Van Egtenlezing – Workshop

Vijf principes voor sturen op maatschappelijke waarde

Versie 14 november 2016Clement van der Klooster MA CPC

@Clementklooster | c.vander.klooster@vu.nl

Het Zijlstra Center draagt door academisch onderzoek en onderwijs bij aan de

verbetering van control, governance en leiderschapvan (semi‐) publieke organisaties, met de ambitie omde maatschappelijke waarde van deze organisaties

beter zichtbaar te maken en te vergroten.

Inhoud 

1. Achtergrond en casus 2. Opzet onderzoek3. Uitkomsten4. De principes5. Follow up 

Doelen:• Reflectie op uw eigen praktijk ten aanzien van sturen op 

maatschappelijke waarde• Doorontwikkelen principes• Er zijn nog veel meer praktijkvoorbeelden!

Waar gaat deze workshop over?

Waarom hebben we het hierover?

1. Achtergrond en casus

• Public value: ‘What the public values and what adds value to the public’ (Bennington, Moore, 2012)

• Public Value ManagementBalanceren:– Autoriserende omgeving

(stakeholders) – Operationele capaciteiten– Maatschappelijke waarde

(zichtbaar maken; vergroten?)

• Uitdagingen: praktijk?Wat is het? Sturing?

Behoeften Burgers Eenzaamheid, veilig‐heid, goed onderwijs, zorg, vluchtelingen, banen, integratie, duurzaamheid, openbare ruimte

Zorg‐instel‐lingen

Politie, justitie

PO, VO, MBO, 

HBO, WO

Etc….

Overheid, o.a. 

gemeenten

Woning‐corpora‐ties

Welzijns‐instel‐lingen

1. Achtergrond en casus

Een van de 9 casussen!

1. Achtergrond en casus

Opvang 30 dakloze alcoholverslaafden• Maatschappelijke uitdagingen/behoeften?

– Overlast stad, nachtopvang, menselijkheid, veel EHBO opnames, integraal aanbod…

• Doelen en aanbod?– 24/7, bed, bad, brood, alcohol, zorg– Stabilisatie en integraal aanbod/doorverwijzing– Focus op uitstroom

• Succesfactoren– Integraliteit: hulp bij veel leefgebieden cliënt   – 24/7, focus op stabilisatie– Samenwerking in de keten

• Betrokkenen? Output?– Uitstroom 6 jaar: 51. – Verblijfsduur: gemiddeld 67 weken

1. Achtergrond en casus

• Effecten?

Client

• Financiën: toeleiding naar gemeente / sociale zekerheid, bewindvoering / schuldhulpverlening, zorgverzekering           

• Lichamelijk gezondheid/verslaving/ADL: eet‐ en slaapritme stabiliseert; cliënten zien er gezonder uit, toeleiding naar noodzakelijke zorg, algehele gezondheid verbeterd en wordt gemonitord, minder alcoholgebruik, licht minder gebruik andere middelen 

• Geestelijke gezondheid: cliënten ervaren minder depressieve gevoelens, soms ook minder gevoelens van angst en stress

• Huisvesting: tijdelijke slaapplek• Sociaal netwerk/relaties: contact met bekenden 

verbeterd• Justitie: minder contact met politie / justitie• Maatschappelijke participatie/dagbesteding:

beperkt beter? 

Samenleving

• Laagdrempelige vindplaats (anders via politie, huisarts, ...)

• Doorverwijzing/toeleiding (zorg, arbeid, schuldhulp)

• Ontlasting dag; en nachtopvang • Veiliger gevoel inwoners• Minder overlast voor inwoners en ondernemers • Invulling zorgplicht• Basis levensstandaard (morele plicht samenleving) • Minder mantelzorg door directe omgeving• Minder spoedritten ambulance en verblijf SEH• Minder politie/justitie Inzet • Minder overlast (geluid, criminaliteit, wildplassen)

1. Achtergrond en casus

• Alternatieven? – Niets doen– Alleen dag‐ of nachtopvang

• Context / bereik?

• Elevatorpitch?– Wetenschappelijk onderbouwde en multidisciplinaire behandeling– Doelgroep met veel en forse uitdagingen; bereik is goed– Geen direct alternatief– Financiële effecten zijn vooral voor de gemeente, politie/justitie, 

zorgverzekeraars, woondomein 

2. Opzet onderzoek

Hoe sturen zorginstellingen op maatschappelijke waardeen wat kan beter?

• Actieonderzoek | 3 jaar (2013‐2016) | 3 sectoren | 6 organisaties:  totaal 9 casussen | Per casus: 3 stappen ‐ verkennen, analyse, actie• GGZ (2x)  ‐ Aanbod clienten burn out, netwerk NAH 

‐ Doelgroepen verslavingszorg, opvang daklozealcoholverslaafden

• Ziekenhuizen (3x)  ‐ Stakeholderanalyse, onderwijs zorgketen‐ Afdeling nierdialyse: patient als partner ‐ Astmaziekenhuis

• Jeugdteam (1x)• Observaties, interviews (>75), focusgroepen (>15), documenten• hZC team

3. Uitkomsten 1/2

Hoe sturen zorginstellingen op maatschappelijkewaarde en wat kan beter?

• Algemeen beeld – systemen/financiering helpen niet, drive individuen wel, vaak sectorgericht, geen cultuur aantonen

Waarom sturen op/aantonen maatschappelijke waarde?• Morele drive• Belang van de clienten (sectorgericht) • Druk op de financien (behouden, vergroten)• Inspelen op de toekomst

3. Uitkomsten 2/2

Hoe sturen zorginstellingen op maatschappelijkewaarde en wat kan beter?

Uitdagingen volgens de respondenten• Drive en prioriteit• Complexiteit – veel stakeholders• Verkokering• Financien versus kwaliteit• Meetbaarheid: moeilijk, causaliteit, perverse effecten, geen

gewoonte om meerwaarde aan te tonen

4. De principes

• Principes op basis v/h onderzoek (grondbeginsel)• Zijn algemeen; krijgen betekenis door voorbeelden• Casus opvang dakloze alcoholverslaafden als rode draad(1 van de 9 casussen) Vragen voor sturing

• Principes zijn zelfstandig, maar moeten wel in samenhang gezien worden

4. De principes

#1 Sturen op maatschappelijke waarde is als organisatie succesvol inspelen op maatschappelijke behoeften van burgers en stakeholders

• Vanuit maar niet beperkt tot de kerntaak van mijn organisatie• Inspelen = inventariseren, afwegen, kiezen, uitleggen, realiseren• Huidige situatie is vertrekpunt• Kiezen = dilemma’s

Welke behoeften van mijn doelgroep zou mijn organisatie extra kunnen / moeten oppakken (vanuit maar niet beperkt tot mijn kerntaak)?

Welke dilemma’s worstelt mijn organisatie mee? Verbreding kerntaak? Verbreding bereik? Verbetering uitvoering / uitleg?

4. De principes

#2 Sturen op maatschappelijke waarde betekentsturen op steun van stakeholders: vraaggericht, pro actief, beeldvorming en onderbouwing

• Pas starten bij problemen = te laat

Waarom wil je sturen op maatschappelijke waarde? Wat wil je aantonen aan wie en waarom? Wat is in 3 zinnen de meerwaarde van mijn organisatie? (bovenop de 

kerntaak) 

4. De principes

#3 Maatschappelijke waarde kan proces en of uitkomst zijn

• Sturen op en aantonen van meerwaarde moet doorleefd zijn!• Bv. een instrument om waarde te meten helpt vooral als je het je eigen

kan maken / zelf kan uitleggen• Uitleg/verantwoording kan gat praktijk en wens beperken

Hoe kan onze verantwoording verbeterd worden? Aan welkestakeholder? Waarom?

4. De principes

#4 Maatschappelijke waarde ontstaat vooral door de context en alternatieven kwantitatief en kwalitatiefaan te geven

Wat zijn alternatieven voor ons aanbod? Alternatieve strategie? Alternatieven in de uitvoering? (vgl. concullega organisaties)

Waar kan mijn organisatie de context en alternatieven beteraangeven?

Wat gebeurt er als mijn organisatie er niet meer is?

4. De principes

#5 Sturen op maatschappelijke waarde is alignment van uitdaging – effect vanuit de huidige situatie! Continue verbinden / afstemmen van uitdagingen, doelen,            stakeholders, activiteiten, effecten

Hoe zou het invullenvan de effectenarenamijn organisatiekunnen helpen?

Hoe kan de alignment worden verbeterd?

Het is ingewikkeld. Verlamming = geenwaarde.  Start ergens! Wat kan wel? 

4. De principes

#1 Sturen op maatschappelijke waarde is als organisatie succesvol inspelen op maatschappelijke behoeften van burgers en stakeholders

#2 Sturen op maatschappelijke waarde betekent sturen op steun van stakeholders: vraaggericht, pro actief, beeldvorming en onderbouwing

#3 Maatschappelijke waarde kan het proces en of de uitkomst zijn

#4 Maatschappelijke waarde ontstaat vooral door de context en alternatieven kwantitatief en kwalitatief aan te geven

#5 Sturen op maatschappelijke waarde is alignment van uitdaging t/m effect vanuit de huidige situatie!

4. De principes

1. (Hoe) zien we het principe terug in de praktijk? 2. Wat kan ik verbeteren in mijn praktijk?

Kies een principe; bespreek 3/4 Plenaire inventarisatie

• Sector, functie, ervaringen

5. Follow up 1/2

Gosoapbox: https://app.gosoapbox.com896‐462‐497

1. Belangrijkste inzicht in de workshop?2. Grootste vraag / uitdaging in sturen op waarde? 3. Wat zou u volgend jaar willen horen in de workshop? 

Overig? 

5. Follow up 2/2

Opties/plannen

• Verwerken feedback; populair wetenschappelijk artikel• Principes en voorbeelden!

• Sectorbreed: stand van zaken en behoefte• Enquete, scan van huidige instrumenten• Outcomeconferentie

• Actiegericht onderzoek met groep organisaties• Per sector of juist intersectoraal? Beide?

Sturen op maatschappelijke waarde

Inspelen op Beelden, context, Doorontwikkelenmaatschappelijke alternatievenbehoeften