3T O E P A S S I N G I N D E P R A K T I J K

nederlands tijdschrift voor evidence based practice 1 – 2014 EBP

dr. Hester Vermeulenhoofdredacteur; senior onderzoeker, afdeling Chi-rurgie, AMC Amsterdam; lid lectoraat EBN, Amster-dam School of Health Pro-fessions, Hogeschool van Amsterdam

Wat is het verband met excellente zorg?Met verpleegsensitieve indicatoren kan inzicht gegeven worden in welke mate excellente zorg geleverd wordt. De gegevens kunnen gebruikt worden voor externe transparantie en benchmarking alsook voor interne kwaliteitsverbeterinitiatieven. Drs. De Brouwer, pro-grammamanager Excellente Zorg V&VN, geeft in haar artikel weer voor welke verpleegsensitieve indicatoren in Nederland gekozen is voor zowel ziekenhuizen, ggz-instellingen, verpleeg- en verzorgingshuizen evenals voor de thuiszorg.

Is er evidence voor deze indicatoren?Internationaal wordt onderzoek gedaan naar welke indi-catoren op de meest valide wijze de invloed van verpleeg-kundige zorg meten. Eerder besteedde dr. Guus Munten in de rubriek ‘Wetenschap kritisch bekeken’ aandacht aan een studie naar de invloed van het aantal verpleegkun-dige ingezette uren op kwaliteitsindicatoren, zoals infec-ties, decubitus, diepe veneuze trombose, mortaliteit, shock en sepsis (NTvEBP 4-2012). Ditmaal bekijkt hij kritisch een systematisch literatuuronderzoek naar de betrouwbaarheid en validiteit van indicatoren voor ver-pleeghuizen. Voorbeelden hiervan zijn nieuwe fracturen, incidentie van cognitieve beperking en gewichtsverlies.

Hoe valide en betrouwbaar zijn ze?Het gebruik van verpleegkundig sensitieve uitkomsten om de kwaliteit van zorg te bepalen in verpleeghuizen blijkt nog prematuur, stelt Munten. Drs. Van Oostveen geeft in dezelfde rubriek ook aan dat de huidige stand van de wetenschap voor verpleegsensitieve indicatoren voor ziekenhuizen inconsistente resultaten laat zien. In haar artikel geeft zij een overzichtelijke tabel met veelbe-lovende indicatoren op structuur-, proces- en uitkomst-niveau en tips op welke wijze het monitoren van ver-pleegsensitieve indicatoren effectief ingezet kan worden in de toekomst.

Hoe effectief en efficiënt in te zetten?Net als de kritiek op alle lijstjes voor verpleegkundigen, klinkt ook kritiek op het registeren en monitoren van kwaliteitsindicatoren vanwege de tijdsinvestering. Een tweetal behulpzame vragen die Van Oostveen stelt voor

een effectief en efficiënt gebruik: moet de indicator on-derdeel zijn van een continu verbetercyclus of is het een eenmalig proces en worden de indicatoren gerappor-teerd op een dashboard, een balanced scorecard, report cards of auditrapporten?

Zelf als beroepsgroep in de lead!De Brouwer geeft in haar artikel duidelijk aan dat het van belang is dat verpleegkundigen zelf de ‘lead’ nemen in het registreren van de indicatoren die echt belangrijk zijn voor steeds betere zorg. De redactie wil daar graag aan toevoegen dat verpleegkundigen ook de lead dienen te nemen in de selectie van de indicatoren en de inter-pretatie. Wanneer onder de maat gescoord wordt, advi-seren wij de beroepsgroep dan ook verbetertrajecten in te richten met bewezen effectieve kwaliteitsinterventies. Daarmee zijn verpleegsensitieve indicatoren de basis voor Evidence Based Quality Improvement.

V A N D E R E D A C T I E 3

indicatorenVerpleegsensitieve

Kwaliteitsindicatoren die informatie geven over de organisatorische

randvoorwaarden waarin de verpleegkundige zorg wordt verleend (struc-

tuur, bijvoorbeeld verpleegkundige-patiëntratio’s of verhouding aantal

hbo-verpleegkundigen in een team), de handelingen die binnen een

zorgproces worden uitgevoerd (proces, bijvoorbeeld professioneel zorg-

model, overdracht aan het bed) en de uitkomsten van de zorgprocessen

op patiëntniveau (uitkomst, bijvoorbeeld complicaties zoals infecties en

pijn), worden verpleegsensitieve indicatoren genoemd.