Verslag bijeenkomst "Door Groen Onderscheidend in de Ouderenzorg" 11 juni 2013  Introductie: Het Knooppunt Bouwen met Groen is de aanjager van de integrale en vernieuwende inzet ven groen, om een vitale leef- en werkomgeving te creëren. Hierbij vormt de zorg een belangrijke doelgroep. Vanuit het onderzoek Groen Licht voor de Ouderenzorg zijn de kansen en uitdagingen op het gebied van groen voor de ouderenzorg in kaart gebracht. Groen is nog geen gemeengoed en wordt vaak gezien als kostenpost, of is lastig in te passen in activiteiten. Maar wat voor kansen biedt groen nu eigenlijk? En kan groen helpen om je te onderscheiden op de zorgmarkt? Om op deze vraag antwoord te geven heeft het Knooppunt op dinsdag 11 juni een bijeenkomst georganiseerd op Woonzorgcentrum Tolsteeg in Utrecht. Een praktijkvoorbeeld van hoe je groen kunt inzetten als positieve bijdrage in het zorgproces, en om een betere verbinding met de buurt tot stand te brengen. Een breed gezelschap vanuit de zorg, het groenonderwijs en bedrijven die zich bezig houden met groenadvies was getuige van een informatieve en inspirerende middag, waarbij ook ruimte was om ervaringen te delen en nieuwe contacten te leggen. Groen als middel in de zorgvisie van AxionContinu De middag start buiten in de moestuin van het complex. De Tolsteegtuin is nu een jaar in bedrijf en is aangelegd door de gebouweigenaar Portaal en huurder AxionContinu. Om een goede continuïteit te borgen in de tuin is een professionele tuinman aangesteld. Tuinman Kees legt ons uit dat in de tuin wordt gewerkt volgens het principe van biologisch tuinieren. Hierbij wordt zo min mogelijk gespit, en planten zijn op natuurlijke wijze geplaatst. Het onderhoud van de tuin is hierdoor beperkt en wordt samen met vrijwilligers uit de buurt uitgevoerd. De hoeveelheid vrijwilligers valt de laatste tijd tegen, wat al meteen de eerste les van de dag is: het enthousiasmeren en werven van vrijwilligers is een continu proces. De moestuin is toegankelijk voor zowel de bewoners als de buurt waardoor sociale interactie ontstaat. Ook de activiteiten zoals tuinbonen doppen en het leren herkennen van kruiden en vergeten groente zijn voor zowel de bewoners als de buurtbewoners. Daarnaast levert de tuin een bescheiden bijdrage aan het restaurant, zoals kruiden, toppings en munt voor de thee.

rondleiding door de Tolsteegtuin

 

Van de buitentuin lopen we via het atrium naar de presentatiezaal. In het atrium wordt op dit moment geëxperimenteerd met verschillende soorten groen om te kijken welke soorten het wel of niet goed doen in de binnen situatie. Doel is om het langgerekte atrium (zie ook het project Eetbare binnentuin Tolsteeg op onze website) in de toekomst te transformeren tot een groene binnentuin met ook eetbare elementen.

proefopstelling met groen in het Atrium Dan is het tijd voor de presentaties. Huub Albreghs is Manager Facilitair & Bouw bij AxionContinu en is als opdrachtgever nauw betrokken geweest bij de totstandkoming van de Tolsteegtuin. Huub geeft aan dat groen voor hen naast een ideologisch onderdeel ook een bijdrage levert aan de profilering van Axion als zorginstelling. Het is onderdeel van de wijze waarop zij aankijken tegen service en gastvrijheid. Huub benadrukt dat het borgen van de tuin in de verschillende delen van de zorgorganisatie van groot belang is voor het welslagen van het project. Het feit dat ze samen met woningbouwcorporatie Portaal geïnvesteerd hebben in dit project en de tuinman geeft aan dat het belang voor hun groot is. Naast dit project wordt er op de woonzorglocatie van AxionContinu in de nieuwbouwwijk Leidsche Rijn een volgend moestuinproject gestart. Helende omgevingen De volgende spreker is Marita Bossers-Nabben van Stichting Planetree. In de visie van Planetree op zorg staat de mens centraal in het zorgproces in plaats van het ziektebeeld. Deze visie is onderverdeeld in 3 niveaus; betere zorg, gezonde organisatie en helende omgeving waarbij de laatste vooral gaat over de fysieke omgeving. Groen speelt op alle 3 de niveaus een rol; voor de zorg als bijdrage in gezonde voeding en het helpen herinneren aan vroeger, voor de organisatie als prettige werkplek voor medewerkers en voor de helende omgeving als onderdeel van de zorggebouwen, zowel binnen als buiten. Planetree is zeer geïnteresseerd in kennis en ervaring over welk soort groen nu voor welke doelgroep in de zorg goed werkt. De Alzheimertuin De laatste lezing wordt gegeven door Erica van de Veerdonk, directeur van verpleeg- en verzorgingstehuis De Vloet in Oisterwijk. De Vloet heeft een alzheimertuin aangelegd en Erica deelt haar ervaringen met de zaal. In het ontwerptraject is veel onderzoek gedaan naar hoe je een tuin ontwerpt voor patiënten met Alzheimer. Belangrijke les van Erica is dat veel ontwerpende partijen zich niet verdiepen in waar het om gaat, maar zich vooral richten op het plaatje. Bij Alzheimerpatiënten is het van belang om overzichtelijke en brede paden te maken en ook veel herkenningspunten aan te brengen waar naartoe gelopen kan worden. Ook is de overgang van binnen naar buiten van belang. Deze moet laagdrempelig en

 

vertrouwd zijn. Zo is bij De Vloet gekozen om de tuinen direct toegankelijk te maken vanuit de huiskamers. De tuin is in verschillende fasen aangelegd en bestaat uit een afgesloten deel en een publiek deel waar ook de bewoners van Oisterwijk kunnen komen. Hierdoor ontstaat er ook meer interactie tussen de bewoners en omwonenden. Om de werking van de tuin te borgen en optimaal te gebruiken is een activiteitenplan opgesteld waarin doelen en activiteiten zijn omschreven voor het gebruik van de tuin. Hier is ook onderhoud en beheer opgenomen. Dit plan wordt jaarlijks geëvalueerd en zo nodig bijgewerkt of aangepast. Met een bescheiden startkapitaal is de ontwikkeling gestart, de uiteindelijke realisatie is door een aantal sponsoren, verenigd in Vrienden van De Vloet bekostigd.

Huub Albreghs, Marita Bossers-Nabben en Erica van de Veerdonk Conclusie De centrale vraag van de dag was of je je als zorginstelling kunt onderscheiden door groen. Alle drie de sprekers gaven aan dat groen zeker een onderdeel is van een onderscheidende visie. De praktijkvoorbeelden van AxionContinu en De Vloet laten zien dat groen bijdraagt aan de gezondheid van ouderen (groen activeert en vertraagt het Alzheimerproces) en de sociale cohesie in de buurt versterkt. Daarnaast draagt groen bij aan een betere werkplek voor werknemers in de zorg. De belangrijkste conclusie van de middag is dat bij het realiseren van groeninitiatieven draagvlak het belangrijkst is. En dan niet alleen bij de realisatie van een groeninitiatief zoals een moestuin, maar dat er ook al invulling is gegeven aan de wijze waarop onderhoud en beheer worden geregeld. Te denken dat dit alleen met vrijwilligers of zorgmedewerkers naast hun huidige taken gedaan kan worden is een utopie. Continuïteit is hierbij van belang. Vergeet ook niet de zorgverleners. Activiteiten in een moestuin, of het simpelweg genieten van een tuin kan alleen maar als de zorgtaken daar ook op afgestemd zijn. Hiervoor zijn de medewerkers die de dagelijkse zorg verzorgen cruciaal. Voor vragen of meer informatie over dit onderwerp kunt u contact opnemen met: Dennis Hauer Projectleider Zorg 020-4627850 dennis@knooppuntbouwenmetgroen.nl