Inlichtingenwerk Basis

Inlichtingenwerk Limburg basis

Jan Van Heewww.maarifa.be

[email protected] Limburg

Digitaal inlichtingenwerk

10/04/23 2


Intro

• Kennismaking• Verwachtingen

Wat willen jullie bereiken ?Wat zijn de knelpunten in de huidige

beroepsuitoefening ?

• Gebruikte materialen : – Slides– Syllabus– Website : www.maarifa.be

10/04/23 3


Vooraf : openingsvraag

Wat doet de bibliotheek ?

Wat moet de bibliotheek

doen ?Wat is volgens jou de

kerntaak van de bibliotheek ?

Wat is de missie van de bibliotheek ?

10/04/23 4


Vooraf : het belang van inlichtingenwerk

• Wat is het ?• Wat omvat het ?• Gradaties• Belang• Speciaal : introductie en instructie

10/04/23 5


Het belang van inlichtingenwerk

Wat leren onderstaande verhalen ons over het inlichtingenwerk ?

Nathan Rothschild

10/04/23 6


Introductie & instructie

• Introductie : algemene inleiding• Instructie : gebruik v/bib & bronnen

– Catalogus– Internet – Databanken

• Aandacht voor : – Doel & niveau (school, privé, werk, …)– Vorm :

• Uiteenzetting • Presentatie (o/website, cd-rom, …)• Folder, instructieblad, …

10/04/23 7


Introductie & instructie

• Wat zijn jullie ervaringen ?

10/04/23 8


(Toekomstige) evoluties in het inlichtingenwerk de 7 revoluties in het inlichtingenwerk

1. De opkomst van de nieuwe media2. De ontwikkeling van profielen3. Vraaggestuurd en vraagontwikkelend4. Schaalvergroting en outsourcing5. De bibliotheek als

informatieproducent6. De professionalisering van de

inlichtingenwerker7. Marketing

10/04/23 9


1. De opkomst van de nieuwe media

• (Centrale) Catalogi Vlacc (sinds 1976) Winob (sinds 1993)

• Databanken Literom (sinds 1992)

• Internet Sinds 1995

10/04/23 10


1. De opkomst van de nieuwe media

Thesauri en taxonomieën Booleaanse en proximity operatoren Gebruiksvriendelijke interfaces Relevance ranking Associatief zoeken

● Case : Aquabrowser– Federated search

● Case : wieden_in_wieden.vcob.be● Case : Ovinob● Case : Turnhout

10/04/23 11


• Aquabrowser http://www.medialab.nl/ Een voorbeeld :

● http://zoeken.bibliotheek.be/

Associatief zoeken

10/04/23 12


10/04/23 13


10/04/23 14


2. De ontwikkeling van profielen

• Opmaken van profielen : www.amazon.com http://romanadvies.bibliotheek.nl/ www.muziekweb.nl

• Attenderen : www.ovinob.be

10/04/23 15


10/04/23 16


3. Vraaggestuurd en vraagontwikkelend

• Empowerment van de gebruiker• Project Delphi

Zie : http://www.delphiproject.net/

• Bronnenwijzer Zie : http://www.bronnenwijzer.be/

• Reviews– Zie ook : www.amazon.com

• Zie ook : syndicatie• Zie verder : zoekproces

10/04/23 17


10/04/23 18


4. Schaalvergroting en outsourcing

• Ask an expert-sites – Zie links– Zie Aladin.bibliotheek.nl

10/04/23 19


10/04/23 20


5. De bibliotheek (en de gebruiker) als producent van informatie

Web 2.0Liberary 2.0

10/04/23 Het laatste woord van de gebruiker 21


Web 2.0 : wat ?

● Tweede generatie van internet-diensten

● Social software/Social-networking● User generated content● Interactiviteit● Iedereen wordt zelf journalist, schrijver, uitgever, muzikant, regisseur, ... en bibliothecaris.



Web 2.0 : voorbeelden

● Weblogs● Podcasts● Syndicatie (RSS)● Wiki’s● Photo en video-sharing● Social bookmarking



Blog?

● Een website waar berichten chronologisch worden gepubliceerd

● Geeft commentaar en nieuwsberichten over specifieke onderwerpen of is een persoonlijk dagboek

● Combineert tekst met multimedia en links● Lezers kunnen commentaar geven op de

berichten● Eind 2006 waren er zo'n 70.000.000 blogs



Voorbeeld van een blog

http://zbdigitaal.blogspot.com/



Voorbeeld van een blog

http://biblommel.wordpress.com//

10/04/23 26


Wiki's

• Zie www.wikipedia.beEen Wiki is een softwareapplicatie, toepassing,

waarmee webdocumenten gezamenlijk kunnen worden bewerkt, zonder dat de inhoud door deskundigen moet worden geredigeerd en/of geaccepteerd. Deze toepassing is met een vrij eenvoudig programma te realiseren. Zo is bijvoorbeeld deze Wikipedia een Wiki. Het woord wiki wiki komt uit het Hawaïaans en heeft de betekenis van 'snel, vlug, beweeglijk'.

10/04/23 27


Web2.0 : Wiki



Wiki : mogelijkheden voor de bibliotheek

● Intern : uitwisseling expertise personeel Voorbeeld : Library Success

http://www.libsuccess.org/● Extern : uitbouw lokale en

participerende encyclopedie● Extern : ondersteuning

inlichtingenwerk



Social bookmarking?

● Manier om Internet bookmarks op te slaan, te ordenen, te delen en te doorzoeken

● Toegankelijk voor het publiek of een bepaalde groep

● Tagging

● Sociaal netwerk: gebruikers met zelfde interesses

● Betekenis – menselijke activiteit

● Geen gecontroleerde 'trefwoordenlijst' (folksonomy)



Social bookmarking vb

● Delicous● Furl● Connotea (social citations)

10/04/23 34


6. De professionalisering van de inlichtingenwerker

● Bijscholing en zelfstudie !● Tevredenheidsstudies en

kwaliteitsanalyse.● Reference-librarians (specialisatie)

Gratis basisdiensten voor particulieren Betalende expertdiensten voor

ondernemingen en organisaties● Cfr. : Middelburg en Vlissingen

10/04/23 35


7. Marketing

● Wordt enorm onderschat !● Kwaliteit komt NIET steeds

bovendrijven.Cfr. : Betamax, Mac, ...

● Onze informatiedienstverlening is onmisbaar, maar wat als het publiek dat niet zo ervaart ?

● Wat met de “ROI” ? Verantwoording naar de overheid.

10/04/23 36


Het Zoekproces

10/04/23 37


Het zoekproces

• Typologie– Welk soort vragen bestaan er ?

• Oriëntatie• Ondersteuning• Onderzoek

– Welk soort gebruikers bestaan er ?• Doelgroepen• Profielen

– Gradatie in de dienstverlening• Begeleiding• Informatie op maat

10/04/23 38


Vragen in hun contextCfr. Edwin Van Troostenberghe

Context = achtergrond van waaruit de klant vraagt

Voorbeelden :De klant…

Is sportbeoefenaar Gaat een auto kopen Gaat trouwen/ scheiden Heeft een huisdier Gaat op reis Is ziek/heeft een kwaal Is (ver)huurder Zoekt een job Moet een schooltaak maken …

Binnen elke context : concrete typevragen

Voorbeeld :De klant gaat op reis

– Oriëntatie :• Naar welk land ?• Wanneer ?• …

– Planning :• Interessantse weg ?• Goed logement ?• Wat zien/beleven ?• Visum nodig ?• Inentingen nodig ?• ...

10/04/23 39


Vraaggestuurd en vraagontwikkelend

• Een vraagcontext slaat op de omstandigheid die aanleiding geeft tot de vragen van de klant. In essentie kan de vraag van een klant te maken hebben met vijf soorten contexten:

● Studie● Werk● Vrijetijdsbesteding, hobby● Zelfredzaamheid● Algemene ontwikkeling

10/04/23 40



De vraagcontext duidt de relatie aan tussen het onderwerp en de klant.

Doel van de vraag ?

Voorbeelden: De klant wil zijn rijbewijs halen. De klant heeft een conflict met zijn

buurman. De klant heeft een ziekte. De klant zoekt werk. De klant gaat op reis.

10/04/23 41


Vraagcontexten & vragencfr. Edwin Van Troostenberghe

Stelling : Elke vraag wordt gesteld in een context =>

– Contexten en vragen in kaart brengen

– Bronnen & informatiebemiddelaars in kaart

– Zoektrajecten uitschrijven

– Aangepast plaatsingssysteem

– Voorwaarden infobalie

– Bronnenwijzer voor basisvragen

10/04/23 42


Vraagcontexten & vragencfr. Edwin Van Troostenberghe

• Stappen : Werkschema met typevragen & - bronnen

Vragen - type bronnen – locatie - bronnen Publiekschema met vragen en bronnen

Domein – context – wegwijzer – bronnen Vb : opvoeding – kind ADHD? – bibinfo:… / getuigenissen:

… / internetinfo:… / organisaties: … Publieksinterface (vlg portal)

• Voorstel : Landelijk project Gelinkt aan Vlacc en Webwijzer

10/04/23 43



• Empowerment van de gebruiker ! Zorgen dat iedere gebruiker aan

zijn/haar trekken komt.● Dit slaat op :

Opstelling Collectie Inlichtingenwerk en dienstverlening

10/04/23 44


Het zoekproces : gebruikersprofielencfr. Koen Temmerman

Individuele klanten / (doel)groepen• Klanten met voorkennis

• Klanten met nood aan hulp/advies

• Hulpeloos (info-overload)

• Zappers

• Gedwongen gebruikers (school…)

• Sociale gebruikers (ontmoeting)

• … en de niet-gebruikers !

Kan zowel i.v.m. :

• Inhoud

• Zoektechnieken

• Internet

10/04/23 45


Het zoekproces : de uitdagingen

• Niet concrete vragen :– Opzettelijk vaag :

• Gevoelige materie• Onzekerheid of angst

– Niet opzettelijk vaag• “hebt u iets over …”, “hebt u een goed boek”, …

• Valse vragen : Aanleiding tot een babbel

– Grappenmakers• Belangrijk :

– Durf vragen stellen– Privacy

10/04/23 46


Het zoekproces : de fasen

1. Oriëntatie

2. Interview

3. Zoekstrategie

4. Zoekwerk

5. Verwerking

6. Feedback

10/04/23 47


Het zoekproces : het interview 1/2

Verkennen van de noden van de klant.

● Wat : Context van de vraag

Werk, studie, privé, …

Soort informatie● Hoeveelheid● Vorm● Taal/niveau

Kosten● Tijd● Geld

Aandachtspunten : Overleg Aanpassen regels Bijeenklitten personeel Voorkeursbehandeling Overlast Voorstellen Permanente vorming

10/04/23 48


Het zoekproces : het interview 2/2

• Aandachtspunten : Luisterbereidheid tonen Op gemak stellen Privacy in acht nemen Actief luisteren

10/04/23 49


Het zoekproces : de zoekstrategie

Doorverwijzen

intern extern

Zelf oplossen

??

10/04/23 50


Extern doorverwijzen

Andere bibliotheken

• Openbaar

• Wetenschappelijk

• Archief

• Documentatie

Andere infoverstrekkers ifv vraagcontext

Voorbeelden : Jobinfo

VDAB Vakbonden

Onderwijs CLB

Juridische info Notarissen JAC

10/04/23 51


Het zoekproces : vereisten aan het personeel

Kennis en vaardigheden:– Bronnen en

opzoeken– Communicatie

Attitudes :– Enthousiasme– Uitnodigend– Servicebereidheid– Tact en discretie– Inventiviteit

• Sociale informatieRechtenverkenner,

sociale kaart,…

• Overheden• Nieuws• Openbaar vervoer• Routeplanners

10/04/23 52


Het zoekproces : vereisten aan het management

• Visie !• Collectiemanagement• Ontsluiting• Organisatie :

– routinevragen overbodig maken– Bewegwijzering

• Teamwork

10/04/23 53


Bovenlokale taken

• Ondersteuning door : Catalogi

Vlacc (Winob, Ovinob, …) & Vlacc II Lokale netwerken (gemeente)

Internet portal Webwijzer samenwerkingsverband Werkgroep (?) “Bronwijzer voor basisvragen”

Plaatsing & ontsluiting● ZIZO-werkgroep (VCOB) Werkgroep alternatieve plaatsing non-fiction

E-infobalie ● Plannen e-infobalie VCOB (Vlaanderen) … ?

10/04/23 54


De bronnen

10/04/23 55


Digitale bronnen : een beperkt overzicht (naar vorm)

• Zoekmachines :– Case : Google– Case : webdetective

• Weboverzichten :– Yahoo– Webwijzer– Google directory

• Databanken – Literatuurplein (vrij)– Mediargus (log in)– Biblion (log in)

● Digitale vraagbaken Case : Aladin

● Automatische gebruikersprofielen

Muziekweb

Roman advies

● Documentatiewijzers Bronnenwijzer

Balen

● Catalogi

10/04/23 56


Digitale bronnen : een beperkt overzicht (naar inhoud)

• Encyclopedieën– Wikipedia

• Witte en gele gidsenInfobel, 1207, Gouden gids

• Juridische informatieStaatsblad, advocaat.be, notaris.be

10/04/23 57


Mediargus (1)

• Persmappen– Redactie : < Vlaamse OB-medewerkers– Onderwerpen : meest gevraagde items (100+)

– Mogelijkheden en beperkingen :• + : actueel (laatste jaar)• + : verwerking makkelijk• + : eigen mappen samenstellen• - : beperkt aantal onderwerpen• - : deelmappen ?• +/- : prijs (?)• …

10/04/23 58


10/04/23 59


10/04/23 60


Mediargus (2)

• Mediasearch (Full-text zoeken)– Vlaamse (& Nederlandse) kranten 1998-– Roularta tijdschriften (ook Franstalig) – Belga persberichten– Ruime selectiemogelijkheden (geavanceerd)– Zoekmogelijkheden & beperkingen

• + : één zoekactie i/verschillende bronnen• + : eigen mappen maken• + : verwerking makkelijk• + : booleaans zoeken (and/or/*/“…”)• - : ontsluiting : full-text => zoektermen !• - : geen foto’s

10/04/23 61


10/04/23 62


10/04/23 63


10/04/23 64


Biblion-databanken (over non-fiction)

• Actuele documentatiebank– Inhoud : selectie krantenartikels– Opvolger v/d Actuele Documentatiemappen– Context : onderwijs Nederland– Mogelijkheden & beperkingen

• + : zoeken op schoolvak• + : foto’s• + : links naar internet• - : Nederlandse context• - : actualiteit ?• …

10/04/23 65


10/04/23 66


10/04/23 67


Biblion-databanken (over fiction)

• LiteRom & JeugdLiteRom – Recensies Nederlandstalige literatuur 1900-– + : ruime periode– + : uitgebreide zoekmogelijkheden– - : verhouding Vlaamse kranten

• UittrekselBank & UittrekselBank Jeugd– Auteursinfo (portret/orientatietekst)

Boekbesprekingen (uittreksel/snuffeltekst)– + heel uitgebreid & up-to-date

• FictieRom – Inhoud : fiction thematisch, met annotatie

10/04/23 68


10/04/23 69


10/04/23 70


10/04/23 71


10/04/23 72



Kwaliteitscontrole op het web

Wie of welke organisatie publiceert de informatie ?

Waarom is de informatie gepubliceerd ?

Op wat voor site wordt de informatie gepubliceerd ?

Wordt deze site regelmatig onderhouden en is men zorgvuldig ?

Is de informatie controleerbaar ?


Kwaliteitscontrole op het web

• Bron van de informatie: auteur, functie, referenties

• Andere publicaties checken• Commercieel of niet?• Propaganda of niet?• Identiteit van de website-exploitant?• Datum van de website? Actualisering?• Verwijzingen van en naar andere sites?• Opbouw en toegankelijkheid?

10/04/23 75


http://www.webdetective.nl/


Overzicht van vrije digitale bronnen

● www.maarifa.be● webwijzer.bibliotheek.be

Oefeningen !


Zelfevaluatie

1. Welk sterk punt van jezelf is een aanwinst voor het inlichtingenwerk van de bibliotheek ? Wat ga/kun je doen om je sterk punt tenvolle in te zetten ?

2. Welke punten aan jezelf vind je nodig om de komende weken/maanden bij te schaven ? Hoe ga je dit doen ?

3. Wat heb je in deze training opgestoken en wat kun je uit deze training gebruiken voor je taak in de bib ?

4. Wat is er volgens jou een gemis in deze training ?

5. Andere opmerkingen.

Inlichtingenwerk Basis

Technology

Transcript of Inlichtingenwerk Basis