VIGeZ vzw, ©2009, Vorming voor professionelen in gezondheidspromotie 1

Het belang van buitenspelen m.b.t. beweging en gezondheidRuth Costers, 13 Februari 2009

VIGeZ vzw, ©2009, Het belang van buitenspelen m.b.t. beweging en gezondheid2

Hou ze levendig, hou ze gezond!

• Cijfers:• 4u/dag voor beeldscherm• 1/4 jongens 1/6 meisjes voldoende

fysiek actief

VIGeZ vzw, ©2009, Het belang van buitenspelen m.b.t. beweging en gezondheid3

Hou ze levendig, hou ze gezond!

• Gezondheid ruim begrip• Meer dan niet ziek zijn!• Ook welbevinden, sociale en mentale GH

• Buitenspelen belangrijk voor ontwikkeling kind• Motorisch• Fysiek• Sociaal• Emotioneel• …

Invloed op gezondheid individu

VIGeZ vzw, ©2009, Het belang van buitenspelen m.b.t. beweging en gezondheid4

Fysieke activiteit bij kinderen en jongeren• Norm fysieke activiteit:

• 60’/dag <18j• 30’/dag 18+

=> bewegen is gezond en noodzakelijk om lichaam in ‘conditie’ te houden

• Specifiek voor jongeren: • Sterke botten opbouwen• Gezonde gewrichten• Sterk hart• Goede mentale gezondheid• Voorkomt obesitas

• Buiten spelen zet kinderen aan tot meer beweging

VIGeZ vzw, ©2009, Het belang van buitenspelen m.b.t. beweging en gezondheid5

Welke factoren beïnvloeden het gedrag?• ASE-model en stadia van

gedragsverandering (Prochaska en

Diclemente)Attitud

e

Sociale Invloede

n

Eigen Effectivite

it

Gedragsintenties

Gedrag

PrecontemplatieContemplatie

Voorbereiding Actie Behoud

Barrières

Vaardigheden

Externe variabele

n

VIGeZ vzw, ©2009, Het belang van buitenspelen m.b.t. beweging en gezondheid6

Welke factoren beïnvloeden het gedrag?

Attitude verwachting t.a.v gedrag en evaluatie van de voor- en nadelen

Sociale invloed waargenomen gedrag van anderen en ervaren sociale norm

Eigen effectiviteit inschatting van het eigen vermogen om een gewenst gedrag te stellen

hangt af van: - vroegere ervaring- observatie van anderen- overtuiging - lichamelijke gewaarwording- attributiestijl

VIGeZ vzw, ©2009, Het belang van buitenspelen m.b.t. beweging en gezondheid7

Omgevingsdeterminanten – niveaus

Macro-niveau

Meso-niveau

Eigen organisatie Doelgroep

Intermediairen

VIGeZ vzw, ©2009, Het belang van buitenspelen m.b.t. beweging en gezondheid8

Omgevingsdeterminanten - niveaus

1) Aspecten van de doelgroep + individu in groep

- Intermediairen- Einddoelgroep

2) Lokale situatie (meso-niveau)

3) Ruimere context (macro-niveau)

VIGeZ vzw, ©2009, Het belang van buitenspelen m.b.t. beweging en gezondheid9

Problematiek overgewicht en obesitas• Nederlands overbruggingsplan (2005) • 5 belangrijke thema’s:

• Stimuleren borstvoeding• Stimuleren buitenspelen• Stimuleren ontbijten• Reduceren gezoete dranken• Reduceren tv-kijken

VIGeZ vzw, ©2009, Het belang van buitenspelen m.b.t. beweging en gezondheid10

Studies

• Weinig specifieke onderzoeken m.b.t. buitenspelen

• Muller: bewegingsprogramma’s effect op overgewicht

• Klesges (1990): relatie tussen

en

Relatieve gewicht kind

Oudergewicht

Tijd buiten doorgebracht

Activiteitenniveau kinderen

VIGeZ vzw, ©2009, Het belang van buitenspelen m.b.t. beweging en gezondheid11

Studies

• Fitzgibbon (2004): onderzoek bij allochtonen groepen jongeren in Amerika

• Aandacht voor onmogelijkheid om buiten te spelen door o.a. onveiligheid, luchtverontreiniging, criminaliteit

• Extra - Allochtonen: welvarender land => calorierijker eten en weinig activiteit in vrije tijd

Sociaal milieu speelt belangrijke rol!

VIGeZ vzw, ©2009, Het belang van buitenspelen m.b.t. beweging en gezondheid12

Studies

• Studies (Ferreira et al., 2006) tonen aan dat omgeving correleert met het niveau van fysieke activiteit bij jongeren

• Heel wat determinanten hebben een invloed op dit buitenspeelgedrag!• Thuis en schoolomgeving• Fysieke activiteit van vader• Tijd die buiten gespendeerd wordt• Beleid van LO op school• Steun belangrijke anderen *• Opleidingsniveau moeder *• Familiaal inkomen

*: mogelijke determinanten bij adolescenten

• Buurt: belangrijk lage criminaliteitsgraad

VIGeZ vzw, ©2009, Het belang van buitenspelen m.b.t. beweging en gezondheid13

Conclusie

• Buitenspelen heeft zeker een invloed op de gezondheid van het individu

• Om buitenspeelgedrag te bekomen dienen we rekening te houden met verschillende determinanten oa• Fysieke omgeving (veiligheid, aanbod, …)• Sociale omgeving (ouders, vrienden,

jeugdbewegingen/-verenigingen e.d.,…)• Persoonsgebonden determinanten

VIGeZ vzw, ©2009, Het belang van buitenspelen m.b.t. beweging en gezondheid14

Proces

• Doelstelling buitenspelen formuleren op niveau van determinanten (infrastructuur, begeleiding, opvoeding, veiligheid, beleid gemeente,…) met aandacht voor voorlichting, voorzieningen en voorschriften

• Doelstellingen SMART formuleren (specifiek, meetbaar, aanvaardbaar, realistisch, tijdsgebonden)

• Acties plannen en uitvoeren• Evalueren

VIGeZ vzw, ©2009, Het belang van buitenspelen m.b.t. beweging en gezondheid15

Hoe strategieën bepalen? (1)

• Contextanalyse• Einddoelgroep vs tussenpersonen• Meso- en macroniveau

• Strategiebepaling• Wat is ‘beste koop’? – oorzaken aanpakken

(determinanten (gedrag en omgeving))• Belangrijke elementen:

• Voorzieningen• Voorschriften• Voorlichting

VIGeZ vzw, ©2009, Het belang van buitenspelen m.b.t. beweging en gezondheid16

Hoe strategieën bepalen? (2)

• Werkzame elementen• Persoonlijke en actieve betrokkenheid• Ondersteunende maatregelen• Concreet en korte termijn

VIGeZ vzw, ©2009, Het belang van buitenspelen m.b.t. beweging en gezondheid17

Buitenspelen stimuleren is van belang, ook op het vlak

van gezondheid!