Cursus Lezen

Hoofdstuk 1 – Een tekst beoordelen

§ 1 Juistheid, volledigheid en betrouwbaarheid

Opdracht 1 (Doe mij maar 105)A1 IQ / een hoog IQ2 alinea 1 en 23 alinea 16B4 begiftigd (al.3) – in het bezit van (door een schenking; in dit geval: doordat ze een goed stel hersens van hun ouders hebben meegekregen)cognitief (al.3) – de kennis betreffendassessment (al.12) – beoordelingsprogrammareferenties (al.12) – inlichtingen, meestal verstrekt door een meerdere – bijv. een (vroegere) werkgever of een oud-docentacademisch (al.12) – betrekking hebbend op een academie of universiteitmythische proporties (al.15) – fabelachtige/irreële omvang; als iets mythische proporties krijgt aangemeten, wordt het meestal groter gemaakt dan het in werkelijkheid ispotentiële (al.16) – mogelijkeC5 Men denkt dat een hoog IQ succes verzekert, maar succes heeft met veel meer factoren te maken. Daarom is het gevaarlijk om geld te investeren in mensen van wie je niet bij voorbaat kunt zeggen dat ze dat geld in de toekomst zullen terugbetalen. 6 Nee, want iemand die wel een hoog IQ heeft, maar die bijvoorbeeld geen discipline of doorzettingsvermogen heeft of niet kan samenwerken, komt niet ver in zijn studie.7 “Onderwijs, ouders, voeding en karakter hebben effect op de ontplooiing van intelligentie en daarmee op de uiteindelijke IQ-score.” (vierde zin van alinea 3)8 “beruchte” en “dubieus”9 Nee, want je zit dan voortdurend op een ander plan dan de rest, zodat het veel energie kost om toch aansluiting te vinden. Je kunt niet jezelf zijn, zegt Nox Nauta.10 Nee, want slimme mensen zien dan wel snel oplossingen voor problemen, maar ze zijn ook altijd degenen die de rest moeten meekrijgen.11 Je mogelijkheden op de arbeidsmarkt worden groter (zie alinea 10). 12 Je mogelijkheden in vriendschaps- en liefdesrelaties raken beperkt, omdat de kans klein is dat je een gelijkgestemde ontmoet. 13 Mensen met een hoog IQ zijn vaak sneller, creatiever en perfectionistischer dan anderen. Als anderen hen niet begrijpen, worden de hoogbegaafden vaak ongeduldig en gefrustreerd. Dat kan bij die anderen tot weerstand leiden. 14 tegenstellend verband: Er is geen verband tussen IQ en rijkdom, maar er is wel verband tussen IQ en arbeidsprestatie. 15 alinea 11: “Maar een voetballer zonder verdere opleiding kan immers vele malen meer verdienen dan een professor.” alinea 15: “Ik ken een briljante programmeur met een uitslaaphobby; die is niet rijk geworden.’”16 Als je een IQ van 105 hebt, heb je een mooi gemiddelde, zodat je de grootste kans loopt in je werk en in je privéleven gelijkgestemden tegen te komen. 17 D de lezers zich een mening laten vormen over de voor- en nadelen van een hoog IQD18 Dat blijkt nergens uit. Waarschijnlijk is ze gewoon een journalist van de Volkskrant. 19 Het artikel is gepubliceerd in de Volkskrant. Dat is een betrouwbare krant voor een breed publiek. 20 Het artikel is gepubliceerd op 1 september 2007. De informatie in het artikel is redelijk actueel (hangt mede af van het jaar waarin deze opdracht gemaakt wordt). 21 Gebruikte bronnen: (1) Edwin van Thiel, cognitief psycholoog, (2) Nox Nauta, arts en psycholoog. Verder heeft de auteur gebruikgemaakt van gegevens over het gebruik van de resultaten van IQ-testen in Duitsland en van resultaten van het Milwaukee Project (al tamelijk oud: eind jaren 60). Dat geeft aan dat ze meer aan research heeft gedaan dan alleen maar twee deskundigen interviewen.

Waarschijnlijk heeft ze ook het (eind juni 2007 gepubliceerde) boekje van Nox Nauta en Sieuwke Ronner wel gelezen (en gebruikt voor dit artikel), maar dat is niet te zien.– De bronnen zijn deskundig en onpartijdig, al is Nox Nauta misschien niet helemaal objectief omdat ze zelf hoogbegaafd is. Maar gezien haar opleidingsniveau mag je verwachten dat ze verder kijkt dan haar eigen ervaringen. 22 De auteur noemt zowel de voor- als nadelen van een hoog IQ. De lezer kan die voor- en nadelen laten meespelen bij het bepalen van zijn eigen standpunt over een hoog IQ / over ‘het gewenste’ IQ.

Opdracht 2 (Geadopteerden ageren tegen hun adoptie)A 1 (problemen van) interlandelijk/interraciaal geadopteerden2 alinea 1 tot en met 3In die alinea’s wordt het probleem geïntroduceerd; daarna wordt (in het middenstuk) ingegaan op de situatie van Nederlandse geadopteerden.B3 consequent (al.3) – (vanuit een vast principe) steeds op dezelfde manier doorgaandgedeporteerd (al.4) – hier: weggevoerd naar een andere landsaneringen (al.7) – opruiming van oude woonwijkenmilitante (al.8) – strijdlustig(e)imperialistisch (al.11) – strevend naar uitbreiding van macht; imperium – (hier:) heerschappijneo-kolonialistisch (al.11) – betreffende een nieuwe (neo) vorm van overheersing van buitenlandse gebieden (koloniën)in spe (al.13) – toekomstig(e)jegens (al.13) – tegenover, ten opzichte vanC4 1 Discriminatie? – alinea 45 2 Uiterlijk – alinea 76 3 Adoptie, enige mogelijkheid? – alinea 107 4 Het kan beter – alinea 128 - voorstanders: Hans Walenkamp, Lenna van den Haak- tegenstanders: Sonja van den Berg, Tobias Hübinette, Hilbrand Westra 9 Adoptie is niet in het belang van het kind, maar in het belang van kinderloze westerse echtparen. (alinea 1)Ze schaamde zich – net als veel anderen – voor haar uiterlijk, vooral tijdens haar puberteit. (alinea 9) Ook goed: Ze beschouwt zichzelf als ‘migrant’: ze voelt een gespletenheid, waardoor ze zich niet echt Nederlands voelt maar ook niet echt Koreaans. 10 (1) Geadopteerde mannen van Aziatische afkomst blijven noodgedwongen single, omdat de Zweedse vrouwen hen gewoon niet moeten. (alinea 4)(2) Hoewel Hilbrand Westra vloeiend Fries spreekt, bleven de Friezen hem vanwege zijn Aziatische uiterlijk zien als een buitenstaander die hun cultuur nooit zou kunnen begrijpen. (alinea 7)11 (1) Sommige geadopteerde kinderen zijn ziek en ondervoed bij hun aankomst in Nederland. (alinea 11)(2) De kans dat adoptiekinderen in hun land van herkomst hadden kunnen studeren, is erg klein. (alinea 11)12 Ja. Beiden hebben een goede baan. Sonja van de Berg is literatuurwetenschapper en werkzaam als redactrice bij een uitgeverij. Ze is blij met haar adoptiemoeder.Hilbrand Westra is organisatiedeskundige. Hij kreeg op zijn achttiende de kans om naar de Verenigde Staten te gaan voor een summer college.13 aanbeveling(en)14 een beschouwing; er worden voor- en nadelen van interraciale adoptie op een rijtje gezet en er worden (ervarings)deskundigen aan het woord gelaten. Voor de problemen die er zijn worden enkele (mogelijke) oplossingen genoemd, maar niet dwingend voorgeschreven.D15 Auteur: Nee; de auteur is waarschijnlijk journalist van NRC Handelsblad.16 Publicatieplaats: Het artikel staat in NRC Handelsblad. Dat is geen bron voor deskundigen, maar wel voor een tamelijk intellectueel publiek; het is een betrouwbare (en niet op sensatie gerichte) krant.17 Actualiteit: Sinds 2006 zullen er wel geen zeer grote veranderingen in de wetgeving zijn opgetreden, maar dat zou je kunnen uitzoeken.

18 Gebruikte bronnen: De bronnen van de auteur zijn geadopteerden en een persoon die zelf kinderen heeft geadopteerd. Die bronnen zijn dus deskundig. Ze zijn niet per definitie onpartijdig, maar de auteur heeft zowel voor- als tegenstanders aan het woord gelaten.19 Objectiviteit: De auteur noemt (via haar bronnen) inderdaad voor- en nadelen, maar ze laat wel zien dat interraciale adoptie (ook in het buitenland) problemen met zich meebrengt, waarvoor oplossingen gevonden moeten worden. Ze presenteert die oplossingen via de bronnen, maar neemt zelf geen standpunt in.Al met al is de tekst wel een betrouwbaar en objectief artikel.

Hoofdstuk 2 – Mengvormen van tekstsoorten

§ 1 Tekstsoorten

Opdracht 1 (Hoe betrouwbaar zijn opiniepeilingen?)A1 de betrouwbaarheid van opiniepeilingen2 A de actualiteit3 alinea 1 en 2B4 politicologen (al.2) – mensen die zich bezighouden met de leer van de partijpolitiek en van de werking van het openbaar bestuurbedenkingen (al.2) – bezwarenprompt (al.7) – meteen; onmiddellijkpromotie(onderzoek) (al.10) – onderzoek waarop men hoopt te promoveren (= de graad van doctor verwerven)genuanceerd (al.10) – niet eenzijdig of al te beslist; met oog voor meer kanten van de zaak eenduidige (al.12) – voor één uitleg vatbare; ondubbelzinnigeterminologie (al.13) – het geheel van termen, woorden en uitdrukkingen [In de eerste druk wordt hier als vindplaats abusievelijk alinea 12 genoemd in plaats van alinea 13.]explicieter (al.16) – uitdrukkelijkerhet kaf van het koren scheiden (al.17) – het bruikbare van het waardeloze scheidende kroon spannen (al.18) – alle andere(n) achter zich laten; boven de andere(n) uitstekentreft blaam (al.19) – zijn schuldig [In de eerste druk wordt hier als vindplaats abusievelijk alinea 10 genoemd in plaats van alinea 19.]consciëntieus (al.21) – nauwgezet; preciestendens (al.21) – hier: neigingdestilleren (al.22) – (ergens iets uit) afleidenC5 alinea 36 alinea 67 alinea 128 alinea 219 “Toch blijkt uit wetenschappelijk onderzoek dat onwetenden in enquêtes wel degelijk een duidelijk standpunt aankruisen, vaak nogal lukraak.” (alinea 3)10 Volgens de tekst kan dat heel goed te maken hebben met een verschil in de vraagformulering.11 uit alinea 7: het noemen van de naam van een omstreden politicus; uit alinea 8: de formulering van de vraag (positief/negatief, ‘los’ of met een verhaaltje eromheen), de volgorde van de vragen; uit alinea 9: de plaats waar de mensen worden aangesproken (op straat of thuis), het tijdstip van de vraag (’s morgens als de mensen op weg zijn naar hun werk, later op de dag als ze net uit kerk of moskee komen, of ’s avonds na het eten 12 De uitkomsten van die onderzoeken geven altijd een extremer beeld te zien dan in de werkelijkheid het geval is. 13 door een klein onderzoekje te doen naar de gebruikte terminologie14 “Uit onderzoek blijkt namelijk ook dat de context van een vraag grote invloed heeft op het antwoord dat mensen geven.” (laatste zin van alinea 6)15 (1) Ze geven context van een opinieonderzoek expliciet aan. (2) Ze hebben vaak een specialist in huis die goed weet hoe je met de uitkomsten van opinieonderzoeken moet omgaan.16 “Toch blijkt uit wetenschappelijk onderzoek dat onwetenden in enquêtes wel degelijk een duidelijk standpunt aankruisen, vaak nogal lukraak.” (laatste zin)17 “Maar opinieonderzoek moet wel een stuk zorgvuldiger gebeuren dan nu.” (derde zin alinea 12)18 (1) Kwantitatief onderzoek is goedkoop en eenvoudig uit te voeren.(2) Cijfers werken sterker dan (genuanceerd) kwalitatief onderzoek.19 D Opinieonderzoek hoeft niet te worden afgeschaft, maar het kan wel een stuk zorgvuldiger worden uitgevoerd dan nu.20 A een beschouwing met uiteenzettende elementenD

Juistheid: Je mag aannemen dat de tekst correct is en dat de meningen van de bronnen juist zijn weergegeven. Er is geen reden om daaraan te twijfelen.Volledigheid: De tekst is redelijk volledig. Zowel het probleem als de oplossing komt aan de orde. Ook wordt uitgelegd waarom de oplossing niet in praktijk gebracht wordt. Betrouwbaarheid: Deze tekst is betrouwbaar. Dat oordeel kun je vooral baseren op de gegevens over:- de bronnen: De auteur voert een aantal deskundigen op – de Leidse hoogleraar Kiezersonderzoek Joop van Holsteyn en de Amsterdamse sociaal-psychologe Christine Carabain – en baseert zich op uitkomsten van onderzoek.- de publicatieplaats: Intermediair staat bekend als een degelijk weekblad.De overige criteria voor het beoordelen van een tekst op betrouwbaarheid doen hier niet ter zake: over de (deskundigheid van de) auteur is niets bekend en het onderwerp ‘betrouwbaarheid van opiniepeilingen’ is niet echt afhankelijk van de actualiteit.