Scala, expertisecentrum voor emancipatie en participatie

Layla Hacene

Beleidsadviseur Scala

1

55+ vrouwen

uit de wijken

Afrikaanderwijk, Charlois en Ijsselmonde

De kansen en belemmeringen die 55+ vrouwen ervaren met betrekking tot

wijkparticipatie. Wat zijn hun wensen en ideeën?

Layla Hacene

Beleidsadviseur

November 2008

Scala, expertisecentrum voor emancipatie en participatie

Layla Hacene

Beleidsadviseur Scala

2

Vraagonderzoek

In 2007 heeft het Sociaal Platform Rotterdam (SPR) onderzoek gedaan naar de ambities en

behoeften van de eerste generatie allochtone vrouwen in Rotterdam en de mogelijkheden

om hen te ondersteunen om actief te worden of te blijven. Uit dit onderzoek bleek dat ‘de

wijk’ waarin eerste generatie allochtone vrouwen wonen ‘er toe doet’. En dat een groot

deel van deze vrouwen graag ‘iets wil’. Verder bleek dat maatwerk in de vorm van een wijk-

en doelgroepgerichte benadering van groot belang is bij het opzetten van

activeringsactiviteiten voor de eerste generatie allochtone vrouwen.

Dieper ingaand op de uitkomsten van dat onderzoek heeft Scala een vraagonderzoek

gehouden onder 55+ vrouwen uit de wijken Afrikaanderwijk, Charlois en IJsselmonde. Met

als doel de kansen en belemmeringen van 55+ vrouwen m.b.t. (wijk)participatie beter in

beeld te krijgen en in beeld te krijgen wat zij doen in hun vrije tijd en wat voor wensen zij

daarbij hebben en wat zij voor hun omgeving betekenen of kunnen gaan betekenen.

Op woensdag 02-07-2008 heeft Scala een laagdrempelig vraagonderzoek gehouden met 23

55+ allochtone vrouwen. Scala heeft ervoor gekozen om een gesprek te voeren in

groepsverband, met een gemengde groep.

Om het gesprek laagdrempelig te houden is er gekozen voor een open en oriënterende

aanpak. Het gesprek heeft uren in beslag genomen omdat een groot aantal van de

allochtone vrouwen geen ervaring had met het voeren van een open groepsgesprek.

Duidelijk was dat zij het een plezierige ervaring vonden om meningen uit te wisselen met

vrouwen die een andere achtergrond hebben.

Een tweede gesprek is gevoerd met 7, 55+ van oorsprong Nederlandse, vrouwen op dinsdag

9 juli 2008.

De vraaggesprekken zijn tot stand gekomen door samenwerking met buurthuis de Arend,

vrouwen uit ’t Klooster en de vrouwenstudio van Cleo Patria.

Scala, expertisecentrum voor emancipatie en participatie

Layla Hacene

Beleidsadviseur Scala

3

De deelnemers

Van de 23 allochtone vrouwen kwamen

13 vrouwen uit Marokko

3 vrouwen uit Turkije

3 vrouwen uit Somalië

2 vrouwen uit Irak

1 vrouw uit Algerije

1 vrouw uit Iran

Het groepje van 7 oorspronkelijk Nederlandse vrouwen woonde al hun leven lang in Feijenoord.

Scala, expertisecentrum voor emancipatie en participatie

Layla Hacene

Beleidsadviseur Scala

4

Het onderzoek

Hoe besteedt u uw vrije tijd?

Vijftien vrouwen kenden het begrip vrije tijd niet. 11 Marokkaanse 2 Turkse 1 Somalische 1 Iranese Bij nader uitleg van het begrip vrije tijd vroegen deze vrouwen zich af of zij überhaupt beschikten over vrije tijd. De vrouwen gaven de volgende taken als voornaamste reden op voor het ontbreken van vrije tijd in hun dagelijks leven: - Familiebezoeken (plichtsgevoel) - Huishouden - Koken - De verzorging van man en kinderen - De zorg voor hun kleinkinderen De vrouwen kwamen, lacherig, tot de conclusie dat vrije tijd iets is waar uitsluitend Hollandse vrouwen over beschikken. Vrije tijd is iets waar een taboe op rust. Een vrouw behoort zich onvoorwaardelijk te wijden aan het gezin en de familie.

Kijkt u wel eens televisie en bezoekt u wel eens een buurthuis of vrouwenstudio?

- Reden om naar de televisie te kijken is om tot rust te komen en bij te komen van

vermoeidheid - reden voor het bezoek aan buurthuis of vrouwenstudio van Cleo Patria is het

onderhouden van sociale contacten met andere vrouwen De 15 vrouwen, die eerder aangaven geen vrije tijd te hebben, vonden het leuk om buurthuis of vrouwenstudio te bezoeken en zij zouden dit vaker willen doen. Zij gaven eveneens aan dat er thuis soms ruzies ontstaan met hun partner vanwege het te vaak weg zijn (naar de buurthuis). Zij kijken ook vaak televisie.

Scala, expertisecentrum voor emancipatie en participatie

Layla Hacene

Beleidsadviseur Scala

5

Zij zien deze bezigheden niet als vrijetijdsbesteding maar als het ontvluchten van de dagelijkse sleur. Ook gaven zij aan dat ze nuttige informatie opdoen in een buurthuis of vrouwenstudio en dat zij (onbewust) vaak nieuwe vaardigheden leren die zij in het dagelijks leven kunnen toepassen (m.b.t. gezondheid, opvoeding, etc.). De activiteiten die allochtone 55+ vrouwen in de buurthuis of de vrouwenstudio bezoeken zijn: -Koffie ochtenden/middagen -Samen koken/bakken -Conversatielessen -Arabische lessen -Voorlichtingsochtenden/middagen -Naailessen De vrouwenstudio stimuleert de vrouwen om zelf hun activiteiten te organiseren waardoor er ook andere soorten activiteiten plaatsvinden: -beeldend communiceren -opvoeden -EHBO cursussen Bij de 7 Nederlandse vrouwen was het begrip vrije tijd een bekende term. Zij gaven aan te beschikken over veel vrije tijd. Zij besteden hun vrije tijd vooral aan de volgende activiteiten: - Sociale contacten opdoen in de soos - Bingoavonden - Klaverjassen - Bij elkaar op de koffie, gezellige praatjes maken. De vrouwen van Nederlandse komaf gaven aan dat zij niet tot nauwelijks deelnemen aan activiteiten die buiten de soos worden georganiseerd. De soos wordt ook bezocht door vrienden, en sommige vriendschappen gaan terug tot hun kinderjaren. Wat is de reden dat de activiteiten in de deelgemeente niet goed bij u aansluiten?

Antwoorden van de allochtone vrouwen: Leuke activiteiten meestal te ver weg 12 Taalbarrière 12 Gemengde activiteiten (mannen) 15 Er is nooit met ons gepraat over wat we willen 13 De autochtone vrouwen vinden de activiteiten meestal te ver weg of zij voelen zich niet thuis in een gemende groep met allochtone vrouwen samen.

Scala, expertisecentrum voor emancipatie en participatie

Layla Hacene

Beleidsadviseur Scala

6

Wat is de reden waarom u elkaars activiteiten niet bezoekt?

Het aanbod elders sluiten niet goed aan bij mijn interesse 11 Mijn vrienden bezoeken de activiteiten die ik ook bezoek 30 Taalbarrière 30 Cultuurbarrière 17 Een Nederlandse vrouw merkte het volgende op: Mijn Turkse buren nodigen mij weleens uit op feestjes, maar dat is zo anders. Ze praten dan alleen Turks en dat begrijp ik niet. Maar de koekjes zijn wel erg lekker.

Het gesprek had een open karakter en er was gelegenheid voor een open discussie. Het waren hoofdzakelijk de Marokkaanse en Turkse vrouwen die een aantal dilemma’s naar voren bracht waar zij in het dagelijks leven mee worden geconfronteerd:

- Een aantal vrouwen voelt zich onzeker over hun toekomst in Nederland. Hun partners overwegen om te remigreren naar het land van herkomst. Wanneer zij hiermee instemmen dan heeft dit tot gevolg dat zij hun (klein)kinderen zullen missen. Wanneer zij niet instemmen met remigratie dan is de kans groot dat hun partner alsnog hiervoor kiest waardoor de relatie stukloopt.

- Een aantal vrouwen heeft te kampen met het ‘leeg nest’ syndroom. Al hun kinderen wonen niet meer thuis. Zij geven aan dat zij het gevoel gefaald te hebben in hun moederschap. Want geen van hun kinderen is thuis blijven wonen, zelfs de jongste zoon niet.

- Ze voelen zich angstig bij het idee om in een bejaardenhuis eenzaam oud te worden. - Een aantal vrouwen past op de kleinkinderen, zij durven niet met “nee’’ te zeggen

wanneer het hen dat niet zo goed uit komt. - Zij geven aan moeite te hebben met de maatschappij die veel te snel verandert,

‘’Eindelijk weten wij hoe een strippenkaart werkt, is er nu weer een andere kaart voor in de plaats gekomen’’. Zij gaven aan dat de digitale ontwikkelingen in de maatschappij hen angst in boezemt, omdat zij niet meekunnen met de ontwikkelingen.

- De meeste vrouwen gaven aan steeds vaker erg angstig te zijn, omdat zij er van

vanwege de hoofddoek en etnische kenmerken er islamitisch uit zien. Zij gaven aan dat dit een gevoel van gevaar op straat met zich meebrengt. Niet-moslims zijn tegen hen, dus lopen zij op straat meer risico’s.

Scala, expertisecentrum voor emancipatie en participatie

Layla Hacene

Beleidsadviseur Scala

7

- De twee vrouwen van Irakese en Iranese afkomst gaven aan dat zij hun kinderen lange tijd niet hebben gezien. De Irakese heeft haar kinderen 6 jaar geleden voor het laatst gezien, de Iranese 14 jaar geleden. “Deze vrouwen(vluchtelingen) zijn een troost voor mij , we maken hetzelfde mee. Wij dragen dezelfde pijn. Wij begrijpen elkaar.”

Hoe denkt u over uw buurt? En wat wenst u voor uw buurt?

De antwoorden en de prioriteiten van zowel allochtone als autochtone vrouwen zijn vrijwel hetzelfde: Hangjongeren moeten worden geholpen aan opleiding of werk 30 De wijk moet schoner en hygiënischer worden 30 Ouderen mogen niet worden vergeten 30 Een bejaardentehuis exclusief voor vrouwen (rust/verwenning) 25

En wat kunt u voor uw buurt kunnen doen? Na enige discussie kwamen beide groepen vrouwen met het voorstel zich vooral voor de 55+ vrouwen in hun wijk in te zetten. Zij voelen er voor een koppeling over en weer te maken met vrouwen uit hun buurt en van hun leeftijd om meer van elkaar te gaan begrijpen en meer van elkaar te kunnen leren. Dit met het doel steun aan elkaar te kunnen hebben op het moment dat zij er alleen voor komen te staan.

Scala, expertisecentrum voor emancipatie en participatie

Layla Hacene

Beleidsadviseur Scala

8

Tot slot

Een aantal vrouwen heeft nooit eerder een open gesprek gevoerd in groepsverband. Er zijn dan ook veel emoties losgemaakt. Het vrijetijdsaanbod in de deelgemeenten IJsselmonde, Charlois en Feijenoord is niet erg toegespitst op de behoeften van allochtone 55+ vrouwen. De drempel om deel te nemen aan andere activiteiten, dan de activiteiten waaraan de vrouwen (autochtoon en allochtoon) regelmatig aan deelnemen, is nog erg hoog. Vooral allochtone vrouwen geven aan veel behoefte te hebben om te praten over hun zorgen, problemen en dagelijkse beslommeringen. Het liefst ook met lotgenoten die, bij voorkeur, in staat zijn gesprekken te voeren in eigen taal. De onderwerpen zijn: remigratie, eenzaamheid, ontspoorde of verslaafde kinderen, gezondheid, grenzen stellen en hun toekomst in Nederland wanneer zij oud zijn. Zowel autochtone als allochtone vrouwen voelen zich betrokken bij hun wijk en de problemen die zich voordoen op straat. Met name als het gaat om jongeren overlast. Allochtone moslimvrouwen geven aan dat zij zich onveilig voelen op straat vanwege hun religieuze achtergrond.

Scala, expertisecentrum voor emancipatie en participatie

Layla Hacene

Beleidsadviseur Scala

9

Aanbevelingen

Het is aan te bevelen activiteiten te organiseren die zowel allochtone als autochtone

55+vrouwen aanspreken. Te denken valt aan kookcursussen waarbij de vrouwen elkaar

specifieke gerechten leren maken en waar onderling gesproken kan worden over gezonde

voeding.

Het is zinvol om open gesprekken te organiseren tussen zowel allochtone als autochtonen 55+

vrouwen, waarbij zij zelf het thema kunnen bepalen. Op deze wijze kan er inzicht gekregen in elkaars

leefwereld.

Het is eveneens zinvol om praatgroepen te organiseren voor allochtone 55+ vrouwen om te praten

over hun zorgen en na te denken over oplossingen.

Om de wijkbetrokkenheid te vergroten is het aan te bevelen een match te maken tussen een

allochtone 55+ vrouw en een autochtone 55+ vrouw. Ze wordt de drempel tussen allochtoon

en autochtoon verkleind, de omgeving wordt voor beide vrouwen meer vertrouwd en

allochtone vrouw kan op deze wijze de Nederlandse taal beter oefenen. Van henzelf kwam

het idee om deze match te laten plaatsvinden met autochtone vrouwen in een

verzorgingshuis. Dat kan eenzaamheid voor hen verlichten en voor allochtone vrouwen de

drempel naar een verzorgingshuis helpen slechten.