EMPOWERMENT EN ZELFMANAGEMENT BIJ

HARTFALEN: IMPLEMENTATIE IN DE PRAKTIJK

Sarah Coox, Evelyne De Wit, Jolize Tielens, Evelyn Winne

Promotoren: Gijs Van Pottelbergh, Bert Vaes, Miek Smeets

15-04-2023

MOTIVATIE SEMINARIEWERK

• Prevalentie: 1%o >75j: 8,4%o >85j: 10 - 20%

• Mediane leeftijd: 79 j

• Mortaliteit:o 26% één jaar na diagnose

• Maatschappelijke kost

Bui AL, Horwich TB, Fonarow GC. Epidemiology and risk profile of heart failure. Nature Reviews Cardiology. 2011; 8(1): p. 30-41. Van Royen P, Boulanger S, Chevalier P et.al. Chronisch hartfalen. Domus medica. 2011.Mozaffarian D, Arnet K, Cushman M. Heart disease and stroke statistics 2015 update. AHA. 2015.

15-04-2023 3

MOTIVATIE SEMINARIEWERK

• Hartfalen = complexe, chronische zorg

• ‹‹ Patiënt centraal ››

• ‘Patiënt empowerment’

McDonagh T, Blue L, Clark A et al. European society of cardiology heart failure association standards for delivering heart failurecare. Position statement. 2011. 13, 235-241.Position paper: Organisatie zorg chronisch zieken in België. KCE report. 2012.

15-04-2023 4

ONDERZOEKSVRAGEN

• Wat zijn effectieve strategieën voor patiënt empowerment?

• Voorwaarden voor een goed hulpmiddel?

• Mening van hartpatiënten over hulpmiddelen?

15-04-2023 5

METHODEN

• Literatuurstudie:

15-04-2023 6

METHODEN

• Praktijkonderzoek in 4 huisartsenpraktijken

o Kwantitatief

o Praktijkverbeterend

• Inclusiecriteria

• Exlusiecriteria

18 patiënten geïncludeerd

15-04-2023 7

METHODEN

• Demografisch & klinisch profielo Geslachto Leeftijdo Burgerlijke staato Opleidingsniveau

o Beroepo Gewichto Medicatiegebruiko Woonsituatieo Internetmogelijkhedeno NYHA-classificatie

15-04-2023 8

METHODEN

• 3 hulpmiddelen:- Brochure ‘Leven met hartfalen’ van het ZOL

- Website www.heartfailurematters.org van de HFA van de ESC

- Filmpje ‘Wat is hartfalen?’ van de Nederlandse Hartstichting

Ziekenhuis Oost-Limburg: Patiëntenbrochure ‘Leven met hartfalen’. Heart Failure Association van de European Society of Cardiology. Website: www.heartfailurematters.org.Nederlandse Hartstichting: Filmpje ‘Wat is hartfalen’. www.youtube.com/watch?v=cPplw1SO4NQ

15-04-2023 9

METHODEN

• Vragenlijst: evaluatie hulpmiddelen door patiënt

15-04-2023 10

RESULTATEN

• Literatuurstudie: strategieën voor empowerment en zelfmanagement bij hartfalen

o Sterke variatie aan interventies!

Significante verbetering Gemengde resultaten

- Zelfzorggedrag- Kennis- Aantal ziekenhuis-opnames (hartfalengerelateerd)

- Mortaliteit- Levenskwaliteit- Functionele status

15-04-2023 11

RESULTATEN

• Literatuurstudie: strategieën voor empowerment en zelfmanagement bij hartfaleno Individuele educatiesessie + hulpmiddelen ter

ondersteuning

o FU

- Gespecialiseerde verpleegkundige- Inhoud:???

- S/ hartfalen- Alarmsignalen- RF- Belang therapietrouw enlevensstijlmaatregelen

- Papieren brochures- Gewichtsdagboeken- Medicatiedoosjes- Nieuwsbrieven- CD-ROM/video/tv-kanaal

15-04-2023 12

RESULTATEN

• Literatuurstudie: strategieën voor empowerment en zelfmanagement bij hartfalen

o Aangepast aan behoeften en noden van de patiënt

o Multidisciplinaire benadering

o Betrekken van mantelzorgers

o Intensieve begeleiding

15-04-2023 13

RESULTATEN

• Literatuurstudie: wetenschappelijke vereisten van een educatief hulpmiddel

o Brochure:

• Eenvoudige schrijfstijl

• Aantrekkelijke vormgeving en lay-out

• Overzichtelijke en eenvoudige opbouw

• Inhoud met praktische en medisch-technische informatie,

verdere leefregels en contact medewerkers

15-04-2023 14

RESULTATEN

o Website:

• Betrouwbare bron

• Datum van de meest recente melding/verandering

• Extreem positieve uitspraken kritisch bekijken, zeker in geval van

commerciële sponsor

• Goede toegankelijkheid, makkelijk in gebruik en om te lezen

15-04-2023 15

RESULTATEN

o Educationele film:

• Geen criteria teruggevonden in de literatuur

15-04-2023 16

RESULTATEN:

• Praktijkonderzoeko Patiëntkarakteristieken

6%17%

28%

50%

18-30 jaar

31-40 jaar

41-50 jaar

51-60 jaar

61-70 jaar

71-80 jaar

81-90 jaar

Man; 28%

Vrouw; 72%

Man

Vrouw

15-04-2023 17

1. Brochure ZOL ‘Leven met hartfalen’

Deze brochure voldeed aan mijn verwachtingen

Ik zou deze brochure aan familie en/of vrienden aanraden

Ik vond de informatie in de brochure duidelijk.

Ik heb iets nieuw geleerd door deze brochure.

Ik zou deze brochure in de toekomst nog gebruiken.

Ik heb hulp van anderen nodig om deze brochure door te nemen.

0% 50% 100%

12

12

14

5

9

1

6

3

3

5

6

0

0

2

1

3

2

1

0

1

0

4

1

2

0

0

0

1

0

14

Helemaal mee eensMee eensNeutraalMee oneensHelemaal mee oneens

Verkozen tot beste hulpmiddel door 83,3% (n=15)

100%

83,3%

94,4%

55,6%

83,3%

5,6%

15-04-2023 18

2. Website www.heartfailurematters.org van de HFA van de ESC:

Deze website voldeed aan mijn verwachtingen

Ik zou deze website aan familie en/of vrienden aanraden

Ik vond de informatie op de website duidelijk

Ik heb iets nieuw geleerd door deze website

Ik zou deze website in de toekomst nog gebruiken.

Ik heb hulp van anderen nodig om deze website door te nemen.

0% 50% 100%

3

4

6

4

2

10

4

5

2

3

2

4

11

4

4

9

1

0

0

4

5

1

3

1

0

1

1

1

10

3

Helemaal mee eensMee eensNeutraalMee oneensHelemaal mee oneens

Slechts door 1 patiënt (5,6%) als beste hulpmiddel verkozen

38,9%

50%

44,4%

27,8%

22,2%

77,8%

15-04-2023 19

3. Filmpje ‘Wat is hartfalen’ van de Nederlandse Hartstichting

Deze film voldeed aan mijn verwachtingen

Ik zou deze film aan familie en/of vrienden aanraden

Ik vond de informatie in de film duidelijk.

Ik heb iets nieuw geleerd door deze film

Ik zou deze film in de toekomst nog gebruiken.

Ik heb hulp van anderen nodig om deze film te bekijken

0% 50% 100%

5

10

11

3

3

7

8

3

2

9

4

3

5

5

3

5

3

1

0

2

4

3

6

5

0

0

0

0

2

2

Helemaal mee eensMee eensNeutraalMee oneensHelemaal mee oneens

Door 11,1% (n=2) verkozen als beste hulpmiddel

72,2%

72,2%

72,2%

66,7%

38,9%

55,6%

15-04-2023 20

RESULTATEN

Algemeen:

• 94,4% weet na het doornemen van de hulpmiddelen wat hem nu te doen staat

• 77,8% zegt de aangereikte adviezen te zullen opvolgen

• 77,8% zou in de toekomst nog graag op dergelijke manier begeleid worden• 72,2% miste soms nog extra informatie in de hulpmiddelen, bv voedingsadvies

15-04-2023 21

DISCUSSIE

• Strategieën voor het verhogen van empowerment en zelfmanagement:

o Moeilijk te bepalen welk type interventie of welk element

verantwoordelijk is voor positief effect gezien

heterogeniteit en vage beschrijvingen

o Lager opleidingsniveau meer voordeel

o Niet zozeer de vorm van de educatiemethode is

belangrijk, wel de intensiviteit en mate van

ondersteuning

15-04-2023 22

DISCUSSIE

• Praktijkonderzoek:

o Populatie overwegend vrouwelijk en relatief oud

Conform typische hartfalenpopulatie huisartsenpraktijk

o Popularteit brochure ≈ oudere populatie

o Toekomstige hartfalenpopulatie mogelijks voorkeur voor

gezondheidsvoorlichting via internet?

o Subjectieve indruk patiënten objectieve

effectiviteit in de literatuur

o Mondelinge informatie dient ondersteund te worden met

(schriftelijke) hulpmiddelen

15-04-2023 23

DISCUSSIE

• Sterktes en zwaktes van deze studie:

o Kleine maar representatieve populatie

o Geen correlaties af te leiden tussen bepaalde

patiëntkarakteristieken en voorkeuren voor een bepaald

hulpmiddel

o Gebrek aan (correcte) criteria voor hulpmiddelen in de

literatuur

o Korte tijdspanne: effect van hulpmiddelen op lange

termijn niet kunnen onderzoeken

15-04-2023 24

BESLUIT

• Educationele interventies moeten patiëntgericht zijn,

intensief begeleiden, mantelzorgers betrekken en

multidisciplinair benaderen

• Hulpmiddelen moeten duidelijk, eenvoudig en aantrekkelijk

zijn

• De brochure werd door onze onderzoekpopulatie als beste

verkozen, mogelijks owv relatief digibete populatie

• Verder onderzoek is aangeraden: correlatie tussen

patiëntkarakteristieken en voorkeuren voor een hulpmiddel

+ effect op langere termijn

15-04-2023 25

Vragen?