Vrede in de Wijken
64
101 Vrede in de Wijken Stand van zaken najaar 2012 in Wijken n zaken 2012 www.vredevanutrecht2013.nl/indewijken wijkontwikkeling V
-
Upload
vrede-van-utrecht -
Category
Documents
-
view
216 -
download
2
description
Stand van zaken najaar 2012
Transcript of Vrede in de Wijken
101
Vrede in de Wijken
Stand van zakennajaar 2012
Vrede in de Wijken
Stand van zakennajaar 2012
www.vredevanutrecht2013.nl/indewijken
wijkontwikkeling
Vrede in
CU
LTU
UR
IN O
OS
T
RO
TSLA
B
ME
TAA
L K
ATH
ED
RA
AL
UTR
EC
HT
MA
NIF
ES
T
TAFE
LBO
OM
VIA
VIN
EX
/ D
E V
RIJ
STA
AT
CU
LTU
UR
19
STI
CH
TIN
G R
UIS
/D
B’S
STU
DIO
KU
NS
TLIC
HT
OP
STR
AA
T
HE
T K
AA
SS
CH
AA
F-C
OLL
EC
TIE
F
NU
CU
LTU
UR
/N
UTR
EC
HT
ZIM
IHC
DIE
RE
NW
EID
E
NIE
UW
RO
TSO
OR
D
THE
ATE
R K
IKK
ER
STA
DS
SC
HO
UW
BU
RG
UTR
EC
HT
MA
AN
ZA
AD
HE
T W
ILD
E W
ES
TEN
WIS
HIN
G
WE
LL W
ES
T
EX
PO
DIU
M
RE
STO
V
AN
HA
RTE
ZIM
IHC
THE
ATE
RS
TEFA
NU
S
CA
STE
LLU
M H
OG
E W
OE
RD
ZIM
IHC
TH
EA
TER
ZU
ILE
N
WIJ
KB
UR
EA
U
WE
ST
WIJ
KB
UR
EA
U L
EID
SC
HE
RIJ
N
WIJ
KB
UR
EA
UZ
UID
WE
ST
WIJ
KB
UR
EA
UZ
UIDA
XIO
NC
ON
TIN
U
NE
W D
UTC
H C
ON
NE
CTI
ON
S
VLA
MP
IJP
ATE
LIE
RS
UR
AN
US
LAB
MU
ZIE
KH
UIS
U
TRE
CH
T
DO
E M
EE
CE
NTR
UM
EIN
STE
IN
CLI
CK
F1/
UC
EE
STA
TIO
N
UC
K
WIJ
KB
UR
EA
U O
VE
RV
EC
HT
JON
GE
RE
N C
ULT
UU
RH
UIS
K
AN
ALE
NE
ILA
ND
VA
N E
N V
OO
R
JON
GE
RE
N
EIL
AN
D8
DO
EN
JA
DIE
NS
TV
ER
LEN
ING
WIJ
KB
UR
EA
U O
OS
T N
OO
RD
OO
ST
RO
OTS
& R
OU
TES
UP
AC
T
MIR
A M
ED
IA
RO
OD
NO
OT
STU
T TH
EA
TER
THE
ATE
RG
RO
EP
ZE
ST
VE
SS
ELI
NA
NIK
OLA
EV
A
LUM
INE
US
LU
NE
TTE
N
FOR
TEN
FEE
ST
LUN
ET
III
MID
ZO
ME
RN
AC
HT
RO
OD
NO
OT
TUIG
DO
RP
TON
EE
LGR
OE
P M
ON
TER
UC
K H
OO
GR
AV
EN
LEID
SC
HE
RIJ
N C
ON
NE
CTI
E
PE
TER
DU
BO
IS
HIK
ON
TW
ER
PE
RS
STO
RTP
LAA
TSV
AN
DR
OM
EN
RU
UD
KU
IJE
R
MA
RIS
KA
PLU
CK
CO
NFE
TTI
DE
LL’A
RTE
PA
RK
-S
CH
OO
L
BR
ED
E S
CH
OO
LH
OO
GR
AV
EN
YLO
NK
A V
AN
ES
FOR
T V
AN
DE
VE
RB
EE
LDIN
G
EU
TRO
PIA
AR
CH
ITE
CTU
UR
-C
EN
TRU
M A
OR
TA
MA
RIJ
KE
DO
NA
TH
THIJ
S A
AR
TS
LOM
BO
X
NA
CH
T V
AN
DE
UN
IE (
WE
RK
TITE
L)W
ILD
WE
ST
PA
RA
DE
UR
AN
US
CU
LTU
UR
LAB
VLA
MP
IJP
-A
TELI
ER
S
CO
NC
OR
DIA
OP
EN
LAB
S
WA
TER
WE
RK
EN
UTR
EC
HT
RE
NT
VR
ED
ES
LOO
P
HO
GE
SC
HO
OL
UTR
EC
HT
LEC
TOR
AA
T K
WA
RTI
ER
MA
KE
N
UN
IVE
RS
ITE
IT U
TRE
CH
TFA
CU
LTE
IT G
EO
WE
TEN
SC
HA
PP
EN
CO
MM
UN
ITY
MA
RK
T W
ES
T
MID
ZO
ME
RN
AC
HTS
TAFE
L
TAN
DE
M-
FES
TIV
AL
KO
FFIE
RIT
UE
LEN
WIJ
KS
AFA
RI
KO
M O
VE
R D
E B
RU
G!
STA
ATS
LIE
DE
N A
RT
CO
MM
UN
ITY
WA
TER
WE
G R
HIJ
NS
TAD
DE
KR
AC
HT
VA
N Z
UIL
EN
HO
W T
O
MA
KE
LO
VE
PR
E-O
PE
NIN
GC
ER
EO
L
TAFE
LBO
S
MID
ZO
ME
RN
AC
HT-
FEE
ST
AR
K F
ES
TIV
AL
OV
ER
DR
EV
EN
FE
STI
VA
L
CA
SC
O
JON
G S
TUT
VA
N G
EE
N
WIJ
KE
N W
ETE
N
LAN
GS
TEV
RE
DE
SV
LAG
FEM
ALE
E
CO
NO
MY
ZIN
A P
LATF
OR
M
DE
MU
SK
ETO
N
PO
RTE
S
RO
CK
OP
ER
A
Vle
ute
n-d
e M
eern
Lei
dsc
he
Rij
nW
est
Zu
id
Oos
t
Noo
rdw
est
Ove
rvec
ht
Noo
rdoo
st
Zu
idw
est
Bin
nen
-st
ad
pr
ogra
mm
a’s
or
gani
satie
en/
of lo
catie
ku
nste
naar
s
Zie
pag
ina
59 v
oor
het
over
zich
t van
act
ivite
iten.
Vrede van Utrecht 2013 maakt inwoners van alle wijken van Utrecht blijvend zichtbaar voor elkaar.
3
Utrecht, najaar 2012
Wij maken Vrede zichtbaar Iedereen is welkom, iedereen doet mee.
De viering van 300 jaar Vrede van Utrecht in 2013 komt nu snel dichterbij. Tijdens het Midzomerweekend op 21, 22 en 23 juni 2013 bruist de stad meer dan ooit. Overal in Utrecht, in straten en op pleinen, in parken en op bruggen, vinden culturele activiteiten plaats met alle inwoners van de stad. Speciaal voor dit weekend zijn er podia op tal van verrassende plekken. De programmering van het Midzomerweekend is samengesteld met en door bewoners, kunstenaars en organisaties uit de wijken. Het zijn dagen vol theatrale en muzikale ontmoetingen, bijzondere tentoonstellingen, presentaties, feestelijke maaltijden en zomerse festivals. En onder de titel ‘lof der zichtbaarheid’ worden ook optredens ver-zorgd door mensen voor wie meedoen in het maatschappelijk verkeer minder vanzelfsprekend is. Zij doen mee en horen erbij. Vrede in de Wijken: iedereen is welkom, iedereen doet mee.
In totaal zijn er ruim vijftig evenementen, festivals en programma’s die Vrede van Utrecht op de een of andere manier financieel, productioneel of programmatisch ondersteunt. Honderden Utrechters uit alle geledingen van de samenleving wer-ken met elkaar samen aan het programma Vrede in de Wijken, soms in vertrouw-de, maar vaak ook in nieuwe vormen van burgerlijke betrokkenheid.
Met Wijkontwikkeling hebben we in de afgelopen jaren duurzame verbindingen gelegd tussen bewoners, kunstenaars, culturele instellingen en andere maatschap-pelijke partners. Vrede in de Wijken kan eenvoudig zijn: een zorginstelling die de deuren openzet voor buurtbewoners om samen met ouderen te genieten van een koffieconcert door topmusici. Of complexer: een onderzoek naar fysieke en men-tale barrières in de toegangsroutes tussen wijken en de stad, om deze vervolgens op creatieve wijze te slechten.
De programma’s van Wijkontwikkeling stoppen niet in 2013. Ook na het jaar van Vrede kunnen de gecreëerde verbindingen nieuwe partners en programma’s opleveren. Wij zijn met een aantal partners en de gemeente Utrecht in gesprek over hoe we onze kennis en ervaring het best kunnen overdragen en borgen. Dit is sowieso van belang, maar ook voor de kandidatuur Culturele Hoofdstad van Europa in 2018. Want ook dan kiest Utrecht voor de happy many.
Het wordt een mooi en spannend jaar. Peter de Haan, intendant Vrede van UtrechtMira Kho, projectleider Wijkontwikkeling
VOORWOORD
4
Speeddate tijdens de Keuze van de WijkJury
mei 2012
5
Van wie is de vrede? 7Hoe werkt het? 8Rendement zichtbaar 11
Bruisende huizen met muziek 14Waarom spelen topmusici in een verzorgingstehuis? Joyce Vlaming en Michiel Holtrop weten het antwoord.
Spiegel voor planologen 18Waarom Bart Witte af wil van het idee van kunstenaar als miracle worker.
Open vesting voor de Vrede 22Lunetten is een feestelijk onderhoud meer dan waard, vinden bewoners Sandra Rigter en Jaap Meeuwsen.
Grenzeloos tussen online en offline 26Mediawijsheid? Veel meer dan een cursus internetten, als het aan Ed Klute en Orfee Melsen ligt.
Actueel ritueel 30Is Sint-Maarten nog relevant? Rien Sprenger is er heilig van overtuigd.
Groter podium voor lokaal talent 34Marlies Juffermans ziet parels groeien in de wijken.
Driehonderd bruggenbouwers 38De vrede ligt op straat, volgens Rachid Habchi en Paul Feld.
De WijkJury 44Muziek overbrugt culturen 48Tafelboom en Tafelbos 52Vrede in alle wijken: Midzomerweekend 2013 56
LeeswijzerVrede in de Wijken is de tweede uitgave over de werkwijze en de resultaten van Wijkont-wikkeling. In deze publicatie worden netwerken en projecten beschreven die repre-sentatief zijn voor het maatschappelijk rendement ervan. We laten de mensen achter de projecten aan het woord. Hun verhalen bieden een vooruitblik op de viering van Vrede van Utrecht in 2013 en de effecten voor de toekomst.
INHOUD
6
Freerunners van Sleeping Forest tijdens de
heropening van Cultuurhuis Stefanus, oktober 2012
7
Van wie is de vrede?Vrede in de Wijken is van de mensen die haar maken. De kracht schuilt in cocreatie en lokale betrokkenheid. Het werkt omdat de mensen die zich hiervoor inzetten, intrinsiek gemotiveerd zijn, open staan voor elkaar, bereid zijn om kennis te delen en samen te werken. Verderop in deze publicatie komt een aantal van deze mensen aan het woord. Zij vertellen in hun eigen woorden over wat hen motiveert en over de gedroomde opbrengst van hun werk.
8
Hoe werkt het?De strategie van Wijkontwikkeling is onveranderd (zie Vrede in de Wijken, stand van zaken najaar 2011). Procesbegeleiding is onze belangrijkste taak. Ons team organiseert wijktafels en netwerkbijeenkomsten, fungeert als klankbord en spar-ringpartner, en draait als coproducent mee in projecten van partners. We verster-ken initiatieven, betrekken partijen op elkaar en stimuleren eigenaarschap.
Er bestaat geen standaardrecept voor wijkontwikkeling. Wel zijn er enkele rand-voorwaarden om te komen tot een waardevolle en duurzame programmering in de wijken. Ten eerste speelt de factor tijd een belangrijke rol. Verandering kost nu een-maal tijd. Ook wederkerigheid is een fundamenteel onderdeel van succesvolle wijkont-wikkeling. De opbrengst van inspanningen wordt namelijk een stuk interessanter als je elkaar weet te versterken. Derde randvoorwaarde is een integrale benadering, waarbij je als intermediair de culturele, creatieve omgevingen en maatschappelijke organisaties verbindt.
Van zes lijnen naar een integrale programmeringOnze strategie richt zich op het activeren van de stad en haar inwoners. We begon-nen met zes programmalijnen: Participatie, Wijknetwerken, Talentontwikkeling, Kansen in de Stad, Dialoog en Wijkfestivals en -manifestaties. Deze lijnen blijven relevant voor ons werk en voor het Midzomerweekend van 2013.
Urban Trajectories is een mooi voorbeeld van een innovatief en interdisciplinair programma dat veel-zijdig is, inwoners bij de stad betrekt en hen verbindt met actuele thema’s. Urban Trajectories koppelt planologisch onderzoek, ervaringen van inwoners van de stad en sociale activering langs kunstzinnige weg aan elkaar.Wijkontwikkeling bood planologisch onderzoeker Jan van Duppen de middelen om een projectplan op te stellen voor Leidsche Rijn. Daarbij draait het om vragen als: Welke routes leggen mensen af tussen de wijk en het centrum? Waarom kiezen zij juist deze routes? Hoe toegankelijk zijn de wegen? Welke plekken zijn veilig en uitnodigend?
Volgend jaar worden de resultaten van dit onderzoek via interventies en performances door kun-stenaars in de routes, zichtbaar en voelbaar gemaakt. Het is van groot belang dat de bewoners en gebruikers van de stad een rol spelen in het ontwerpproces van de stad en de uitvoering van de kunst-opdrachten. Dit uitgangspunt is kenmerkend voor onze aanpak en missie. Urban Trajectories is een samenwerking tussen Architectuurcentrum Aorta, Casco, Vrede van Utrecht en Universiteit Utrecht.
9
Eindconferentie Media4Me
juni 2012
10
boven: Opening Metaal Kathedraal, oktober 2010
onder: Het Hemelrijk
11
Rendement zichtbaarWat is tot nu toe de opbrengst van Wijkontwikkeling? We constateren dat Vrede steeds meer leeft, overal in Utrecht. Door de hele stad heen zijn mensen bezig om programma’s en projecten op te zetten die volgend jaar bijdragen aan een grootse viering. In wijkcentra, klaslokalen, theaters, aula’s en bij mensen thuis gonst het van de initiatieven, contacten, ontmoetingen en nieuwe allianties. De stad is één grote learning ground voor burgers en scholen, voor woningcorporaties en cultuurhuizen, voor politie en zorginstellingen. Hiermee is de viering van de Vrede van Utrecht in feite al in volle gang.
Netwerken zichtbaarWijkontwikkeling is de eerste jaren vooral bezig geweest om netwerken in de wijken te identificeren, te stimuleren en te ondersteunen. Wij hebben projecteigenaren, culturele instellingen, ‘spinnen in webben’ en stakeholders uit verschillende secto-ren bijeengebracht. Tijdens onze wijktafels en netwerkbijeenkomsten hebben deel-nemers ervaren hoe het is om te delen, kennis uit te wisselen en van elkaar te leren.
Van wijk naar wijk, door de hele stadEen belangrijke strategische keuze van het afgelopen jaar is de stap van een lokaal naar een stedelijk netwerk. Sinds januari 2012 houden we elke zes weken een netwerkbijeenkomst met zo veel mogelijk partners uit de hele stad. De netwerkbij-eenkomsten vinden plaats op locatie bij een van de deelnemende partijen. Partners leren elkaars culturele huis en wijk kennen en raken met elkaar in gesprek. Samen bouwen zij aan het programma voor 2013.
Hierbij kiezen we voor een integrale aanpak waarbij ook corporaties, zorginstel-lingen, maatschappelijke en bestuurlijke organisaties betrokken zijn. Er ontstaan nieuwe allianties tussen cultuur en andere sectoren.
‘Alsof er elk moment een wonder zou kunnen gebeuren… Zo’n plek is de Metaal Kathedraal. Deze magische plek aan de rafelranden van het Utrechtse culturele leven biedt ruimte aan kunstenaars van uiteenlopende disciplines. Het programma Vrede in de Wijken verbindt de Metaal Kathedraal met culturele collega’s, kunstenaars en wijkbewoners. De Vrede steunt onze eigenzinnige locatie door aandacht en betrokkenheid te tonen en ons bekendheid te geven op lokaal, nationaal en internationaal niveau. Dit geeft ons nog meer mogelijkheden om verbindingen te leggen met de directe en indirecte omgeving.’Maureen Baas, theatermaker en initiatiefnemer van de Metaal Kathedraal
12
Op 26 juni 2012 vond een netwerkbijeenkomst plaats in de Metaal Kathedraal, een broedplaats in een voormalige kerk aan de Vecht. Hieraan namen ruim 25 verte-genwoordigers van cultuurhuizen en kunstenaarsinitiatieven deel, maar ook mede-werkers van zorgkoepel AxionContinu, musici van het Nederlands Philharmonisch Orkest (NedPho) en ambtenaren van de gemeente waren aanwezig. Tijdens deze inspirerende bijeenkomsten is er volop ruimte voor informele uitwisseling. De drempel om ideeën en vragen aan elkaar voor te leggen is laag.
Wijkontwikkeling organiseert de netwerkbijeenkomsten en doet de verslaglegging. Onze samenwerkingspartners leveren de inhoud: zij vertellen over lopende projec-ten, stellen vragen aan collega’s en wisselen kennis en informatie uit. Ook worden de bijeenkomsten gebruikt om de programmaonderdelen voor het Midzomerweek-end 2013 onderling af te stemmen. De organisaties blijven immers zelf eigenaar van hun plannen en projecten.
Zichtbaar voor elkaar: Een duurzaam podium en een digitale communityEen spin-off van een van onze netwerkbijeenkomsten is www.overalin utrecht.nl. Tijdens de eerste wijkoverstijgende netwerkbijeenkomst in januari 2012 bleek dat de deelnemers vooral zichtbaar voor elkaar wilden worden in de stad. Om dit te bereiken hebben de culturele organisaties, kunstenaars en creatieve initiatieven in de wijken zich verenigd in een gemeenschappelijk digitaal podium. Verduurzaming van initiatieven is belangrijk voor het werken in wijken.
Overalinutrecht.nl stelt de bezoeker in staat om snel het laatste nieuws, organisa-ties en activiteiten te vinden in heel Utrecht. De site is ontwikkeld door Rotslab, een van de partners in ons netwerk. Het beheer van de website is in handen van de deelnemende organisaties zelf, met ondersteuning van Rotslab en Vrede van Utrecht.Overalinutrecht.nl maakt inmiddels ook deel uit van het curriculum van het Gra-fisch Lyceum Utrecht. De site functioneert als digitale werkplaats waar studenten in opdracht van Utrechtse culturele instellingen filmpjes en beeldmateriaal maken. Zo worden ook jongeren mede-eigenaar van overalinutrecht.nl. De site is een belangrijk instrument om het werk van onze partners te ondersteunen en blijvend zichtbaar te maken, om het netwerk een duurzame plek te geven en ervoor te zorgen dat initiatiefnemers elkaar sneller kunnen vinden en van elkaars ervaring en netwerk kunnen profiteren.
13
Lof der zichtbaarheidOnder supervisie van dr. Doortje Kal, bijzonder lector Kwartiermaken, levert de Hogeschool van Utrecht een bijdrage aan de Vrede in de Wijken. Studenten Cul-tuur en Maatschappelijke Vorming (CMV) ondersteunen dit project als stagiairs. Dankzij deze bijdrage komt er ruimte in de programmering voor groepen die gewoonlijk minder zichtbaar of zelfs ongezien zijn voor de samenleving. Dit kun-nen daklozen zijn, mensen met een psychische aandoening, een lichamelijke of geestelijke beperking. Zij krijgen de kans om zich met hun artistieke talenten te manifesteren, zonder concessies te doen aan hun anders-zijn. Het is een van de vele manieren waardoor Vrede echt van en met iedereen wordt. Andere studenten monitoren projecten in het kader van onderzoek.
‘In zijn boek Lof der zichtbaarheid uit 2007 wijst Rudi Visker erop wat het voor mensen in de marge betekent om de openbare ruimte te betreden. Het heeft te maken met een vorm van respect, dat je ertoe doet in de gewone wereld. Kunst is een uitgelezen mogelijkheid om je op een positieve wijze te laten zien en de vaak negatieve beeldvorming te nuanceren. De optredens van mensen met een handicap op de wijkpodia van de Vrede van Utrecht motiveren mogelijk tot anders denken over anders-zijn. Artistieke producties kunnen gastvrijheid in denken teweegbrengen en onze morele gevoeligheid vergroten. Ze kunnen motiveren tot het cultiveren van waarden die aanzetten tot respect voor en engagement met het anders-zijn van anderen.Dr. Doortje Kal, bijzonder lector Kwartiermaken, Hogeschool van Utrecht
14
Bruisende huizen met muziekWaarom houdt een zorginstelling zich bezig met kunst en cultuur? Wat bezielt een altviolist om met collega-musici voor bewoners van verzorgingshuizen te spelen? Hoe zorgzaam is muziek eigenlijk? En kun je bewoners van wijken en tehuizen bij elkaar betrekken via muziek? Vanaf januari 2013 stelt zorginstelling AxionContinu haar huizen open voor een tiental koffieconcerten door topmusici van het Nederlands Philharmonisch Orkest. De hele wijk is welkom. En tijdens het Midzomerweekend van Vrede van Utrecht 2013 kunnen alle stadsbewoners de AxionContinu Muziekroute volgen.
Michiel Holtrop en
Martin Kaaij spelen
voor bewoners van
het Dr. Sarphatihuis
in Amsterdam. Dit
vormde de inspiratie
voor de koffiecon
certen in de huizen
van AxionContinu.
15
16
Joyce Vlaming, projectleider kunst en cultuur, AxionContinu
Wat beweegt jullie om een muzikaal programma te ontwikkelen? Een groeiende groep ‘nieuwe ouderen’ vraagt om een ander aanbod in welzijn. Het programma in onze huizen bestaat allang niet meer alleen uit bingo. Er worden yoga- en tai-chilessen gegeven en we merken dat er behoefte is aan verdieping. Je ziet dat mensen vaker het verenigingsleven voortzetten binnen de muren van het huis. Ze beginnen bijvoorbeeld een filosofieclub. AxionContinu telt vijftien loca-ties, die elk het activiteitenprogramma op hun eigen manier invullen. We bieden bruisende activiteiten, zoals theatervoorstellingen en schildercursussen. We willen een cultureel programma met cachet neerzetten. Iets waar naartoe wordt geleefd en waarover wordt gepraat.Wat levert dit programma de bewoners op?Onze ervaring is dat kunst en cultuur een bijdrage leveren aan hun welzijn. Cultuur zorgt voor reuring, expressie en plezier. Iets voor de geest, waardoor je even uit je normale doen wordt gehaald. Muziek is ook een manier van communiceren, zeker bij mensen met dementie. Zo’n programma kan een helende werking hebben, die zelfs de zorg enigszins ontlast. En soms levert muziek ook felle of juist geanimeerde discussies op. Niet iedereen hoeft alles altijd mooi te vinden.Welke bijdrage levert de Vrede aan jullie werk?Via Vredeprogrammeur Paul Feld kwam ik bij het team Wijkontwikkeling terecht, omdat wij graag de wijkbewoners vaker in onze huizen binnen willen zien. Het leek
ons fantastisch om deel uit te maken van de programmering van Vrede in de Wijken, juist omdat wij kleine podia in de wijken hebben. Ik bezoek ook de netwerkbijeenkomsten, want we willen graag meer samenwerken met andere betrokkenen. We hebben een presentatie gegeven tijdens een van de bijeenkomsten in de Metaal Kathedraal. We kregen meteen leuke reacties van andere organisaties die willen meedenken.
Michiel Holtrop, programmacoördina-tor en altviolist Nederlands Philharmo-nisch Orkest
Wat beweegt jou om in verzorgings - tehuizen te spelen?Mijn grootmoeder had meebetaald aan mijn prachtige altviool. Toen zij in een bejaarden-tehuis woonde, kwam ik op het idee om met NedPhoGo, het ‘outreachproject’ van het Neder-lands Philharmonisch Orkest, voor haar en haar medebewoners een concert te geven. Dat was voor iedereen een groot succes. Daarna ben ik als cultureel ondernemer op veel grotere schaal
DE PROJECT-LEIDER EN DE MUSICUS
Joyc
e Vlam
ing
17
voor AxionContinu projecten gaan organiseren. Dit is alweer ons vijfde jaar. Het Nederlands Philharmonisch Orkest ondersteunt nu het project: mijn collega’s staan in de rij om mee te mogen spelen, zo leuk en zinvol is dit. Hoe ga je te werk?We geven drie besloten huiskamerconcerten op een ochtend. Dan gaan we op bezoek bij de ouderen. Als mensen diep in hun dementie zitten, moet je ze niet laten schrikken. Wij spelen dan harmonieuze muziek met een duidelijke structuur. Veel componisten proberen te verrassen, maar deze mensen hebben ook behoefte aan iets herkenbaars. Chaos en heel grote contrasten zijn uit den boze. Het gaat om subtiliteiten. We brengen goede muziek op een laagdrempelige manier, liederen van Brahms, Schubert en Wolf. Maar ook nieuw werk. Zo heeft de Utrechtse com-poniste Monique Krüs vorig jaar prachtige liedjes voor ons geschreven met als titel ‘Bloesem’. Daarnaast spelen we vanaf januari openbare, feestelijke koffieconcerten met iets lekkers erbij, waarbij ook wijkbewoners welkom zijn. In totaal gaan we zo’n honderd concerten geven.Wat wil je bereiken?In de huiskamerconcerten benaderen we de bewoners zó dat ze met aandacht kun-nen genieten van wat ze niet elke dag horen. Ons doel nu is om daar mensen van buiten, bewoners uit de wijk bij uit te nodigen. Niet alleen ouderen, maar ook scho-lieren bijvoorbeeld. We denken aan iets onweerstaanbaar vrolijks, zoals een strijk-kwartet met een tapdanseres. Mensen kunnen niet weglopen, dus je moet extreem mooi spelen en je mag ze niet alles opdringen. Dit publiek is heel eerlijk en direct. Het vraagt van je om delicaat, mooi en afgewerkt te spelen. Als je iets raars doet, gaan mensen in hun koffie roeren. Maar meestal krijgen we blije blikken. Ik denk dat ik door deze concerten een beter musicus ben geworden.Wat levert het de bewoners op?Welzijn wordt geassocieerd met praten. We hebben geleerd dat dit niet hoeft. Wat wij doen is niet probleemgericht. Je speelt goede muziek, je maakt contact. Samen luisteren verhoogt het welzijn. Kunst levert sowieso een bijzondere ervaring op. Ik zeg altijd dat wij ervaringen mani-puleren op een ethisch verantwoorde manier.Welke bijdrage levert de Vrede aan jullie werk?Het Midzomerweekend is voor ons een kans om ons programma te verdiepen en zichtbaarder te worden in de wijken. Daardoor kunnen meer mensen profiteren van wat er hier in huis gebeurt. De publiciteit via de Vrede helpt ons om meer mensen te bereiken. De mensen van Wijkontwik-keling hebben ons ontzettend gestimuleerd door hun enthousiasme! Door hun positieve reacties zijn wij onszelf ook belangrijker gaan vinden.
Mich
iel H
oltro
p
18
Spiegel voor planologenIn het hart van Kanaleneiland staan acht flats. Zij maken in de nabije toekomst plaats voor nieuwbouw. De meeste oorspronkelijke bewoners zijn vertrokken, nu wonen er vooral studenten, starters, veel kunstenaars en andere creatieven. In Kanaleneiland is een eiland van creativiteit ontstaan: Eiland8. In een van de sloopflats is het viermanscollectief Expodium neergestreken. In teams van kun-stenaars, historici en activisten verzamelt Expodium ervaringen van bewoners en gebruikers. Hun doel: beleidsmakers en planologen een spiegel voorhouden over de effecten van hun keuzes.
Iftarmaaltijd van
Resto van Harte en
Expodium op locatie
augustus 2012
19
20
Bart Witte, beeldend kunstenaar
Wat beweegt jullie om hier in de wijk te werken?Na onze studie wilden we groepstentoonstellingen maken en kwamen we in panden terecht die voorheen een andere functie hadden. Daar is onze interesse in architec-tuur en stedelijke ontwikkeling aangewakkerd. In een veranderende stad heb je nieuwe ideeën nodig, niet alleen de maakbaarheid van architectuur. Als kunstenaars stimuleren we de vorming van nieuwe ideeën over de omgeving, door naar de bewo-ners te kijken en te luisteren.Hoe gaat Expodium te werk?We ontwikkelen systemen om kennis te vergaren en invloed uit te oefenen op de omgeving. Een van die systemen is de ‘architectural prosthetic’. Dat kan simpelweg iets zijn als de veranda die we hier hebben aangebouwd. Dit is een plek tussen het pri-vate en publieke domein waar ruimte ontstaat voor sociale initiatieven. Toen we aan het bouwen waren, kwamen alle kinderen uit de buurt kijken. Vervolgens kwamen hun vaders met tweedehands spullen. Een ander systeem is de ‘nightwalkers’: een nachtelijke buurtverkenning met bewoners. Met deze activiteiten vergaren we kennis voor onze grote ambitie: het beïnvloeden van planologen en beleidsmakers. Voor dit doel is ons derde systeem: publiceren en bloggen.Wat wil Expodium bereiken?In probleemwijken wordt kunst vaak gezien als een gereedschap om de sociale cohesie te versterken en het proces van gentrification te versnellen: zet een stel kunstenaars in de
wijk, dan komt het allemaal wel goed. Ook Mitros en Portaal hopen dat de tweeverdieners straks toestromen door de aanwezigheid van kunstenaars in Kanaleneiland. Maar toen onze veranda af was, stond de corporatie op de stoep om te vragen waar we in vredesnaam mee bezig waren. Men was bang voor overlast van hangjongeren. Er is hier nog nooit iets vervelends gebeurd. De veranda is nu begin-punt van de events die we in Kanaleneiland orga-niseren. Er spelen ook kinderen, ouderen schuilen hier als het regent, wij zitten er te lunchen. Wat levert jullie werk de wijk op?Je moet af van het idee dat de kunstenaar een miracle worker is. De stad blijft immers altijd veran-deren. Je kunt beter acties maken waardoor je buzz, energie en verantwoordelijkheidsgevoel genereert bij de bewoners en het kunstpubliek. Maak zo’n veranda bijvoorbeeld standaard onderdeel van de nieuwbouw. Kijk na oplevering van een wijk met-een samen met de bewoners hoe je de wijk leefbaar houdt. Laat beleidsmakers, bestuurders en bouwers meer vertrouwen op bewoners en creatieve krach-ten. Dan is er uiteindelijk minder gemeenschaps-geld nodig om grotere problemen op te lossen.
DE ACTIVIST
Bart W
itte
21
boven: Tasca van Andre Catalao in Kanalen
eiland, 11 en 12 november 2011
midden: Aerobics for Artists van Susana
Pedrosa in Kanaleneiland, juli 2012
onder: Opnames voor Untitled (Ik kijk naar
de film) van Anna Okrasko in Kanaleneiland
22
Open vesting voor de VredeIngeklemd tussen snelwegen, water en groen is Lunetten met 12.000 inwoners een stadswijk met een dorps karakter dat door veel bewoners wordt gekoesterd. Lunet betekent dan wel fort, maar in Lunetten verschansen de mensen zich zeker niet in hun vesting. Lumineus Lunetten, een groep actieve bewoners, wil de wijk met het Fortenfeest Lunet III op de kaart zetten en juist het contact tussen oude en nieuwe bewoners van Lunetten bevorderen.
Het gerestaureerde
Fort Lunet III is
tijdens het Mid
zomerweekend
2013 het decor voor
het wijkbewoners
feest.
23
24
Sandra Rigter, sinds 1999 inwoner van Lunetten, werkzaam in de cultuureducatie
Wat is het doel van jullie initiatief?We willen mensen kennis laten maken met cultuur. We gaan de geschiedenis van Lunetten tot leven brengen én een feest organiseren met en voor zo veel mogelijk wijkbewoners. Daarom kiezen we ervoor om onze buren rechtstreeks te benade-ren, niet via beleidsmedewerkers. We nodigen ze gewoon uit om mee te doen.Voor ons project Gluren bij de Buren wilden we bijvoorbeeld een optreden orga-niseren in een huis voor begeleid wonen. Een collega van me sprak op straat een jongen die er vaak voor de deur zit te roken. Eerst reageerde hij afwijzend, maar een week later hield hij haar aan en zei dat ze toch wilden meewerken. Nu willen we hen ook bij het feest betrekken. Hoe pak je het aan?We werken met een kerngroep van zeven mensen, die allemaal verantwoordelijk zijn voor een deelproject. Daaromheen hebben we nog zo’n vijftig vrijwilligers. Het organiseren van het feest is als cement; alleen al door het organiseren wordt het echt een wijkactiviteit. Iedereen werkt onbezoldigd. We kiezen daar bewust voor, omdat je dan weet dat de drijfveren van mensen echt zijn. Zo houd je de groep ook beter bij elkaar. Onze bijeenkomsten zijn één grote ideeënstroom. Dat heeft een bijzondere ‘luminositeit’!
DE BEWONERS
Sandr
a Rigt
er en
Jaap
Mee
uwse
n
25
Wat levert het de bewoners op?Ik wil de canon van Lunetten tot leven laten brengen door de bewoners zelf, met een lied of een voordracht. Ook willen we een maaltijd organiseren. In totaal hopen we 3000 mensen te bereiken, de meesten in de aanloop naar 2013. We verwachten 500 mensen op het feest tijdens het Midzomerweekend. Ook mensen voor wie het niet vanzelfsprekend is om iets cultureels te doen, verleiden we om mee te helpen of om naar een van de activiteiten te komen. Daarom maken we ook een mobiele programmering: speciaal voor mensen die niet naar het Fortenfeest bij Lunet III kunnen of willen komen. Welke bijdrage levert de Vrede aan jullie werk?Mira Kho heeft in het begin met ons gebrainstormd. Vrede in de Wijken heeft haar nek uitgestoken door zich financieel aan ons te committeren. Dat heeft het gemak-kelijker gemaakt om andere sponsors te vinden. En door de netwerkbijeenkomsten word ik nog steeds gevoed.
Jaap Meeuwsen, sinds 1997 inwoner Lunetten, coach bij maatschappelijke organisaties
Wat beweegt je om hier in de wijk te werken?Een tijdje geleden ergerde ik me aan een bank die de buren op straat hadden gezet. Toen ik tegen de buurvrouw zei dat ik grofvuil ging bellen, bedankte ze me oprecht. Ik kreeg zelfs een doos bonbons van haar! Als je over je boosheid heen stapt en contact maakt, krijg je een heel ander beeld van elkaar. Daarom is vrede ook zo’n goed thema om mensen met elkaar te verbinden.Wat levert het de bewoners op?Dit is een cultureel actieve wijk. Tien jaar geleden stemde tachtig procent van de bewoners GroenLinks. Er zijn veel creatieve clubs. De wijk bestaat 35 jaar en dan is het zaak om de boel goed te onderhouden. De laatste jaren komen er hier meer welzijns- en zorginstellingen: mensen die begeleid wonen, ex-verslaafden, ex-gedetineerden en probleemgezinnen. De wijk kan wel wat hebben, maar als je wilt dat iedereen zich thuis voelt in de wijk, moet je mensen bij elkaar betrekken. Als ik me daar in mijn eigen wijk voor kan inzetten, doe ik dat graag. Zo zie je dat Vrede werkt voor de wijk en voor mij. We bouwen aan iets nieuws waarmee we de naam van de wijk positief kunnen uitdragen.Wat ga je concreet doen?Het programma wordt multidisciplinair. Veel van onze mensen brengen vanuit hun beroepsachtergrond een programmaonderdeel in. Zelf wil ik voor Lumineus Lunetten scholieren of bewoners van zorginstellingen aan het dichten krijgen over vrede, discriminatie of herstel. Sommige gedichten zijn echt juweeltjes van teksten.Welke bijdrage levert de Vrede aan jullie werk?Wij voeren een deel van de doelstellingen van de Vrede uit. Voor ons is het fijn dat zij ons helpen met vergunningen, crowd control en EHBO. Bovendien krijgen wij via de Vrede de slagkracht om grootschaliger te werken en meer mensen te bereiken.
26
Grenzeloos tussenonline en offlineMedia4ME begon in september 2011 in Overvecht als pilot om nieuwe doelgroe-pen met media in aanraking te brengen. De afsluiting vond plaats op 22 juni 2012 met een drukbezochte werkconferentie, waar 175 professionals uit heel Nederland met elkaar in gesprek gingen. Glashelder werd: wil je interculturele, lokale verbin-dingen leggen in een wijk, dan zijn zowel online als offline ontmoetingen nodig. MiraMedia, Utrechts expertisecentrum voor interculturele media, en Wijkont-wikkeling van de Vrede van Utrecht zijn de initiatiefnemers van Media4ME.
Bezoekers Social
Media Café bekijken
de videowand in
Cultuurhuis Stefanus.
februari 2012
27
28
Orfee Melsen, projectleider Media4ME
Hoe gaat Media4ME te werk?We maken mensen mediawijs ten opzichte van hun eigen omgeving. Als je bij mensen binnen kijkt, zie je dat bijna iedereen in de wijk ’s avonds wel eens voor de computer zit. Mensen zijn dus al wel actief, maar vaak niet op lokaal niveau. Daar valt veel winst te boeken, in termen van ontmoetingen tussen jong en oud, tussen mensen met een verschillende culturele achtergrond.Wie zijn je samenwerkingspartners?Het liefst knopen we verschillende terreinen aan elkaar, bijvoorbeeld een jongeren-persbureau en ouderenwelzijnswerk. Zo kom je ook tot vanzelfsprekende contac-ten tussen generaties en tot interculturele projecten. Het gaat overigens niet om publieksbereik of kijkcijfers, maar om het effect van het bereik. Een spelconcept als Overvecht Streetview, onderdeel van het Social Media Café, leverde verhalen op die de wijk letterlijk op de kaart zetten. Een effect van een lokaal tv-programma als U in de Wijk is dat mensen in de eigen wijk zichtbaar worden voor elkaar. Wat is het uiteindelijke doel van jullie initiatief?We openen het brede spectrum van media voor wijkbewoners, zodat ze ook zelf kunnen produceren, niet alleen consumeren. Het gaat ons om tweerichtingsverkeer, om verbinden. Veel mensen zien door de bomen het bos niet. Als regisseur met kennis en ervaring laat je mensen voorbeeldprojecten zien die op andere plekken goed hebben gewerkt.Wat levert het de bewoners op?Wij zoeken aansluiting bij wat mensen beweegt om actief te worden in hun buurt. Dat kan muziek zijn, een kookclub of protest tegen een nieuwe ringweg. Media zijn een goed middel om uitdrukking te geven aan je betrokkenheid. Je kunt media bijvoorbeeld op een alternatieve manier gebruiken om jezelf te laten horen bij vergaderingen: door degenen die op vergaderingen spreken, materiaal te geven dat op straat is gefilmd door een jongerenpersbureau. Of je laat de gemeenteraadsleden bewoners interviewen in een digitale buurtschouw. Ook dat levert lokale, intercultu-rele participatie op.
Ed Klute, directeur MiraMedia, landelijk projectleider Media4ME
Wat is jullie rol in de wijken?Media4Me helpt welzijnsorganisaties om het licht te zien op het gebied van nieuwe media. Vooral van online media hebben zij vaak nog te weinig kennis om echt te profiteren van de mogelijkheden. Wat ons betreft gaat het daarbij overigens meer over de kracht van gefilmde straatinterviews en workshops in buurthuizen dan over com-municeren via Twitter of Facebook. De les is dat je het echt lokaal en intercultureel moet maken. Dat vraagt om een andere aanpak, waarbij je naar buiten gaat en met de mensen in gesprek gaat. Wij zetten het licht op de buurt. Offline ontmoetingen werken goed als je lokale online initiatieven wilt versterken. Wat adviseer je de instellingen?De digitale wereld hoort integraal onderdeel te zijn van welzijnsbeleid. Sluit aan bij het bestaande mediagedrag van de doelgroep. In Overvecht en Kanaleneiland
DE MEDIA
29
hebben we bijvoorbeeld met ouders gesproken over hoe hun kinderen internet gebruiken. Dan hoor je van een Soedanese vrouw dat zij zelf vooral voetbal kijkt op internet en spelletjes doet op de computer. En dat leidt weer tot een verrassend gesprek. Als je op deze manier met mensen in contact komt, kun je de vinger aan de pols houden. Wat levert het de bewoners op?Een wijk heeft er baat bij als bewoners zelf media over hun omgeving produceren. Als er dan eens iets misgaat en een journalist googelt op het woord ‘Overvecht’, is het goed als hij filmpjes tegenkomt die een positief beeld van de wijk schetsen. Welke bijdrage levert de Vrede aan jullie werk?De kracht van Vrede is de koppeling tussen welzijn, cultuur en onderwijs. Daarin brengt Wijkontwikkeling mensen dichter bij elkaar. Die visie kunnen wij met een traject als Media4ME invulling geven. Het is nu echt tijd om de mensen waar het om gaat hun stem te geven. En dat kan ook, met alle middelen en activiteiten die er in de wijken zijn.
Ed Klut
e en
Orfe
e Mels
en
30
Actueel ritueelIets drijft de mens om in een optocht door stad of dorp te trekken, als in een gezamenlijke rituele viering. Muziek speelt hierbij een grote rol. In Utrecht blies het kunstenaarscollectief Fort van de Verbeelding het aloude Zuilens Fanfare Corps nieuw leven in. Op 11-11-2011 trok een Sint Maartensoptocht met 400 deelnemers vanaf Muziekhuis Utrecht in de wijk Ondiep, naar het Domplein. Op 10 en 11 november 2012 trekt de Sint Maarten Parade opnieuw door de stad. En in 2013 belooft een soortgelijke tocht met Fanfare van het Vuur een van de hoogtepunten van het Midzomerweekend te worden.
Fanfare 1111 trekt
vanuit Overvecht
naar de binnenstad
op de avond van
SintMaarten:
11 november 2011
31
32
Rien Sprenger, projectleider Fanfare 11-11
Wat is de connectie tussen Vrede van Utrecht en Sint-Maarten?Sint-Maarten was een bekeerling die het leger verliet om het geloof te verkondigen, nadat hij als jonge soldaat zijn mantel had gedeeld met een bedelaar. Hij is schutspatroon van de stad Utrecht en geeft kleur aan het shirt van de ere-divisieclub. Sint-Maarten staat symbool voor de vreedzame en delende burger, voor naastenliefde en dialoog.Hoe gaat Fanfare van het Vuur te werk?De fanfare is een typische uiting van volkscultuur. Het project voor Sint-Maarten en midzomer sluit naadloos aan bij de vernieuwing van het Zuilens Fanfare Corps. De drijfveer van Peter de Boer en Thijs Hazeleger was om muziek te maken op plekken waar mensen elkaar ontmoeten. In het Utrechts community orkest Fanfare van het Vuur brengen we amateurs en professionals, kinderen en volwassenen en muzikanten van verschillende culturele achtergronden bij elkaar. Het orkest repeteert in de week-enden geregeld in Muziekhuis Utrecht en speelt na elke repetitie een halfuur op een plek ergens in de wijk, een speeltuin, in cultuurhuis Stefanus of in het Julianapark. Wat levert het de bewoners op?We richten ons op de basisscholen en welzijnsinstellingen zoals de Tussenvoorziening die tijdelijke huisvesting van dakloze gezinnen verzorgt. In samenwerking met het asielzoe-kerscentrum Utrecht willen we ook vluchtelingen betrekken bij het orkest. We merken dat het aanslaat en aansluit bij initiatieven als Vreedzame School en Vreedzame Wijk.
Met eigentijdse liedjes en een rap over het delen van de mantel maken we het ritueel actueel.Welke bijdrage levert de Vrede aan jullie werk? Op 10 november dit jaar en ook volgend jaar tijdens het Midzomerweekend is er een klein festival op de locatie waar de Fanfare van start gaat. Annemarie de Jong produceert dit vanuit het team Wijkontwikke-ling. We spelen met Fanfare van het Vuur ook op de netwerk- en wijkbijeenkomsten. Voor ons is verbin-dingen leggen erg belangrijk. Ook levert Vrede een bijdrage door de projecten te monitoren in het kader van onderzoek.Wat geeft jou voldoening bij dit initiatief?Ik geniet ervan als ik het orkest in deze samenstel-ling zie spelen. De eerste tocht gaf een kick: al die kinderen, ouders en leerkrachten in een muzikale en beeldende lichtjestocht langs de Vecht. De reacties op het Domplein waren zo positief! Dat heeft de Vrede, het Sint-Maartensberaad, gemeente, Fonds voor Cultuurparticipatie, VSB- en K.F. Hein Fonds overtuigd om het vervolg mede mogelijk te maken. Het zou mooi zijn als deze vernieuwde ‘traditie’ van volkscultuur in 2018 nog bestaat.
DE FANFARE
Rien S
pren
ger
33
Verlichte SintMaarten te paard
tijdens de traditionele tocht van
de wijken naar de binnenstad
november 2011
34
Groter podium voor lokaal talentUtrecht herbergt een bonte verzameling van artistieke talenten. Musici, dansers, theatermakers, woordkunstenaars met allemaal een eigen stijl, culturele bagage en engagement. Helaas blijft dat talent vaak ongekend. In hun eigen wijk weten artiesten en podia elkaar nog wel te vinden, maar daarbuiten is dat niet zo vanzelfsprekend. Het Diversiteitsnetwerk zou daar een wijk-, stadsoverstijgende, zelfs een landelijke impuls aan geven. Het Diversiteitsnetwerk is ontstaan als een initiatief van de Vrede van Utrecht en voormalig stichting Boeg.
Ily en Rikardo uit
Kanaleneiland
treden op tijdens
een showcase van
het Diversiteits
netwerk op het
Wereldfeest in het
Julianapark.
35
36
Het Diversiteitsnetwerk is een netwerk van culturele organisaties uit de stad en provincie Utrecht, die in hun programmering focussen op diversiteit. Het netwerk biedt partners de mogelijkheid om op structurele wijze kennis en artiesten met elkaar te delen. Andersom krijgen artiesten door coaching-op-maat, podiumervaring en veel exposure de kans om hun eigen netwerk te vergroten en een volgende stap te maken in hun professionele carrière. Artiesten hebben in 2011 opgetreden tijdens het Global Village Summer Festival (12 juni), het ARK Festival (19 juni) en de openingsact van het Wereldfeest (26 juni).
Artiesten uit het Diversiteits
netwerk en publiek tijdens
de heropening van Cultuur
huis Stefanus
oktober 2012
37
Marlies Juffermans, coördinator Diversiteitsnetwerk en consulent culturele diversiteit, zelfstandig ondernemer werelddans en muziek
Hoe is het Diversiteitsnetwerk ontstaan?Aanleiding was een showcase in Tivoli, georganiseerd door Wijkontwikkeling samen met stichting Boeg, waar artiesten uit specifieke migranten-zelforganisaties zich pre-senteerden aan programmeurs en culturele consulenten zoals ik. De dag was ontzet-tend inspirerend en verdiende een structureler vervolg. We constateerden echter een gat tussen de gevestigde kunstpodia en de vele latente talenten: vooral artiesten met een cultureel diverse achtergrond bleven vaak verborgen voor programmeurs. Dit gat wilden we dichten met het Diversiteitsnetwerk: een netwerk waarin deze artiesten zich kunnen tonen, ervaring opdoen en ontwikkelen. Het Diversiteitsnetwerk organiseerde showcases, waarbinnen deze artiesten zich konden presenteren.Op welke ondersteuning konden deze artiesten verder rekenen?Dat varieerde heel erg, de steun was afhankelijk van de behoeften. Veel groepen waren al blij dat ze überhaupt exposure kregen. Maar we gaven ook coaching, artistieke bege-leiding en hielpen met faciliteiten. Er waren artiesten die met programmeurs wilden praten en er waren artiesten die hulp wilden bij de boekhouding. Dat regelden we ook. Verder legden we contact met een aantal wijkpodia, zoals in Kanaleneiland, Overvecht en Zuilen, en met festivals en instellingen in én buiten Utrecht. Festivals en theaters uit Amersfoort en Wijk bij Duurstede waren bijvoorbeeld erg betrokken.Is de opzet geslaagd?Ja en nee, daar ben ik heel eerlijk in. Ja, want een aantal artiesten met cultureel diverse achtergrond (soms verbonden aan migrantenorganisaties) is inderdaad doorgebroken. Zij hebben zich enorm ontwikkeld. Zo zie je de Urban Dance Crew uit Overvecht nu op allerlei festivals in de hele regio opduiken. En we hadden tijdens de eerste show-case twee oudere, Turkse mannen die zo mooi en ontroerend speelden, dat ze meteen overal werden geboekt. Je ziet dan ook de trotse reacties van het publiek: ‘Joh, daar staan de buurmannen op te treden. Mooi, ik wist niet eens dat ze dat konden!’ Maar inmiddels is onze aansturing, volgens plan overigens, opgeheven. Het Diversiteitsnetwerk bestaat nog en zou nu selfsupporting moeten zijn, maar de angel is er een beetje uit. De wijkpodia hebben nog wel contact, maar verder zijn veel culturele instellingen en artiesten, mede door de crisis, vooral bezig met overleven. Jammer, want er zijn nog zóveel culturele pareltjes in de provincie. Maar dan moeten ze wel worden gezien. De aan-sturing van het Diversiteitsnetwerk verdient wat mij betreft een 2.0-versie.
DIVERSITEITS-NETWERK
Mar
lies J
uffer
mans
38
Driehonderd bruggenbouwers voor de Vreedzame Stad
De Vreedzame Stad is een bijzondere coalitie van de Utrechtse politie, de Vreedzame Wijk, het Centraal Museum en de Vrede van Utrecht. Wat begon als een wild idee van de toenmalige hoofdcommissaris van politie, groeit uit tot een ‘Utrechts Model’ voor samenwerking tussen diverse geledingen van de samenle-ving. De ‘bruggenbouwers’ in onze stad spelen hierin de hoofdrol. In 2013 staan driehonderd van hen in de spotlights van ‘The Art of Making Peace’. Dit is de overall titel van het brede programma van de Vrede van Utrecht tussen 11 april en 21 september 2013.
As I Left My
Father’s House
van theatermaker
en bruggenbouwer
Bright Richards
39
40
Rachid Habchi, projectleider Diversiteit bij politie Utrecht
Wat heb jij met ‘bruggenbouwers’?Een van mijn taken is om in de wijken een netwerk van sleutelfiguren op te bou-wen. Dat kunnen formele figuren zijn, zoals leiders van buurthuizen, moskeeën of scholen, maar ook informele zoals voetbaltrainers en buurtbewoners. In elk geval zijn het mensen die meer dan betrokken zijn bij hun omgeving. Mensen die door andere bewoners aangewezen worden als het gaat om integriteit en hulpvaardigheid. Zij zijn in staat om bruggen te slaan tussen de politie en de bewoners en tussen bewoners onderling.Wat kunnen die mensen wat de politie zelf niet kan?Echt invoelen wat er op straat speelt of waar spanning zit. Dat heeft puur te maken met de persoonlijke, soms bijna passionele betrokkenheid bij de buurt. Daar kun je als professioneel betrokkene, bijvoorbeeld als wijkagent, niet tegenop. Culturele diversiteit speelt daarin een grote rol, want het gaat niet alleen om de formele, maar ook om de informele regels en gedragscodes. Bruggenbouwers kennen die en weten daarover een goed gesprek te voeren. En met wie. Zij zijn zo in staat om conflicten op te lossen, voordat het escaleert. Dus vóórdat de politie in actie moet komen. Bruggenbouwers zijn de mensen die het verschil in de wijk kunnen maken. Op een vreedzame manier.Waar haal jij persoonlijk die overtuiging vandaan?Ik ben zelf burger bij de politie. Dus geen ‘blauwe’ achtergrond, maar vooral
praktijkervaring als sociaal-cultureel werker. En ik ben zelf opgegroeid in Zuilen. Daar werd altijd heel negatief over gesproken, maar de wijk waar je woont, maakt je niet per definitie goed of slecht; je hebt daar invloed op. Dat wil ik de mensen laten ervaren door hun een stem te geven in de ontwikkeling van een vreedzamere wijk. De mensen die dat doen, verdienen een podium. Daarom vind ik het zo mooi om te zien hoe in het programma van de Vrede van Utrecht het bruggenbouwprincipe overal terugkomt.
Paul Feld, theatermaker (Growing Up in Public) en inhoudelijk coördinator van het Vrede van Utrecht programma 2013
Hoe is het idee van driehonderd bruggenbouwers ontstaan?Het initiatief kwam destijds van de hoofdcom-missaris van politie die gekscherend zei: ‘Vrede, daar gaat de politie over.’ Hij wilde de mensen en organisaties waarmee de politie zo vruchtbaar samenwerkt om problemen in de wijken voor te zijn en te de-escaleren, eens in het zonnetje zet-
BRUGGEN-BOUWERS
Rachid
Hab
chi
41
ten. De term ‘bruggenbouwers’ komt van hem. Sindsdien is met vallen en opstaan een steeds verder uitdijende beweging op gang gekomen die nu vorm krijgt in de Vreedzame Stad. Het gaat om de overtuiging dat betrokkenen zelf in staat (zou-den moeten) zijn om geschillen vreedzaam op te lossen en dus vrede in de stad te bewaren. Dat klinkt soft, maar de Vreedzame Stad blijkt een enorme uitdaging. Driehonderd jaar geleden werd de Vrede van Utrecht getekend. Toen was de oorlog afgelopen, maar moest het moeilijkste werk nog beginnen. Of zoals Aristoteles al zei: ‘Het is moeilijker een vrede te organiseren dan een oorlog te winnen.’ Het blijkt te kunnen en het blijkt zelfs succes te hebben.Welke ontwikkelingen naar een Vreedzame Stad zie jij dan?Kern van het project is de aanpak van de Vreedzame School: een pedagogische methodiek waarbij jaarlijks een aantal scholieren wordt getraind tot ‘mediators’. Zij helpen allerlei conflicten op school of het schoolplein aan te pakken: van pesten, ruzie om lego tot discrimineren, noem maar op, door daarover in gesprek te gaan met de ruziënde partijen en samen actief naar creatieve oplossingen te zoeken. Het succes bleek zo groot dat de kinderen die rol ook gingen vervullen buiten school: in de speeltuin, op straat of op de sportclub. Ik heb een paar kindermediatoren zelfs in de gemeenteraad zien optreden. Tikten ze raadsleden op de vingers: ‘Waarom luistert u niet?’ Die methodiek wordt met hard werken en vallen en opstaan in steeds meer wijken en organisaties in de stad doorgevoerd. De Vreedzame Wijk bestrijkt alle terreinen waarmee kinderen in aanraking komen. Van de supermarkt tot de bibliotheek. Zelfs de rechtbank raakt betrokken. De verantwoordelijkheid ligt al lang niet meer alleen bij kinderen. Ook ouders, jongerenwerkers, sportbestuurders en wijkagenten worden in contact gebracht met de ‘vreedzame methodiek’. Vreedzame School wordt Vreedzame Wijk, Vreedzame Wijk wordt Vreedzame Stad.Welke concrete resultaten zijn geboekt?Een positieve atmosfeer laat zich moeilijk meten. Maar een voorbeeld van een succesvolle samenwerking tussen de Vreedzame Wijk, Wijkontwikkeling en culturele organisaties was de Zomer van Kanaleneiland. Andere jaren waren er tijdens de Ramadan volop spanningen in de wijk, dit jaar was er geen enkel probleem, Kanaleneiland bruiste! Dit is een voorbeeld van de kracht van samenwerking tussen al die partijen en sectoren vanuit één gedachte en één methodiek. De Vreedzame Stad wordt een soort onderstroom in het programma van de Vrede van Utrecht in 2013 met onder meer een speciale website www.vreedzamestad.nu, met achtergron-den, activiteiten en portretten van bruggenbou-wers en hun verhalen.
Paul F
eld
42
Wat motiveert jou persoonlijk om je hiervoor in te zetten?Ook als kunstenaar vind ik het fascinerend hoe groot de kracht is van dit soort nieuwe verbindingen. Uitgangspunten van het programma van de Vrede zijn de ‘Utrechtse Principes’: vertrouwen op de kracht van kunst en cultuur, van diversiteit en van het delen van kennis. Die principes werken zowel voor het vreedzaam oplos-sen van conflicten als voor innovatie en creativiteit. Uitdaging wordt dat dit soort bewegingen doorgaan als de viering van de Vrede van Utrecht voorbij is. Gelukkig hebben politie en Vreedzame Wijk al aangegeven dat het project de Vreedzame Stad ook na 2013 blijft bestaan en kan doorgroeien.
300 jaar Vrede van UtrechtThe Art of Making Peace
Op 11 april 1713 tekenden de grote Europese mogendheden in Utrecht de Vrede van Utrecht. Dit keerpunt in de geschiedenis vieren we met een jaar lang feest en spektakel, theater, dans en opera, beeldende kunst en vj’s, debat en literatuur, met de musea en festivals, in wijken en weilan-den, op forten en buitenplaatsen. Het Midzomerweekend Vrede in de Wijken is een hoogtepunt in een groots programma dat luistert naar de naam The Art of Making Peace.
Om een idee te krijgen… The Art of Making Peace begint op 11-14 april met een groot, gratis openingsfeest op het dak van de A2-tunnel tussen Kanaleneiland en Leidsche Rijn, met een histo-rische tentoonstelling in het Centraal Museum, met het Vrede van Utrecht concert in de Domkerk, met topvioliste Janine Jansen. En… Utrecht Danst! Herdenken en vieren doen we op 4 en 5 mei, met onder meer een internationale foto-expositie Making Peace. Het weekend van 12 tot 14 juli staat in het teken van het Cross Culture Festival: een grootschalig evenement rond straatcultuur en ‘urban sports’, met hiphop en dance, videomapping, graffiti, dance battles, bmx’en en skaten. Dat weekend is ook de Europese Jeugdolympiade (EYOF): 3500 jonge sporttalenten uit 49 landen bezoeken Utrecht. In het weekend van 31 augustus en 1 september klinkt op het Domplein oude en nieuwe muziek, dat internationale banden smeedt. De zomer van The Art of Making Peace eindigt op 21 september, vanzelfsprekend op de Internationale dag van de Vrede, met Festival de Basis op vliegbasis Soesterberg, waar het Metropole Orkest en Kyteman’s Orchestra op het podium staan.
43
boven: Social Media Café slaat
brug tussen generaties.
februari 2012
midden: Bruggenbouwer Bright
Richards tijdens de voorstelling
As I Left My Father’s House
onder: Samen eten tijdens
Eindconferentie Media4Me
juni 2012
44
45
De WijkJuryWat gebeurt er als acht vrouwen met een niet-Nederlandse achtergrond die nooit in het theater komen, naar een Shakespeareproductie van tweeënhalf uur gaan? Of als zij worden geconfronteerd met drie vrijwel naakte man-nelijke mimespelers op een kale toneelvloer? Deze ervaringen leren dat de WijkJury discussie op gang brengt, over de maatschappelijke bijdrage van het theater, over de spiegel die theater ons voorhoudt en wat wij daarin zien. Onderzoeker Siera Wiersma doet verslag van het eerste seizoen.
De WijkJury met
wethouder Gilbert
Isabella tijdens
‘De keus van de
WijkJury’
mei 2012
46
Het afgelopen seizoen bezochten de acht vrouwen van de Utrechtse WijkJury veer-tien voorstellingen, van teksttoneel tot mime, van dans tot cabaret, van muziekthe-ater tot beeldend theater. In Theater Kikker en de Stadsschouwburg gingen ze met elkaar en met de makers in gesprek over wat zij van de voorstelling vonden. Aan het eind van het seizoen kozen ze hun favoriete voorstellingen. De sprookjesachtige mimevoorstelling Lebensraum van Jakop Ahlbom bleek de favoriet van de Wijk-Jury, samen met de universele humor van Herman van Veens Nieuwe Theatershow.
De vrouwen komen oorspronkelijk uit Irak, Taiwan, Marokko, Nederland, Spanje, Turkije en Suriname. Ze wonen in Kanaleneiland, Lunetten, Overvecht, Vianen, Zuilen en Lombok. Sommigen komen nauwelijks de eigen wijk uit en houden zich voornamelijk bezig met de zorg voor hun familie. Een van hen, een vrouw die zelf bij STUT acteert, kwam nooit in de Stadsschouwburg, want ‘dat doe je gewoon niet, daar komen andere mensen’. Voor deze vrouwen was de wereld van acteurs en dansers dus helemaal nieuw. Hoe keek deze jury naar voorstellingen met thema’s als familieruzies, seksueel geweld, of het sprookjesachtige Midzomernachtdroom? Bestaat er zoiets als een typische WijkJuryblik?
Vooral de oudere juryleden zijn sterk gericht op het verhaal van de voorstelling en minder op de vorm. De vrouwen associëren wat op de theatervloer gebeurt vaak met hun eigen belevingswereld en achtergrond. Zo dacht een Iraanse vrouw bij de scènes in de mimevoorstelling Bambie 6 aan de martelingen van dictators in het Midden-Oosten. Een Spaanse vrouw dacht bij diezelfde scène aan de gebeurtenis-
De WijkJury Utrecht
De WijkJury is in 2009 opgericht door theatermaakster Adelheid Roosen van Female Economy als een alternatief voor de vakjury van het Nederlands Theater Festival.De Keuze van de WijkJury wordt opgenomen in het programma van het Theater Festival. In Amsterdam beleeft de WijkJury haar derde editie.In 2011 hebben Female Economy, Theater Kikker, Stadsschouwburg Utrecht en Wijkont-wikkeling van Vrede van Utrecht gezamenlijk de Utrechtse WijkJury in het leven geroepen. Het project werd mede mogelijk gemaakt door het VSB Fonds en K.F. Hein Fonds. In Utrecht waren Suzanne Reindersma en Siera Wiersma verantwoordelijk voor de projectleiding, verslaglegging en monitoring van de WijkJury. In het seizoen 2012-2013 krijgt de Utrechtse WijkJury een vervolg.
De WijkJury is voor ons een waardevol project omdat er een interactie ontstaat tussen thea-termakers en gevestigde culturele instellingen uit de stad aan de ene kant en een publieksgroep die normaal nooit in een theater komt aan de andere kant. Tijdens de nagesprekken worden ervaringen uitgewisseld tussen de jury en de makers. Dat is voor beide kanten een bijzondere en leerzame ervaring: in plaats van naar binnen gekeerd te zijn, kijken zij nu naar buiten. Dat de Stadsschouwburg Adelheid Roosen inmiddels heeft uitgenodigd om ook haar Wijksafari naar Utrecht te vertalen is daar ongetwijfeld een mooi vervolg op.
47
sen in de Tweede Wereldoorlog. Bij sommige voorstellingen was de emotionele impact sterk. Een Marokkaanse moeder was na afloop van een voorstelling van DOX ontroerd. ‘Iedereen houdt zo veel binnen, iedereen zit in zijn eigen wereld. Ik ga echt andere dingen zien door het theater.’ Voor een ander was As I Left My Father’s House herkenbaar: ‘Als je met je hart luistert, is het heel heftig.’
De vrouwen hadden enorme waardering voor acteurs, regisseurs en dansers. Ze vonden het knap hoe acteurs onherkenbaar veranderden in hun personages wan-neer ze op het podium stonden. En ze bewonderden de kracht en de lenigheid van de dansers. Ook verbaasden ze zich over het feit dat het zo druk is in de Stadsschouwburg en Theater Kikker, terwijl niemand uit hun eigen kennissenkring naar het theater gaat. Een jurylid vertelde dat haar ouders altijd naar theaterregistraties kijken op de Marokkaanse zenders, maar zelf nooit naar de schouwburg gaan. Een ander merkte op dat in Spanje elk dorp een theater heeft omdat het bij het leven hoort. ‘Vreemd dat dit in Nederland anders is.’
Eén voorstelling leidde tot wat rumoer. Document is een monoloog van Sanne Vogel over haar familiegeschiedenis, waarin kanker en andere ernstige gebeurtenis-sen voorkomen. De voorstelling heeft een melancholisch karakter. Dit viel verkeerd bij een aantal WijkJuryleden en een van hen liet dat tijdens de voorstelling luid en duidelijk blijken, tot ergernis van andere bezoekers. Tijdens de gesprekken met de WijkJury na afloop van de voorstelling, vertelden acteurs van mimetheatergroep Bambie en TG Oostpool en de dansers van Leine Roebana dat er voor hen een merkbaar ander publiek was. Er was meer interactie met de zaal dan gewoonlijk, vonden ze. De uitvoering van Boiling Frog van TG Oostpool duurde daardoor bijna 10 minuten langer.
De WijkJury bespreekt een van de voorstellingen.
48
ROUTES TO TRANS-FORMATION
Muziek overbrugt culturenBij Routes to Transformation musiceren twintig jongeren uit Utrecht en Istanbul met elkaar tijdens twee residencies. Hun achtergronden zijn uiteenlopend. Zo ontmoet een student van het conservatorium of de Nederlandse Popacademie een rapper van de straat, een singer-songwriter of een Marokkaanse bruilofts-zanger. Er ontstaan performances met invloeden uit folk, R&B, rap, dubstep, pop, klassieke muziek, balkanmuziek en funk.
De muzikanten van
Routes to Transfor
mation jammen met
elkaar op de Bosporus
tijdens een boottocht
onder de sterrenhemel
van Istanbul.
‘In deze muziek tonen we ons karakter en onze persoonlijkheid.’Bestem, Turkse zangeres
49
‘Indrukwekkend hoe iedereen tijdens het project vooruitging.’Myrthe, Nederlandse violiste en bespeler van de yayli tambur
50
In het voorjaar van 2012 ontmoeten twintig jongeren uit Nederland en Turkije elkaar voor het eerst om twee weken lang met elkaar te leven en te werken. Hun gedeelde passie is muziek. De missie van Routes to Transformation is het overbruggen van sociale, culturele en muzikale verschillen. Zowel in Utrecht als in Istanbul worden de jongeren op deze vlakken intensief en professioneel begeleid. Zij nemen deel aan muziek-workshops die hun de middelen verschaffen een repertoire te compone-ren dat direct uitgevoerd kan worden op een formeel podium. Sociaal is er aandacht voor elkaars achtergronden door bij elkaar thuis te verblij-ven. De muzikale ervaringen maken de deelnemers zelfverzekerder. Na afloop zijn zij hoorbaar en zichtbaar beter in staat om zich in te leven in een andere cultuur. In oktober zoekt de Nederlandse groep zijn band-leden op in Istanbul. De Utrechtse Shanti (19) voelt de spanning weer: ‘Ik ben heel erg benieuwd naar het gezinsleven en de gebruiken thuis. En natuurlijk hoe het publiek op ons zal reageren.’ Het repertoire wordt uitgebreid, geprofessionaliseerd en opnieuw uitgevoerd op professionele podia in Istanbul. Het cultuurverschil lijkt hier zichtbaarder, de deelne-mers maken duidelijk een ontwikkeling door. Tegelijkertijd ervaren zij muziek als gemeenschappelijke taal.
ROUTES TO TRANS-FORMATION
Routes to Transforma
tion is een initiatief van
Roots & Routes (Neder
land) en Bilgi Univer
sity (Istanbul), naar
aanleiding van 400 jaar
handelsbetrekkingen
tussen Nederland en
Turkije. Partners in het
project zijn het Fonds
voor Cultuurparticipa
tie, Vrede van Utrecht,
gemeente Utrecht en
Youth in Action.
‘De wereld is een song en wij zijn allemaal noten.’Mesut, Turkse rapper
51
‘Wat het meest indruk maakte, was de diversiteit en harmonie in de groep.’Ibrahim, Marokkaanse zanger
52
Tafelboom en TafelbosSamen met inwoners van Utrecht maakt stichting Tafelboom tafels van in hun buurt gerooide bomen: het Tafelbos. Zagen, drogen, ontwerpen, verhalen optekenen en het maken van de tafels, het gebeurt allemaal samen met de bewoners van de stad. In 2013 is het Tafelbos klaar en worden de meubels ingezet bij de viering van 300 jaar Vrede van Utrecht, die ook aan tafel werd gesloten.
Troubadours van
het Tafelbos in de
Eilandsteede in
Park Transwijk
mei 2012
53
54
Nu nog liggen de bomen te drogen in drooghuizen op zes locaties in de stad: bij de vier stadsboerderijen Griftsteede, Gagelsteede, Koppelsteede, Eiland-steede, in het centrum bij het Centraal Museum en in Leidsche Rijn op het tuinencomplex Castellum Hogewoerd. Hier zijn in 2011 en 2012 activiteiten in het kader van het project georganiseerd, zoals een speciale zaagdag met buurt-bewoners. In 2013 is het hout droog en worden tijdens de Maakdagen in april tafels van de ‘buurtbomen’ gemaakt: in totaal ongeveer achttien. Deze tafels spelen vervolgens een belangrijke rol in het Midzomerweekend Vrede in de Wijken. Het Tafelbosproject wordt afgesloten met een diner op de plek waar de boom waarvan de tafel is gemaakt, ooit stond. Daarna krijgt elke tafel een vaste plaats in een openbare ruimte in de buurt van zijn oorspronkelijke plek.
TAFELBOOM EN TAFELBOS
Impressie van de
Troubadours van het
Tafelbos die in mei
en juni 2012 langs de
drooghuizen trokken.
55
Vrede in alle wijken:
Midzomerweekend2013
Tijdens het Midzomerweekend op 21, 22 en 23 juni 2013 vieren alle inwoners van de stad de Vrede van Utrecht, in straten en parken, op pleinen en bruggen. Het zijn dagen vol theater, muziek, tentoonstellingen, presentaties, feestelijke maaltijden en zomerse festivals. Het programma is samengesteld met en door bewoners, kunste-naars en organisaties uit de wijken. De wijken vormen de podia, alle activiteiten zijn openbaar en gratis toegankelijk. De afgelopen jaren is met meer dan 120 partners uit alle wijken aan het programma gebouwd.
Het Midzomerweekend begint op vrijdagmiddag op een aantal bruggen die de wijken met het stadshart verbinden. De desbetreffende wijkwethouders verrichten een officiële openingshandeling, waarna er muzikale, beeldende parades opstomen richting het Lucas Bolwerk. Daar vindt de muzikale versmelting plaats, die zal overgaan in Vrede is eten met muziek, tot in de late uurtjes. Hiermee gaat Vrede in de Wijken van start. In de dagen erna zorgen wandel- en fietsroutes voor beweging door de hele stad. Thematische routes, historische routes, religieuze routes, de fietsroutes van onder meer Urban Trajectories en een route langs het slavernijverleden van Utrecht. Ze leiden de bezoekers langs de vele cultu-rele locaties.
‘Vrede is eten met muziek’
Lucebert
WIJK
ONTWIK
KELING W
ERKTE
DE AFGELO
PEN JAREN S
AMEN M
ET:
’t G
roen
e Stic
ht, Aan
zet
Redac
tie,
Advies
commiss
ie Bee
ldend
e Kun
st en
Vorm
gevin
g, Amad
eus
Lyce
um,
Amaren
tske
Koopm
an,
André
Pielag
e, Anth
onius
Paroc
hie, A
rchit
ectuu
rcen
trum A
ORTA
, Arte
ganz
a, Axio
nCon
tinu,
Azoto
d, B
ALTA, B
eren
scho
t, Bew
oner
s Ove
rleg
Lune
tten,
Bibliot
heek
, Bilg
i Univ
ersit
y Ista
nbul,
Bo
ex, B
orn
Digital
, Bre
de
Schoo
l Hoo
grav
en, B
rede
Sch
ool K
anale
neila
nd –
Hart v
an N
oord
, Bre
de S
choo
l Ove
rvech
t, Brilj
ante
Idee
ën,
Buurtb
ewon
ers H
oogr
aven
, Tols
teeg
en L
unet
ten, B
uzz,
CAL Utre
cht C
asco
, Clic
k F1,
Creati
ve C
olleg
e RO
C Mid
den
Neder
land,
Cult
ure
Conne
ction
, Cult
urele
zake
n G
emee
nte U
trech
t, Cult
urele
Zon
dage
n, Cult
uur 1
9, C
ultuu
r in
Oos
t,
Confet
ti dell
Arte
– Cor
inne V
is, C
ultuu
rnet
werk d
e Ster
/ M
olene
rf de
Ster
, Cum
ulus W
elzijn
, dB’s,
De D
anse
rs, D
e Kam
ers,
De Sch
alm, D
e Zing
ende
Tore
n, Dien
st M
aatsc
happ
elijke
Ont
wikkeli
ng G
emee
nte U
trech
t, Dien
st Stad
sont
wikkeli
ng G
emee
n
te Utre
cht,
Dieren
weide N
ieuw R
otso
ord,
Doe
Mee
Cen
trum E
instei
n, Doe
nja D
ienstv
erlen
ing, E
iland
8, E
iland
steed
e, Elsb
eth
Struijk
van
Berge
n, Exp
odium
, Esth
er D
erx,
Extellig
entia
, Fan
fare
1111
, Fan
fare
van
het V
uur,
Female
Eco
nomy,
Fort
aan
de
Klop, F
ort v
an de
Ver
beeld
ing, G
abrie
lEve
nts, G
G & G
D, Glob
al Villa
ge F
estiv
al, G
o APE!, G
rafis
ch Ly
ceum
Utre
cht, H
ans v
an
Lunte
ren,
Harmon
ie O
rkest
Vleuten
, Het
Wild
e Wes
ten, H
IK O
ntwer
pers
, Hog
esch
ool U
trech
t Lec
tora
at Kwar
tierm
aken
, Hog
e
scho
ol vo
or d
e Kun
sten U
trech
t, Hoo
grav
ens B
elang
, Hot
zo, Im
pakt,
Insig
ht Sha
re, Ir
is Dik,
Jan C
oolen
, Jeb
ber,
Jeug
dcult
uur
fonds
, Jon
gere
n Cult
uurh
uis K
anale
neila
nd, J
OU, J
uul R
amea
u, Kaa
ssch
aafco
llecti
ef, K
erke
nber
aad,
Ker
kenn
acht,
Kies
Kult
uur
Leids
che R
ijn, K
leurri
jke W
ijk, K
onink
lijk Z
uilen
s Fan
farek
orps
, Kop
i Sus
u, Kos
mopoli
s Utre
cht,
Kunstk
astee
l Zuil
en, K
unstl
icht
op S
traat,
Leid
sche
Rijn
Con
necti
e, Lie
velin
gs –
Mar
ijke
Donath
, Lom
box,
Lumine
us L
unet
ten, M
AKE, L
ouise
Hes
sel,
Maa
nzaa
d, M
arisk
a Pluc
k, M
etaal
Kathed
raal,
Mira
Med
ia, M
itros
, Mo’m
ove –
Hed
dy Ve
ltkam
p, M
uziek
huis
Utrech
t, Muz
ieksc
hool
De Nieu
we Vaa
rt, N
edPho
, New
Dutc
h Con
necti
ons,
Nieuw W
elgele
gen,
NS, NuC
ultuu
r, O
verve
cht.n
u, Par
ksch
ool, P
asto
e /
De
Toon
kamer,
Pete
r Dub
ois, P
odium
Wer
kPlaa
ts, P
olitie
, Por
taal,
Portes
, Por
tico,
Redon
do M
úsica
, Res
taura
nt LE
:EN,
Resto
van
Harte,
Riet
enda
ksch
ool,
ROC M
idden
Ned
erlan
d, R
ood|N
oot,
Roots
& Rou
tes, R
otsla
b, (v
oorh
een)
Rotso
ord
Nu,
Ruud
Kuijer,
SDNS –
Samen
Doe
n Na S
choo
l, Sint
Maa
rten B
eraa
d, S
odap
rodu
cties
, Sop
hie’s
Kunstp
rojec
ten, S
pecia
l Arts
,
Spinoz
a pre
sente
ert, S
tadss
chou
wburg
Utre
cht, S
tedeli
jke F
otogr
afie U
trech
t, Stem
des V
olks,
Stichti
ng R
uis, S
tortp
laats
van D
romen
, STU
T The
ater, T
afelbo
om, T
heate
r Kikk
er, Th
eater
groe
p Dox
, The
aterg
roep
Link
, The
aterg
roep
ZEST,
Thea
terwer
kgro
ep M
uske
ton,
Tivoli
De
Helling
, U in
de
Wijk
, UCK, U
niver
siteit
Utre
cht,
Upact,
Upg
rade
,
Uranu
s Cult
uurla
b, U
trech
tse s
tedeli
jke ra
ad va
n Ker
ken,
Utrech
t Man
ifest,
Utre
cht r
ent,
Utrech
ts
Centru
m voo
r de
Kunste
n, Va
lerie
van
Leer
sum, V
an e
n Vo
or J
onge
ren,
Via Vine
x, Vlam
pijpa
telier
s, Vo
rstel
ijk C
omple
x, Vre
edza
me Kind
erzo
ne K
anale
neila
nd, V
reed
zame
Schoo
l, Stic
hting
Vro
lijkhe
id, V
echtc
lub, W
ereld
feest,
Wijk
bure
au O
verve
cht,
Wijk
bure
au L
eidsc
he R
ijn, W
ijkbu
reau
Oos
t / N
oord
oost,
Wijk
bure
au
Ove
rvech
t, W
ijkbu
reau
Wes
t, W
ijkbu
reau
Zuid
, Wijk
bure
au
Zuidwes
t, W
inkelc
entru
m Kan
alene
iland
, Wish
ing W
ell
Wes
t, X1
1, Ylon
ka v
an E
s, ZIM
IHC,
ZIMIH
C
Thea
ter S
tefan
us, Z
IMIH
C The
ater V
or
stelijk
Com
plex,
Zina P
latfor
m.
56
WIJK
ONTWIK
KELING W
ERKTE
DE AFGELO
PEN JAREN S
AMEN M
ET:
’t G
roen
e Stic
ht, Aan
zet
Redac
tie,
Advies
commiss
ie Bee
ldend
e Kun
st en
Vorm
gevin
g, Amad
eus
Lyce
um,
Amaren
tske
Koopm
an,
André
Pielag
e, Anth
onius
Paroc
hie, A
rchit
ectuu
rcen
trum A
ORTA
, Arte
ganz
a, Axio
nCon
tinu,
Azoto
d, B
ALTA, B
eren
scho
t, Bew
oner
s Ove
rleg
Lune
tten,
Bibliot
heek
, Bilg
i Univ
ersit
y Ista
nbul,
Bo
ex, B
orn
Digital
, Bre
de
Schoo
l Hoo
grav
en, B
rede
Sch
ool K
anale
neila
nd –
Hart v
an N
oord
, Bre
de S
choo
l Ove
rvech
t, Brilj
ante
Idee
ën,
Buurtb
ewon
ers H
oogr
aven
, Tols
teeg
en L
unet
ten, B
uzz,
CAL Utre
cht C
asco
, Clic
k F1,
Creati
ve C
olleg
e RO
C Mid
den
Neder
land,
Cult
ure
Conne
ction
, Cult
urele
zake
n G
emee
nte U
trech
t, Cult
urele
Zon
dage
n, Cult
uur 1
9, C
ultuu
r in
Oos
t,
Confet
ti dell
Arte
– Cor
inne V
is, C
ultuu
rnet
werk d
e Ster
/ M
olene
rf de
Ster
, Cum
ulus W
elzijn
, dB’s,
De D
anse
rs, D
e Kam
ers,
De Sch
alm, D
e Zing
ende
Tore
n, Dien
st M
aatsc
happ
elijke
Ont
wikkeli
ng G
emee
nte U
trech
t, Dien
st Stad
sont
wikkeli
ng G
emee
n
te Utre
cht,
Dieren
weide N
ieuw R
otso
ord,
Doe
Mee
Cen
trum E
instei
n, Doe
nja D
ienstv
erlen
ing, E
iland
8, E
iland
steed
e, Elsb
eth
Struijk
van
Berge
n, Exp
odium
, Esth
er D
erx,
Extellig
entia
, Fan
fare
1111
, Fan
fare
van
het V
uur,
Female
Eco
nomy,
Fort
aan
de
Klop, F
ort v
an de
Ver
beeld
ing, G
abrie
lEve
nts, G
G & G
D, Glob
al Villa
ge F
estiv
al, G
o APE!, G
rafis
ch Ly
ceum
Utre
cht, H
ans v
an
Lunte
ren,
Harmon
ie O
rkest
Vleuten
, Het
Wild
e Wes
ten, H
IK O
ntwer
pers
, Hog
esch
ool U
trech
t Lec
tora
at Kwar
tierm
aken
, Hog
e
scho
ol vo
or d
e Kun
sten U
trech
t, Hoo
grav
ens B
elang
, Hot
zo, Im
pakt,
Insig
ht Sha
re, Ir
is Dik,
Jan C
oolen
, Jeb
ber,
Jeug
dcult
uur
fonds
, Jon
gere
n Cult
uurh
uis K
anale
neila
nd, J
OU, J
uul R
amea
u, Kaa
ssch
aafco
llecti
ef, K
erke
nber
aad,
Ker
kenn
acht,
Kies
Kult
uur
Leids
che R
ijn, K
leurri
jke W
ijk, K
onink
lijk Z
uilen
s Fan
farek
orps
, Kop
i Sus
u, Kos
mopoli
s Utre
cht,
Kunstk
astee
l Zuil
en, K
unstl
icht
op S
traat,
Leid
sche
Rijn
Con
necti
e, Lie
velin
gs –
Mar
ijke
Donath
, Lom
box,
Lumine
us L
unet
ten, M
AKE, L
ouise
Hes
sel,
Maa
nzaa
d, M
arisk
a Pluc
k, M
etaal
Kathed
raal,
Mira
Med
ia, M
itros
, Mo’m
ove –
Hed
dy Ve
ltkam
p, M
uziek
huis
Utrech
t, Muz
ieksc
hool
De Nieu
we Vaa
rt, N
edPho
, New
Dutc
h Con
necti
ons,
Nieuw W
elgele
gen,
NS, NuC
ultuu
r, O
verve
cht.n
u, Par
ksch
ool, P
asto
e /
De
Toon
kamer,
Pete
r Dub
ois, P
odium
Wer
kPlaa
ts, P
olitie
, Por
taal,
Portes
, Por
tico,
Redon
do M
úsica
, Res
taura
nt LE
:EN,
Resto
van
Harte,
Riet
enda
ksch
ool,
ROC M
idden
Ned
erlan
d, R
ood|N
oot,
Roots
& Rou
tes, R
otsla
b, (v
oorh
een)
Rotso
ord
Nu,
Ruud
Kuijer,
SDNS –
Samen
Doe
n Na S
choo
l, Sint
Maa
rten B
eraa
d, S
odap
rodu
cties
, Sop
hie’s
Kunstp
rojec
ten, S
pecia
l Arts
,
Spinoz
a pre
sente
ert, S
tadss
chou
wburg
Utre
cht, S
tedeli
jke F
otogr
afie U
trech
t, Stem
des V
olks,
Stichti
ng R
uis, S
tortp
laats
van D
romen
, STU
T The
ater, T
afelbo
om, T
heate
r Kikk
er, Th
eater
groe
p Dox
, The
aterg
roep
Link
, The
aterg
roep
ZEST,
Thea
terwer
kgro
ep M
uske
ton,
Tivoli
De
Helling
, U in
de
Wijk
, UCK, U
niver
siteit
Utre
cht,
Upact,
Upg
rade
,
Uranu
s Cult
uurla
b, U
trech
tse s
tedeli
jke ra
ad va
n Ker
ken,
Utrech
t Man
ifest,
Utre
cht r
ent,
Utrech
ts
Centru
m voo
r de
Kunste
n, Va
lerie
van
Leer
sum, V
an e
n Vo
or J
onge
ren,
Via Vine
x, Vlam
pijpa
telier
s, Vo
rstel
ijk C
omple
x, Vre
edza
me Kind
erzo
ne K
anale
neila
nd, V
reed
zame
Schoo
l, Stic
hting
Vro
lijkhe
id, V
echtc
lub, W
ereld
feest,
Wijk
bure
au O
verve
cht,
Wijk
bure
au L
eidsc
he R
ijn, W
ijkbu
reau
Oos
t / N
oord
oost,
Wijk
bure
au
Ove
rvech
t, W
ijkbu
reau
Wes
t, W
ijkbu
reau
Zuid
, Wijk
bure
au
Zuidwes
t, W
inkelc
entru
m Kan
alene
iland
, Wish
ing W
ell
Wes
t, X1
1, Ylon
ka v
an E
s, ZIM
IHC,
ZIMIH
C
Thea
ter S
tefan
us, Z
IMIH
C The
ater V
or
stelijk
Com
plex,
Zina P
latfor
m.
MED
IA 4ME
Team Wijkontwikkeling (3,4 fte) Mira Kho, projectleider
Saar van der Spek, programmamaker
Gerry van der Lit, communicatiemedewerker
Annemarie de Jong, productie
Femke Broeren, productie
Berta Stössel, productie
CoproducentenOrfee Melsen, Marijke Reuvers, Sandra Rigter
Lévi Smulders, Iris Vos, Henk van Zeijts
ColofonTekst en samenstelling: Wijkontwikkeling,
Vrede van Utrecht
Tekstredactie: Frans Hempen, de zoele haven
Ontwerp huisstijl Vrede van Utrecht:
Dietwee ontwerp en communicatie
Ontwerp: Joanna Greve, de zoele haven
Fotografie: Marco Hermsen (Tafelbos), Anna van
Kooij (WijkJury, Diversiteitsnetwerk), Jet van Zwieten
(Stefanus, Diversiteitsnetwerk), Merel Waagmeester
(Metaal Kathedraal), Maarten Hartman (Dr. Sarphatihuis),
Pauluz (portretten interviews, Media4ME, WijkJury),
Expodium, Eveline Sissing (Lumineus Lunetten),
Gemeente Utrecht (Fort Lunet III), Willemijn van
Kol (Media4ME), Sanne Sprenger (Fanfare 1111),
WLMN Photography (Social Media Café), Umut
Vedat (Routes to Transformation), Sahar Roumiz
(Routes to Transformation), Berta Stössel (Routes to
Transformation), Dick Houtzager (Tafelbos), Jurrian van
den Haak (Tafelbos)
Drukwerk: Libertas Bunnik
Met dank aanWijkontwikkeling van Vrede van Utrecht heeft in het afge
lopen jaar bijdragen ontvangen van Stichting DOEN, het
K.F. Hein Fonds, het Oranjefonds en subsidie ontvangen
van de Europese Commissie, Mira Media en Dienst Maat
schappelijke Ontwikkeling van de gemeente Utrecht.
Vrede van Utrecht is een initiatief van de gemeente en provincie Utrecht.
In 2013 viert Utrecht 300 jaar Vrede van Utrecht met
The Art of Making Peace, een internationaal programma
vol kunst, cultuur en wetenschap in stad en regio. De
Vrede van Utrecht was een wereldomspannend vredes
verdrag dat voor stabiliteit in Europa zorgde. Voor het
eerst kwam vrede tot stand aan de onderhandelingstafel,
in plaats van op het slagveld. Met dank aan de gastvrij
heid van Utrecht.
Het Vrede van Utrecht programma is een samenwer
king tussen culturele instellingen, onderwijsinstituten,
maatschappelijke organisaties, het bedrijfsleven en de
creatieve industrie in stad en regio. De viering van Vrede
van Utrecht staat niet op zich, in 2018 wil Utrecht Cultu
rele Hoofdstad van Europa zijn. Vrede van Utrecht 2013
en Utrecht2018 zijn het initiatief van de gemeente en de
provincie Utrecht en worden ondersteund door Council
Vrede van Utrecht met als eerste leden: ASR Nederland,
Bouwfonds Ontwikkeling, CMS Derks Star Busmann,
NS, ProRail, Rabobank Utrecht en SHV.
ContactVrede van Utrecht
Postbus 532
3500 AM Utrecht
www.vredevanutrecht2013.nl
www.overalinutrecht.nl
www.utrecht2018.nl
FETE
DE
LA M
US
IQU
E
RO
UTE
S T
O
TRA
NS
FOR
MA
TIO
N
LOF
DE
R Z
ICH
TBA
AR
HE
ID
FETE
DE
LA
MU
SIQ
UE
FETE
DE
LA
MU
SIQ
UE
FETE
DE
LA
MU
SIQ
UE
FETE
DE
LA
MU
SIQ
UE
LOM
BO
K B
IJ D
E K
OP
BU
UR
TBIO
SU
TRE
CH
T M
AN
IFE
ST
MU
ZIK
ALE
MO
ME
NTE
N
ZO
NFE
STI
VA
L
BLE
ND
FES
TIV
AL
FAN
FAR
E 1
1.11
/S
INT-
MA
AR
TEN
P
AR
AD
E
KU
NS
TLO
UN
GE
MID
ZO
ME
RN
AC
HT-
FEE
ST
AR
K F
ES
TIV
AL
LEID
SC
HE
RIJ
N F
ES
TIV
AL
WIJ
KJU
RY GLU
RE
N B
IJD
E B
UR
EN
HE
T 8
STE
CO
NTI
NE
NT
TRO
UB
AD
OU
RS
VA
N H
ET
TAFE
LBO
S
TRO
UB
AD
OU
RS
VA
N
HE
T TA
FELB
OS
TRO
UB
AD
OU
RS
VA
NH
ET
TAFE
LBO
S
TRO
UB
AD
OU
RS
VA
N
HE
T TA
FELB
OS
TRO
UB
AD
OU
RS
VA
N
HE
T TA
FELB
OS
TRO
UB
AD
OU
RS
VA
N
HE
T TA
FELB
OS
AS
I LE
FT
MY
FA
THE
R’S
HO
US
E
CU
LTU
RE
LE K
AR
AV
AA
N
FETE
DE
LA
MU
SIQ
UE
KR
UIS
BE
STU
IVIN
G
LIE
VE
LIN
GS
ME
DIA
4M
E
DE
BIN
NE
NP
LAA
TS
BE
LEE
F D
E S
TEE
F
HA
LLO
WE
RE
LD
HO
OG
TIJD
AG
UR
BA
N T
RA
JEC
TOR
IES
OV
ER
DR
EV
EN
FE
STI
VA
L
STU
TTH
EA
TER
DIC
HTB
IJ
ZIN
GE
ND
E B
EE
LDE
N
ZO
ME
R V
AN
KA
NA
LEN
EIL
AN
D
MU
ZIK
ALE
M
OM
EN
TEN
MU
ZIK
ALE
MO
ME
NTE
N
MU
ZIK
ALE
M
OM
EN
TEN
MU
ZIK
ALE
MO
ME
NTE
NS
TAA
TSLI
ED
EN
V
OO
RA
AN
!
STA
ATS
LIE
DE
N
JON
G, J
ON
GE
R, J
ON
GS
T!
Vle
ute
n-d
e M
eern
Lei
dsc
he
Rij
nW
est
Zu
id
Oos
t
Noo
rdw
est
Ove
rvec
ht
Noo
rdoo
st
Zu
idw
est
Bin
nen
-st
ad
ac
tivite
it 20
11 –
201
2
Zie
pag
ina
2 vo
or h
et
over
zich
t van
pro
gram
ma’
s,
kuns
tena
ars,
org
anis
atie
s
en lo
catie
s.
Vrede in de Wijken
Vrede van Utrecht versterkt sinds 2005 culturele initiatieven in de Utrechtse wijken. Wijkontwikkeling bundelt krachten en helpt culturele initiatieven een duurzame plek in de wijk en de stad te verwerven. Hierbij werken we nauw samen met gemeentelijke wijkbureaus, culturele organisaties, corporaties, Dienst Maatschap-pelijke Ontwikkeling van de gemeente, onderwijsinstellingen, cultuurhuizen en sociaal-maatschappelijke organisaties. Zo maken we het gedachtegoed van Vrede van Utrecht zichtbaar en duurzaam en bouwen we met het wenkend perspectief van Utrecht 2018 aan een sterke stad waarin iedereen meedoet.
