Verpleegkundigen niet klaar voor preventie en zelfmanagement
1
BijZijn-XL 05 > nr. 10 - 2013 NIEUWS Tekst: Aliëtte Jonkers, medisch (wetenschaps) journalist. Zij schrijft artikelen voor medische vaktijdschriften, websites en uitgeverijen. Beeld: Studio Oostrum Verpleegkundigen hebben vaardigheden nodig om deel te kunnen nemen aan ethisch overleg. Dat stelt Bart Cusveller, lector Verpleegkundige beroepsethiek aan de Christelijke Hogeschool Ede. V erpleegkundigen zijn geregeld betrokken bij allerlei vormen van ethisch overleg. In de nieuwe beroepsprofielen voor verpleegkundigen is dan ook opgenomen dat verpleegkundigen kunnen deelnemen aan ethisch overleg. Op grond daarvan kunnen zij ervoor zorgen dat verpleegkundige normen en waarden worden meegenomen bij moreel moeilijke situaties. Verpleegkundigen kunnen daarmee invloed uitoefenen op de kwaliteit van zorg. Bart Cusveller deed onderzoek naar de vraag hoe verpleegkundigen toegerust kunnen worden om deel te nemen aan ethisch overleg. ‘We hebben vijftig inter- views en vijftig enquêtes gehouden onder de beroeps- groep’, vertelt hij. ‘Daaruit hebben we een lijst kunnen opstellen met vaardigheden die verpleegkundigen zouden moeten hebben. Een soort competentieprofiel voor ethisch overleg, zou je kunnen zeggen. Zieken- huizen, instellingen en opleidingen kunnen die lijst met competenties gebruiken voor de werving en bijscholing van verpleegkundigen op dit gebied.’ Het is goed nieuws dat ethisch overleg in de nieuwe beroeps- profielen is opgenomen, vindt Cusveller. ‘Maar nu moet het onderwerp nog worden verankerd in de opleiding. Dat is lastig, want op ethiekonderwijs wordt vaak het eerst bezuinigd, ook omdat bijvoorbeeld een ethische commissie vaak wordt gezien als een afstandelijk onderzoeksorgaan dat weinig raakvlakken heeft met de praktijk. Het is ingewikkelder te borgen in de opleiding dan een onderwerp als zwachtelen, om maar een voorbeeld te noemen. Toch laten actuele kwesties als de zaak Tuitjenhorn opnieuw zien dat ethische kwesties wel degelijk voorkomen in de dagelijkse zorgpraktijk. Ethiek begint ook gewoon bij de koffie. Als je drie keer met collega’s over een ethische kwestie hebt gepraat, kun je met elkaar besluiten om de casus nu eens in het formele werkoverleg te bespreken.’ Belangstellenden kunnen de competenties voor ethisch overleg vinden in het tijdschrift TvZ nr 6/2013. De helft van de verpleegkundigen voelt zich nog niet voldoende toegerust voor taken als preventie en het bevorderen van zelfmanagement. Opmerkelijk, omdat tachtig procent van de beroepsgroep vindt dat deze zaken wél tot hun takenpakket horen. D at blijkt uit het onderzoek Preventie en het bevorderen van zelfmanagement - Visies en ervaringen van zorg- professionals van onderzoeksinstituut NIVEL onder 753 zorgverleners, vooral verpleeg- kundigen en verzorgenden. Daarin staat dat 46 procent van de ondervraagden aangeeft dat hun kennis en vaardigheden op het gebied van preventie tekortschieten. Positiever zijn ze over zelfmanagement: 68 procent van de verpleegkundigen en verzorgenden meent dat zij hun patiënten daarbij goed kunnen helpen. NIVEL voerde het onderzoek uit omdat preventie en het bevorderen van zelfmanagement in de nieuwe beroepsprofielen specifiek worden genoemd als taken van verpleegkundigen en verzorgenden. Ook stuurt het huidige overheidsbeleid sterk aan op eigen regie bij de patiënt, waarvoor zelfmanagement een voorwaarde is. ‘Het lijkt erop dat verpleegkundigen inderdaad nog niet klaar zijn voor deze nieuwe taken’, zegt prof. dr. Anneke Francke, die programmaleider is bij het NIVEL. ‘Natuurlijk gaat het om de beroeps- profielen van de toekomst, maar we hadden niet verwacht dat zoveel verpleegkundigen zouden aangeven niet klaar te zijn voor die toekomstige taken.’ Nieuwe technologieën gebruiken die zelfmanagement bij patiënten kunnen ondersteunen, is nog helemaal een relatief onontgonnen terrein voor de verpleeg- kundige beroepsgroep. Maar liefst 68 procent heeft dergelijke technologieën nog nooit gebruikt. Boven- dien vindt 19 procent dat dit ook niet haar taak is. Anneke Francke: ‘Die uitkomst was voor ons niet verrassend. Al uit eerder onderzoek is gebleken dat nieuwe zorgtechnologie en eHealth-toepassingen nog niet door verpleegkundigen en verzorgenden worden omarmd. Wij denken dat dit eerder zal gebeuren als zij zien dat die toepassingen de kwaliteit van zorg echt verbeteren en dat de patiënt hier baat bij heeft. In scholingen moet daarom duidelijk worden dat door eHealth en nieuwe technologie mensen langer zelfredzaam kunnen blijven wonen. Als de nieuwe aanpak alleen goedkoper of efficiënter is, zullen zij er minder snel warm voor lopen. Een belangrijk signaal om op te pikken door de beroepsverenigingen.’ > Vaardigheden nodig voor ethisch overleg Verpleegkundigen niet klaar voor preventie en zelfmanagement
Transcript of Verpleegkundigen niet klaar voor preventie en zelfmanagement
BijZijn-XL
05 >nr. 10 - 2013NIEUWS
Tekst: Aliëtte Jonkers, medisch (wetenschaps)journalist. Zij schrijft artikelen voor medische vaktijdschriften, websites en uitgeverijen.
Beeld: Studio Oostrum
Verpleegkundigen hebben vaardigheden nodig om deel te kunnen nemen aan ethisch overleg. Dat stelt Bart Cusveller, lector Verpleegkundige beroepsethiek aan de Christelijke Hogeschool Ede.
V erpleegkundigen zijn geregeld betrokken bij allerlei vormen van ethisch overleg. In de nieuwe
beroepsprofielen voor verpleegkundigen is dan ook opgenomen dat verpleegkundigen kunnen deelnemen aan ethisch overleg. Op grond daarvan kunnen zij ervoor zorgen dat verpleegkundige normen en waarden worden meegenomen bij moreel moeilijke situaties. Verpleegkundigen kunnen daarmee invloed uitoefenen op de kwaliteit van zorg.Bart Cusveller deed onderzoek naar de vraag hoe verpleegkundigen toegerust kunnen worden om deel te nemen aan ethisch overleg. ‘We hebben vijftig interviews en vijftig enquêtes gehouden onder de beroepsgroep’, vertelt hij. ‘Daaruit hebben we een lijst kunnen opstellen met vaardigheden die verpleeg kundigen zouden moeten hebben. Een soort competentieprofiel voor ethisch overleg, zou je kunnen zeggen. Ziekenhuizen, instellingen en opleidingen kunnen die lijst met competenties gebruiken voor de werving en bijscholing van verpleegkundigen op dit gebied.’ Het is goed nieuws dat ethisch overleg in de nieuwe beroepsprofielen is opgenomen, vindt Cusveller. ‘Maar nu moet het onderwerp nog worden verankerd in de opleiding. Dat is lastig, want op ethiekonderwijs wordt vaak het eerst bezuinigd, ook omdat bijvoorbeeld een ethische commissie vaak wordt gezien als een afstandelijk onderzoeksorgaan dat weinig raakvlakken heeft met de praktijk. Het is ingewikkelder te borgen in de opleiding dan een onderwerp als zwachtelen, om maar een voorbeeld te noemen. Toch laten actuele kwesties als de zaak Tuitjenhorn opnieuw zien dat ethische kwesties wel degelijk voorkomen in de dagelijkse zorgpraktijk. Ethiek begint ook gewoon bij de koffie. Als je drie keer met collega’s over een ethische kwestie hebt gepraat, kun je met elkaar besluiten om de casus nu eens in het formele werkoverleg te bespreken.’ Belangstellenden kunnen de competenties voor ethisch overleg vinden in het tijdschrift TvZ nr 6/2013.
De helft van de verpleegkundigen voelt zich nog niet voldoende toegerust voor taken als preventie en het bevorderen van zelfmanagement. Opmerkelijk, omdat tachtig procent van de beroepsgroep vindt dat deze zaken wél tot hun takenpakket horen.
Dat blijkt uit het onderzoek Preventie en het bevorderen van zelfmanagement - Visies en ervaringen van zorg-professionals van onderzoeksinstituut
NIVEL onder 753 zorgverleners, vooral verpleegkundigen en verzorgenden. Daarin staat dat 46 procent van de ondervraagden aangeeft dat hun kennis en vaardigheden op het gebied van preventie tekortschieten. Positiever zijn ze over zelfmanagement: 68 procent van de verpleegkundigen en verzorgenden meent dat zij hun patiënten daarbij goed kunnen helpen. NIVEL voerde het onderzoek uit omdat preventie en het bevorderen van zelfmanagement in de nieuwe beroepsprofielen specifiek worden genoemd als taken van verpleegkundigen en verzorgenden. Ook stuurt het huidige overheidsbeleid sterk aan op eigen regie bij de patiënt, waarvoor zelfmanagement een voorwaarde is. ‘Het lijkt erop dat verpleegkundigen inderdaad nog niet klaar zijn voor deze nieuwe taken’, zegt prof. dr. Anneke Francke, die programmaleider is bij het NIVEL. ‘Natuurlijk gaat het om de beroepsprofielen van de toekomst, maar we hadden niet verwacht dat zoveel verpleegkundigen zouden aangeven niet klaar te zijn voor die toekomstige taken.’Nieuwe technologieën gebruiken die zelfmanagement bij patiënten kunnen ondersteunen, is nog helemaal een relatief onontgonnen terrein voor de verpleegkundige beroepsgroep. Maar liefst 68 procent heeft dergelijke technologieën nog nooit gebruikt. Bovendien vindt 19 procent dat dit ook niet haar taak is. Anneke Francke: ‘Die uitkomst was voor ons niet verrassend. Al uit eerder onderzoek is gebleken dat nieuwe zorgtechnologie en eHealthtoepassingen nog niet door verpleegkundigen en verzorgenden worden omarmd. Wij denken dat dit eerder zal gebeuren als zij zien dat die toepassingen de kwaliteit van zorg echt verbeteren en dat de patiënt hier baat bij heeft. In scholingen moet daarom duidelijk worden dat door eHealth en nieuwe technologie mensen langer zelfredzaam kunnen blijven wonen. Als de nieuwe aanpak alleen goedkoper of efficiënter is, zullen zij er minder snel warm voor lopen. Een belangrijk signaal om op te pikken door de beroepsverenigingen.’ >
Vaardigheden nodig voor ethisch overleg
Verpleegkundigen niet klaar voor preventie
en zelfmanagement
