16

De Strandvlo, 14(1) : 16-32(1994)

Verslag van de Normandië-reis (5-10 april 1993).

Het was vroeg opstaan geblazen die maandag 5 april want we werden in het "Maison de la Nature" te Sallenelles, gelegen bij de monding van de Ome aan de Cotentin-kust (zo'n 12 km ten noorden van Caen), voor het middageten verwacht. De uitgebreide Franse middag- en avondmalen zullen we trouwens niet licht vergeten, evenmin ais de wijn ...

Het Natuurcentrum is gevestigd in een oud landhuis in de typisch Normandische vakwerkstijl, en gelegen langs het estuarium van de Ome, een mooi slikke- en schorregebied. In de namiddag zijn we samen met Jean-Yves, de gids van het centmm die ons op al onze tochten zou vergezellen, een kijkje gaan nemen in dit stukje natuurschoon. We troffen er vooral massa's doubletten Scrobicularia plana aan, maar ook een doublet M ya arenaria met vleesresten en mits enig zoeken tussen de planten op de schorre ook het slakje Alderia modesta op Vaucheria sp. en veel Hydrobia ulvae. Na het avondeten zijn we bij valavond nog even langs de vloedlijn gaan wandelen op het zandstrand even verderop in Franceville-Plage. Hier vonden we o.a. verse doubletten van Acanthocardia echinata, M actra corallina, Ensis arcuatus, Ensis ensis en Solen marginatus (de laatste met vleesresten). Ook de Geweispons Haliclona oculata en de Vijgspons Suberites domuncula waren algemeen in de vloedlijn. Toch even zeggen dat we de exemplaren van Ensis ensis pas enkele dagen later eenduidig konden determineren, nadat we voldoende materiaal verzameld hadden om duidelijk het onderscheid tussen Ensis arcuatus en Ensis ensis te kunnen zien.

Dinsdagvoormiddag (6 april) hebben we een bezoek gebracht aan het marien­biologisch instituut van de Universiteit van Caen dat gevestigd is in Luc-sur-Mer. Eén van de belangrijkste projecten van dit instituut richt zich op het onderzoek naar de mogelijkheden tot massaproductie van zeeëgels voor consumptie. Een procédé dat eerst op kleine schaal in het labo was uitgetest, en uitstekende resultaten had opgeleverd, bleek wanneer het op veel grotere schaal werd toegepast (om commercieel rendabele hoeveelheden zeeëgels te kweken) heelwat problemen op te leveren. Bij een bezoek aan de kweekinstallatie konden we ook een aantal levende zeekatten Sepia officinalis

Phare de G atteville

Cherbourg ' S t.V aast—la—Hougue Landemer

Le Havre

^ 3 O

CaenSt. Lo

Granville

le M ont-St.M ichel

H-*

18

bewonderen. Het instituut bestudeert de groei en de ontwikkeling van de hersenen van deze dieren.

In de namiddag werden we letterlijk en figuurlijk meegesleurd op fossielentocht door het enthousiasme van onze gelegenheidsgids van de "Association Nature Calvados". We bezochten achtereenvolgens Villers-sur-Mer, met zijn "Falaises des Vaches Noires", Bénerville aan de voet van de Mont Canisy, waar een heus fossiel koraalrif (Isastrea-koraaï) zomaar op het strand te bewonderen lag (en weldra ook een aantal mooie oude villa's van rond de eeuwwisseling waarvan de ondergrond langzaam maar zeker door de zee wordt "weggevreten"), en tenslotte Trouville.

In Villers-sur-Mer troffen we vooral fossielen van de tweekleppigen Gryphaea dilatata (Fig. 1) en Alectryonia gregaria (Fig. 2.) aan, zo'n 150 miljoen jaar oud, uit het Oxfordiaan (een geologisch tijdperk uit het Boven-Jura). In Trouville hebben we met zijn allen ijverig gezocht naar fossielen van de Zeeëgel Nucleolites scutatus, ook uit het Oxfordiaan. Iedereen heeft er wel enkele gevonden. Op het strand waren in horizontale rotspartijen verder tientallen grote fossiele Pinna's te bewonderen.

In Villers-sur-Mer waren niet enkel de fossielen in de rotsen maar ook het materiaal op het strand zeer de moeite waard. Zo werden ondermeer Acanthorcardia echinata, Cultellus pellucidus, Ensis arcuatus, Ensis ensis, Nassarius reticulatus, Natica alderi, Natica catena, Solen marginatus en ook het Goudkammetje Pectinaria koreni levend aangetroffen. Na deze drukke maar boeiende dag had niemand enig probleem om de slaap te vinden...

De derde dag te Sallenelles (7 april) begon voor enkelen vroeger dan voor de anderen. Zij waren om 7 uur alweer uit de veren voor een wandeling op het nabijgelegen strand van Franceville-Plage. Het was juist laagwater en van de zee was hier nu geen spoor te bekennen. Vlak voor de kust, midden in het getijdengebied, ligt er een zandbank met zeer zacht hellende flanken; we zijn er een heel eind op gewandeld zonder de zee te zien te krijgen en durfden ons tenslotte niet meer verder wagen omdat het water intussen weer aan het opkomen moest zijn. De interessantste mollusken- vondsten op het strand en in de vloedlijn waren enkele levende exemplaren Nassarius reticulatus en Natica catena, een vers doublet Modiolus modiolus, een vers doublet Mya truncata inclusief het periostracum rond de sifo's, één oude klep Pecten maximus en twee oude kleppen Pholas dactylus. Verder vonden we ook 3 soorten sponzen, nl. de Broodspons Halichondria panicea, de Geweispons Haliclona oculata en de Vijgspons Suberites domuncula, en tenslotte ook enkele dode helmkrabben Corystes cassivelaunus en enkele schildjes van de sierlijke zeekat Sepia elegans.

In de voormiddag trokken we dan met zijn allen naar Ouistreham, voor een

19

wandeling in het vissershaventje daar. Maar de vissers kuisen het dek van hun boten tegenwoordig op zee, zodat we tussen de netten en op het dek niet veel materiaal vonden: een paar zeesterren Asterias rubens, een verse klep van de noorse hartschelp Laevicardium crassum, 2 blauwpootkrabben Liocarcinus depurator en 2 steurgarnalen Palaemon serratus. Op de weg terug, 's middags, hebben we tijdens een korte stop dan nog wat land- en zoetwaterslakken verzameld langs de oever van de Ome.

Woensdagnamiddag hadden we opnieuw afspraak met de gids die ons de dag voordien met de fossielen van de streek had laten kennismaken. Vandaag zou hij ons begeleiden bij een bezoek aan het strand en het rotsachtige getijdengebied op de grens tussen Luc-sur-Mer en Langrune-sur-Mer. Dit zou, zo bleek later, één van de twee absolute hoogtepunten van onze Normandië-reis worden. Op enkele uren tijd hebben we meer dan 100 soorten, waaronder een 80-tal levend en in situ, waargenomen. Teveel om op te noemen: wieren, krabben, zeesterren, sponzen, vissen, mollusken, wor­men, zeeëgels, zeenaaktslakken, zakpijpen, zeedahlia's, ... We troffen hier o.a. enkele naaktslakken Aeolida papillosa en Archidorus pseudoargus (met legsel) aan, maar ook levende keverslakken Acanthochitona crinita en Lepidochitona cinereus, enkele levende Trivia monacha en Helcion pellucidum (op de Lamellaria) en zelfs 1 levende wenteltrap Epitonium clathrus, terwijl de zeedahlia Utricina felina er algemeen voorkwam. Verder werden er o.a. meer dan 30 soorten wieren, 6 soorten sponsen, 12 soorten wormen, 16 soorten Decapoda, 4 soorten manteldieren en 8 soorten vissen gedetermineerd. De krabben Carcinus maenas, Galathea squamifera, Liocarcinus puber, Macropodia sp., Pilumnus hirtellus, Pinnotheres pisum, Pisa tetraodon, Pisidia longicornis en Porcellana p la tycheles werden levend aangetroffen. Hier "vochten" we ook met één van de vele Fluwelen Zwemkrabben Liocarcinus puber en spitte onze gids de grote zwaardschede Ensis arcuatus uit het grof zand en leerde ons Natica alderi vinden, net onder het zand, aan de hand van de kruipsporen. Hier was het tenslotte ook dat de Fransman aan wie Manu verteld had dat de vis die hij gevonden had in het Nederlands Snotolf heette, prompt deze vis in de hoogte stak en naar zijn vrouw riep: "regarde, c'est un Snotolf'.

De volgende twee dagen hebben we onze excursiegebieden verder van Sallenelles gezocht. Op donderdag 8 april zijn we eerst naar de "Phare de Gatteville" bij de "Pointe de Barfleur" (een 25-tal km ten oosten van Cherbourg) gereden. Daar hebben we ons, op de rotsen naast een kleine inham vlak bij de vuurtoren, tegoed gedaan aan het uitgebreide lunchpakket. De vloedlijn in dit inhammetje bestond uit een massa Stompe Alikruiken Littorina obtusata (een laag van wel 5 cm dik!), waarvan enkele levend. Daartussen vonden we o.a. ook een aantal losse kleppen van de wijde

20

mantel Aequipecten opercularis met daarop de paarse zeepok, het vulkaantje Balanus perforatus en eikapsels van zes verschillende soorten haaien en roggen. In de namiddag zijn we eerst afgezakt naar de baai ter hoogte van het dorpje Landemer. Hier vonden we o.a. Monodonta lineata. Dit was ook een interessante plaats om vogels waar te nemen. Zo werden er verschillende kleine zilverreigers Egretta garzetta opgemerkt (in totaal werden niet minder dan 55 soorten vogels waargenomen tijdens deze reis). Daarna ging het naar St. Vaast-la-Hougue, waar we een fikse wandeling maakten op het uitgestrekte strand naast de oesterkwekerijen. Het schelpje Loripes lucinalis en de Geruite Tapijtschelp Tapes decussata die we voordien nog nergens hadden gevonden, troffen we hier algemeen aan.

Op vrijdag 9 april stonden we op bij een gietende regen. Hoewel het weer nooit schitterend was geweest de voorgaande dagen, waren we toch nooit "uitgeregend" tijdens onze excursies. Vandaag zag het er echter niet zo fraai uit. We hadden een excursie naar de rotskust bij de "Pointe du Roe" te Granville, zo'n 20 km ten noorden van de Mont St. Michel, gepland. Onze gids Jean-Yves had ons verteld uit de streek afkomstig te zijn en had een boeiende uitstap beloofd. Na een uurtje talmen besloten we uiteindelijk toch maar te vertrekken. Twee uur en 150 km verder, in Granville, regende het nog even hard. Geen picknick in open lucht dus. Dan maar een café binnen; het visserscafé waar Jean-Yves vroeger wel eens kwam. Na een goed uurtje stopte het plots met regenen; wij snel naar buiten en naar de "Pointe du Roe". Toen we daar een kwartiertje later aankwamen was het al één en al zon in een strakblauwe hemel. We gingen onmiddellijk aan de slag. En of Jean-Yves gelijk had. We troffen hier een prachtige zonatie aan, en ondanks het feit dat de Laminaria-zone niet bleek vrij te komen bij laag tij hebben we toch bijna 100 soorten waargenomen, waarvan iets meer dan de helft levend in situ. Hierbij o.a. Acmaea virginea, Calliostoma zizyphinum, Calyptraea chinensis, Aequipecten opercularis, Chlamys varia, Crassostrea angulata, Diodora graeca, Donax variegatus, Gibbula magus, Glycymeris glycymeris, Haliotis tuberculata, M odiolus barbatus, Nassarius incrassatus, Nucula turgida, Ocenebra erinacea en Venus verrucosa, alsook enkele slangsterren Amphipholis squamata en enkele soorten manteldieren en Decapoda. De soorten Donax variegatus, Natica catena en Nucula turgida vonden we aan de hand van hun kruipsporen in het zand dicht bij de waterlijn van het opkomend tij. Bij de waterlijn vonden we ook enkele olifantstandjes Dentalium entalis. Hoog in het getijdengebied tenslotte, vonden we na enig zoeken tussen de spleten in de rotsen ook Littorina neritoides, 's Avonds was iedereen het erover eens: dit was een bijzonder boeiende namiddag en een mooie afsluiting van een geslaagde Normandië-reis.

21

Op de volgende bladzijden wordt per biologische groep en voor elke vindplaats een overzicht gegeven van de waargenomen soorten. In de tabellen worden de volgende afkortingen gebruikt :

A= algemeen a= in aanspoelsel CDA= gedetermineerd

door C. d'Udekem d'Acoz D= dood d= doublet(ten)E= enkele ei= (ook) eikapsels f= fragment(en) h= met heremietkreeft k= lege kokers kr= kruipsporen kt= ketens L= levendLion= Lion-sur-Mer M= massaalMD= gedetermineerd door M. Dupin

(gids Association Nature Calvados)

o= oudOUIS=Ouistreham p= met periostracum (enkel vermeld

indien L, V of D) pl= in poelen tussen rotsen r= op rotsen RVO= gedetermineerd

door R. van Outryve s= op schelp(en) sch= op schorre sl= op slikke V— vers v= in vloedlijn vl= met vleesresten w= op wier z= in zand

T Sa

llene

lles

f sli

kke

&§

scho

rre

X Sa

llene

lles

< str

and

in ba

ai

E m

ondi

ng

Orn

e«j

MCL)

S

i 8

'P I§ So Ö r t d S 3

f e f e >05—IV—1993 06—IV—1993

M1 Ä

a iï> bO) ”% V ?5 b-O o£ * ä

f e O m f e 07—IV —1993 07—IV —199-3

a> mO) f e D

6<D 0) <DH "Ö03 -i-» tí

r * cd -f e O fej

08—IV —1993 08—IV —1993

0)

£ §> s

1f e 1 ^£ * O

08—1V - l 993 09—IV —1993

1 PHAHEROGAMAE ZAADPLAHTEH

PLAN TA GO M A R ITIM A ZEEW EEGBREE E , L , s c h

1 ALGAE W IER E N |

[CHLOROPHYTA GROEHW IEREH 1

B R Y O P S IS H Y PN O ID E S ON R EG ELM A TIG VEDER W IER HDENTEROMORPHA I N T E S T IN A L I ECHT DARHW IER E ,LENTEROMORPHA S P E C . (D A R H W IER ) A , s c hULVA LACTUCA Z EE SL A HDULVA R IG ID A S T I J V E Z E E SL A HD

tPHAEOPHYTA B R U IH H IE R E H

ASCOPHYLLUM ¡IODOSUM K N OTSW IER E , V , s c h E ,VECTO CARPU S S I L K O S U S (B R U IN W IE R ) HDFU C U S SE R R A T U S GEZAAGDE Z E E E IK A ,L A , V , vFU C US S P E C . ( Z E E E I K ) E , V , s c hFU C U S S P I R A L I S K L E IN E Z E E E IK A ,LFU C U S V E S IC U L O S U S ~ B L Â A SW ÏË R HDL A M IN A R IA D IG IT A T A V IH G E R W IE R H , LLA M IN A R IA SA C C H A R IN A S U IK E R W IE R M ,LPIL A Y E L L A L IT T O R A L IS KW ASTW IER E ,LSARGASSUM HU TIC U H JA P A N S B E SSE N W IE R H ,L

[RHODOPHYTA ROODW IEREH |

C A L L IB L E P H A R IS LANCEOLAT (R O O D W IE R ) HDC A L L O P H Y L L IS L A C IN IA T A (R O O D W IER ) HDCERAHIUM C IL IA T U M (R O O D W IER ) H üCERAMIUM FL A B E L LIG ER U M (R O O D W IE R ) HDCERAMIUM RUBRUM ROOD H O O R N T JE SW IE R E ,L ,H DCHO NDRIA DASYPHYLLA (R O O D W IER ) HD

CHONDRUS C R IS P U S IE R S MOSC O R A LL IN A O F F I C I N A L I S KORAALW IERD A S IA ARBUSCULA (R O O D W IE R )D IL S E A CARNOSA (R O O D W IER )F R U C E L L A R IA L U M B R IC A L IS (R O O D W IER )GA STROCLONIU M OVATUM ' ¡R O O D W IE R )'G E L ID IU M S P E C . (R O O D W IER )G IG A R T IN A ST E LL A T A (R O O D W IE R )G R A C IL A R IA VERRUCOSA KNOOPW IERG R I F F I T H S I A FLO SC U LO SA {R O O D W IE R ]HYPOGLOSSUM W OODWARDII TONG W ÍÉR "LOM ENTARIA A R TIC U LA TA (R O O D W IER )LOM ENTARIA C LAVELLO SA (R O O D W IE R )PA LM ARIA PALMATA (R O O D W IE R )PH YLLOPHORA M E H B R A H IFO L I (R O O D W IER }PHYLLOPHORA PSEUDOCERAM O (R O O D W IER )PLOCAMIUM C A R T IL A G IN EU M (R O O D W IER )PLOCAHIUM COCCINEUM (R O O D W IER )P O L Y ID E S C A P R IN U S (R O O D W IE R )P O L Y S IP H O N IA N IG R E S C E N S DONKER B U iS W IE RPORPHYRA U M B IL IC A L IS NÄ VELW IERRHODOCHORTON FLORID ULUM (R O O D W IE R )R H O D O PH Y L L IS D IV A R IC A T A (R O O D W IE R )

1 P O R IF E R A SPO N SEN

C L IO N A CELATA B OO R SPO HSH A LIC H O N D R IA P A N IC E A GEWONE BROO DSPONSHA LIC L O N A OCULATA G E W EISPO N S

, HY M ENIAC ID ON P E R L E V IS (S P O N S )M Y X ILLA IN C R U ST A N S (S P O N S ) 'S U B E R IT E S DOMUNCULA V IJ G S P O H SSYCON RAPHANUS (S P O N S )

1 COELEN TERATA H O L T E D IE R E ll j

[h y d r o z o a H Y D R O ID rO L IE P E H |

H Y D R A C T IN IA EC H IN A TA RUWE Z EE R A S PN E M E R T ESIA ANTENNINA GEWONE Z E E S P R IE TSE R T U L A R IA C U P R E S S IN A Z E E C Y P R EST U B U L A R IA LARYNX G O R G E L P IJP J E

MD RVOMD E ,L ,W A , L , rE ,LMD

RVORVORVO

MDE ,L ,H D RVO

_ _ _ _ _ _ _ _ HD _ _ ; _A , I

RVOE ,LMD

_____ _____ _ RVORVORVO

MDMD

_ _ _ _ _ _ _ _ _ MDE ,LMDE ,L ,M D

A , L , rE A , L , rA

_ _ A , L , . r_MD

A MDA , L , I , H D

1 / S

E , v A1 , 0

lANTHOZOA B L O E H D IE R E N

A C T IN IA E QUIN A PAARDEAHEMOOHALCyOHYDIUM S P E C .CAM PANULARIA V E R T IC IL L A T (ANEM OON)SA G A R T IA ELEGANS (ANEM OON)SA G A R T IA TR OGLOD YTES SLIB A N EH O O NT E A L IA F E L IN A Z EE D A H L IA

MOLLUSCA W EEKD IER EN

(PLACOPHORA KEVERSLAKKEH

ACANTHOCHITONA C R IN IT U S (K E V E R SL A K )L E P ID O C H IT O N A C IN E R E U S ASGRAUWE KEVERSLAK

(GASTROPODA SLAKKEN

ACHAEA V IR G IN E A S C H O T E L T JEA E O L ID A P A P IL L O S A V L O K K IG E ZEENAAKTSLAKA R C H ID O R IS PSEU DOA RGUS W R A TTIG E ST E R SL A KB IT T IU M R ETICU LA TU M M U IZ E K E U T E lBUCCINUM UNDATUM WULK E , s lC A LLIO STO M A Z IZ Y PH IN U M PR IK TO LH O R Ë NCALYPTR A EA C H IN E N S IS C H IN E E S H O ED JECA PU LU S HU NGA RICUS ZOTSKA PC R E PID U L A FO R N IC A TA M U IL T JEDIO DORA APERTURA SLEUTELGA TH OREHE P IT O N IU M C LATHRUS ‘ W ENTELTRAPG IB B U LA C IN E R A R IA ASGRAUWE TOLHOREII l , s lG IB B U LA MAGUS G EKNOBBELDE TOLHORENG IB B U L A PE N N A N T I GEVLAMDE TOLHORENG IB B U L A U M B IL IC A L IS ASGRAUWE TOLHORENH A L IO T IS TUBERCULATA (Z Ë E O Ö R ) ~H E L C IO N PE LLU C ID U M BLAUW GESTREEPTE SCH AALHY DROBIA ULVAE B RAKW ATERHOREIITJE E , l , s c hL IM A P O N T IA D E PR E SS A SC H O R R E SL A K JE l , L , s c hL IT T O R IN A L IT T O R E A GEWONE A L IK R U IKL IT T O R IN A N E R IT O ID E S K L E IN E " A L I K R il I K " "L IT T O R IN A OBTUSATA STOM PE A L IK R U IKL IT T O R IN A S A X A T IL IS RUWE A L IK R U IKH IT R A S C R IP T A G U L Z IG D U IF S L A K JE

E , o , e i

E ,L

Ê ' . . . . . . . . . . . . . . . . .

A , L , r _

A , L , r

E , L , rEMDMDA ,LA ,L

E ,L ,M DE ,L

E ,LE ,M ,e i , M D

E , V , o , f , e i E , L , e i1 , h , r1 , 0

A ,L A , L , k t A

. . . i T L ' " "A ,L E , v E , r E

1 , 0 1 , 0E , v F . , r E , v

_ _ _ _ _ __ A ,L A ,v _ A , l , r A , L , r

E , L , w

E , o _ _ _ _ _ A ,L A , L , r A ,L

A , L H , L , v A , L , r A , L , rA , L A , v A , L , r E , v

A , L , p l

A ,L

E , L , r

M ,vR , L , V , e i , r E , L , r A , l , s , r 1H , L , r , k tI,1,rA , L , rE , L , rM , L , rH , L , tE , L , r

A , l , r _A , L , rA ,L ,wA , L , r2

l o-R ,

HOHOtJONTA LIN E A T A N A SSA R IU S IN C R A SSA TU S N A S S A R IU S F ÏG H A E U S N A S S A R IU S R E T IC U L A T U SN A T IC A A LD ER I_ _N A TIC A CATENA NUCELLA L A P IL L U S OCENEBRA ER IN A C EA PA TE L LA ASPERA PA TE L LA D E PR E SS A PA TE L LA VULGATA R IS S O A PARVA T R IC O L IA PU LLA T R I V I A MONACHA T R I V I A S P E C .

V E R D IK T E FU IK H O R EN K L E IN E FU IK H O R EN GEVLOCHTEN FU IK H O R EN G L _A N ZE N D EJEP EL H O R EN TËPEL H Ô R EH 'PU R PER SLAK STEKELH OR EN RUWE SCAALHOREN

_ PJ .A T T E SCHAALHOREN_ _ SCHAALHOREH K L E IN D R IJF H O R E N T JE

GEV LEK T K O F F IE B O O N T JE K O F F IE B O O N T JE

IB IV A L V IA TWEEK L E P P IG E H

ABRA ALBAACANTHOCARDIA EC H IN A TA A E Q .O P E R C . f . l i n e a t a A E Q U IPE C T E N O P E R C U L A R IS AMOHIA E P H IP P IU M ARCA L A C T E A 'AR C O PA G IA CRASSA BARNEA CAN DIDA CERASTODERM A EDULE CHLAMYS VA R IA C R A SSO STR EA AN G U LA TA ' C U L T E L L U S P E L L U C ID U S D IPLO D O N TA ROTUNDATA DONAX V A R IEG A T U S D O N A X _V IT TA TU S D O S IN IA EXOLETA"E N S I S ARCUATUS E N S I S E N S I S G A R I D E PR E SS A GLYC Y M ER IS GLYC Y M ER IS L A E V IC A R D IU M CRASSUM L O R IP E S L U C IN A L IS LU T R A R IA AN G U STIO R LU T R A R IA MAGNA MACOMA B A LTH IC A HACTRA C O R A LLIN A

W IT T E DUNSCHAAL GEDOORNDE H A R TSC H ELP

W IJD E MANTELPA A R D E Z A D E L_M ELKW ITTE A R K SC H E IP S T E V IG E P L A T SC H E L P W IT T E BOORMOSSEL KOKKELBONTE MANTEL P O R T U G E S E 'O Ë ST Ê R SA B EL SC H ED E

Z A A G JEÂ R T Ë M ÎSS C H E L P GROTE ZWAARDSCHEDE K L E IN E ZWAARDSCHEDE

KAMSCHELP ÏIO O R SE HARTSCHELP"

N O N N ETJEGROTE ST R A N D SC H ELP

2 , f , s l

A , s l

M , s l

32 , v E , v

1,0

A ,v

1 , 0 _ _1 , 04 E ,\iA , d , p A , d , v

j j j? .i Ë 7 o " " '

l , f , s l

1 ( 0 U I S ) , V

E , s l E , s l

E1,0E , V , v , i

. E / V . / . P . E , v , o

E , v

E , v , e i

1,0

A , V , d , v

A , V , v , dA , V , v , d

A , v , o

2 , v

A , V , d , v

A , L , r A , L , r M , L , rA ,L E , L , r

EE ,L E ,L A , L E , e i , w E , L , V , rE ,L E A , L , z , k r E , LE " , T , e T ' ~~ E ,L È , L , V " z , k r

1 , 0 A , L , r , e i E , v A , L , r A , L , r , e i M , L , r3 ( I L I O N ) , o l , v E , L , r

E , v , o E , L , rE , o , v E , L , I A , L , r

A , L , r A ,v A , L , r A , L , r M , L , r 'E , L , w

E , v

---------------------

E , L E , L , r

E , d E E , oA , L , d A , V , d 1 , 0

E ,vA ,v E , L

AÉ , o

1 , 0 AE E 1 , 0A , L , d A ,L ,V A A ,o A A , L , d AE , o __ E , o A , L , p i

A A ,d A , L , rA , L , d

1 , 0E , L , k r

M , L _ _ _ _ A , L , d E1 , 0

. . . -1 "

A , l , V A ,d A , L , Z l , d E , o EA ,L ,V A , V , d

1 E , o2 ] 1 L I O N 1 , 0 2 , o , v E , o A ,L

E , o A ,o E , o E , o E , o8 A ,d E

1 ,V 2 , 0 E , 0 , p1 , 0 E , o

E ,L E E ,LA ,L A ,L

HACTRA GLAUCAM O DIOLUS BARBATUS BEHAARDE PA A R D E H O SSE IH O D IO L U S M O DIOLUS PAARDEM OSSELHYA ARENA RIA STRANDGAPERHYA TRUNCATA AFGEKNOTTE GA PERM Y TIL U S E D . f.G A L L O P R O V M O SSELH Y T IL U S E D U L IS H O SSE LNUCULA TU R G ID A PARELHOERNEUTO S TR E A E D U L IS O E ST E RPANDORA A L B ID APA R V IC A R D IU M EXIG U U H SC H EV E KOKKELPA R V IC A R D IU M SCABRUM GESCH UBDE H A R TSC H ELPPE C T E N HA X IK U S GR O TE MANTELP E T R IC O L A P H O L A D IF O R M IS AM ERIKAANSE BOORMOSSELPH O L A S DACTYLUS PHOLADESC R O B IC U L A R IA PLANA PL A T T E S L IJK G f lP E RSO LE C U R T U S SC O PU LASO LE N M ARGINATUS H E SSC H E D ES P IS U L A S O L ID A S T E V IG E STR A N D SC H EL PS P IS U L A SUBTRUNCATA HA LFGEKNO TTE ST R A N D SC H ELT E L L IN A FA B U L A ' R E C H T SG E ST R E E P T E PL A T SC HV E N E R U P IS DECUSSATA G E R U IT E T A P IJ T S C H E L PV E N E R U P IS R HOM BOIDES GLADDE T A P IJ T S C H E L PV E N E R U P IS S E N E G A L E N S IS T A P IJ T S C H E L PVENUS C A S IN AV ENU S OVATA 'Ô V À L Ê V EÑ U SSC H ÉL PVENUS VERRUCOSA W R A T TIG E V E N U SSC H EL PZ IR F E A C R IS P A T A RUWE BOORMOSSEL

(c e p h a l o p o d a K O PPO TIG EH

S E P I A ELEG A N S S I E R L I J K E ZEEKA TS E P I A O F F I C I N A L I S ZEEKAT

(s c a p h o p o d a STOOTTANDEN |

DENTALIUM VULGARE G E R IB D E O L IFA N T ST A N D

1 AN N ELID A GELED E WORMEN

A P H R O D IT E ACULEATA FLUW ELEN Z EE M U ISAR E N IC O LA HA RINA Z E E P 1E RC H A ETO PTER U S V A R IO PE D A TU PERKAMENTKOKERWORM

l , V , d , v l , p E , d , v

E , s l , s c h E , v

E , S i E , v

2 , v , fH7V,'37pJsI Ó,v

l , o , s l E , f , vA ,V

4 , v

A , k , s c h

A , d , pE , L , p l

l , d l , V , d , p E , oE , d 1,0

E , p , v E , d , p E , V , d , p1 EE , d E ,L A ,L A , L

3 1,0 E E , L , ZE , v E E A ,0 A , L , r

_ _ _ _ _ _ _ _ _ E _ _ _ _ _ _ _ _ _ _A1,0

E , o , v 1 , 0 1 , 0 E , v E , 0E , v , d E , d E , d 2( L I O N ) , dE , v , o E , o 2 , 0 1 , 0

E 4 , d , v1 , 0

A , V , d , v i , v A , L , V , d A , V , d 1,1,! A ,dE , v E , d A ,L A , L ,z E , V A ,d A ,L

E , o E , 0 ï _ . _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _E ,L 1 , d , V , L IO N E

E , 0 AE , d

A , d , v A ,d A , d A ,d E E , L A , D , d E , L , d, , ' 1 d

E d

1E , o , v A ,L

3 , vE , v E

E

1,0A , L

A , v , k A , k A , k A , k

L A N IC E C O N C H ILEG A SCHELPKOKERWORML E P ID O N O T U S S P E C . (Z E E R U P S )L IN E U S L O N G IS S IM U S (SHOERWORM)N EPH TY S HOMBERGI ZANDZAGERN E R E IS S P E C . (WORM)n e r i n e ' c i r r a t u l u s GEMSHOORNWORHP E C T IN A R IA KO R EN I GOUDKAMMETJEP E R IN E R E IS C U L T R IF E R A (WORM)POLYDORA C IL IA T A SLIKKOKERW ORHPO MATOCEROS T R IQ U E T E R D R IE K A N T IG E KALKKOKERWORS P I R O R B I S B O R E A L IS SPIRAALKOKERW ORM

CRUSTA CEA K R E E FT A C H T IG E N

(C IR R I P E D I A RAN KPO TIG EN

BALANUS B A L A N O ID E S GEWONE ZEEPO KBALANUS PE R FO R A T U S PA A R SE ZEEPO KE L M IN IU S HO DESTUS K R U IS R ID D E R P O K , ST E R PO K

(d e c a p o d a K R A B B EN ,G A R N A L E N ,K R E E F T N |

ATHANAS N IT E S C E N S (G A R N A A L)CANCER PAGURUS NOORDZEEKRABC A R C IH U S MAENAS STRANDKRABC O R Y ST ES C A S SIV E L A U N U S HELMKRABE B A L IA TUBEROSA (K R A B ]GALATHEA SQ U A M IFE R A (K R A B )H IP P O L Y T E L E PTO C ER U S (G A R N A A L)L IO C A R C IN U S DEPU RATOR BLAUWPOOTZWEMKRABL IO C A R C IN U S PU B ER FLUW ELEN ZWEMKRABMACROPODIA S P E C . HOOIWAGENKRABMARINOGAMMARUS GAMMARUS '(G A R N A A L )PAGURUS S P E C . H E R E M IE T K R E E FTPALAEMON SER R A T U S GEZAAGDE STEURGARNAALPIL U M N U S H IR T E L L U S R U IG K R A B B E T JEP IN N O T H E R E S P IS U M E R W TENKRA BBETJEP I S A C F . N O D IP E S - " ( K R A B fP I S A TETRAODON (K R A B )P I S I D I A L O N G IC O R N IS P O R C E L E IN K R A B B E T JEPO RCELLANA L O N G IC O R N IS (K R A B )PORCELLANA PL A T Y C H EL E S H A R IG PO R C E L E IN K R A B B E T JE

A ,L

A ,L

E , s

A ,L A ,LE , LMDE ,L ,M DE , L , e iE ,L ,M D

E ,L ,M DE ,Ll , k , s A , k , s

A , h

M , L , r A , sA , s

H , L , r A , L , r , s

2 , M D,CDA1 , DE , L

E ,D ,V____ i ' í i í _E ,L

A ,L____ E ^ LMDA , l2 , M D,CDAA ,L

_ _ _ _ _ _ _ _ _ A J , , S _ _ _ _ _ ----- ------E ,LA ,LMDA ,L

R , L , r

A

2 , CDA

l r w ,C D A

1 ,CDA 2 , H , CDA A , L , r

to

P IS S E B E D D E N

DYNAMENE B ID E N T A T A SY N ISO M A L A N C IF E R

( I S O P O D E )( IS O P O D E )

(AM PH IPO D A VLOK R EEFTEN |

T A L IT R U S SA LTA TO R STRANDVLO

1 BRYOZOA H O S D IE R T JE S

ELEC TR A P IL O S A H A R IG E V L IE S C E L P O L IE P FL U S TR A FO L IA C E A BLADA CI1TIG IIOORNW IER MEMBRANIPORA MEMBRANACEA F I J N E V L IE S C E L P O L IE P

1 ECHINODERMATA S T E K E L H U ID IG E N

A M P H IP H O L IS SQUAMATA ANTEDON B I F I D A A S T E R IA S RUBENS O P H IU R A TEXTURATA PA RACENTROTUS L IV ID U S PSAM M ECH INUS M I L I A R I S

LEVENDBARENDE SL A N G ST E R (V E E R S T E R )Z E E S T E R SL A N G ST E R S T E E N Z E E E G E L GEY/ONE Z E E E G E L

1 T U N IC A TA H A N T EL D IE R E U

(SID N Y U M T U R B IN A TU M ) A P L ID IU M PR O LIFER U M B O T R Y L L O ID E S L A E C H I B OTR YLLUS S C H L O S S E R I DENDRODOA G R O SSU LA R IA

( Z A K P I J P )( Z A K P I J P )( Z A K P I J P )G E ST E R D E G E L E IK O R ST Z E E B E S

1 P I S C E S V IS S E N '

IcH O N D R IC H T Y L E S KR A A K B E E H V ISSE N |

R A JA BRACHYURA R A JA CLAVATA R AJA M ICRO OCELLATA R A JA MONTAGUI

BLONDE ROG STEKELRO G KLEINOO GROG GLADDE ROG

l ( O U I S )E ( O U I S )

A ,L

A , s l , sEE

E , L

A ,L

A1 A , l

MD

MDE , L , r , M DE , L , r , M D

1 , e il , e il , e il , e i

1 ,C D A 1 , w ,C D R

3 , L , r , w

2 ,V

E , L , p l

A,L,pi

to30

R A JA S P E C . E IK A P S E L VAR ROGR A JA UNDULATA GOLEROGS C Y L L IO R H IN U S S T E L L A R IS KATHAAI

|0 S T E IC H T H Y L Ê S ~ B E E H V IS S E II

AHHOOYTUS T O B IA N U S B L E N N IU S G A TTO R U G IN E C Y C L O PTE R U S LUMPUS ENOPHRYS B U B A L IS GO B IU SC U LU S FL A V ESC EN S L IP O P H R Y S P H O L IS MYOXOCEPHALUS S C O R P IU S P H O L IS GUNNELLUS

Z A N D S P IE R IN G G E H O O R N D F , S L I J M V I S

SN O TO LFGROENE ZEEDONDERPAD ( V I S )S L I J H V I SZEEDONDERPADB O T E R V IS

l , e i2 , e i

EMD2 , LMDE ,LE , LE ,LA ,L

t oC O

30

Bijkomend dient vermeld te worden dat zowel in Luc-sur-Mer en Granville gruis verzameld werd en dat te Granville eveneens enkele wiermonsters werden genomen om op micromollusken onderzocht te worden. De resultaten van dit onderzoek zullen in een aanvullend artikel te zijner tijd nog gepubliceerd worden.

Hieronder ook een lijst van de tijdens deze meerdaagse excursie waargenomen vogelsoorten (in totaal 55). Niet minder dan 41 soorten werden in de loop van de week "algemeen" waargenomen. Hiervoor werden geen specifieke localiteiten o f aantallen genoteerd. Het betreft de soorten :

Bergeend Tadorna tadorna Boerenzwaluw Hirundo rustica Ekster Pica pica Graspieper Anthus pratensis Groenling Chloris chloris Grote Lijster Turdus viscivorus Grote Mantelmeeuw Larus marinus Heggemus Prunella modularis Houtduif Columba palumbus Huismus Passer domesticus Kauw Corvus monedula Kievit Vanellus vanellus Kleine Mantelmeeuw Larus fuscus Kneu Carduelis cannabina Koekoek Cuculus canorus Kokmeeuw Larus ridibundus Koolmees Parus major Merel Turdus merula Pimpelmees Parus caeruleus Putter Carduelis carduelis Rietgors Emberiza schoeniclus

Roek Corvus frugilegus Roodborst Erithacus rubecula Spreeuw Sturnus vulgaris Steenloper Arenaria interpre Tjiftjaf Phylloscopus collybita Torenvalk Falco tinnunculus Turkse Tortel Streptopelia decaocto Veldleeuwerik Alauda arvensis Vink Fringilla coelebs Vlaamse Gaai Garrulus glandarius Waterhoen Gallinula chloropus Wilde Eend Anas platyrhynchos Winterkoning Troglodytes troglodytes Witte Kwikstaart Motacilla alba Wulp Numenius arquat Zanglijster Turdus philomelos Zilvermeeuw Larus argentatus Zwarte kraai Corvus corone Zwarte Roodstaart Phoenicurus ochruros Zwartkop Sylvia atricapilla

Van de volgende soorten werden slechts enkele exemplaren (vermeld tussen haakjes) waargenomen:

a) In de vallei van de Ome (tussen Sallenelles en Ouistreham):

Europese Kanarie Serinus serinus Geelgors Emberiza citrinella Grote Stem Sterna sandvicensis (3)Kleine Zilverreiger Egretta garzetta (1)Tapuit Oenanthe oenanthe

b) In de streek rond Barfleur:

Aalscholver Phalacrocorax carbo Eidereend Somateria mollissima Jan van Gent Sula bassana (enkele)Kleine Zilverreiger Egretta garzetta (3) Knobbelzwaan Cygnus olor (1)Middelste Zaagbek Mergus serrator (10 koppels) Roodhalsfuut Podiceps griseigena (1)

e) Te Granville:

Rotgans Branta bernicla (20 ex. boven zee)

d) Te Villers-sur-Mer (Falaises des Vaches Noires):

Buizerd Buteo buteo (2)

e) Te Luc-sur-Mer:

Groenpootruiter Tringa nebularia

32

Merkwaardig genoeg werd er tijdens de ganse week geen enkele Scholekster Haematopus ostralegus opgemerkt.

Met dank aan F. De Winter voor het opmaken van de lijst met vogelsoorten, aan M. Dupin (Association Nature Calvados) voor het ter beschikking stellen van de lijst van wieren en dierlijke organismen waargenomen te Luc-sur-Mer, en aan Manu Dumoulin, F. Kerckhof, Cédric d'Udekem d'Acoz, Jean-Paul Vanderperren, R. van Outryve, M.-Th. Vanhaelen en B. Verhaeghe voor determinaties en het doorspelen van aanvullende waamemingsgegevens.

Fig. 2. Alectryonia gregaria

Fig. 1. Gryphaea dilatata

N. Severijns Buizegemlei, 90 (bus 6)

2650 Edegem