International Law Firm | Amsterdam · Brussels · London · Luxembourg · New York · Rotterdam

Dirk Van Gerven

28 maart 2017

Vertegenwoordiging

Overzicht

1. Orgaan - Lastgeving

2. Vertegenwoordiging in contracten en andere rechtshandelingen

3. Bevoegdheidsverdeling

4. Tegenwerpelijkheid

5. Vertegenwoordiging in rechte

2

1. Orgaan - Lastgeving

• Vennootschap-Rechtspersoon • Rechts- en handelingsbekwaam

• Organen = ledematen • vereenzelviging met rechtspersoon

• te onderscheiden van rechtspersoon: contract; geldig samengesteld orgaan

• bv. contract intuitu personae

• Toerekening • Rechtshandelingen

• Feitelijke handelingen • innerlijke feiten en gesteldheden

• kwade trouw of bedrog, schuld, opzet

• morele onmogelijkheid

• schijn

• Onrechtmatige daden

3

• Statuut is wettelijk geregeld

• Raad van bestuur; directiecomité; dagelijks bestuur

• Zaakvoerders; college van zaakvoerders

• Vennootschappen met onbeperkte aansprakelijkeid: besturende vennoten en bestuurders die bestuur op zich nemen en vennootschap daarbinnen verbinden

• Niet de andere statutair voorzien organen, of in huishoudelijk reglement

• vooral van belang voor vertegenwoordiging van de vennootschap

• vereist lastgeving

4

• Lastgeving

• Alleen rechtshandelingen

• Volmacht: macht moet worden gegeven (itt orgaan waar macht wordt verondersteld door openbaarmaking)

• Geen openbaarmaking

• niet verplicht

• openbaarmaking heeft niet de gevolgen die gelden voor organen

• Statutair orgaan dat niet wettelijk is voorzien werkt via lastgeving

• Individuele bestuurders buiten statutaire vertegenwoordigingsregeling

• Werknemers en derden die een functie krijgen binnen vennootschap

• Gedelegeerden vanuit groepsvennootschap of holding

5

• Vorm • Niet wettelijk geregeld

• kwestie van bewijs

• kan stilzwijgend

• ‘goed voor volmacht’ is geen geldigheidsvereiste

• handtekening aangewezen, maar kan via email of elektronisch

• deel van arbeidsovereenkomst of taakverdeling binnen bedrijf

• Best in standaarddocument, eventueel in het kader van huishoudelijk reglement of document met delegaties

• bezoldiging of vergoeding in het kader van arbeidsovereenkomst of andere overeenkomst

• Lastgever – mandant = vennootschap

• lastgeving eindigt niet met einde van functie van persoon die volmacht ondertekende

6

• Omvang • Algemeen of bijzonder (art. 1987 BW)

• Algemeen gaat over alle zaken van de lastgever • bv. voor iemand die op reis gaat

• niet gepast in vennootschapszaken

• Cass. 12.10.1896: volmacht ‘bon pour pouvoir’ is algemene volmacht

• Bijzonder is de regel • kan in algemene bewoordingen: “alle fiscale zaken”; “invorderingen”

• algemene clausule is geldig

• in algemene termen, omvat enkel daden van beheer (art. 1988 BW)

• daden van beschikking alleen maar als ze zijn vermeld

• eigendomsoverdracht, hypotheek, pand, ook dading

• interpretatieregel

• bijzonder krachtens de wet

• moet worden gegeven voor die bijzondere handeling

• moet de zaak omschrijven

• Orgaan kan niet al of belangrijk deel van zijn bevoegdheden overdragen

• tenzij krachtens wet

• Strafrecht is niet gebonden door civiel en vennootschapsrecht (delegatie)

7

• Andere vormen van vertegenwoordiging

• Bekrachtiging van handeling gesteld door onbevoegd orgaan of buiten volmacht

• door bevoegd orgaan of volmachtdrager

• eventueel stilzwijgend

• retroactief, onder voorbehoud van verworven rechten van derden te goeder trouw

• niet meer na verstrijken vervaltermijn

• klassiek: vennootschapsvordering

• Zaakwaarneming

• Verrijking zonder oorzaak

• Schijnmandaat • Schijn werd gewekt dat hij of zij die optreedt vennootschap kan

verbinden

• Schijn kan worden toegerekend aan vennootschap

• beoordeling in functie van de omstandigheden: redelijk, vooruitziend en voorzichtig persoon is het criterium

• fout is niet vereist

8

2. Vertegenwoordiging in contracten en andere rechtshandelingen

• Regel: via orgaan • Bevoegd orgaan

• Dagelijks bestuur

• Tweehandtekeningsclausule

• Benoeming volstaat

• Voorleggen van beslissing van bevoegd orgaan

• belang van statutaire vertegenwoordiging

• Volmacht • Geschreven volmacht (door orgaan)

• Kan blijken uit notulen

9

• Persoon die voor vennootschap optreedt moet vermelden in welke hoedanigheid (art. 62 W Venn.)

• Vermelding van naam en functie, naam van vennootschap

• Vaste vertegenwoordiger moet cascade vermelden

• Indien deze persoon niet bevoegd is, en vennootschap niet verbindt, dan is er geen rechtshandeling

• Tenzij derde aantoont dat hij dacht dat hij met de persoon in persoonlijke naam optrad: persoon is gebonden

• Of derde kan pogen aan te tonen dat hij met vennootschap handelde op basis van vertrouwensleer

• contactpersoon die altijd namens de vennootschap optreedt

• vennootschap heeft beslissing genomen

• uitvoering van de rechtshandeling door de vennootschap: betaling

10

3. Bevoegdheidsverdeling

• Wettelijke en statutaire organen • Enkel wettelijke organen kunnen vennootschap via orgaantheorie

verbinden • voordeel geen volmacht voorleggen; (openbaarmaking van) benoeming

volstaat

• Statutaire organen? • auditcomité

• executief comité

• Algemene vergadering • in beginsel geen vertegenwoordiging

• in beginsel residuaire bevoegdheid

• uitz.: NV, BVBA, Comm. VA, SE, SCE met dualistisch stelsel, LV

• Raad van bestuur; één of meerhandtekeningsclausule; directiecomité; dagelijks bestuur

• indien enkel vertegenwoordiging, steeds akkoord van het bestuursorgaan

• Elk orgaan moet zich schikken naar beslissingen hogere en exclusief bevoegde organen, en waar concurrerend samenwerken in vennootschapsbelang

11

• Directiecomité

• Delegatie door raad van bestuur

• Statutaire toelating

• Alle bestuursbevoegdheden behalve

• algemeen beleid

• bijzondere door wet voorbehouden bevoegdheden

• statuten kunnen ook uitzonderingen voorzien

• Raad van bestuur bepaalt omvang

• Vertegenwoordiging

• Exclusief of concurrerend?

• “Overdracht”

• “Toezicht door raad van bestuur”

• Toekomst?

12

• Dagelijks bestuur

• Bestuurder, directeur, executief comité

• Te onderscheiden van directiecomité

• Al dan niet in ondergeschikt verband

• Raad van bestuur kan steeds tussenkomen

• Dagelijks bestuur moet zich schikken naar beslissingen van hogere bestuursorganen

• Omvang

• Cass. 26 feb. 2009

• handelingen nodig voor dagelijkse werking

• handelingen van gering belang die dringend zijn zodat niet kan worden gewacht op raad van bestuur

• Quid belangrijke handelingen die dringend zijn

• termijn die verstrijkt; ontslag om dringende reden

• schriftelijke besluitvorming van raad van bestuur (eenparigheid)

• Toekomst?

13

• Raad van Bestuur

• Taakverdeling

• Delegatie en geen overdracht

• van belang voor strafrechtelijke verantwoordelijkheid

• raad van bestuur kan steeds tussenkomen

• Geen vertegenwoordiging; niet tegenwerpelijk aan derden

14

4. Tegenwerpelijkheid

• Gemeen recht

• Bestaan en gevolgen van rechtshandeling zijn tegenwerpelijk (art. 1165 B.W.)

• Foutief meewerken aan contractbreuk is een onrechtmatige daad

• Dit geldt voor volmacht

• W. Venn.

• Openbaarmaking vereist

15

• Prokura

• Uitzonderingen op tegenwerpelijkheidsregeling

• Doelomschrijving is niet tegenwerpelijk ook indien openbaar gemaakt

• Handeling buiten doel is enkel vatbaar voor nietigverklaring indien de vennootschap aantoont dat derde daarvan op de hoogte was of, gezien de omstandigheden, niet onkundig kon van zijn

• openbaarmaking is geen voldoende bewijs hiervan

• handelingen zonder winstoogmerk, zijn absoluut nietig

• Geldt enkel voor BVBA, CVBA, NV, Comm. VA, ESV, SE en SCE

• Statutaire beperkingen aan bevoegdheid van bestuurders zijn in de regel niet tegenwerpelijk

• Openbaarmaking maakt geen verschil

• Derde te kwader trouw, met name hij die foutief meewerkt aan de schending van de statutaire beperking wordt niet beschermd

• Behalve één of meerhandtekeningsclausules opgenomen in statuten

• Geldt enkel voor BVBA, NV, (Comm. VA), SE, ESV, LV en SCE

16

• Benoemingen

• Bijzondere regeling (art. 77 W. Venn.)

• Openbaarmaking dekt onregelmatigheid in benoeming

• Kan niet aan derden die met de vennootschap handelen worden tegengeworpen

• Tenzij vennootschap aantoont dat de derde daarvan kennis had

• effectieve kennis is vereist

• zware onzorgvuldigheid

• Geldt tot aan openbaarmaking van de nietigverklaring

• nietigverklaring heeft enkel uitwerking vanaf openbaarmaking

• voordien gestelde handelingen kunnen niet meer in vraag worden gesteld

• Derde mag zelf de schijn van regelmatigheid doorprikken

• Vennoten en bestuurders kunnen de schijn niet in hun voordeel inroepen

• zij kunnen onregelmatigheid zelf opwerpen

• bijv. om aan hoofdelijke bestuursaansprakelijkheid te ontsnappen

• bijv. om geldigheid van volstorting aan te vechten

• rechter moet dan wel nietigverklaring uitspreken

17

• Briefpapier en andere documenten van de vennootschap

• Vermelding van informatie over vennootschap

• Naam, rechtsvorm, zetel, ondernemingsnummer

• website, visitekaartjes, emails

• Niet vermelding: persoonlijke aansprakelijkheid van diegene die aan schending meewerkt

• derde werd misleid, en dus dat hij niet op die wijze met de vennootschap had gehandeld, had hij het geweten

• schadevergoeding in de mate dat vennootschap niet uitvoert

18

5. Vertegenwoordiging in rechte

• In rechte optreden vereist rechtmatig belang (art. 17 Ger. W.)

• dit wordt beoordeeld in het licht van het vennootschapsbelang

• Door middel van organen

• is de vennootschap zelf

• persoonlijke verschijning

• procesakten die niet via lasthebber kunnen

• quid arbitrage?

• Advocaat

• mandaat ad litem

19

• Procesakten die persoonlijk moeten worden getekend

• Verzoekschrift op tegenspraak, tot hoger beroep

• Maar niet fiscaal bezwaarschrift

• Persoonlijk verschijnen

• Bewijs van benoeming

• Indien collegiaal orgaan

• Meerderheid van de leden

• beslissingen worden geldig door de meerderheid genomen

• één bestuurder is niet bevoegd

• Krachtens statutaire handtekeningsclausule

20

• Beslissing om in rechte op te treden • Door bevoegd orgaan

• door wet ingesteld orgaan

• inleiding, verzet, hoger beroep, cassatie

• Quid statutaire vertegenwoordigingsregeling

• Deze bevoegdheid kan worden gedelegeerd • hoofd van juridische zaken

• volmacht blijkt uit beslissing van bevoegd orgaan

• geen publicatie vereist

• Vertegenwoordiging door advocaat, geen beslissing voorleggen

• Indien niet door bevoegd orgaan • Bekrachtiging

• Retroactief onder voorbehoud van verworven rechten van derden te goeder trouw

• zolang geen vervaltermijn is verstreken

21

Bedankt voor uw aandacht

Vragen?

22