Vroegtijdige zorgplanning in

woonzorgcentra

hype of hulp?

Dr. Gert Huysmans,

Voorzitter Federatie Palliatieve Zorg Vlaanderen

Historiek medische zorgBesef dat gezondheidzorg bestaat uit

meerderheid van niet geneesbare, chronische aandoeningen

Medisch-technische mogelijkheden stellen vaak enkel dood uit

Ethische vragen bij hulpverleners, familie, patiënt

Vraag naar aangepast zorgmodel

2

2

Hulp

– Voorbereid zijn op crisismomenten of momenten dat patiënt niet meer wilsbekwaam is

– Levenskwaliteit aan het levenseinde verbeteren door de zorg zo dicht mogelijk te laten aansluiten bij wensen en kijk op het levenseinde van patiënt

– Proces zou moeten voorafgaan aan en leiden tot gedocumenteerde zorgafspraken

Hulp

• Tevredenheid over geleverde zorg

verbeteren

• Kwaliteit vertegenwoordiging verbeteren

• Aantal ‘medische’ interventies

verminderen zonder toename van de

mortaliteit

4

Hype

Draagkracht?

Autonomie! Autonomie?

Instrumenteel omgaan met sterven

Waardigheid en zinloosheid als

uitgeholde begrippen

Wilsverklaringen:

gesel of kans?

5

5

5

Ethical review ACP, Klinger e.a.

• Wilsverklaringen beantwoorden vaak

niet aan hoge verwachtingen

• Te weinig gebruikt of niet beschikbaar

• Vraag naar validiteit

• Onvoldoende gehonoreerd

Klingler, C., in der Schmitten, J. & Marckmann, G. (2016).

Does facilitated Advance Care Planning reduce the costs of

care near the end of life? Systematic review and ethical

considerations. Palliative Medicine, 30(5), 423-433

6

Advance care planning

Vroegtijdige zorgplanning

7

Is het proces waardoor iemand in staat wordt gesteld zich uit te spreken over zijn/haar wensen in verband met de toekomstige zorg aan het levenseinde, en dit in samenspraak met zorgverleners, familieleden en andere belangrijke naastbestaanden.

Advance care planning

Vroegtijdige zorgplanning

8

Is het proces waardoor iemand in staat wordt gesteld zich uit te spreken over zijn/haar wensen in verband met de toekomstige zorg aan het levenseinde, en dit in samenspraak met zorgverleners, familieleden en andere belangrijke naastbestaanden.

• reflectie

• discussie

• communicatie

Advance care planning

Vroegtijdige zorgplanning

9

Is het proces waardoor iemand in staat wordt gesteld zich uit te spreken over zijn/haar wensen in verband met de toekomstige zorg aan het levenseinde, en dit in samenspraak met zorgverleners, familieleden en andere belangrijke naastbestaanden.

• paternalisme

• autonomie

• deliberatie

Advance care planning

Vroegtijdige zorgplanning

10

Is het proces waardoor iemand in staat wordt gesteld zich uit te spreken over zijn/haar wensen in verband met de toekomstige zorg aan het levenseinde, en dit in samenspraak met zorgverleners, familieleden en andere belangrijke naastbestaanden.

• patient centered care

• shared decision making

Proces

• Continu en dynamisch

• Aanpasbaar

• Patiënt, huisarts, familie, mantelzorg,

verpleegkundige, paramedici…

• Van hulpverleners wordt verwacht dat

zij het gesprek op gang brengen

• Participatie: wat is kwaliteit volgens

patiënt

• 11

• Maar: sommige patiënten willen dit

soort gesprek helemaal niet voeren –

aanbod, geen verplichting

• Momenteel: ongezonde focus op

documenten voorafgaand aan proces

• Rigide doorlopen van documenten

wordt als negatief ervaren

12

Proces

• Opvattingen over ziekte, waarden,

voorkeuren verkennen

• Onderwerp VZP ter sprake brengen

• Zorgdoelen bespreken

• Keuzes noteren

• Keuzes communiceren

• Keuzes herzien en updaten

13

Hype

• Wat is het niet?

– Afvinken van lijstjes

– Met simpele ja-nee vragen

– Zonder overleg met relevante naasten of

vertegenwoordiger

– Slecht geïnformeerde en begeleide patiënt

– Als een ‘contract’ voor de toekomst

14

Proces op organisatorisch

niveau

• Competentie

– Wetgeving

– Impact van keuzes

• Tijd – kwalitijd

• Structurele opvolging

• Dossier

15

Doelpubliek VZP

• ‘Surprise question’

– ‘zou ik verwonderd zijn als deze persoon

binnen de 6 à 12 maand overlijdt

• PICT

– Palliative Indicator Tool

• Woonzorgcentra

– Verschuiving levensverwachting 1,8 m

16

Doelpubliek VZP

• ‘Surprise question’

– ‘zou ik verwonderd zijn als deze persoon

binnen de 6 à 12 maand overlijdt

• PICT

– Palliative Indicator Tool

• Woonzorgcentra

– Verschuiving levensverwachting 1,8 m

17

PICT

• Identificatie

– Heeft deze patiënt palliatieve zorg nodig?

• Indeling

– Naar zorgnoden

• Eenvoudig, verhoogd, maximaal palliatief

statuut

• Al van bij eenvoudig palliatief statuut: VZP

18

Doelpubliek VZP

• ‘Surprise question’

– ‘zou ik verwonderd zijn als deze persoon

binnen de 6 à 12 maand overlijdt

• PICT

– Palliative Indicator Tool

• Woonzorgcentra

– Verschuiving levensverwachting 1,8 m

19

2020

Bertha, 87 jaar

- Gekend met TIA’s

- Nu CVA met beperkte re hemi en

fatische stoornissen

- PEG-sonde opgestart omwille van

slikmoeilijkheden

- Opgenomen in WZC omwille van

verminderde zelfredzaamheid

2121

Bertha, 87 jaar

- Gesprek over VZP

- Wil niet meer kunstmatig gevoed

worden als ze opnieuw CVA doet

- Wil niet meer naar ziekenhuis

2222

Competentie

• Wetgeving

– Bv. juridisch bindend karakter van

negatieve wilsverklaring

– ‘ik wil geen antibiotica meer’

• Impact van keuzes

– ‘ik wil geen antibiotica meer’

– Stopzetten van voeding en vocht

• Vaak niet herkend als medische interventie

• Stuit vaak op weerstand bij familie

23

Terminale fase

• Hongergevoel valt weg

– Extra calorie-inname oraal of parenteraal

beïnvloedt levensverwachting niet

– Verhoogt dyscomfort

• Dorstgevoel valt weg

– Vochttoediening verlengt stervensproces

– Verhoogt dyscomfort

242424

24

Bertha, 87 jaar

- Gesprek over VZP

- Wil niet meer kunstmatig gevoed

worden als ze opnieuw CVA doet

- Wil niet meer naar ziekenhuis

2525

Zorgdoelen

• Van DNR naar niet-

behandelingsbeslissing

• Van niet-behandelingsbeslissing naar

zorgdoel

26

Zorgdoelen

• Van wat doen we niet, naar wat doen

we wel:

– ABC-model

• Alles doen

• Behoudt van functies

• Comfortzorg

27

Onderwerpen

• Normen en waarden

• Niet-behandelingsbeslissingen

• Zorgdoelen

• Positieve wilsverklaring

• Vertegenwoordiging

• Afspraken rond overlijden

• …

28

Vertegenwoordiging

• Wettelijke of aangeduide

vertegenwoordiger?

• Wilsbekwaamheid is dynamisch en

wordt vaak onderschat of miskend

29

Wie beslist?

Familie

Patient

Arts-hulpverleners

• Intact beslissingsvermogen van de oudere in relatie met moment van overlijden– Oudere zonder AD

• 1 jaar = 87% (intact beslissingsvermogen)

• 1 maand = 78%

• 1 dag = 51%

– Oudere met AD• 1 jaar = 39% (intact beslissingsvermogen)

• 1 maand = 24%

• 1 dag = 8%

Lentzer; Am J Public Health 1992: 1093-98

Wie Beslist?

31

Kwaliteitsindicatoren

• Focus op proces, op aanbod

• Zorgplan >< wilsverklaring

32

Zorgcontinuïteit

• Wachtdienst

• Informatieoverdracht tussen settings

• PICT +

• Sumehr

33

www.palliatief.be

www.delaatstereis.be

www.pallialine.be

34