. Ze dragen bij aan de veilige en opencultuur die we nastreven. De sessies zijn in mijn ogenvooral bedoeld om de leefregels nog eens goed tebespreken zodat onderhuidse onvrede en kritiekbenoemd worden. En dat geeft het management weerde kans om er iets mee te doen.’

DiscussieGerard van Klaveren knikt. ‘En dat doen we ook’, zegthij. ‘Er is altijd iemand van de directie die de dialoogopent en we lezen vervolgens met veel interesse deverslagen. Van sommige punten ben ik geschrokken,andere hebben me aangenaam verrast. In ieder gevalzijn ze erg belangrijk voor mij, ons, om te weten water nu precies speelt in de organisatie, hoe de mensendenken over hun werk en over de leiding. Waarmogelijk ondernemen we meteen actie. Meestwaardevol vind ik daarnaast de discussie over deleefregels. Hoe gaan we met elkaar om, dat is eigenlijkhet centrale thema. Daarmee leggen we een basis voorde verdere toekomst van de Brandweer Zuid-Limburg.’

WeerstandDe medewerkers van de Brandweer Zuid-Limburgstaan niet allemaal te wachten op een dialoog. ‘Er is soms weerstand, zeker’, zegt Constance Jacobs.‘Gaandeweg de gesprekken ebt dat weg. Ik heb ookhet gevoel dat medewerkers makkelijker aan de beltrekken als er iets mis is. Bij hun eigen leidinggevendeof het management. Dat heeft denk ik wel te makenmet de dialogen.’ Rob Stevens knikt. ‘Het is welbelangrijk dat er met kritiek ook wat gedaan wordt.Zo’n bijeenkomst wekt verwachtingen. Ik vind ookdat echt iedereen aan de beurt moet komen.Uiteraard is het een extra belasting en zijn er eigenlijkte weinig begeleiders. Ik pleit er echter voor om hetkarwei af te maken.’

MeerwaardeGerard van Klaveren zegt dat toe. ‘Ik zie duidelijk demeerwaarde, ook al zijn er de nodige kosten en tijdmee gemoeid. Voor harde conclusies is het nog tevroeg. De signalen die ik krijg, zijn positief. EnConstance heeft gelijk: ook de drempel om bij hetmanagement binnen te stappen lijkt wat lager. Meermedewerkers komen op gesprek of nodigen ons uitvoor een overleg of bezoek. Dat is prima. Overongeveer een jaar maken we de balans op. Daarna ishet belangrijk om te borgen. De bevindingen wordenin beleid en strategie opgenomen. Weer een stap inde ontwikkeling van de Brandweer Zuid-Limburg.’belangrijk om te weten hoe de vrijwilligers en

beroepskrachten de organisatie zien. Welkekritiekpunten er zijn, waar pijnpunten zitten. Daar komje alleen achter als je al die mensen in een veiligesituatie om hun mening en input vraagt. Veilig betekentdat de informatie die je geeft je nooit kan schaden.’

Zeventig dialoogsessies‘Je krijgt alleen bruikbare informatie als in kleine groe -pen wordt gewerkt’, vult Carel Jan van den Wildenbergvan het Maastrichtse organisatieadvies bureau ZuidOrganisatie Ontwikkeling (ZOO) aan, ingehuurd om de

dialoog sessies op te starten. ‘De praktijk leert dat ingroepen van maximaal acht mensen iedereen de kanskrijgt om zijn of haar mening te zeggen. Dat vraagtnogal wat van een organisatie, dat begrijp ik. Bij deBrandweer Zuid-Limburg hebben we het dan om meerdan 110 bijeenkomsten. Intern hebben we mensenopgeleid om als begeleider en rapporteur van de sessieste fungeren. Dat was evenmin simpel. Mensen hebbenhet al druk genoeg, ook de vrijwilligers die naast hunoproepbaar heid als brandweerman ook nog eens een

vaste baan hebben. Uiteindelijk is het toch gelukt. Wehebben nu, half december 2015, meer dan zeventigdialoogsessies verwerkt. De rest volgt in de eerste helftvan 2016.’

VrijuitMeer dan dertig medewerkers meldden zich alsdialoogbegeleider. Daarvan zijn er uiteindelijk tienovergebleven die het afgelopen jaar de nodige ervaringopgebouwd hebben. ‘Ik heb wel het gevoel dat demensen vrijuit spreken’, zegt Rob Stevens, vrijwilligerbij de brandweer Eijsden, betrokken bij het duikteamen leidinggevende in het bedrijfsleven. ‘Ik heb nudiverse dialoogsessies begeleid en er komt van allesbovendrijven. De discussies zijn beheerst, er wordt nietgeschreeuwd. Respect is leidend. Er zit best wat oudzeer, zeker bij de oudere garde. Veel kritiek richt zichnatuurlijk op de direct leidinggevende, zo werkt dat nueenmaal. Ik rapporteer dat netjes aan hetmanagement van de brandweer.’

LeefregelsDe dialoogsessies moeten bijdragen aande vorming vanéén organisatie waarin duidelijk is wat je van iedereenmag verwachten op het gebied van gedrag. Vóór destart van de sessies zijn daarom in overleg met deverschillende geledingen en de ondernemingsraadzogenoemde Leefregels opgesteld. ‘Eigenlijk heel voorde hand liggende regels’, zegt Constance Jacobs,

Een gezond

en veilig 2016

Namens de directie van de Brandweer Zuid-Limburg wens ik alle medewerkers en hun familie alsook de lezers van Focus een brandveilig en gezond 2016

Gerard van KlaverenAlgemeen commandant Brandweer Zuid-Limburg

Focus 15

(l) Carel Jan van den Wildenberg,(r) Constance Jacobs en Rob Stevens

'Belangrijk om te weten

wat er speelt in de organisatie'

Brandweer Zuid-Limburgwww.brandweer.nl/zuid-limburg

Mag

azin

e va

n de

Bra

ndw

eer

Zuid

-Lim

burg

. Tek

st e

n re

alis

atie

: BC

com

mun

icat

ie&

Teks

t. E

indr

edac

tie: L

eon

Eum

elen

. Int

ervi

ews:

Jos

Cor

tenr

aad.

Fot

ogra

fie: J

ohan

nes

Tim

mer

man

s, E

rmin

do A

rmin

o, F

VT

Bran

dwee

r Zu

id-L

imbu

rg

Alarm op donderdagavond 29 oktober bij de kazernes van Bocholtz en Simpelveld vanwege een

brandmelding bij een groente- en fruitwinkel aan de Dorpsstraat in Simpelveld. Er was sprake van

forse rookontwikkeling. De brandweer kon voorkomen dat vuur oversloeg en gaf na bijna één uur

het sein Brand Meester. De winkel liep flinke schade op

aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa