Academisch Proefschrift Over Het Muntwezen Op Java

download Academisch Proefschrift Over Het Muntwezen Op Java

of 138

Transcript of Academisch Proefschrift Over Het Muntwezen Op Java

  • 7/25/2019 Academisch Proefschrift Over Het Muntwezen Op Java

    1/138

  • 7/25/2019 Academisch Proefschrift Over Het Muntwezen Op Java

    2/138

    J h r . J . J .

    I 1 E L L

    A C A D E M I S C H

    P R O E F S C H E I F T

    o v e r

    H E T M U N T W E Z E N

    O P J A V A

    T E R V E R K R I J G I N G V A N O E N

    G R A A D

    V * N

    A A N D E H O O G E S C H O O L T E L E I D E N ,

    O P G E Z A G V A N

    D E N

    R E C T O R - M A G N I F I C U S

    o

    \ t f g

    V l U o

    V A

    S J J

    i S J

    W

    &

    H O O g l c c r u r

    i a d e W j a b e g e e r t e e n

    L e t t e r e n

    I N H E T O P E N B A A R T E

    V E R D E D I G E N

    O P D O N D E R D A G D E N 4 d * J U N I ] 1 8 6 3 , D E S N A M I D D A G S T E N 2 U R E

    D O O R

    J A N P H I L I P

    V A N

    B O S S E ,

    G E B O R E N T E A M S T E R D A M .

    L E I D E N ,

    G E B R O E D E R S

    V A N D E R

    H O E K .

    1 8

    6 3 .

  • 7/25/2019 Academisch Proefschrift Over Het Muntwezen Op Java

    3/138

    A A N M I J N E O D E K S

    B 5 7

  • 7/25/2019 Academisch Proefschrift Over Het Muntwezen Op Java

    4/138

    H E T M U N T W E Z E N

    O P

    J A V A

    H e t i s

    v o o r

    h e n ,

    d i e p e r s o o n l i j k o n b e k e n d

    z i j n m e t

    d e

    b e h o e f t e n

    d e r

    I n d i s c h e m a a t s c h a p p i j ,

    g e e n e g e m a k k e l i j k e

    t a a k , o m o v e r e e n o n d e r w e r p t e s c h r i j v e n a l s d i t , h e t

    w e l k s t e e d s

    z o o

    v e l e r

    g e d a c h t e n h e e f t

    b e z i g g e h o u d e n .

    ' O o k

    z o u

    i k

    h e t n i e t

    g e w a a g d h e b b e n m i j n e k r a c h t e n

    t e

    b e p r o e v e n a a n d e b e a r b e i d i n g

    d a a r v a n

    , i n d i e n n i e t j u i s t

    d e o m s t a n d i g h e i d , d a t z o o v e l e b e k w a m e m e n s c h e n z i c h e r

    m e d e

    h e b b e n b e z i g g e h o u d e n e n d e v r u c h t e n h u n n e r s t u -

    '

    d i e

    v o o r e e n '

    i e d e r o p e n b a a r g e m a a k t ,

    e n b o v e n d i e n ,

    d a t

    d e f e i t e n , w a a r u i t h i e r

    m o e t

    w o r d e n g e r e d e n e e r d ,

    i n d e

    z e n

    m i n d e r

    s t e r k

    s p r e k e n ,

    m i j

    d e

    z a a k

    v e e l

    g e m a k k e l i j

    k e r h a d d e n

    ' g e m a a k t .

    I m m e r s

    i s h e t h o o g s t b e z w a a r l i j k z i c h i n d e n s t r i j d o v e r

    I n d i s c h e z a k e n t e b e g e v e n , z o n d e r e e n i g e

    p e r s o o n l i j k e

    o n d e r v i n d i n g m a a r g e l u k k i g z i j n d e

    z a k e n

    , w a a r o v e r h i e r

    g e h a n d e l d w o r d t ,

    o n b e t w i s t b a a r , e n

    m o g e m e n a l i n a n

    d e r e g e s c h i l l e n , a a n d e n e e n e n k a n t z e g g e n , d a t e e n

    m a a t r e g e l

    g o e d

    a a n

    d e n

    a n d e r e n ,

    d a t

    h i j

    s l e c h t

    w e r k t ,

    h i e r i n k o m e n a l l e n o v e r e e n , d a t d e c i r c u l a t i e o p J a v a t e n

    g e v o l g e v a n d e n v o o r t d u r e n d e n u i t v o e r v a n z i l v e r

    s o m s

    a a n

    s c h o k k e n o n d e r h e v i g i s .

    1

  • 7/25/2019 Academisch Proefschrift Over Het Muntwezen Op Java

    5/138

    2

    V e l e z i j n

    d e

    r e d e n e n , d i e m e n v o o r d i e n

    u i t v o e r o p

    g e e f t ,

    e n

    i n

    m e n i g t e

    w o r d e n

    e r

    m a a t r e g e l e n

    v o o r g e s t e l d ,

    o m d i e n t e g e n t e g a a n , d o o r e n k e l e n , d i e m e e n e n h e t

    k w a a d z o o a l s z i j h e t n o e m e n , t e k u n n e n b e l e t t e n , w a n

    n e e r m e n w e d e r e v e n a l s v r o e g e r

    e e n

    u i t g a a n d r e g t

    o p

    h e t z i l v e r

    h e f t , d o o r a n d e r e n ,

    d i e v a n

    o o r d e e l z i j n ,

    d a t e r t e v e e l z i l v e r i s , e n d a t h e t v e r m i n d e r e n v a n d i e n

    o v e r v l o e d h e t o p h o u d e n v a n d e n u i t v o e r t e n

    g e v o l g e

    z a l

    h e b b e n .

    O v e r t u i g d , d a t d e l e e r d e r S t a a t h u i s h o u d k u n d e , g e w i j

    z i g d

    n a a r

    d e

    b e h o e f t e n

    d e r O o s t e r s c h e

    m a a t s c h a p p i j ,

    e n d i t

    b e h o o r t i m m e r s

    o o k t o t

    d e S t a a t h u i s h o u d k u n d e ,

    d a t

    z i j

    h a r e e i s c h e n

    i n r i g t , n a a r m a t e

    v a n d e

    m e e r d e r e o f

    m i n d e r e

    o n t w i k k e l i n g

    d e r

    v o l k e n ,

    o v e r t u i g d d a t d i e

    l e e r g e h e e l

    t o e p a s s e l i j k i s

    o p

    o n z e O o s t - I n d i s c h e b e z i t t i n

    g e n , i s h e t d a n o o k

    m i j n

    d o e l o p e c o n o m i s c h t e r r e i n h e t

    v o o r n a a m s t e

    g e s c h i l p u n t

    b e t r e k k e l i j k

    d e w e r k i n g d e r

    n i e u w e

    m u n t r e g e l i n g

    d e n u i t v o e r v a n

    z i l v e r t e o n d e r z o e k e n .

    D e m u n t v e r w a r r i n g e n , d i e s t e e d s o p J a v a h e b b e n g e -

    h e e r s c h t , h e b b e n a l l e n g s h e t d e n k b e e l d d o e n o n t s t a a n , d a t

    d i e l e e r

    a l d a a r

    n i e t t o e p a s s e l i j k w a s .

    E n

    t o c h i s d a t z o o

    n i e t A l l e e n

    m o e t

    m e n i n

    ' t o o g

    h o u d e n

    d e n b i j z o n d e r e n t o e s t a n d v a n d e

    k o l o n i e n ,

    t e n

    v o l g e v a n d e m i n d e r e b e s c h a a f d h e i d d e r b e v o l k i n g d i e

    n o g a l t i j d m e e r v o o r t b r e n g e n d a n v e r b r u i k e n , d . i .

    m e e r

    u i t v o e r e n , d a n i n v o e r e n . H e t v e r s c h i l h i e r t u s -

    s c h e n w o r d t d o o r

    h e n

    d i e z u l k e k o l o n i e n b e z i t t e n e n

    e x p l o i t e e r e n , g e n o t e n , h e t z i j d a t d i t d o o r d e K e g e r i n g o f

    d o o r

    p a r t i c u l i e r e n

    g e s c h i e d t .

    D a t v e r s c h i l n u b e s t a a t u i t z i l v e r , h e t o v e r a l g e a c h t e

    e n g e z o c h t e

    r u i l m i d d e l .

    U i t v o e r

    d a a r v a n h e e f t a l t i j d

    i n m e e r d e r e o f

    m i n d e r e

  • 7/25/2019 Academisch Proefschrift Over Het Muntwezen Op Java

    6/138

    s

    m a t e

    p l a a t s

    g e h a d ,

    e n

    l e i d d e

    v r o e g e r t o t g r o o t e m u n t

    v e r w a r r i n g , o m d a t

    m e n i n

    d e b e h o e f t e d i e

    d a a r d o o r

    a a n

    r u i l m i d d e l

    o n t s t o n d

    ,

    g i n g v o o r z i e n d o o r m i n w a a r d i g e

    m u n

    t e n i n t e

    v o e r e n

    M a a r t o t z o o v e r r e i s m e n t h a n s n o g n i e t g e k o m e n : a l

    l e e n w o r d e n e r o n o p h o u d e l i j k o p J a v a k l a g t e n v e r n o m e n

    o v e r

    g e b r e k a a n g e l d

    i n v e r b a n d

    m e t d e n u i t v o e r v a n

    z i l

    v e r e n w o r d t e r g e w e z e n o p d e g e s c h i e d e n i s , d i e a a n

    t o o n t , h o e a l l e v e r w a r r i n g e n i n h e t m u n t w e z e n s t e e d s

    d a a r m e d e a a n v i n g e n .

    I k

    h e b d a n o o k

    i n h e t e e r s t e g e d e e l t e

    v a n

    d e z e v e r

    h a n d e l i n g g e t r a c h t

    i n

    d e

    g e s c h i e d e n i s

    d e o o r z a k e n

    o p

    t e

    s p o r e n v a n d e n u i t v o e r v a n z i l v e r , e n d e d a a r u i t

    o n t s t a n e g e v o l g e n i n v r o e g e r e n t i j d , o f s c h o o n i n d e

    w e r k j e s

    v a n d e n

    H e e r M r .

    J .

    P .

    P .

    v a n

    Z u y l e n

    ( G e -

    a c h i e d e n i s v a n h e t m u n t w e z e n i n N e d .

    I n d i e )

    e n v a n

    d e n

    H e e r

    M r .

    W C .

    M e e s

    ( M u n t w e z e n v N e d . I n d i e )

    d i e g e s c h i e d e n i s r e e d s z v o l l e d i g

    i s b e h a n d e l d ,

    d a t

    e r

    s l e c h t s

    w e i n i g n i e u w s

    d a a r o m t r e n t

    v a l t o p

    t e m e r

    k e n . V o o r a l d a a r o m d e e d

    i k

    d a t ,

    o m d a t i k

    j u i s t

    w i l d e

    o n d e r z o e k e n o f

    d e

    o u d e r e d e n e n

    n o g b e s t o n d e n

    ,

    d a n w e l

    o f

    d e

    t e g e n w o o r d i g e

    s t a a t

    v a n

    z a k e n

    a n d e r e

    e n ,

    n a a r

    i k

    m e e n , m e e r n a t u u r l i j k e o o r z a k e n

    h e e f t

    ,

    w a a r t e g e n

    m e n

    n i e t s k a n d o e n d a n d e n l o o p d e r

    g e b e u r t e n i s s e n

    a f w a c h t e n .

    M a a r , o v e r t u i g d v a n d e z w a k h e i d m i j n e r p o g i n g e n ,

    v a n g i k d e

    b e h a n d e l i n g v a n d i t

    g e w i g t i g

    o n d e r w e r p n i e t

    a a n , d a n

    a l v o r e n s

    d e w e l w i l l e n d h e i d t e h e b b e n i n g e r o e

    p e n v a n

    a l l e n ,

    d i e

    d i t A c a d e m i s c h p r o e f s c h r i f t

    z o u d e n

    m o g e n

    l e z e n .

  • 7/25/2019 Academisch Proefschrift Over Het Muntwezen Op Java

    7/138

    H O O F D S T U K I .

    G e s c h i e d e n i s v a n h e t 0 . I .

    m u n t w e z e n .

    S e d e r t d e

    v e s t i g i n g d e r

    O o s t -

    I n d i s c h e C o m p a g n i e

    o p

    J a v a , h e e f t a l d a a r s t e e d s b e s t a a n m u n t v e r w a r r i n g ) , e e n e

    v e r w a r r i n g ,

    d i e z i c h

    a l t i j d k e n m e r k t e

    d o o r

    u i t v o e r v a n

    z i l v e r

    ,

    w a a r d o o r n i m m e r a a n e e n i g

    g o e d e n i n

    d e n o m

    l o o p b l i j v e n d r u i l m i d d e l k o n

    g e d a c h t w o r d e n . O o k t h a n s

    n o g h o u d t d i e u i t v o e r s t e e d s a a n , h o e z e e r d e t o e s t a n d

    v a n h e t

    m u n t w e z e n g e h e e l v e r a n d e r d

    e n v e e l

    v e r b e t e r d

    i s .

    W i l m e n d e

    o o r z a a k

    v a n

    d a t

    f e i t

    o n d e r z o e k e n ,

    d a n

    m o e t

    m e n

    w e l

    i n

    d e e e r s t e p l a a t s e e n

    b l i k

    s l a a n o p

    d e

    g e s c h i e d e n i s v a n h e t m u n t w e z e n i n

    v r o e g e r e

    t i j d e n ,

    e n

    d e

    f o u t e n o p m e r k e n ,

    d i e

    d o o r v r o e g e r e

    b e s t u r e n

    g e p l e e g d ,

    d e a a n l e i d i n g w a r e n v a n d e

    b e s t e n d i g e v e r w a r r i n g i n

    h e t

    m u n t s t e l s e l .

    O p J a v a w a s v o o r d k o m s t d e r H o l l a n d e r s g e e n e a n

    d e r e

    m u n t

    a a n w e z i g

    d a n

    h e t

    p i t t i ,

    e e n e

    m u n t

    i n

    C h i n a

    ' )

    M r .

    W .

    C . M e e s . H e t

    M u n t w e z e n

    v a n N e d - I n d i .

  • 7/25/2019 Academisch Proefschrift Over Het Muntwezen Op Java

    8/138

    5

    T e l k e n s

    g e r a a k t e

    d a t

    t o c h

    i n

    z u l k

    e e n e n

    s t a a t

    v a n

    v e r

    v a l ,

    d a t

    d e R e g e r i n g w e l

    g e n o o d z a a k t

    w a s

    m a a t r e g e l e n

    t e n e m e n t o t

    h e r s t e l

    ,

    m a a t r e g e l e n i n t u s s c h e n

    , d i e

    s c h e n e n

    t e g e t u i g e n

    v a n

    d e z u c h t , o m z o o v e e l m o g e l i j k k o s t e n

    t e

    v e r m i j d e n ,

    e n

    v a n

    h e t

    d e n k b e e l d ,

    d a t e e n e m u n t o p

    w e t t e l i j k e w a a r d e

    g e g r o n d ,

    g e e n e o f

    a l t h a n s

    m i n d e r e i n t r i n

    s i e k e w a a r d e n o o d i g h a d , m a a r w a a r d o o r d e t o e s t a n d d a n

    o o k

    n i m m e r

    g o e d

    w e r d

    g e r e g e l d .

    D e g e s c h i e d e n i s v a n - h e t O o s t - I n d i s c h e m u n t w e z e n k a n

    i n v i e r

    d e e l e n v e r d e e l d w o r d e n h e t

    e e r s t e

    , d a t v a n d e

    o p r i g t i n g d e r O I C o m p a g n i e e n h a r e v e s t i g i n g o p J a v a

    e e n e n

    a a n v a n g n e e m t , e n

    m e t

    d e k o m s t e n

    o v e r n a m e

    v a n

    o n z e k o l o n i e n d o o r d e E n g e l s c h e n w o r d t

    b e s l o t e n :

    e e n

    t i j d v a k ,

    w a a r i n

    d e

    t o e n m a l i g e

    b e s t u r e n

    d i k w i j l s b l i j k e n

    g a v e n

    v a n

    h u n

    g o e d e n

    w i l ,

    o m

    i n

    d e n

    b e s t a a n d e n

    s t a a t

    v a n

    z a k e n v e r b e t e r i n g t e b r e n g e n , m a a r g e e n e

    v a n h u n

    n e b e k w a a m h e i d , o m j u i s t d e b e s t e

    m a a t r e g e l e n

    t e n e

    m e n . H e t t w e e d e , d a t t o t a a n d e i n v o e r i n g v a n h e t

    r e c e p i s s e n - s t e l s e l i n 1 8 4 5

    l o o p t ,

    i n w e l k e n t i j d v o o r a l

    d e

    z u c h t d e r R e g e r i n g k e n b a a r w o r d t , o m d e m u n t t e

    b e

    s c h o u w e n , a l s e e n

    a r t i k e l , w a a r v a n

    d e

    w a a r d e n a a r

    w i l

    l e k e u r

    d o o r h a a r

    m a g

    b e p a a l d

    w o r d e n ,

    z o o d a t ,

    i n d i e n

    z i j

    g o e d

    v i n d t k o p e r

    m e t z i l v e r g e l i j k

    t e s t e l l e n ,

    o o k d e h a n

    d e l z i c h n a a r d i e z i e n s w i j z e z a l

    s c h i k k e n ;

    h e t d e r d e

    l o o p t

    t o t a a n d e

    i n v o e r i n g

    v a n d e n i e u w e m u n t w e t v a n

    1 8 5 4 ,

    e n d a a r i n w o r d t v o o r h e t e e r s t w e d e r d e m o g e l i j k h e i d

    v o o r g e s t e l d o m e e n s i n h e t b e z i t t e g e r a k e n v a n e e n g o e d

    g e o r d e n d

    m u n t s t e l s e l

    e n

    h e t

    v i e r d e

    v a n d a t

    t i j d p e r k

    a a n

    v a n g e n d e ,

    w a a r i n

    e i n d e l i j k

    e r k e n d

    w e r d ,

    d a t

    J a v a ,

    e v e n

    a l s i e d e r

    l a n d

    i n h e t b e z i t m o e s t w o r d e n

    g e s t e l d

    v a n e e n

    b e h o o r l i j k g e r e g e l d m u n t w e z e n , t o t w e l k e i n d e d a n o o k

    k r a c h t i g e e n a f d o e n d e m a a t r e g e l e n w e r d e n g e n o m e n .

  • 7/25/2019 Academisch Proefschrift Over Het Muntwezen Op Java

    9/138

    6

    u i t v o e r

    v a n

    z i l v e r

    p l a a t s

    h a d ,

    t e r w i j l

    d e m a a t r e g e l e n

    g e

    n o m e n o m d e n i e u w e

    m u n t w e t

    i n

    t e

    v o e r e n , d e g e l e g e n

    h e i d g e e f t o m o p t e

    m e r k e n ,

    o f h e t

    n o g a l t i j d d e z e l f d e

    o f

    a n d e r e

    o o r z a k e n z i j n

    ,

    d i e t h a n s d i e n u i t v o e r i n d e

    h a n d

    w e r k e n .

    \ e

    T i j d v a i

    ( 1 6 2 1 - 1 8 1 1 ) .

    D e

    h o o f d g e b r e k e n

    d i e d e m a a t r e g e l e n t o t h e r s t e l v a n

    h e t

    m u n t w e z e n g e d u r e n d e

    d i t t i j d v a k g e n o m e n , k e n m e r k

    t e n

    ,

    b e s t o n d e n v o o r n a m e l i j k i n d e v e r k e e r d e t a r i f e r i n g d e r

    m u n t e n .

    J . B . S a y m e r k t t e r e g t

    o p , d a t d e n a a m v a n

    d e

    v e r s c h i l l e n d e

    m u n t s p e c i e n e i g e n l i j k n i e t a n d e r s m o e t

    z i j n ,

    d a n

    d e

    a a n d u i d i n g

    v a n

    h e t

    g e w i g t

    a a n

    f i j n

    z i l v e r ,

    d a t z i j b e v a t t e n . O f e e n s t u k v a n 1 g u l d e n , 9 4 6 o f 1 0

    w i g t j e s f i j n

    z i l v e r i n h o u d t ,

    k a n m e n u i t d e n n a a m n i e t

    t e

    w e t e n

    k o m e n ; m a a r h e t i s

    j u k t ,

    o m d a t

    m e n d o o r

    h e t

    g e b r u i k g e k o m e n i s t o t h e t d e n k b e e l d , d a t e e n

    g u l d e n

    e e n e w a a r d e v a n 9 4 5 w . f . z . i n h o u d t , d a t e r v e r w a r r i n g

    o n t s t a a t , z o o d r a

    h e t

    g e h a l t e

    v a n

    d i e n

    g u l d e n

    w o r d t

    v e r

    a n d e r d .

    D e

    m e e s t e n

    h o u d e n

    z i c h

    a a n

    h e t

    d e n k b e e l d

    v a n

    d e n

    g u l d e n

    z o n d e r

    d e

    v e r a n d e r d e w a a r d e

    i n a c h t t e n e m e n

    H e t s c h a t t e n v a n d e e e n e m u n t s p e c i e i n e e n e a n d e r e ,

    m o e s t d a n o o k

    n o o i t

    a n d e r s g e s c h i e d e n , d a n n a a r g e l a n g

    v a n h e t g e w i g t a a n f i j n z i l v e r , d a t z i j i n h o u d e n .

    D i t

    i s

    e e n e e n v o u d i g e r e g e l ,

    m a a r

    d o o r d e v e r s c h i l

    l e n d e n a m e n , d i e d e m u n t s p e c i e n d r a g e n ,

    k o m t

    m e n e r

    d i k w i j l s

    t o e ,

    o m

    d a a r o p g e e n

    a c h t

    t e

    s l a a n ,

    e n

    a l s

    m a a t s t a f d i e r

    s c h a t t i n g a a n

    t e

    n e m e n

    e e n e r e k e n i n g s m u n t ,

    w i e r z i l v e r w a a r d e o n b e k e n d i s , m a a r

    w a a r i n

    m e n

    g e w o o n

    i s

    a l

    d e

    b e s t a a n d e s p e c i e n u i t

    t e

    d r u k k e n .

  • 7/25/2019 Academisch Proefschrift Over Het Muntwezen Op Java

    10/138

    7

    v e r v a a r d i g d

    u i t k o p e r o f l o o d , v o o r z i e n m e t e e n i g e C h i -

    n e s c h e k a r a k t e r s . J a n H u y g e n s

    v a n

    L i n s c h o t e n ,

    d i e J a v a o p h e t l a a t s t d e r 1 6 d e

    e e u w

    b e z o c h t , b e s c h r i j f t

    d i e

    m u n t

    a l d u s :

    I n d e

    S u n d a e n

    i s

    a n d e r s g h e e n g h e l t ,

    a l s e e n r a u n t e v a n

    c o p e r , g e n a e m t

    C a i x a v a n d e g r o o t t e

    v a n e e n H o l l a n d s c h e d u y t , d o c h w e l d e h e l f t

    d u n d e r ,

    e n d e

    h e e f t

    i n

    ' t

    m i d d e n e e n g a t , o m e e n s n o e r

    d a e r d o o r

    t g

    r y g h e n

    w a n t

    z y n

    g h e m e e n l y c k

    2 0 0

    o f t e

    d n y s e n d e n

    a a n m a l c a n d e r e n

    g e r e g h e n , w a e r m e d e s y h a e r e

    r e k e n i n g h e

    w e t e n t e

    m a k e n ,

    a l s v o l c h t :

    2 0 0

    C a i x a ' s

    i s

    e e n

    S a t a ,

    e n

    d e 5

    S a t a s

    d o e n

    1 0 0 0 C a i x a s , w e l c k i s

    s o o v e e l a l s e e n

    C r u s a e t

    v a n P o r t u g a e l

    o f t e

    3

    C a r o l u s g u l d e n s ,

    N e d e r -

    l a n d s c h e m u n t e e n d a a r n a v o l g e n e e n i g e o p g a v e n v a n

    p r i j z e n v a n J a v a s c l i e p r o d u c t e n i n d i e c a i x a s o p g e

    g e v e n .

    C o r n e l i s

    H o u t m a n d i e n a v a n L i n s c h o t e n

    J a v a b e z o c h t , v e r h a a l t , d a t d e C h i n e z e n d i t g e l d , d a t i n

    h e t M a l e i s c h e a u o f c a i x a h e e t t e e n i n h e t J a v a a n s c h

    p i t t i , a a n v o e r d e n

    e n

    d a t h e t

    w a s

    e e n

    s e e r

    s n o o d

    g e l d e c k e n v a n s e e r q u a d e n a l l o y e , a l s g e g h o t e n v a n

    l o o t m e t s c h u y m v a n c o p e r d a a r o n d e r e n d e s o b r o s c h

    d a t

    a l s

    m e n

    e e n

    b u s s e l

    o f t e

    s n o e r

    d a a r v a n

    l i e t

    v a l l e n

    s o o

    v i n t

    m e n d e r

    8 ,

    1 0 , 1 2

    o f t e s o m s

    o o c k

    m e e r

    g h e -

    b r o c k e n .

    D e P o r t u g e z e n

    b r a g t e n b i j h u n n e k o m s t o p

    J a v a , e r

    h u n n e n r e a a l v a n a c h t e n o f p i a s t e r i n o m l o o p , e n d e N e

    d e r l a n d e r s b i j h u n n e v e s t i g i n g n a m e n d i e n p i a s t e r ( d e t h a n s

    n o g

    o v e r a l i n d e

    O o s t

    b e k e n d e e n h o o g

    g e s c h a t t e

    S p a a n -

    s c h e m a t )

    a l s

    r e k e n i n g s m u n t

    a a n .

    D e z e

    b e v a t t e

    t o e n

    2 5

    *

    w .

    f .

    z . e n g o l d 4 8 H o l l a n d s c h e s t u i v e r s , o f s c h o o n z i j

    E e n

    b l i k o p d e g e s c h i e d e n i s v a n d e d r i e e e r s t e t i j d v a k

    k e n g e w o r p e n z a l d o e n z i e n , o m w e l k e r e d e n e n t o e n d e

  • 7/25/2019 Academisch Proefschrift Over Het Muntwezen Op Java

    11/138

    8

    t h a n s

    n o g

    m a a r

    2 4

    ' / 4

    w .

    f .

    z .

    i n h o u d t

    e n

    o p

    5 0

    ' )

    s t u i

    v e r s ( i n C h i n a e n a n d e r e l a n d e n o p 6 0

    6 2 ) s t u i v e r s w o r d t

    g e s c h a t .

    N e v e n s d i e P i a s t e r s l i e p e n w e l d r a a n d e r e m u n t e n r o n d ,

    d i e

    i n

    v e r g e l i j k i n g d a a r m e d e v e e l

    t e

    h o o g

    w a r e n

    g e s c h a t ,

    z o o a l s : r o s e n o b e l s ,

    r o p i j e n ,

    e n a l s

    p a y e m e n t

    o f p a s m u n t ,

    s c h e l l i n g e n e n d u b b e l t j e s . D e z e a l l e n m o e s t e n , t o e n B a

    t a v i a

    n a

    d e

    v e r o v e r i n g

    v a n

    M a l a k k a

    i n

    1 6 4 0

    d e

    s t a p e l

    p l a a t s w e r d v a n d e n h a n d e l

    i n

    d i e

    s t r e k e n , e e n '

    w e t t e l i j -

    k e n k o e r s h e b b e n , e n w e r d e n d a n o o k a l l e n g e t a x e e r d ,

    m a a r

    m e e r e n d e e l s t e

    h o o g .

    V o o r l o o p i g

    w a r e n

    o p J a v a

    n o g

    s t e e d s a l s s c h e i d e m u n t i n o m l o o p d e

    p i t t i ' s

    w a a r v a n e r

    v o l g e n s d e o p g a v e n v a n V a l e n t y n , d i e i n 1 7 1 0 J a v a

    b e z o c h t , 1 0 e e n e n

    s t u i v e r

    g o l d e n n a m e l i j k

    i n

    B a n t a m o f

    h e t

    w e s t e l i j k

    g e d e e l t e

    v a n

    h e t

    e i l a n d ;

    i n

    d e

    o v e r i g e

    s t r e

    k e n

    s c h i j n e n a l l e e n l o o d e n p i t t i ' s i n

    o m l o o p

    t e z i j n g e

    w e e s t , m a a r d e z e h a d d e n s l e c h t s e e n e w a a r d e v a n ' 2 5 s t u i

    v e r . T o e n

    d e

    O . I .

    C o m p a g n i e

    p i a s t e r s

    b e g o n u i t

    t e g e

    v e n , b l e e k e r s p o e d i g b e h o e f t e t e z i j n

    a a n

    e e n i g

    p a y e

    m e n t o m d e g a p i n g a a n t e v u l l e n t u s s c h e n d a t g r o v e

    z i l v e r g e l d e n h e t s n o o d e g e l d e k e n , w a a r v a n H o u t

    m a n

    s p r a k .

    D a a r t o e

    w e r d e n

    d a n

    o o k

    d e

    o v e r i g e

    z i l v e

    r e n s p e c i e n a a n g e v o e r d , m a a r

    d o o r

    d e b e h o e f t e d i e

    e r

    a a n b e s t o n d , v e r l e i d , t a x e e r d e

    m e n

    d i e v e e l t i j d s

    t e

    h o o g ,

    z o o d a t h e t g e v o l g

    z i c h

    n i e t

    l a n g l i e t w a c h t e n

    e n

    d e

    S p a a n -

    s c h e

    o f P o r t u g e s c h e r e a a l u i t d e n

    o m l o o p

    v e r d w e e n .

    T e n

    e i n d e e v e n w e l d e n u i t v o e r d a a r v a n

    t e g e n

    t e

    g a a n ,

    w e r d

    d e

    m a a t r e g e l g e n o m e n

    o m d e p i a s t e r s o p 6 0

    s t . t e s t e l

    l e n ,

    w a a r d o o r

    d a n

    d e

    v e r h o u d i n g

    t u s s c h e n

    d e

    w a a r d e

    v a n

    ' ) D c r a a t w o r d t

    t h a n s i n

    s

    l a n i l s

    k a s s e n

    a a n g e n o m e n

    v o o r f 2 . 3 0 .

  • 7/25/2019 Academisch Proefschrift Over Het Muntwezen Op Java

    12/138

    9

    h e t

    k l e i n

    e n

    g r o o t

    z i l v e r g e l d

    w e e r

    z o u

    w o r d e n

    h e r s t e l d .

    T o c h g e l u k t e d i t n i e t

    ,

    w a n t n u k o n d e n w e d e r o m

    d e

    k l e i

    n e r e

    z i l v e r e n

    m u n t e n n i e t

    i n o m l o o p b l i j v e n , e n

    m e n b e

    g r e e p n u o m e n k l e i n e r e e n g r o o t e r e t e b e h o u d e n , n i e t

    b e t e r t e

    k u n n e n d o e n , d a n

    d e

    w e t t e l i j k e

    w a a r d e

    d e r

    k l e i

    n e r e g e l d s o o r t e n

    o o k

    2 5 p e t

    t e

    v e r h o o g e n z o o d a t d e N e

    d e r l a n d s c h e

    s c h e l l i n g e n d u b b e l t j e s e n s t u i v e r s i n

    I n d i e

    g a n g b a a r

    w e r d e n

    v e r k l a a r d

    v o o r

    7 ' / 2 ,

    2 ' / 2

    e n

    s t .

    D a a r

    i n t u s s c h e n

    d i e

    m u n t e n d e z e l f d e

    w a r e n i n H o l l a n d

    a l s i n I n d i e , k o n d e n d e

    s t u i v e r s ,

    w a a r i n b e i d e n g e s c h a t

    w a r e n , o n m o g e l i j k

    d e z e l f d e

    z i j n e n e r w e r d e e n

    o n d e r

    s c h e i d

    i n g e v o e r d

    t u s s c h e n

    z w a r e

    o f H o l l a n d s c h e , e n l i g t e

    s t u i v e r s , w e l k e l a a t s t e

    d e I n d i s c h e r e k e n i n g s m u n t

    v o o r

    s t e l d e n .

    M e n

    b e g o n n u i n b e i d e s o o r t e n t e

    r e k e n e n ;

    e e n

    r i j k s d a a l d e r

    g o l d

    5 0

    z w a r e

    o f

    6 0

    l i g t e

    s t u i v e r s ;

    d e

    p i a s t e r

    4 8 z w a r e o f 6 0 l i g t e e n z .

    D o o r d e z e m a a t r e g e l e n

    h a d

    m e n d u s

    e e r s t d e n u i t v o e r

    d e r g r o v e r e m u n t s p e c i e n b e l e t ,

    m a a r

    t e v e n s d e n i n v o e r

    d e r l i g t e r e e n

    k l e i n e r e t e g e n g e h o u d e n ,

    e n o m

    d i e n

    i n

    v o e r t e b e v o r d e r e n , w e d e r o m z u l k e m a a t r e g e l e n

    g e n o m e n ,

    d a t d e

    o u d e v e r h o u d i n g

    t u s s c h e n

    z w a a r d e r e

    e n l i g t e r e o p

    n i e u w

    b e s t o n d ,

    t e r w i j l

    d e

    g e h e e l e

    m u n t

    2 0

    p e t

    i n

    w a a r d e

    v e r z w a k t

    w a s .

    D i t l a a t s t e w i l d e

    m e n

    n i e t t o e g e v e n , w a n t

    m e n

    g i n g

    u i t v a n h e t

    d e n k b e e l d ,

    d a t

    a l s d e

    O .

    I . C o m

    p a g n i e d e s t u i v e r s p l o t s e l i n g s 2 5 p e t m e e r w a a r d v e r -

    k l a a r d e , o o k

    i e d e r b e r e i d

    z o u

    z i j n ,

    e e n

    v i e r d e m e e r i n

    r u i l

    t e g e v e n

    v o o r d e a l d u s i n w e t t e l i j k e w a a r d e

    v e r

    h o o g d e

    m u n t .

    D a t d e

    o u d e v e r h o u d i n g

    t u s s c h e n

    g r o o t

    e n

    k l e i n z i l v e r g e l d

    ,

    w e d e r o m

    h e r s t e l d

    w a s

    ,

    z o o d a t

    h e t

    g e v a a r

    v a n d e n u i t v o e r v a n

    g r o f z i l v e r w e e r b e g o n t e d r e i g e n ,

    z a g m e n i n , e n b e s l o o t n u d e s c h a t t i n g d e r g r o v e r e

    g e l d

    s o o r t e n

    ,

    z o o a l s d i e i n l i g l e

    s t u i v e r s

    w a s g e s c h i e d t e b e

  • 7/25/2019 Academisch Proefschrift Over Het Muntwezen Op Java

    13/138

    1 0

    s c h o u w e n

    a l s

    g e d a a n

    i n

    z w a r e

    ,

    t e r w i j l

    o m

    d e

    w a a r d e

    i n

    l i g t e

    t e

    b e r e k e n e n , e r

    w e d e r o m

    2 5

    p e t b i j m o e s t w o r d e n g e v o e g d .

    B o v e n d i e n b e g o n m e n

    r e e d s

    i n 1 6 9 0 k o p e r e n

    m u n t

    t e g e n e e n e n w e t t e l i j k e n k o e r s

    i n

    t e v o e r e n , t e r

    v e r v a n

    g i n g v a n

    d e p i t t i ' s ,

    d i e t o t

    n u

    t o e

    g e h e e l

    v r i j e n z o n d e r

    w e t t e l i j k b e p a a l d e w a a r d e h a d d e n g e c i r c u l e e r d , e n i n 1 7 0 3

    o n g a n g b a a r w e r d e n v e r k l a a r d .

    I n

    1 7 2 4

    w e r d

    d e

    w a a r d e

    d e r

    d u i t e n

    b e p a a l d

    o p

    ' / $

    s t u i v e r , m a a r v o o r l o o p i g w e r d h e t k w a a d , d a t u i t d e

    e m i s s i e

    v a n

    g r o o t e

    h o e v e e l h e d e n k o p e r z o u o n t s t a a n

    g e

    s t u i t v o o r e e r s t

    d o o r

    d e

    b e p a l i n g ,

    d a t n i e m a n d

    v o o r

    m e e r

    d a n 2 s t u i v e r s k o p e r b e h o e f d e a a n t e n e m e n , e n t e n a n

    d e r e

    , o m d a t d e d u i t e n b u i t e n h e t k o n i n g r i j k J a c a t r a d a t

    t o t n o g t o e h e t e e n i g s t e d e e l v a n J a v a u i t m a a k t e , h e t

    w e l k

    d e n

    H o l l a n d e r s

    t o e b e h o o r d e ,

    n i e t

    i n

    o m l o o p

    k o n d e n

    w o r d e n

    g e b r a g t .

    D e v e r w a r r i n g

    i n t u s s c h e n , d i e

    d o o r

    d e

    v e r s c h i l l e n d e

    b e p a l i n g e n

    t e n

    o p z i g t e

    v a n d e w a a r d e d e r

    m u n t e n ,

    w a s

    o n t s t a a n ,

    w a s

    z e e r

    g r o o t ,

    v o o r a l i n h a n d e l s z a k e n ,

    w a n t ,

    o f s c h o o n

    d e

    s t u i v e r s i n

    H o l l a n d ,

    e n

    d e

    z w a r e i n I n d i e

    e v e n v e e l w a a r d e h e e t t e n t e

    b e v a t t e n ,

    z o o w a s t o c h

    d e t a

    r i f e r i n g

    v a n

    d e z e l f d e

    m u n t s p e c i e n

    i n

    s t u i v e r s ,

    i n

    b e i d e

    l a n d e n g e h e e l v e r s c h i l l e n d . E e n i g e v o o r b e e l d e n m o g e n

    h i e r v a n t o t b e w i j s s t r e k k e n .

    D e

    r e e d s

    m e e r m a l e n

    g e n o e m d e

    S p a a n s c h e

    p i a s t e r ,

    d i e

    o o r s p r o n k e l i j k

    4 8

    s t .

    w a a r d w a s ,

    w e r d l a t e r

    o p 6 0

    s t .

    g e s c h a t d a a r n a o p 6 0 l i g t e

    ,

    e n v e r v o l g e n s o p 6 0 z w a r e

    o f 7 5 l i g t e s t u i v e r s . Z i j b e v a t t e 2 5 2 8 w . f . z .

    D e

    n e d e r l a n d s c h e

    z i l v e r e n

    d u k a a t ,

    d i e h i e r

    5 0

    s t . g o l d ,

    w a s i n I n d i e g a n g b a a r

    v o o r

    6 0

    z w a r e o f

    7 5

    l i g t e ,

    h a d

    d u s g e l i j k e w e t t e l i j k e w a a r d e a l s d e v o r i g e o f s e h o o n h a a r

    g e w i g t

    f i j n z i l v e r

    m a a r

    b e d r o e g 2 4

    3 7 w .

  • 7/25/2019 Academisch Proefschrift Over Het Muntwezen Op Java

    14/138

    1 1

    D e

    k r u i s r i j k s d a a l d e r

    g o l d

    h i e r

    5 0

    s t .

    i n

    I n d i e

    6 0

    z w a r e

    o f 7 5 l i g t e s t .

    B i j d e s c h a t t i n g v a n d e z e b e i d e l a a t s t e m u n t s o o r t e n ,

    w e r d e n d u s d e 5 0 H o l l a n d s c h e s t u i v e r s g e l i j k g e s t e l d m e t

    6 0 z w a r e

    I n d i s c h e ,

    o f s c h o o n h e t a l t i j d h e e t t e , d a t d e z e

    b e i d e n d e z e l f d e w a a r d e h a d d e n ,

    z o o

    a l s

    o o k

    i n d e r d a a d h e t

    g e v a l w a s b i j d e

    s c h e l l i n g e n ,

    d i e 6

    z w a r e o f

    7 ' / 2 l i g t e

    s t .

    e n

    i n

    o n s

    l a n d

    i n s g e l i j k s

    6

    s t u i v e r s

    g o l d e n .

    S c h a t t i n g n a a r h e t f i j n g e w i g t z i l v e r , d a t d e v e r s c h i l

    l e n d e

    m u n t e n b e v a t t e n

    ,

    g e s c h i e d d e d u s v o l s t r e k t n i e t m e n

    s c h a t t e

    i n s t u i v e r s , m a a r d i e s t u i v e r s h a d d e n , n a a r m a t e

    z i j i n d e e e n e o f a n d e r e g e l d s o o r t b e r e k e n d w e r d e n , o o k

    a l w e d e r o m m e e r o f m i n d e r w a a r d e . H e t k o n d a n o o k

    n i e t

    a n d e r s , o f d e

    m u n t s o o r t e n

    , d i e n a a r h u n n e i n n e r l i j k e

    w a a r d e

    m e t

    b e t r e k k i n g

    t o t

    a n d e r e n

    t e

    l a a g

    w a r e n

    g e s c h a t ,

    m o e s t e n a l s p o e d i g v e r d w i j n e n , m a a r l a n g

    h e e f t

    h e t

    g e

    d u u r d , v o o r d a t m e n i n d i e n t o e s t a n d v e r b e t e r i n g b r a g t

    I n

    1 7 4 2 w e r d

    v o o r

    h e t e e r s t e e n e d e r o o r z a k e n v a n

    d e b e s t a a n d e m u n t v e r w a r r i n g u i t d e n

    w e g

    g e r u i m d , e n

    h o e w e l m e n d e o u d e t a r i f e r i n g e n b l e e f b e h o u d e n , h e t

    v e r s c h i l

    t u s s c h e n z w a a r e n l i g t g e l d w e r d

    a f g e s c h a f t ,

    t e r

    w i j l

    a l l e e n

    h e t e e r s t e

    i n

    d e n

    o m l o o p

    g e h o u d e n

    w e r d .

    T o c h

    w a s d i t

    m e e r

    v e r a n d e r i n g , d a n v e r b e t e r i n g

    t e

    n o e m e n ,

    w a n t i n p l a a t s v a n d e I n d i s c h e e n N e d e r l a n d s c h e m n t n u

    o p g e l i j k e l i j n t e s t e l l e n , n a m d e b e s t a a n d e d e p r e c i a t i e

    v a n d e e e r s t e n o g s t e e d s t o e . M a a r m e n w i l d e d i e d e

    p r e c i a t i e n i e t

    e r k e n n e n , e n

    r e k e n d e d e s t u i v e r s , w a a r i n

    d e N e d e r l a n d s c h e m u n t e n

    w e r d e n g e s p h a t ,

    n o g a l t i j d g e

    h e e l g e l i j k a a n

    d e I n d i s c h e ,

    o f s c h o o n d i t

    v r e e m d e

    u i t

    k o m s t e n m o e t h e b b e n o p g e l e v e r d , w a n n e e r d e z e l f d e m u n t

    s p e c i e , b i j v

    d e

    d u k a t o n , d i e h i e r v o o r

    6 3

    s t . g a n g b a a r

    w a s

    , e r a l d a a r

    7 8

    e n

    l a t e r

    z e l f s

    8 0

    w a a r d

    w a r e n .

  • 7/25/2019 Academisch Proefschrift Over Het Muntwezen Op Java

    15/138

    1 2

    N a

    l a n g d u r i g e

    v e r w i k k e l i n g e n

    g i n g

    d e

    O .

    I .

    C o m p a g

    n i e e r e i n d e l i j k t o e o v e r o m d e b e s t a a n d e d e p r e c i a t i e t e

    e r k e n n e n ,

    e n w e r d

    h e t

    I n d i s c h e g e l d d o o r h a a r 2 0 p e t

    m i n d e r

    w a a r d g e s c h a t

    d a n

    h e t N e d e r l a n d s c h e , v o l g e n s d e

    b e t r e k k i n g d i e z i j t u s s c h e n d e t w e e g e l d s o o r t e n a a n n a m ,

    d a t n a m e l i j k 4

    N e d e r l a n d s c h e

    s t u i v e r s g e l i j k

    z o u d e n s t a a n

    m e t 5 I n d i s c h e .

    D e z e v e r h o u d i n g w e r d

    d a n o o k v o o r t

    a a n

    i n

    h e t

    o o g

    g e h o u d e n ,

    b e h a l v e d a a r ,

    w a a r

    h e t

    j u i s t

    o p

    a a n k w a m b i j

    d e

    t a r i f e r i n g

    d e r

    g r o v e r e

    g e l d s o o r t e n .

    H a d m e n

    d e

    H o l l a n d s c h e t a r i f e r i n g , d i e

    v r i j

    j u i s t n a a r

    d e z i l v e r w a a r d e w a s b e r e k e n d , o v e r g e n o m e n ,

    e n

    n a a r d e n

    a a n g e n o m e n e n m a a t s t a f

    i n I n d i s c h g e l d h e r l e i d ,

    d a n

    w a r e

    d i e e e n v o u d i g e m a a t r e g e l v o l d o e n d e g e w e e s t , m a a r m e n

    v o l g d e d i e v e r h o u d i n g

    n i e t ,

    e n n a m a l l e r l e i

    v r e e m d e a f

    w i j k i n g e n

    d a a r v a n

    a a n .

    D o o r

    e e n e

    g e h e e l

    ' w i l l e k e u r i g e

    e n

    z o n d e r l i n g e

    s c h a t t i n g

    i )

    d e r

    g r o v e r e

    m u n t s o o r t e n ,

    w e r d e n

    s o m m i g e n

    v e e l t e h o o g ,

    a n d e r e n

    t e l a a g

    b e r e k e n d , e n

    d e

    g e v o l g e n

    d a a r v a n b l e v e n n i e t a c h t e r : d e t e l a a g g e s c h a t t e

    m u n t s p e c i e n v e r d w e n e n d a d e l i j k u i t d e n o m l o o p , z o o d a t

    e r

    r e e d s

    e e n i g e s c h a a r s c h t e a a n z i l v e r e n

    r u i l m i d d e l

    o n t

    s t o n d .

    * )

    M r . W , C . M e e s . H e t

    M u n t w e z e n

    v a n

    N e d .

    I n d i e b l z . 1 7 .

    D e g e k a r t e l d e d u k a t o n d e n i e u w e I n d i s c h e s t a n d p e n n i n g g o l d i n N e d e r l a n d

    6 3 s t . V o l g e n s d e

    a a n g e n o m e n e

    v e r h o u d i n g h a d h i j d u s o p J a v a m o e t e n

    g e

    s c h a t w o r d e n o p 7 8 ' / ,

    I n d .

    s t . H i j g o l d 8 0

    I n d . o f

    6 6

    N e d .

    s t u i v e r s .

    D e

    H o l l .

    r i j k s d a a l d e r g o l d 5 0

    N e d . s t u i v e r s h e t g e e n m e t

    6 2 ' / I n d . o v e r

    e e n k w a m .

    M e n

    s c h a t t e

    h e m

    o p 6 0

    I n d i s c h e

    s t u i v e r s .

    D e

    J a v a s c h c

    r o p \ j

    d i e

    n a a r

    d e

    z i l v e r w a a r d e

    b e r e k e n d

    2 2 ' / ,

    N e d .

    o f 2 8 1 / ,

    I n d . s t u i v e r s w a a r d w a s w e r d v o o r

    2 4

    N e d . o f

    5 0

    I n d . s t .

    g a n g b a a r v e r k l a a r d

    N a a r

    d e

    s c h a t t i n g

    d e r r o p i j

    o p

    2 4

    N e d .

    s t . h a d d e n

    2 0 d i e r

    s t u i v e r s

    s l e c h t s

    e e n e

    w a a r d e v a n

    9

    t e r w i j l d e w a a r d e v a n 2 0 s t .

    i n N e d e r l a n d w a s 9

    w .

    f . z .

  • 7/25/2019 Academisch Proefschrift Over Het Muntwezen Op Java

    16/138

    1 3

    H i e r t o e w e r k t e

    m e d e

    d e

    e i n d e l i j k

    g e s l a a g d e p o g i n g , o m

    d e

    i n o m l o o p

    z i j n d e h o e v e e l h e i d

    d u i t e n

    t e

    v e r m e e r d e r e n .

    T o t n u t o e t o c h

    w a r e n

    d i e a l l e e n n o g m a a r b i n n e n h e t

    k o n i n g r i j k

    J a c a t r a g a n g b a a r ,

    m a a r t o e n o . a . i n

    1 7 4 2

    d e

    r i j s t t e S a m a r a n g g e s t e g e n

    w a s t o t 4 0

    r i j k s d a a l d e r s

    p e r

    l a s t ,

    z o o w e l d o o r

    d e n g e r i n g e n

    a a n v o e r

    a l s o o k

    d o o r

    h e t

    g e b r e k d a t e r b e s t o n d o m g r o v e z i l v e r e n m u n t i n t e

    w i s s e l e n

    b e v a l

    d e

    O .

    I .

    C o m p a g n i e

    ,

    o m

    o p

    g o e d

    s u c e e s

    t e b e p r o e v e n

    d e

    r i j s t

    m e t

    d u i t e n t e

    b e t a l e n , o n d e r b e

    l o f t e v a n d e z e l v e b i j

    o m z e t

    v a n

    p a y e m e n t , v o o r

    C o m p a g -

    n i e ' s

    r e k e n i n g w e d e r t e

    z u l l e n

    i n w i s s e l e n .

    D a a r h e t

    g r o n d g e b i e d d e r H o l l a n d e r s o p J a v a i n m i d d e l s o o k a a n

    z i e n l i j k

    w a s t o e g e n o m e n , e n h u n

    i n v l o e d

    v e r m e e r d e r d , e n

    v o o r a l

    o o k ,

    o m d a t

    d e u i t e e n g o e d

    m e t a a l

    e n o p e e n v a s t

    g e w i g t

    g e s l a g e n e

    d u i t e n ,

    v e r r e w e g

    d e

    v o o r k e u r

    v e r d i e n d e n

    b o v e n d e b r o o z e e n u i t a l l e r l e i s t o f f e n v e r v a a r d i g d e p i t t i ' s ,

    n a m

    d a n o o k h e t

    g e b r u i k

    d e r

    d u i t e n a l s

    r u i l m i d d e l , a a n

    z i e n l i j k

    t o e . I n

    1 7 5 8

    w a s

    e r z e l f s

    r e e d s e e n e

    t e

    g r o o t e

    h o e v e e l h e i d i n o m l o o p , z o o d a t h e t

    B e s t u u r

    d a a r v a n v o o r

    4 0 . 0 0 0 r i j k s d a a l d e r s l i e t o p k o o p e n e n

    b u i t e n

    o m l o o p s t e l

    l e n .

    D a a r

    e v e n w e l d e t o e v o e r u i t

    E u r o p a

    s t e e d s v o o r t

    d u u r d e , e n

    m e n

    n i e t

    g a a r n e

    z u l k e

    k a p i t a l e n

    o n g e b r u i k t

    l i e t l i g g e n ,

    t r a c h t t e

    d e C o m p a g n i e

    m e e r o v e r a l k o p e r

    i n

    t e

    v o e r e n h e t g e e n

    h a a r e v e n w e l

    n i e t d a n l a n g z a m e r h a n d

    g e l u k t e , v o o r a l d o o r

    d e t o t n u t o e b e s t a a n d e b e p a l i n g

    d a t n i e m a n d

    v o o r

    m e e r d a n 2 s t u i v e r s

    k o p e r g e l d

    b e

    h o e f d e

    a a n

    t e

    n e m e n .

    I n t u s s c h e n v e r l o o r

    d i e b e p a l i n g a l -

    l a n g s h a r e k r a c h t , e n b e g o n h e t k o p e r h e t z i l v e r

    t e

    v e r

    d r i n g e n .

    D e

    O . I . C o m p a g n i e h a d

    d o o r

    h e t g e e n t o t n u g e

    s c h i e d

    w a s d e o n d e r v i n d i n g k u n n e n o p d o e n , d a t h e t o n

    m o g e l i j k i s , o m a a n d e

    m u n t

    e e n e w a a r d e t e w i l l e n o p

  • 7/25/2019 Academisch Proefschrift Over Het Muntwezen Op Java

    17/138

    1 4

    d r i n g e n , d i e n i e t o v e r e e n k o m t m e t d i e w e l k e d e h a n d e l

    e r

    a a n

    g e e f t , w a n t a l

    h a d

    z i j d e m u n t i n I n d i e 2 5 p e t

    m e e r

    w a a r d v e r k l a a r d d a n

    h i e r ,

    t o e h k o n

    m e n e r

    g e e n

    2 5 p e t m e e r d i e n s t e n o f g o e d e r e n

    v o o r

    g e r u i l d k r i j g e n .

    M a a r z i j

    b e g r e e p n o g

    a l t i j d d a t d e

    w a a r d e v a n h e t

    r u i l

    m i d d e l

    g e h e e l

    a f h a n g t v a n d e b e v e l e n d e r R e g e r i n g d i e n -

    a n g a a n d e , e n d a t , a l s d e z e m i n w a a r d i g e m u n t s o o r t e n i n

    o m l o o p

    b r e n g t ,

    h e t

    k a r a k t e r

    v a n

    r u i l m i d d e l , d a t

    d o o r

    h a a r d a a r a a n

    w o r d t t o e g e k e n d ,

    g e n o e g v e r t r o u w e n i n b o e

    z e m t ,

    o m

    d e

    i n n e r l i j k e w a a r d e t e v e r v a n g e n .

    D e z i l v e r e n

    m u n t

    a l s e e n e

    k o o p w a a r

    t e

    b e s c h o u w e n ,

    w a a r v a n h e t d o e l a l l e e n i s o m

    r u i l i n g e n g e m a k k e l i j k e n

    m o g e l i j k

    t e

    m a k e n

    , m a a r

    w a a r v a n h e t h o o f d v e r e i s c h t e d a n

    o o k i s , d a t h a r e

    i n n e r l i j k e

    w a a r d e o v e r e e n k o m e m e t d i e

    v a n

    h e t

    t e

    r u i l e n

    v o o r w e r p ,

    d i t

    k w a m

    n i e t

    i n

    a a n

    m e r k i n g .

    I n t e g e n d e e l s t e u n e n d e o p h e t

    d e n k b e e l d

    d a t

    d e

    R e g e r i n g e e n r u i l m i d d e l k o n u i t g e v e n

    ,

    d a t i e d e r e

    d o o r

    h a a r

    v e r l a n g d e

    w a a r d e k o n

    a a n n e m e n e n v o o r a l h e t

    o o g e n -

    b l i k k e l i j k e v o o r d e e l b e r e k e n e n d e , d a t

    e r

    i n

    l a g

    o m

    m i n

    w a a r d i g e m u n t u i t t e g e v e n ,

    w e r d e n

    d e e e r s t e s t a p p e n

    g e d a a n

    t o t

    d e l a t e r e g r o o t e m u n t v e r w a r r i n g e n .

    T o t n o g

    t o e

    h a d

    m e n

    z i l v e r

    d o o r

    a n d e r

    z i l v e r ,

    d a t

    h o o g e r e

    w e t t e

    l i j k e w a a r d e h a d , v e r d r e v e n , w a n t h e t k o p e r w a s n o g

    a l

    t i j d i n t e g e r i n g e h o e v e e l h e i d i n o m l o o p g e b r a g t , o m

    g e

    h e e l

    e n a l

    d e

    p l a a t s

    v a n h e t z i l v e r i n t e n e m e n , m a a r

    v a n n u a f

    v e r a n d e r d e

    d i t . N a d a t h e t m i d d e n v a n J a v a

    e n d e N o o r d - O o s t k u s t

    v o o r

    d e n o m l o o p d e r d u i t e n w a r e n

    g e w o n n e n , w e r d o o k

    i n

    h e t

    O o s t e n

    v a n h e t e i l a n d d e

    d u i t e n

    c i r c u l a t i e

    i n g e v o e r d .

    M a a r

    r e e d s

    i n

    1 7 8 0

    g i n g

    h e t z i l v e r e e n i g z i n s

    a g i o

    d o e n

    b o v e n

    h e t k o p e r , h e t g e e n

    u i t e e n r e g e r i n g s v e r s l a g v a n d i e

    d a g e n

    k a n w o r d e n

    o p g e

    m a a k t w a a r i n d e t o e n m a l i g e g o u v e r n e u r v a n J a v a ' s

  • 7/25/2019 Academisch Proefschrift Over Het Muntwezen Op Java

    18/138

    1 5

    N o o r d - O o s t k u s t , d e h e e r v a n d e r B u r g h

    z e g t : d a t

    v o o r t a a n e e n f o u r n i s s e m e n t v a n

    3 0 0 0 0

    a 4 0 0 0 0 f l o r i j n e n

    j a a r l i j k s

    a a n

    k o p e r e n d u i t e n

    g e n o e g z a a m

    z a l z i j n z o o l a n g

    d e d u i t e n

    h u n n e w a a r d e v a n 2 3 o f 4 p e t b e n e d e n g r o f

    z i l v e r b e h o u d e n . ' D a t h e t z i l v e r a l m e e r e n m e e r z e l d

    z a a m w e r d , d a a r v a n w o r d t h e t b e w i j s

    g e v o n d e n

    i n e e n e

    m e m o r i e v a n

    d e n z e l f d e , w a a r i n s t a a t : D e b i n n e n l a n d -

    s c h e

    h a n d e l w o r d t

    v o o r n a m e l i j k

    g e d r e v e n

    m e t d u i t e n , u i t

    h o o f d e v a n h e t g r o o t g e b r e k a a n a n d e r g e l d , d a t o p e n

    l a n g s J a v a

    i s , i n z o n d e r h e i d i n d e n

    O o s t h o e k ,

    w a a r h e t

    d a g e l i j k s t o e n e e m t , e n v e r d e r , n a d a t e n k e l e r e d e n e n z i j n

    a a n g e t o o n d , w a a r o m h e t z i l v e r v e r d w i j n t : h e t

    i s

    d u s n i e t

    t e v e r w o n d e r e n ,

    d a t h e t

    z i l v e r o p

    J a v a s c h a a r s c h

    i s ,

    m a a r

    w e l t e v r e e z e n , d a t h e t n o g

    s c h a a r s c h e r

    z a l w o r d e n .

    D i e

    v o o r s p e l l i n g

    w e r d

    z e e r

    s p o e d i g w a a r h e i d .

    I n

    1 7 8 0

    b r a k d e

    o o r l o g t u s s c h e n

    E n g e l a n d

    e n N e d e r l a n d

    u i t ,

    e n

    h i e l d e n

    d e a a n v o e r e n

    v a n s p e c i e

    g e h e e l

    o p . T e n

    g e v o l g e

    d a a r v a n m o e s t

    m e n

    w e l o p m i d d e l e n b e d a c h t z i j n ,

    o m i n

    d e

    b e h o e f t e

    a a n

    z i l v e r t e v o o r z i e n d o o r h e t t e v e r v a n g e n

    d o o r

    a n d e r e r u i l m i d d e l e n , e n i n 1 7 8 2 v i n g m e n

    a a n m e t

    h e t u i t g e v e n v a n p a p i e r , e e r s t r e n t e g e v e n d e n d a a r n a z o n

    d e r

    r e n t e ,

    m a a r

    i n

    b e i d e

    g e v a l l e n

    z o n d e r

    h e t

    v e r w i s s e l

    b a a r s t e l l e n . A l s e e n i g e

    w a a r b o r g ,

    d i e e r a a n g e g e v e n

    w e r d d a t h e t t e n m i n s t e e e n i g e w a a r d e z o u d e h e b b e n ,

    d i e n d e d e b e p a l i n g , d a t h e t i n ' s l a n d s k a s s e n i n b e t a l i n g

    z o u

    w o r d e n a a n g e n o m e n .

    N i e m a n d , d i e

    n u b e t a l i n g e n t e

    d o e n

    h a d , d i e n u

    n i e t

    i n p a p i e r b e t a a l d e , e n z i j n z i l v e r

    z o c h t t e b e h o u d e n . H e t

    d e e d

    d a n o o k w e l d r a a g i o , e n

    v e r d w e e n .

    M e n

    n a m

    m a a t r e g e l e n

    d a a r t e g e n

    ,

    v e r b o o d

    d e n

    a g i o

    b o v e n e e n z e k e r p e i l ,

    b e z w a a r d e

    d e n u i t v o e r v a n

    z i l v e r

    m e t e e n h o o g u i t g a a n d r e g t m a a r n i e t s h i e l p H e t

    p a p i e r d a a l d e s t e e d s i n w a a r d e .

    E r

    s c h i j n e n t i j d e n

    g e

  • 7/25/2019 Academisch Proefschrift Over Het Muntwezen Op Java

    19/138

    1 6

    w e e s t t e z i j n

    ,

    d a t h e t s l e c h t s

    / ' S

    v a n z i j n e o o r s p r o n k e l i j k e

    w a a r d e

    g o l d . )

    H e t r u i l m i d d e l

    b e s t o n d

    d u s n o g

    m a a r a l l e e n u i t p a p i e r

    e n u i t

    e e n i g

    k l e i n z i l v e r , d a t d o o r

    d e

    g r o o t e

    b e h o e f t e

    a a n p a s m u n t

    i n d e w a n d e l i n g b l e e f , e n o o k s t e e d s d o o r

    d e

    O . I . C o m p a g n i e

    w e r d a a n g e v o e r d .

    D a t

    w e i n i g e

    z i l

    v e r

    w e r d

    e v e n w e l o o k n o g

    v e r d r e v e n .

    T o t n o g t o e b e

    s t o n d d e b e p a l i n g ,

    d a t

    n i e m a n d v o o r m e e r

    d a n 2

    s t u i

    v e r s k o p e r e n

    p a s m u n t

    b e h o e f d e

    a a n

    t e n e m e n ,

    e n

    d a a r

    d o o r

    w a s

    d e k o p e r c i r c u l a t i e

    n o g a l t i j d

    b i n n e n e n g e

    g r e n

    z e n b e p e r k t . Z o o d r a e c h t e r d i e s l a g b o o m w a s g e v a l l e n ,

    k o n h e t k o p e r z i c h o v e r J a v a v e r s p r e i d e n e n a l s s t a n d

    a a r d - m u n t i n

    p l a a t s

    v a n d e z i l v e r e n o f p a p i e r e n d i e n s t

    d o e n .

    W e r k e l i j k

    g e s c h i e d d e d i t e n

    w e r d

    d i e b e p a l i n g a f

    g e s c h a f t .

    B o v e n d i e n w a r e n

    e r i n 1 7 8 7 , n a a r

    h e t

    o o r d e e l

    d e r

    C o m p a g n i e ,

    n o g

    g e e n e

    d u i t e n g e n o e g v o o r h a n d e n ,

    e n g i n g

    m e n e r

    t o e o v e r

    ,

    o m d e o u d e p i t t i e s v a n J a -

    p a n s c h k o p e r t e s l a a n , b e n e v e n s t i n n e n d u i t e n , d i e b i j

    p u b l i c a t i e n v a n 2 6 M e i e n 2 1 S e p t e m b e r

    1 7 9 6 g a n g b a a r

    w e r d e n

    v e r k l a a r d .

    E n e i n d e l i j k w e r d e n , o p

    g r o n d d a t

    o p J a v a n o g

    s t e e d s b e h o e f t e

    w a s

    a a n k o p e r , d e z o o g e

    n a a m d e

    b o n k e n u i t g e g e v e n ,

    w e l k e n i e t s

    a n d e r s w a r e n ,

    d a n

    k l e i n e s t u k j e s g e k a p t e n g e s t e m p e l d k o p e r t e r g a n g b a r e

    w a a r d e v a n 1 o f 2 s t u i v e r s . D e z e b o n k e n w o g e n c i r c a

    J / 6

    o u d

    H o l l . o n s p e r s t u i v e r , t e r w i j l d e

    I n d i s c h e

    d u i t e n

    t e n m i n s t e J / 5 o n s p e r

    s t u i v e r

    w o g e n , z o o d a t d e w a a r d e

    v a n h e t I n d i s c h k o p e r g e l d o p e e n s a a n m e r k e l i j k w e r d

    v e r z w a k t .

    D o o r

    d i e

    m a a t r e g e l e n

    n a m

    d a n o o k

    d e

    h o e v e e l h e i d

    v a n

    ) C r a * f u r d .

    D e I n d i s e h c

    A r c h i p e l ,

    b l z .

    3 0 4 , d l . i .

  • 7/25/2019 Academisch Proefschrift Over Het Muntwezen Op Java

    20/138

    1 7

    h e t

    i n o m l o o p

    z i j n d e

    p a p i e r e n

    m i n w a a r d i g k o p e r g e l d

    o p

    z u l k e e n e w i j z e

    t o e , d a t a l l e a n d e r e s p e c i e n v e r d w e n e n .

    D e g r o v e z i l v e r e n m u n t e n w a r e n e e r s t d o o r e l k a n d e r , e n

    d a a r n a d o o r h e t p a p i e r , d e o v e r i g e n d o o r d e

    d u i t e n

    v e r

    d r e v e n ,

    t e r w i j l ,

    d a a r d a t k o p e r z e l f s

    t e

    v e e l w a a r d w a s

    o m n a a s t h e t p a p i e r e n

    g e l d

    r o n d t e l o o p e n

    ,

    e r e e n e g e

    h e e l

    n i e u w e

    s o o r t v a n k o p e r e n

    m u n t

    m o e s t w o r d e n

    i n

    o m l o o p

    g e b r a g t ,

    d i e

    d e

    d u i t e n v e r d r e e f ,

    w a n t

    w i e

    z o u d e

    d u i t e n

    w i l l e n b e t a l e n , w a n n e e r d e z e l f d e

    h o e v e e l h e i d

    k o p e r

    i n b o n k e n v e r v a t ,

    d i e n d e

    o m

    w e t t e l i j k b i j n a 2 ' / 2

    m a a l

    z o o

    v e e l t e b e t a l e n

    ,

    d a n

    w a n n e e r

    d i e a l s d u i t e n w e r d g e b r u i k t .

    Z o o w a s d a n d e t o e s t a n d v a n h e t r u i l m i d d e l o p J a v a

    o p h e t e i n d e v a n d i t

    t i j d v a k

    a l l e r z o n d e r l i n g s t . T e B a t a v i a

    w a s s e d e r t 1 7 8 2 d e p a p i e r e n r i j k s d a a l d e r h e t b e t a a l m i d d e l

    b i j

    g r o o t e

    s o m m e n

    g e w o r d e n ;

    d a a r n e v e n s

    c i r c u l e e r d e

    e e n i g

    z i l v e r e n

    p a y e m e n t , d a t

    v e r d r o n g e n

    w e r d

    d o o r t i n n e n

    d u i

    t e n p i t t i ' s e n b o n k e n . I n h e t O o s t e l i j k g e d e e l t e

    v a n J a v a

    w a s

    d e

    u i t v o e r v a n

    z i l v e r t e n

    s t r e n g s t e

    v e r b o d e n , o m d a t

    m e n a l d a a r g e e n

    p a p i e r

    w i l d e

    i n v o e r e n ,

    d a a r

    m e n

    t e n

    u i t e r s t e b e v r e e s d w a s , e n t e

    r e g t ,

    v o o r d e g e v o l g e n ,

    d i e

    d e e m i s s i e v a n

    z o o d a n i g e

    m u n t o p d e g e h e e l e c i r c u l a t i e

    z o u d e

    h e b b e n .

    D d a r

    l i e p

    d u s

    n o g

    z i l v e r m u n t

    r o n d

    m e t

    d u i t e n a l s p a s m u n t . L a n g

    e v e n w e l

    k o n d i e t o e s t a n d n i e t

    w o r d e n v o l g e h o u d e n d e d u i t e n w e r d e n v e r v a n g e n d o o r

    p i t t i ' s

    e n

    b o n k e n e n d e z e

    o v e r s c h r e d e n

    w e l d r a

    h e t b e

    d r a g , w a a r a a n m e n a l s

    p a s m u n t

    b e h o e f t e

    h a d

    z o o d a t

    o o k

    a l d a a r h e t

    z i l v e r w e r d v e r d r e v e n .

    T e v e r g e e f s

    t r a c h t t e

    m e n i n d i e s t r e k e n t e n m i n s t e

    d e

    c i r c u l a t i e

    v a n m i n w a a r

    d i g

    k o p e r g e l d

    v r i j

    t e

    h o u d e n

    e n

    e e n e

    M u n t

    v o o r

    d u i t e n

    o p

    t e r i g t e n , d i e v o o r z i e n

    z o u

    i n d e

    b e h o e f t e a a n

    k l e i n

    g e l d , d i e

    s t e e d s t o e n a m , v o o r a l

    n u

    d e

    a a n v o e r v a n s p e

    c i e u i t h e t m o e d e r l a n d g e h e e l h a d o p g e h o u d e n . E e r s t i n

    2

  • 7/25/2019 Academisch Proefschrift Over Het Muntwezen Op Java

    21/138

    1 8

    1 8 0 8

    w e r d z u l k e e n e M u n t

    d o o r

    d e n G o u v e r n e u r - G e n e

    r a a l

    D a e n d e l s

    t e

    S o e r a b a y a

    o p g e r i g t , e n d e z e l e v e r d e

    m a a n d e l i j k s g e m i d d e l d 3 0 0 0 0 r i j d s d a a l d e r s a a n d u i t e n a f .

    T o c h s c h i j n e n o o k d e z e d u i t e n n i e t

    i n

    d e n

    o m l o o p t e

    h e b

    b e n k u n n e n

    b l i j v e n

    n e v e n s d e o v e r i g e v e e l m i n w a a r d i g e

    k o p e r m u n t .

    T e n

    m i n s t e b i j

    d e n a f l o o p v a n

    z i j n

    b e h e e r

    v e r k l a a r d e

    D a e n d e l s ,

    d a t

    d e k l a g t e n

    o v e r

    g e b r e k a a n

    k o p e r m u n t

    n o g

    s t e e d s v o o r t d u u r d e n . P a p i e r e n z e e r s l e c h t e

    k o p e r e n o f t i n n e n

    m u n t

    w a r e n d u s d e b e s t a n d d e e l e n v a n

    h e t t o e n m a l i g m u n t w e z e n .

    D i e t o e s t a n d w a s

    o n h o u d b a a r .

    E r m o e s t e e n e i n d e a a n

    k o m e n ; e n h e t E n g e l s c h e b e s t u u r v e r b e t e r d e d a n o o k v e e l

    d o o r k r a c h t i g e

    e n d o o r t a s t e n d e m a a t r e g e l e n .

    { ' I w e e d e

    T i j d o a k

    1 8 1 1

    1 8 4 6 ) .

    D e b e g i n s e l e n , d i e d e E e g e r i n g i n d i t

    t i j d v a k

    v o l g d e

    t e n

    o p z i g t e v a n

    h e t

    m u n t w e z e n

    ,

    w a r e n n o g

    n i e t t e n g o e d e

    v e r a n d e r d .

    O o k

    n u n o g m e e n d e m e n , d a t

    m u n t

    d o o r

    w e t t e l i j k e v e r o r d e n i n g e n b o v e n h a r e n a t u u r l i j k e w a a r d e

    k o n w o r d e n

    v e r h e v e n , e n

    v o l g e n s

    d i e n w e t t e l i j k e n k o e r s

    i n

    o m l o o p

    b l i j v e n .

    T w e e

    o f

    d r i e m a a l

    w a s

    m e n

    i n t u s s c h e n

    g e d w o n g e n

    n a a r m i d d e l e n

    o m

    t e

    z i e n ,

    t e n e i n d e r u i l m i d

    d e l

    i n

    o m l o o p t e

    b r e n g e n ,

    d a a r

    a l

    h e t b e s t a a n d e v e r

    d w e e n . I n 1 8 2 6

    w a s

    m e n

    o p h e t p u n t

    o m

    e e n e g o e d e

    m u n t r e g e l i n g

    t o t

    s t a n d t e b r e n g e n ,

    t o e n

    m e n

    i n

    d e f o u t

    v e r v i e l

    o m h e t k o p e r g e l d

    n i e t m e e r a l s p a s m u n t t e

    b e

    s c h o u w e n , t e n m i n s t e h e t i n

    z o o

    g r o o t e h o e v e e l h e i d

    a a n

    t e

    v o e r e n

    e n

    u i t

    t e

    g e v e n ,

    d a t

    h e t

    d a t

    k a r a k t e r

    v e r l o o r ,

    z o o d a t e r v a n t o e n a f e e n d u b b e l e s t a n d a a r d o n t s t o n d , d e

    z i l v e r e n e n d e k o p e r e n . I n d e z e n s t a n d v a n z a k e n

    k o n

    h e t w e l n i e t a n d e r s o f h e t m i n d e r e m e t a a l m o e s t h e t e d e l e r

  • 7/25/2019 Academisch Proefschrift Over Het Muntwezen Op Java

    22/138

    1 9

    u i t d r i j v e n ;

    m e n t r a c h t t e

    i n d a t

    g e m i s a a n r u i l m i d d e l

    t e

    v o o r z i e n d o o r p a p i e r u i t t e

    g e v e n ,

    e u z o o

    m a a k t e n

    w e

    d e r o m p a p i e r

    e n k o p e r

    b i j h e t e i n d e v a n d i t t i j d v a k h e t

    c i r c u l e r e n d m e d i u m u i t .

    O o k

    h i e r l e i d d e n d u s w e d e r

    e e n i g e o o r z a k e n t o t h e t g e v o l g :

    u i t v o e r v a n

    z i l v e r , e n

    d a a r m e d e t o t

    d e

    v e r w a r r i n g i n h e t g e h e e l e

    m u n t w e z e n .

    D e g e s c h i e d e n i s z a l l e e r e n w e l k e d i e o o r z a k e n w a r e n :

    I n

    d e n a a n v a n g

    o n d e r

    h e t E n g e l s c h

    b e s t u u r ,

    w e r d e n

    k r a c h t i g e

    m a a t r e g e l e n

    g e n o m e n , o m

    d e n

    e l l e n d i g e n t o e

    s t a n d , w a a r i n J a v a

    m e t

    b e t r e k k i n g t o t h e t m u n t w e z e n ,

    z i c h b e v o n d , t e v e r b e t e r e n . D e k o p e r e n b o n k e n e n h e t

    p a p i e r , d e

    v o o r n a m e o o r z a k e n

    d a a r v a n ,

    w e r d e n

    i n g e

    t r o k k e n e n e e n o p z i l v e r

    g e g r o n d

    m u n t s t e l s e l i n g e v o e r d

    o n g e l u k k i g e r w i j z e

    m e t

    d e b e p a l i n g , d a t k o p e r v o o r a l l e

    s o m m e n

    b e n e d e n d e 1 0 p i a s t e r s w e t t i g b e t a a l m i d d e l z o u d e

    z i j n ;

    o n g e l u k k i g , d e w i j l d i t b e d r a g v e e l t e h o o g w a s ,

    o m h e t a l s o n s c h a d e l i j k e p a s m u n t i n o m l o o p t e l a t e n .

    A l s

    s t a n d p e n n i n g

    w e r d

    v o o r e e r s t d e S p a a n s c h e p i a s t e r

    a a n g e n o m e n , d i e o p 6 4 I n d i s c h e s t u i v e r s w e r d g e s c h a t ,

    e n l a t e r d e J a v a s c h e r o p i j , d i e o p 3 0

    I n d i s c h e

    s t u i v e r s

    o f 1 2 0 d u i t e n w e r d g e s c h a t .

    W e l

    w a s d i e s c h a t t i n g t e

    h o o g ,

    m a a r

    e r

    w e r d

    b i j

    b e p a a l d ,

    d a t h e t

    f i j n g e w i g t

    v a n

    d i e m u n t z o u w o r d e n v e r h o o g d .

    G r o o t e h o e v e e l h e d e n

    z i l v e r

    w e r d e n u i t

    B e n g a l e n

    a a n

    g e v o e r d , t e n e i n d e h e t

    m u n t s t e l s e l

    o p

    e e n e n g o e d e n

    v o e t

    t e

    b r e n g e n . O o k d e b e p a l i n g ,

    d a t d e t r a c t e m e n t e n e n

    s o l d i j e n i n z i l v e r m o e s t e n w o r d e n v o l d a a n , w e r k t e e r t o e

    m e d e

    o m d e

    h o e v e e l h e i d i n

    o m l o o p

    z i j n d e z i l v e r ,

    v a n

    G o u v e r n e m e n t s w e g e

    t e l k e n s

    w e d e r

    t e

    d o e n

    a a n v u l l e n ,

    m a a r h o e w e l d e m i n w a a r d i g e k o p e r m u n t w a s i n g e t r o k

    k e n ,

    d e

    d u i t e n

    w e r d e n n o g a a n z i e n l i j k v e r m e e r d e r d . D e z e

    g r o o t e e m i s s i e n v a n k o p e r g e l d h a d d e n

    v o o r n a m e l i j k

    o o k

  • 7/25/2019 Academisch Proefschrift Over Het Muntwezen Op Java

    23/138

    2 0

    d a a r o m p l a a t s , o m d a t t i j d e n s h e t E n g e l s c h b e w i n d l i e t

    s t e l s e l d e r o p b r e n g s t e n i n n a t u r a w a s v e r v a n g e n d o o r d a t

    d e r h e f f i n g e n i n g e l d . H i e r d o o r

    o n t s t o n d

    e r n u e e n s k l a p s

    e e n e n i e u w e e n a a n z i e n l i j k e b e h o e f t e a a n r u i l m i d d e l . ' )

    D e

    H e e r

    K a

    f f

    l e s ,

    G o u v e r n e u r - G e n e r a a l

    t i j d e n s h e t

    E n g e l s c h b e w i n d , w a s d u s w e l g e n o o d z a a k t v e e l m e e r

    g e l d

    i n

    d e n o m l o o p

    t e

    b r e n g e n , d a n v r o e g e r ,

    w i l d e

    h i j

    z i j n

    n i e u w

    b e l a s t i n g s t e l s e l

    n i e t s c h i p b r e u k

    z i e n

    l i j d e n

    d o o r

    g e b r e k a a n g e l d , e n d a a r h e t z i l v e r a l t i j d s l e c h t s i n b e

    p a a l d e g e r i n g e h o e v e e l h e i d w e r d a a n g e v o e r d , z o o t r a c h t t e

    h i j i n

    d a t

    g e b r e k t e v o o r z i e n

    d o o r

    k o p e r g e l d .

    M a a r h e t

    E n g e l s c h b e s t u u r s c h i j n t n i e t g e l o o f d

    t e h e b b e n a a n h e t

    g e b r e k

    a a n k o p e r g e l d ,

    e n a l l e e n d o o r d e

    o m s t a n d i g h e d e n

    e r

    t o e g e d r o n g e n t e z i j n

    g e w e e s t ,

    o m a a n d e

    k o p e r c i r c u

    l a t i e z u l k e u i t b r e i d i n g t e g e v e n .

    I n 1 8 1 6

    k r e g e n

    w i j o n z e

    k o l o n i o n t e r u g ,

    e n

    r e e d s

    i n

    1 8 1 7 g i n g h e t N e d e r l a n d s c h b e s t u u r t o t e e n e n i e u w e

    m u n t r e g e l i n g o v e r . D e s t a n d p e n n i n g d o o r d e E n g e l s c h e n

    i n g e v o e r d ,

    d e

    r o p y , b l e e f

    a l s

    z o o d a n i g i n

    o m l o o p

    t e g e n

    d e z e l f d e

    s c h a t t i n g

    ,

    m a a r m e t v e r a n d e r i n g v a n

    n a a m . V o o r

    t a a n

    h e e t t e z i j I n d i s c h e g u l d e n ,

    e n

    w e r d v o l g e n s

    d e n d u s

    o o k

    n u

    n o g

    b e s t a a n d e n

    m a a t s t a f

    v a n

    v e r h o u d i n g

    t u s s c h e n

    N e d e r l a n d s c h e n I n d i s c h

    g e l d

    g e l i j k g e s t e l d

    m e t

    2 4 N e d .

    s t u i v e r s . D e t a r i f e r i n g d e r v e r s c h i l l e n d e m u n t s p e c i e n b l e e f

    n a g e n o e g z o o a l s

    b i j

    h e t

    b e s l u i t

    v a n 1 7 6 7 w a s b e p a a l d ,

    e n w a s w e r k e l i j k o p

    e e n i g e u i t z o n d e r i n g e n

    n a ,

    v r i j j u i s t

    b e r e k e n d o v e r e e n k o m s t i g d e z i l v e r w a a r d e .

    M a a r j u i s t d i e u i t z o n d e r i n g e n

    m a a k t e n

    d e n g e h e e l e n m a a t

    r e g e l

    k r a c h t e l o o s .

    W a r e n

    e r

    a l

    e e n i g e

    m u n t e n

    g o e d

    g e s c h a t

    ,

    )

    Z o o m o e s t e n

    b i j v .

    d e P r e a n g e r - R c g e n t s c h a p p e n i n

    p l a a t s

    v a n 7 0 0 . 0 0 0

    r o p y c n e r

    n u

    j a a r l i j k s 5 . 3 0 0 0 0 0 o p b r e n g e n .

  • 7/25/2019 Academisch Proefschrift Over Het Muntwezen Op Java

    24/138

    2 1

    a n d e r e n

    w a r e n

    e r

    w e d e r o m

    ,

    d i e

    t e

    l a a g

    o f

    t e

    h p o g w a r e n

    g e s t e l d , e n

    d u s

    o f n i m m e r i n

    d e c i r c u l a t i e k w a m e n ,

    o f

    d e

    g o e d

    g e t a x e e r d e n e r u i t d r e v e n . Z o o w e r d d e

    S p a a n -

    s c h e p i a s t e r t h a n s o p 6 6 s t . g e s c h a t , o f s c h o o n d e i n n e r

    l i j k e w a a r d e e r v a n s e d e r t v r o e g e r e t i j d e n i e t s w a s v e r

    m i n d e r d . D a a r e n t e g e n

    w e r d

    d e d o l l a r g e s t e l d o p 6 0 s t .

    o f c h o o n h e t

    v o r s c h i l

    i n

    z i l v e r w a a r d e t u s s c h e n

    d i e

    b e i d e

    s p e c i e n

    s l e c h t s

    O .

    5

    w .

    f

    z .

    b e d r o e g .

    D e v r e e m d s t e e n o n b e g r i j p e l i j k s t e v a n a l l e b e p a l i n g e n

    d i e m e n i n d i e n t i j d g e m a a k t h e e f t b l i j f t i n t u s s c h e n v o o r

    z e k e r d e i n v o e r i n g

    v a n d e n

    g u l d e n . D e

    r o p y ,

    d i e t o t n u

    t o e d e n

    n a a m

    v a n g u l d e n d r o e g , 1 0 9 ' 8 w . f .

    z .

    b e v a t t e

    e n r e e d s v e e l t e h o o g o p 3 0 s t u i v e r s

    w a s

    g e s c h a t , w e r d

    n u v e r v a n g e n d o o r d e n g u l d e n , z o o a l s d i e i n N e d e r l a n d

    v o o r

    2 0

    s t .

    v e r k r i j g b a a r

    w a s .

    D e

    o u d e

    v e r h o u d i n g

    v a n

    4

    N e d . t o t

    5 I n d . s t u i v e r s

    b e s t o n d n o g ,

    z o o d a t

    v o l g e n s

    d e z e , d e N e d e r l a n d s c h e g u l d e n 2 5 s t u i v e r s o p J a v a h a d

    m o e t e n g e l d e n , m a a r

    n u

    w e r d

    d i e

    g u l d e n ,

    d i e t e v e n s t o t

    s t a n d p e n n i n g w e r d

    v e r k l a a r d , o p

    e e n s o p

    3 0 s t u i v e r s

    g e

    s c h a t , 2 0

    p e t .

    d u s b o v e n z i j n e i n n e r l i j k e w a a r d e .

    H e t

    s p r e e k t

    v a n z e l f ,

    d a t b u i t e n

    d e

    v e r w a r r i n g , d i e

    o n t s t o n d

    i n

    a l l e

    m o g e l i j k e

    t r a n s a c t i e n

    t u s s c h e n

    d e

    k o l o n i e n

    e n h e t

    m o e d e r l a n d

    b i j h e t b e r e k e n e n v a n g e l d s o m m e n

    w a n t b i j b e r e k e n i n g e n u i t N e d e r l a n d s c h a t t e

    m e n

    d e n

    g u l d e n o p 2 0 s t u i v e r s , e n u i t I n d i e o p 2 4 ,

    e r n o g

    g r o o t

    v o o r d e e l t e b e h a l e n w a s i n h e t o p k o o p e n v a n g o e d

    g e t a x e e r d z i l v e r t e g e n m i n w a a r d i g , e n o m h e t a l s d a n

    u i t

    t e

    v o e r e n . A l w e d e r o m w e r d h e t z i l v e r z e l d z a a m e n

    w e r d

    d e

    t o e v l u g t

    g e n o m e n

    t o t

    d a t g e n e ,

    w a t

    m e n

    m e e n d e

    d a t h e t k o n v e r v a n g e n , m a a r w a t s l e c h t s s t r e k t e o m h e t

    n o g m e e r t e v e r d r i j v e n , t o t d e

    u i t g i f t e

    n a m e l i j k v a n p a

    p i e r e n k o p e r .

  • 7/25/2019 Academisch Proefschrift Over Het Muntwezen Op Java

    25/138

    2 2

    K e e d s

    d a d e l i j k

    b i j

    d e

    n i e u w e

    m u n t r e g e l i n g

    v a n

    1 6 1 7

    w a s d e u i t z e n d i n g v a n p a p i e r a a n g e k o n d i g d , m a a r v a n

    p a p i e r , d a t t e g e n z i l v e r z o u k u n n e n w o r d e n i n g e w i s s e l d .

    D i e g e l e g e n h e i d t o t v e r z i l v e r i n g w e r d w e l d r a o n t n o m e n ,

    e n o m d e n o u d e n s t a a t v a n z a k e n

    w e d e r

    g e h e e l t e r u g t e

    r o e p e n ,

    w e r d

    d e E n g e l s c h e b e p a l i n g i n g e t r o k k e n , w a a r b i j

    k o p e r v o o r

    s o m m e n v a n

    m i n d e r

    d a n 1 0 p i a s t e r s

    w e t t i g b e

    t a a l m i d d e l

    w e r d

    v e r k l a a r d , z o o d a t

    h e t

    k o p e r

    e n

    z i l v e r

    n u

    g e h e e l g e l i j k w e r d e n g e s t e l d . Z o o w a s e r d a n w e r k e l i j k

    e e n d u b b e l e

    s t a n d a a r d o p

    J a v a i n g e v o e r d . M o g e

    n u

    a l

    b i j e e n '

    d u b b e l e n

    s t a n d a a r d , u i t z i l v e r e n g o u d b e s t a a n d e ,

    d e

    b e t r e k k i n g

    t u s s e h e n d i e t w e e m e t a l e n h o o g s t m o e i j e l i j k

    t e b e p a l e n

    z i j n ,

    w e g e n s d e o n o p h o u d e l i j k e

    w a a r d e v e r a n d e

    r i n g e n , w a a r a a n i e d e r o p z i c h z e l f b l o o t s t a a t d i e t u s

    s e h e n

    k o p e r

    e n

    z i l v e r

    i s

    o n m o g e l i j k

    m e t

    e e n i g e

    z e k e r h e i d

    t e v i n d e n

    ,

    d a a r h e t k o p e r z u l k e e n e u i t e r s t v e r a n d e r l i j k e

    w a a r d e

    h e e f t . V o o r d i e m o e i j e l i j k h e i d d e i n s d e d e R e g e

    r i n g

    d a n o o k

    t e r u g , e n

    l i e t e e n v o u d i g

    d e k o p e r e n

    p a s

    m u n t ,

    m e t

    d e z e l f d e i n n e r l i j k e

    w a a r d e , d i e

    z i j a l s

    z o o d a n i g

    h a d , n u a l s

    s t a n d a a r d m u n t

    n e v e n s

    d e

    z i l v e r e n i n o m l o o p

    e n

    n a a r m a t e n u d e

    e e n e

    s t a n d a a r d m u n t

    v e r d w e e n , v u l d e

    m e n

    d e

    a n d e r e

    a a n

    b r a g t

    e e r s t

    i n

    o m l o o p

    a l

    h e t

    k o p e r ,

    d a t d e E n g e l s c h e n o p J a v a

    h a d d e n

    v e r z a m e l d ,

    v o e r d e

    n i e u w e

    v o o r r a d e n a a n

    ,

    d i e m e t

    a l l e n

    s p o e d t e

    U t r e c h t

    e n

    t e S o u r a b a y a

    w e r d e n a a n g e m u n t , e n h e r s t e l d e e i n d e l i j k

    w e d e r o m d e

    k o p e r e n

    b o n k e n o f s c h o o n n u e e n i g z i n s z w a a r

    d e r v a n

    g e w i g t .

    H e t

    I n d i s c h b e s t u u r

    g i n g

    s t e e d s b i j

    d i e m a a t r e g e l e n v a n

    h e t

    d e n k b e e l d

    u i t ,

    d a t h e t

    z o o v e e l

    d o e n l i j k

    v e r m e e r d e r e n

    d e r k o p e r e n

    p a s m u n t d i e n s t i g

    w a s v o o r

    h e t b e l a n g

    d e r

    i n g e z e t e n e n .

    I n 1 8 2 3 v o r d e r d e m e n z e l f s

    v a n

    h e t m o e

    d e r l a n d

    e e n e

    j a a r l i j k s c h e

    t o e z o n d i n g v a n 3

    m i l l i o e n k o p e r

  • 7/25/2019 Academisch Proefschrift Over Het Muntwezen Op Java

    26/138

    2 3

    g e l d

    ,

    o p

    g r o n d

    d a t

    e r

    a n d e r s

    g e e n e

    w i s s e l m u n t

    v o o r

    d e n

    g u l d e n

    i n

    ' t a l g e m e e n b e s t o n d

    ,

    d a n d e k o p e r e n d u i t

    ,

    e n b e

    h a l v e

    d e z e , d o c h t e B a t a v i a a l l e e n

    n o g

    d e t i n n e n d u i t

    ( e e n o v e r b l i j f s e l v a n d e a a n m u n t i n g d e z e r s p e c i e v r e n

    o n d e r d e

    B r i t s c h e r e g e r i n g )

    , w e l k e e c h t e r s l e c h t s o n d e r

    p a r t i c u l e r e n

    g a n g b a a r

    w a s v o o r

    1 j i

    k o p e r e n

    d u i t ,

    d a t z o n

    d e r

    d e

    h u l p v a n d i e t i n n e n d u i t h e t w i s s e l e n v a n

    g e l d

    t e

    B a t a v i a

    n o g

    m o e i j e l i j k e r

    z o u d e

    w e z e n ,

    v e r m i t s

    h e t

    k o

    p e r g e l d b i j n a e v e n s p o e d i g

    v e r d w e e n ,

    a l s

    h e t a a n g e b r a g t

    w e r d ,

    e n d a t

    d i t v e r d w i j n e n

    d a a r u i t

    o n t s t o n d

    d a t

    i n d e

    m e e s t e r e s i d e n t i e n

    v a n J a v a d e

    p r o d u c t e n

    v a n d e n g e -

    m e e n e n

    m a n v o o r

    d u i t e n

    w e r d e n

    g e k o c h t ,

    e n d e

    d u i t e n

    t o t d a t e i n d e d e r w a a r t s w e r d e n g e z o n d e n . ) W a n n e e r

    h e t

    B e s t u u r

    v a n

    d i e m e e n i n g w a s ,

    d a t e r

    t e

    w e i n i g

    k o

    p e r g e l d

    i n

    o m l o o p

    w a s , e n

    d a t

    w e l ,

    n i e t t e g e n s t a a n d e

    d e

    a g i o d i e n h e t z i l v e r

    d e e d o p

    a l l e

    m o g e l i j k e

    w i j z e n v e r

    m e e r d e r d e , d a n i s h e t g e e n w o n d e r , d a t d e z i l v e r e n s p e

    c i e n , z e l f s d i e g e n e n , d i e 2 0 / 0 b o v e n h a r e i n n e r l i j k e

    w a a r d e

    k o e r s h a d d e n , v e r d w e n e n . O o k

    n u

    w e r d h e r z i e

    n i n g a l l e r n o o d z a k e l i j k s t , d a a r h e t

    r u i l m i d d e l

    a l l e e n u i t

    k o p e r e n o n v e r w i s s e l b a a r p a p i e r b e s t o n d ; e n e e n e

    c o m

    m i s s i e ,

    u i t

    d e

    b e k w a a m s t e

    a m b t e n a r e n

    i n

    N e d .

    I n d i e b e

    s t a a n d e ,

    w e r d

    b e n o e m d

    o m

    e e n

    r a p p o r t

    u i t t e b r e n g e n

    o m t r e n t d e n s t a a t v a n h e t t o e n m a l i g m u n t w e z e n . D i e

    c o m m i s s i e b r a g t d a n o o k i n 1 8 2 4 e e n v e r s l a g u i t , w a a r i n

    z i j

    d e n t o e s t a n d ,

    a l s d r i n g e n d v e r a n d e r i n g v o r d e r e n d e ,

    v o o r s t e l d e , e n

    d e n

    1 6 e n

    D e c e m b e r

    1 8 2 5

    e e n a n d e r v e r

    s l a g , w a a r i n d e

    m a a t r e g e l e n t o t

    h e r s t e l

    w e r d e n

    a a n g e g e -

    ' ) K l i e f v a n d e u G o u v . - G c u . v . d . C a

    p e l l e n

    a a

    r t e u M i n i s t e r

    v a n

    K o l o n i n .

  • 7/25/2019 Academisch Proefschrift Over Het Muntwezen Op Java

    27/138

    2 4

    v e n .

    H i e r i n s c h e n e n d e l e d e n

    v a n o o r d e e l

    t e

    z i j n

    ,

    d a t

    h e t k o p e r a l s

    p a s m u n t

    k o n b l i j v e n c i r c u l e e r e n , m i t s d e

    b e p a l i n g w e r d g e m a a k t , d a t n i e m a n d v o o r m e e r d a n e e n

    z e k e r b e d r a g a a n

    k o p e r ,

    a a n v a n k e l i j k

    o p

    1 0 0 r o p i j e n

    t e

    s t e l l e n e n l a t e r

    t e v e r m i n d e r e n

    z o u

    b e h o e v e n

    a a n

    t e n e

    m e n . D a t v e r b o d z o u v o l g e n s h e t o o r d e e l d e r

    C o m m i s s i e

    r e e d s

    g e n o e g z a a m z i j n ,

    o m h e t k o p e r t e r u g

    t e

    b r e n g e n

    t o t

    d e

    h o e v e e l h e i d ,

    d i e

    a l s

    p a s m u n t

    z o u

    b l i j k e n

    n o o d i g

    t e

    z i j n ,

    e n

    m i t s

    h e t v a n d e m i n w a a r d i g e

    b o n k e n

    e n p i t t i ' s

    w e r d

    g e z u i v e r d z o u d e

    h o e v e e l h e i d ,

    d i e m e n k o n d e a a n

    v o e r e n w e l v a n z e l v e d o o r d e b e h o e f t e b e p a a l d

    w o r d e n .

    D e n i e u w e

    m u n t r e g e l i n g

    v a n

    1 8 2 6 ,

    d i e d a a r n a

    w e r d

    i n g e v o e r d ,

    v e r w i e r p h e t d e n k b e e l d , a l s o f d e

    I n d i s c h e

    m u n t m i n d e r

    w a a r d

    m o e s t z i j n d a n d e N e d e r l a n d s c h e , e n

    s t e l d e

    b e i d e n

    g e l i j k

    ,

    t e r w i j l

    a a n

    d e n

    I n d i s c h e n

    g u l d e n

    ,

    d i e s t e e d s e e n e w e t t e l i j k e w a a r d e v e r t e g e n w o o r d i g d e

    v a n

    2 4

    N e d .

    s t

    , o f /

    1 , 2 0 , n u

    e e n e

    w a a r d e v a n

    J 1 .

    N e d e r -

    l a n d s c h

    w e r d

    t o e g e k e n d . D e o v e r i g e r u i l m i d d e l e n z o u d e n

    d e e l e n

    o f

    v e e l v o u d e n v a n d i e n g u l d e n

    z i j n , o f

    w e l b e

    h o o r l i j k n a a r d e

    z i l v e r w a a r d e

    g e t a r i f e e r d e

    m u n t s p e c i e n ,

    t e r w i j l

    d e

    d u i t e n

    a l s

    ' / i 0 o g u l d e n d e

    p a s m u n t z o u d e n u i t

    m a k e n .

    H e t

    p a p i e r , d a t ,

    a l s

    n i e t

    l a n g e r v e r w i s s e l b a a r

    i n

    w a a r d e

    w a s g e z o n k e n

    , w e r d i n g e t r o k k e n

    d e

    k o p e r

    c i r c u l a t i e

    v a n d e b o n k e n

    e n

    a n d e r e m i n

    w i g t i g e s t u k k e n

    g e z u i v e r d ,

    t e r w i j l

    z i l v e r

    i n r u i m e m a t e w e r d a a n g e v o e r d .

    A l l e s

    l i e t

    z i c h

    d u s

    a a n z i e n

    a l s o f

    e e n e w e t t e l i j k e

    g o e d

    g e o r d e n d e

    m u n t r e g e l i n g

    a a n d e

    t o t

    n o g

    t o e b e s t a a n

    h e b

    b e n d e d e p r e c i a t i e

    v a n

    h e t r u i l m i d d e l i n O . I n d i e e e n e i n d e

    z o u

    m a k e n

    w a n t

    d e

    o u d e

    f e i l e n

    w e r d e n

    t e n

    n a a u w k e u -

    r i g s t e o n t w e k e n h e t

    z i l v e r

    w a s g o e d g e t a r i f e e r d d e b e

    p a l i n g ,

    d a t I n d i s c h g e l d w e t t e l i j k m e e r w a a r d e h a d d a n

    h e t

    N e d e r l a n d s c h e

    w a s a f g e s c h a f t , e n d e k o p e r m u n t t o t

  • 7/25/2019 Academisch Proefschrift Over Het Muntwezen Op Java

    28/138

    2 5

    p a s m u n t

    v e r k l a a r d .

    D i e

    l a a t s t e

    b e p a l i n g

    e v e n w e l

    w e r d

    i n

    d e w e r k e l i j k h e i d

    n i e t

    n a g e k o m e n ,

    e n

    d e r e d e n

    d a a r v a n

    i s t e v i n d e n i n h e t r e e d s v e r m e l d e u i t g e b r a g t e v e r s l a g .

    I m m e r s ,

    i n d i e n h e t b e g i n s e l d a a r i n v e r v a t

    w e r d

    t o e g e

    p a s t ,

    d a n k o n

    h e t

    n i e t

    a n d e r s o f d e

    p a s m u n t

    m o e s t

    w e l

    d r a s t a n d a a r d m u n t w o r d e n .

    I n p l a a t s v a n d e

    h o e v e e l h e i d

    d u i t e n , w a a r v a n

    e r

    n u

    1 0 0

    e e n '

    g u l d e n

    w a a r d

    w a r e n ,

    t e r w i j l

    z e

    v r o e g e r

    s l e c h t s

    j / i o

    g l d

    v e r t e g e n w o o r d i g d e n , e n

    d i e d u s n o m i n a a l

    2 0

    p e t

    w a s t o e g e n o m e n , i n p l a a t s v a n d i e t e v e r m i n d e r e n m e e n d e

    d e

    B e g e r i n g j u i s t , d a t d o o r

    d e

    u i t b r e i d i n g

    v a n d e n

    l a n d

    b o u w e e n v e e l

    g r o o t e r

    b e d r a g k o p e r m u n t o n m i s b a a r w a s ,

    e n b r e i d d e

    d u s

    d e

    k o p e r c i r c u l a t i e i n e e n e t o t n u t o e z e l f s

    o n g e k e n d e m a t e u i t , e n , o f s c h o o n d e b e p e r k e n d e b e p a

    l i n g

    b e s t o n d ,

    d a t

    n i e m a n d

    v o o r

    m e e r

    d a n

    f

    1 0

    d u i t e n

    b e h o e f d e

    a a n t e n e m e n ,

    b e g o n

    o o k h e t G o u v e r n e m e n t z e l f

    b i j d e b e t a l i n g e n , d i e h e t t e d o e n h a d , v a n k o p e r g e b r u i k

    t e m a k e n , z o o d a t z e l f s d e a m b t e n a r e n w e r d e n g e d w o n g e n

    o m

    e e n d e e l v a n

    h u n n e t r a c t e m e n t e n i n

    k o p e r

    t e o n t v a n

    g e n . H i e r t o e

    g i n g

    d e

    E e g e r i n g

    n i e t d a n

    n o o d e o v e r ,

    w a n t d e C o m m i s s a r i s - G e n e r a a l d u

    B u s

    d e G i s i g i e s ,

    d i e

    d e n

    m a a t r e g e l

    i n v o e r d e ,

    z a g

    h e t

    e e r s t

    d e

    s c h a d e l i j k

    h e i d d e r k o p e r c i r c u l a t i e i n , e n w a a r s c h u w d e t e g e n g r o o -

    t e r e

    u i t b r e i d i n g ,

    m a a r h e t

    k w a a d

    w a s

    r e e d s t e

    g r o o t . H e t

    k o p e r g e l d ,

    d a t v r o e g e r d e b i n n e n l a n d e n w a s i n g e v o e r d ,

    k w a m m e t

    k r a c h t t e r u g s t r o o m e n , e n o v e r s t e l p t e d e m a r k t .

    I n 1 8 2 7

    w e r d e e n g e b o d u i t g e v a a r d i g d

    o m

    d e

    l a n d

    r e n t e n

    v o o r 2 / s i n z i l v e r

    t e i n n e n

    , m a a r

    k o n n i e t w o r d e n

    n a g e k o m e n .

    B i j

    i n w i s s e l i n g

    v a n

    z i l v e r

    t e g e n

    k o p e r

    v r o e

    g e n d e h o u d e r s v a n g u l d e n s 1 2 0 d u i t e n , o f s c h o o n d e

    g u l d e n

    w e t t e l i j k m a a r 1 0 0

    d u i t e n

    w a a r d

    w a s ;

    m a a r

    t o c h

    z e g e v i e r d e o o k n u n o g h e t

    d e n k b e e l d

    d a t k o p e r n o o d i g

  • 7/25/2019 Academisch Proefschrift Over Het Muntwezen Op Java

    29/138

    2 6

    w a s ,

    e n

    v o o r a l

    o o k ,

    d a t

    d e

    R e g e r i n g

    v e e l

    o o g e n b l i k k e -

    l i j k v o o r d e e l k o n

    b e h a