VERDER_vFAS, jr 3, nr 2, w2011

VLINDERS OP DE BOERDERIJ

Boer Jos vond Dycke voor de ogen van voor de ogen van miljoenen Nederlanders

SCHEIDEN ONDER DE LOEPRelatietherapeut Else-Marie van den Eerenbeemt reageert

KIEZEN, DAAR GA JE KAPOT AANDrie tienermeiden over de scheiding van hun ouders

RECHT DOEN AAN HET KINDKinderrechter Toos Enkelaar komt op voor kinderen in de knel

VERDERNeem mee!Als je relatie verandert

Een uitgave van de vereniging van Familie recht Advocaten Scheidings mediators vFAS

Nummer 2 | 2011 www.verder-online.nl

Jarenlang had ik mij voorgenomen er aan te beginnen en nu is het er eindelijk van gekomen. Ik heb net de eerste bladzijden gelezen van de klassieker Anna Karenina van Tolstoj. Een absolute aanrader, zo heb ik altijd begrepen. De eerste pagina’s zijn in ieder geval veelbelovend.

De openingszin luidt: ‘Alle gelukkige gezinnen lijken op elkaar, ieder ongelukkig gezin is ongelukkig op zijn eigen manier.’ Een prachtige zin die bij mij meteen allerlei associaties opriep. Als advocaten en mediators zien wij natuurlijk veel van die ongeluk-kige gezinnen in ons werk. Allemaal mensen die ongelukkig zijn op hun eigen manier en om uiteenlopende redenen. Deze ongelukkige gezinnen hebben echter één ding gemeen: er gaat vaak een lange periode aan vooraf voordat mensen besluiten uit elkaar te gaan. Ik kom zowel in mijn praktijk als in mijn privé-omgeving geen stellen tegen die snel of lichtvaardig tot een echtscheiding besluiten, in tegenstelling tot wat wel eens beweerd wordt. Niets is minder waar. Vaak gaat er een jarenlange ongelukkige relatie aan vooraf. Zeker als er kinderen zijn, proberen mensen daar op de één of andere manier een modus in te vinden. Soms lukt dat, maar soms ook niet.

Een echtscheiding blijft een buitengewoon ontwrichtend proces waar we niet zorgvuldig genoeg mee om kunnen gaan. Daarom organiseert de vFAS dit jaar op don-derdag 15 september voor de tweede maal de Dag van de Scheiding. Iedereen kent wel de hartverscheurende verhalen van gebroken gezinnen. Of misschien denkt u er zelf over om een punt te zetten achter uw relatie. Juist omdat scheidingen zo vaak voor komen en zoveel mensen raken, willen we op de Dag van de Scheiding daarvoor aandacht vragen. Van mensen in het land en van politici. We kunnen niet vaak genoeg benadrukken hoe-zeer het van belang is dat mensen die toch al door een zwaar emotioneel proces gaan, ervan op aan moeten kunnen dat hun belangen professioneel behartigd worden. Met deskundige begeleiding die zorgdraagt voor materiële en immateriële zaken. Zodat er geen dingen over het hoofd worden gezien of foutief geregeld. Daarom ziet u deze dagen in het land opvallende posters over de Dag van de Scheiding en zult u ons tegenkomen in de media. U kunt bovendien op 15 september terecht bij advocatenkantoren aangesloten bij de vFAS voor een gratis scheidingscheck, of uw vragen telefonisch stellen. Blijf niet rondlopen met uw twijfels en zorgen, maar maak ze bespreekbaar. Wij zijn er voor.

Anke Mulder Voorzi� er vereniging van Familierecht Advocaten Scheidingsmediators (vFAS)

Redactioneel

ColofonHet magazine Verder wil mensen helpen bij het maken van de juiste keuzes als hun relatie verandert door trouwen, samen wonen, kin-deren krijgen, uit elkaar gaan of overlijden. Verder is een uitgave van de vereniging van Familie-recht Advocaten Scheidingsme-diators (vFAS). Het magazine ver-schijnt tweemaal per jaar en wordt gratis ver spreid in een oplage van 42.500 exemplaren.

12 Boer Jos vond DyckeHeel Nederland zag hoe de vonk oversprong tussen de leukste boer van seizoen 2009 en de vrouw van zijn dromen Dycke. Werkt de chemie nog steeds?

4 Scheiden onder de loep In de aanloop naar de Dag van de Scheiding leggen we alvast

een aantal veelgestelde vragen voor aan relatietherapeut

Else-Marie van den Eerenbeemt.

18 Partneralimentie voor samenwonenden Hoe gaat de Tweede Kamer om met partneralimentatie

voor samenwonenden of echtgenoten die waren getrouwd

in ‘koude uitsluiting’? De meningen lopen uiteen.

22 Tien jaar homohuwelijk Nog altijd niet onomstreden, vindt de weigerambtenaar.

24 Kiezen, daar ga je kapot aan Drie tienermeiden over de scheiding van hun ouders.

30 Recht doen aan het kind Toos Enkelaar, kinderrechter in Amsterdam, wil dat een kind

vrijuit durft te spreken en dat het eerlijk zegt wat het zélf wil. Voor

haar staat het belang van het kind altijd centraal.

En verder 08 Nieuws en handige websites

10 Samen Apart

28 Vraag en antwoord

34 Lekker doen: geef je huis een facelift

36 Boeken

37 Column Koert Boshouwers

38 Overzicht vFAS-advocaten

RedactieadresVereniging FASSecretariaat Postbus 657072506 EA Den [email protected]

RedactieadviesraadKoert BoshouwersSabine van GestelPaul de GierAnke Mulder

Concept en vormgevingTotal Identity:Sieds de BoerErik olde HanhofAnneloes LogjesYvonne van de WalJulius van der Woude

Fotografi e en illustratiesLobke van AarWilleke DuijvekamHollandse HoogteErik olde HanhofTjitske van LeeuwenIngmar SwalueJulius van der Woude

Aan dit nummer werkten meeKamer 465Paulien BakkerKoert BoshouwersSabine van GestelPaul de GierAnouk HorsthuisLinda HuijsmansRutger VahlYvonne van de Wal

Coverfotografi eTjitske van Leeuwen en Tilly Hazenberg (styling)

DrukSenefelder Misset

OvernameArtikelen uit Verder mogen niet zonder toestemming van de redactie worden over-genomen. Voor aanvraag: zie redactieadres.

Aan de totstandkoming van deze uitgave is de uiterste zorg besteed. Voor informatie die toch onvolledig of onjuist is opgenomen aanvaarden auteur(s), redactie en uitgever geen aansprakelijkheid.

5Nummer 2 – 2011

Inhoud

WELLESNIETESWELLESNIETESDAGVAN DESCHEIDING

VERDER Als je relatie verandert 4

Op de Dag van de Scheiding, donderdag

15 september, kunt u terecht bij advocaten-kantoren van de vFAS met al uw vragen over

scheiden. Relatie-therapeut en � eciali�

in familieverhoudingen Else-Marie van den

Eerenbeemt neemt alva� vier issues onder de loep.

Tekst Rutger Vahl, illustratie Julius van der Woude

Jaarlijks lopen zo’n 35.000 huwelijken stuk en gaan 60.000 samenwoners uit elkaar. Voor de meeste men-sen is een scheiding emotioneel zwaar. Toch lukt het de meeste ex-partners na verloop van tijd de draad weer op te pakken. Dan breekt een nieuwe periode in het leven aan. Bijna iedereen die gescheiden is, vindt de scheiding achteraf een goede beslissing. Het gros – vooral vrou-wen – noemt zichzelf gelukkiger dan voor de scheiding. Mannen ervaren vaker gevoelens van machteloosheid en woede. Else-Marie van den Eerenbeemt bevestigt dat er een verschil is tussen hoe mannen en vrouwen een scheiding ervaren: ‘In het vooroordeel dat trouwen voor mannen is en scheiden voor vrouwen zit een kern van waarheid. Het is bijvoorbeeld vaker de vrouw die het initiatief tot scheiden neemt.’ Waar vrouwen meer opgelucht zijn na het beëindi-gen van een relatie kunnen mannen zich in het eerste jaar na hun scheiding diep ongelukkig voelen. Zeker als er kinderen zijn. Veel mannen moeten zich dan, eigenlijk voor het eerst, als vader bewijzen, licht Van den Eerenbeemt toe. ‘Dat kan een zware druk opleg-gen. Uit de statistieken weten we dat mannen in het eerste jaar na hun scheiding een verhoogde kans op een verkeersongeluk of hartinfarct hebben. De pro-blemen van pas gescheiden mannen worden wel eens onderschat.’ Opvallend is dat het contact met de andere partner na de scheiding meestal slecht blij� . Het bewijst, vindt Van den Eerenbeemt, dat een ‘mooie’ scheiding voor veel stellen toch een illusie blij� . ‘Geld en kinderen,

WIE NEEMT MEESTAL HET INITIATIEF OM TE SCHEIDEN?

5Nummer 2 – 2011

dat zijn de grootste bronnen van ruzie.’ Zijn er geen kinderen, dan verloopt het uit elkaar gaan soepeler en besluiten partners ook makkelijker de stekker eruit te trekken. ‘Ik hoorde laatst een vrouw over haar beëindigde relatie zeggen dat “de prik uit de cola was”. Dat was duidelijk een samenwoner zonder kinderen. Iemand die getrouwd is en kinderen hee� , zul je niet snel in die woorden over een scheiding horen praten.’

Dit voorjaar kwam SIRE met een campagne over de gevolgen van echtscheiding voor kinderen. Daarin werden ouders opgeroepen tijdens de scheiding toch vooral op hun woorden te le� en. Op de beelden was te zien hoe kinderen getatoeëerd werden met teksten als ‘Waardeloos. Net als je moeder’ en ‘Als je nu naar je vader gaat, kun je daar blijven’. Die teksten zijn niet over de top, vindt Van den Eerenbeemt. Ze was als adviseur nauw bij de campagne betrokken. ‘Zo hard kan het er echt aan toegaan bij een scheiding. Ouders realiseren zich onvoldoende welke schade ze aanrich-ten als ze in hun boosheid of wrok iets tegen hun kinderen zeggen. Ik heb bejaarden mee gemaakt, die nog steeds zeggen te lijden onder de echtscheiding van hun ouders.’ Kan een scheiding ook positieve gevolgen hebben voor een kind? Na enig aarzelen beantwoordt Van den Eerenbeemt deze vraag positief. ‘Ik hoor kinderen zeg-gen dat de relatie met hun vader is verbeterd door de scheiding. Vaders die zich tijdens het huwelijk afzijdig hielden van de opvoeding, proberen dit na hun schei-ding recht te ze� en. Ze willen ineens een echt leuke vader zijn. Dat een scheiding daarnaast beter kan zijn voor kinderen in gezinnen met geweld en mishandeling spreekt voor zich.’

ZIJN ER MEER SCHEIDINGEN DOOR INTERNET?

IS EEN SCHEIDING ALTIJD SLECHT

VOOR KINDEREN?Als mensen gaan scheiden, dan willen zij dat hun kin-deren daar zo min mogelijk schade van ondervinden. Dat is positief. Alleen lukt het lang niet alle ouders om ook echt de kinderen voorop te stellen bij een schei-ding. Volgens Van den Eerenbeemt worden om kin-deren de meest afschuwelijke gevechten geleverd. ‘En juist die ruzies zijn erg schadelijk voor het kind.’ Dat komt, legt ze uit, omdat kinderen bij con� icten tussen de ouders het gevoel krijgen dat ze moeten kiezen voor hun vader of moeder. Dat brengt ze in een onmoge-lijke positie. Van de 70.000 thuiswonende kinderen die jaarlijks betrokken raken bij een scheiding, ontwikkelt 30% emotionele of gedragsproblemen. Dat is twee keer zoveel als kinderen die niet met een scheiding te maken krijgen. Van den Eerenbeemt: ‘Ouders kunnen nog zo tevreden zijn over hun scheiding, en ook het kind kan zeggen dat het beter is zo, maar een kind hee� diep van binnen nooit echt vrede met een scheiding. Ik sprak een volwassen man die zei: “Toen mijn stiefmoeder overleed, hoopte ik dat mijn ouders weer bij elkaar zouden komen.” Zijn ouders waren toen al tientallen jaren uit elkaar.’

Hoe groot is de kans dat je partner op internet een ander ontmoet en de benen neemt? Niet groot. Toch zien veel Nederlanders in internet en sociale media een concrete bedreiging voor hun huwelijk. Van den Eerenbeemt begrijpt de angst wel. ‘Veel mensen hou-den altijd iets van: als mijn partner maar niet op een ander verliefd wordt… Maar als huwelijken stuk lopen door overspel, is de nieuwe liefde meestal niet de oor-zaak maar meer het resultaat van een relatie die al heel


Om de scheiding rond te krijgen, moet er een verzoek-schri� worden ingediend en daar heb je een advocaat of mediator voor nodig. Maar wat is nou het beste? De volkswijsheid zegt dat als je elkaar haat, dat je dan allebei het beste een advocaat in de arm kunt nemen. En wil je als vrienden door, dan kies je voor een medi-ator. Wat vindt Van den Eerenbeemt hiervan? ‘Als de ex-partners ieder een eigen advocaat hebben en met de advocaten erbij in overleg gaan, kan dat juist heel goed zijn. Dan hebben man en vrouw de rust dat hun rech-ten in de gaten worden gehouden, hetgeen het overleg bevordert. Ben je het samen eens over de scheiding en de dingen die geregeld moeten worden, dan zou je ook kunnen volstaan met één (familierecht)advocaat of mediator.’ Van den Eerenbeemt voegt daaraan toe: ‘Bij mediation staat het belang van kinderen altijd heel sterk voorop. En je maakt afspraken waar beide partijen zich in kunnen vinden. Natuurlijk is het wel belangrijk dat iedereen zich ook aan die afspraken houdt.’De moeilijkste scheidingsprocessen zijn volgens Van den Eerenbeemt die waarbij grote zakelijke belangen spelen, en waar ook een emotionele component is. ‘Ik maakte de situatie mee waarbij de man directeur was in het familiebedrijf van zijn vrouw en schoonvader. Zijn vrouw, met wie hij in scheiding lag, vroeg haar vader haar toekomstige ex-man te ontslaan. Die schoonvader weigerde dat, omdat hij zijn directeur niet kon missen. Bij dat soort uitermate complexe scheidingen kom je er zonder hulp van professionals echt niet uit.’

lang niet goed meer was. Partners zoeken een uitvlucht in verliefd worden op een ander. Als de scheiding is uitgesproken, is die nieuwe vlam in feite overbodig geworden. Vaak zie je dat de liefde dan snel bekoelt.’ De grootste oorzaak van scheidingen is en blij� ‘het uit elkaar groeien’. Van den Eerenbeemt: ‘Dit is voor mensen met huwelijksproblemen een geliefde term. Als je zegt: we zijn uit elkaar gegroeid, dan hee� nie-mand de schuld. Maar als relatietherapeut vraag ik natuurlijk door. Dan blijkt dat partners elkaar wel dege-lijk beschuldigen en dat er veel verwijten zijn.’ Wie bang is dat zijn of haar levensgezel via het web een nieuwe liefde opdoet, zou niet alleen het inter-net moeten afsluiten maar ook moeten verhinderen dat partnerlief een baan en een sociaal leven hee� . Want niet internet maar werk en vriendenkring zijn doorgaans de plekken waar nieuwe liefdes worden opgedaan. Eenmaal gescheiden is internet trouwens wél het medium om een nieuwe partner te vinden.

WAT IS HET BESTE: EEN ADVOCAAT OF MEDIATOR?

Dag van de ScheidingDe familierechtadvocaten en scheidingsmediators van

de vFAS organiseren op 15 september 2011 de Dag van de

Scheiding. Deze datum is niet willekeurig gekozen: de aller-

eerste echtscheiding in Nederland werd op 15 september

1796 uitgesproken. Met de Dag van de Scheiding wil de vFAS

de aandacht vestigen op het belang van een goede, respect-

volle scheiding. Daarnaast vindt de vFAS het belangrijk dat er

een brede maatschappelijke discussie op gang komt over de

gevolgen van scheiden. Op 15 september kunt u vrijblijvend en

kosteloos bij kantoren van de vFAS terecht voor de scheidings-

check en/of voor uw eventuele andere vragen over scheiden.

Het advies van de vFAS-advocaat-mediator geeft u inzicht in

de keuzes en gevolgen in uw situatie.

7Nummer 2 – 2011

Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG)Het CJG biedt informatie, advies en lichte hulp bij opvoeden op groei vragen. Ook voor relatie- en scheidings vraag stukken kun je er terecht. De dienst verlening is koste loos. Overal in het land zijn deze centra volop in ontwikkeling. Informeer bij de gemeente voor een CJG bij jou in de buurt.www.cjg.nl

Landelijk Bureau Inning Ouderbijdragen (LBIO)Als de rechter alimentatie heeft vastgesteld en de daarvoor aan-gewezen ex-partner betaalt deze niet, dan kan het LBIO worden ingeschakeld om dit alsnog te doen. www.lbio.nl

Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud)Wie meer wil weten over geld-zaken na scheiding, vindt infor-matie op de website. Daar kun je ook de Geldwijzer Alimentatie en

Co-ouderschap bestellen die uit-voerig op dit onderwerp ingaat. www.nibud.nl

Postbus 51Dit is de informatiesite en het telefoonnummer van de gezamenlijke ministeries. Hier kun je algemene informatie over scheiden vinden en brochures aanvragen.www.rijksoverheid.nl of 0800 – 8051 (gratis)

www.verder-online.nl www.dagvandescheiding.nl

Deel kinder-alimentatie mag in natura

Korrelatie Bij (psycho)sociale problemen rond scheiden kun je met Korre-latie bellen, e-mailen of chat-ten. Je krijgt dan informatie, advies of hulp van professionele hulp verleners. Zij kunnen ook verwijzen naar organisaties bij jou in de buurt.0900 – 1450 (15 cent per minuut)

Raad voor RechtsbijstandDe website verschaft informatie over (gesubsidieerde) rechts-bijstand en mediation.www.rvr.org

Informatie, advies of steun

Nieuwe internationale alimentatie regels van kracht

Vanaf 18 juni 2011 zijn er nieuwe EU-regels op het gebied van internationale alimentatie inning van kracht. Door deze nieuwe regels wordt het innen van ali-mentatie van alimentatieplichti-gen die in het buitenland wonen gemakkelijker. De regels (Verordening (EG) nr. 4/2009) zijn op 18 december 2008 vastgesteld en zijn op 18 juni

van toepassing in de EU-lidstaten. Met deze regels kunnen mensen daadwerkelijk alimentatie innen in grensoverschrijdende situaties. In de meeste gevallen is een beslis-sing over onderhoudsverplich-tingen die in het ene EU-land is gegeven, in het andere EU-land uitvoerbaar zonder speciale pro-cedures. Hierdoor zullen de pro-cedures sneller verlopen en zul-len de kosten voor ouders minder hoog oplopen.In de EU wonen ongeveer 16 miljoen internationale paren en komen ongeveer 1 miljoen echt-scheidingen per jaar voor.

Een man die een deel van de kinderalimentatie in natura wil betalen mag dat volgens een recente uitspraak van het Hof in Den Bosch. Een man vertrouwde het niet dat het volledige bedrag dat hij aan kinderalimentatie aan zijn ex betaalde ook daadwerke-lijk aan zijn kroost werd besteed. Daarom mag hij van het Hof in Den Bosch de helft van zijn kin-deralimentatie rechtstreeks aan zijn kinderen besteden, in de vorm van kleding en sportclubs (Alimentatie Nieuwsbrief maart 2011 nr. 6). De man stelde voor om de helft van de alimentatie naar zijn ex-partner over te maken en de andere helft direct aan spullen voor de kinderen uit te geven. Het

Hof wijst dit verzoek toe, mede omdat de ex-partner van de man tijdens de zitting heeft toegege-ven een deel van de kinderalimen-tatie te gebruiken om zelf rond te komen. Overigens moet de man de uitgaven voor zijn kinderen wel kunnen aantonen. In de meeste gevallen betaalt de alimentatieplichtige de vol-ledige kinderalimentatie aan de verzorgende ouder van de kin-deren. Betaling in natura kan in overleg met en na toestemming van de verzorgende ouder. Deze regeling moet worden vastgelegd bij de rechter. In dit geval ging het overigens om een eenzijdig ver-zoek aan de rechter. Dit behoort ook tot de mogelijkheden.


nieuwswebsites

Marc Dullaert is de nieuwe kinder-ombudsman. Hij is per 1 april 2011 aangetreden. Het is voor het eerst dat in Nederland een speciale ombudsman voor kinderen is aan-gesteld. De kinderombudsman

Kinderombudsman

Ruzie over alimentatie � eeds vaker voor rechterOuders vechten de ruzie over de hoogte van kinderalimentatie steeds vaker voor de rechter uit. In 2000 voerden ouders er 4.500 rechtszaken met elkaar over, in 2009 zo’n 8.000, buiten de echt-scheidingszaken om. Ook beta-len vaders (99 procent van de ali-mentatiebetalers is man) steeds vaker de kinderalimentatie niet of te laat. In twee jaar is het aan-tal verzoeken van moeders om niet-betaalde kinderalimentatie alsnog te innen met 33 procent gestegen. Vorig jaar ging het om 10.300 verzoeken. Het Landelijk Bureau Inning Ouderbijdragen int bij wanbetaling. Dit alles is reden om de bereke-ning van de hoogte van de kinder-alimentatie te vereenvoudigen, concludeert jurist Merel Jonker. Zij onderzocht de Noorse en

Zweedse stelsels van kinderali-mentatie om te bekijken hoe de berekening kan worden ver-simpeld. In Noorwegen is de berekening een aantal jaren gele-den vereenvoudigd. Dat leidde tot een forse daling van het aan-tal rechtszaken en tot minder wanbetaling. Het Nederlandse systeem is ingewikkeld. De vader mag van zijn inkomen tal van kos-ten aftrekken, maar over al die aftrekposten valt te twisten. Duidelijk is de berekening in elk geval niet. Jonker bepleit in haar proefschrift normbedragen voor de aftrekposten en gemiddelde bedragen voor woon- en leefkos-ten. In Noorwegen hanteert de rechter een vast bedrag dat elk kind nodig zou hebben voor zijn onderhoud.

Ga naar www.verder-online.nl om mee te discussiëren over deze en andere onderwerpen. Snelle reageerders krijgen het ‘Grote co-ouder doe boek’ van Petra Vollinga cadeau (zolang de voorraad strekt).

Geef uw mening

Partneralimentatie voor samenwonenden?

Co-ouderschap is vooral leuk voor de ouders?

Hoezo ‘boze’ stiefmoeder?

richt zich op de belangen van kinderen tot 18 jaar en komt gevraagd en ongevraagd met advies. Andere landen hebben al een aparte kinderombudsman. Dullaert is de oprichter en bestuursvoorzitter van kinder-rechtenorganisatie KidsRights. Die organisatie komt op voor de rechten van kinderen en reikt jaarlijks de Internationale Kindervredesprijs uit aan een jongere die zich inzet voor kinder-rechten. Daarvoor was Dullaert tv-producent. Hij is ondergebracht bij de Nationale ombudsman, die zich voortaan beperkt tot klach-ten over schending van rechten van volwassen burgers door de overheid.

9Nummer 2 – 2011

'Als homoseksueel in Tilburg voelde ik me altijd een beetje een buitenbeentje. Er was weinig ruimte om mezelf te zijn. Toen mijn beste vriend Cas in Amsterdam ging wonen, ging ik vaak naar hem toe om te gaan stappen. Ik werkte bij Domino’s Pizza en hoorde op een gegeven moment dat ze een fi liaalma-nager zochten in Amsterdam. Toen ik bij Cas in kon trekken en daar kon werken, durfde ik de stap wel te maken. Pieter was een vriend van Cas; ik kende hem al toen ik nog in Tilburg woonde. We hadden wel eens een leuke nacht samen gehad. Pas toen ik naar Amsterdam verhuisde en Pieter daar weer zag, raakte het aan. Die eerste tijd was geweldig. Ik werkte van drie tot elf, en daarna gingen we samen uit. Ik had een piepklein appartementje in de Pijp gekocht; Pieter trok al snel bij mij in. Maar de grote stad had teveel verleidingen. We probeerden nog een tijdje een open relatie te hebben maar we gingen teveel tegen elkaar opboksen. Na een relatie van viereneenhalf jaar en de nodige escapades, besloten we er een punt achter te zetten.De eerste tijd zochten we elkaar niet op. Maar omdat we deel uitmaakten van dezelfde vriendengroep, kwamen we elkaar wel steeds weer tegen. Na een jaar gingen we weer samen dingen doen en geleidelijk aan werden we vrienden, beste vrienden. Pieter heeft een groot incasseringsvermogen en het is een beetje alsof we samen onze verlate puberteit hebben doorgemaakt. Dat schept een band. Ik ken niet veel stellen in onze scene die lang bij elkaar blijven. Ik heb na Pieter nog een paar relaties gehad, maar nooit lan-ger dan twee jaar. Samen een huis kopen is dan geen optie. Ik wilde groter wonen en lichter. Toen heb ik Pieter op een dag voorgesteld om samen een huis te kopen. Of we ook weer geliefden van elkaar worden? Nee, dan was dat inmiddels al wel gebeurd. Als ik nu iemand anders tegenkom, dan gaan we eerst latten. Als we dan na een jaar of drie nog steeds gek op elkaar zijn, zien we dan wel weer. Het sprookje van de ware liefde, ja dat heb ik verloren. Het is fi jn om samen te wonen. Fijn dat je niet alles in je eentje hoeft te doen. We koken voor elkaar, je hebt aanspraak als je thuiskomt. En we hoeven geen verantwoording aan elkaar af te leggen. Mijn inschatting is dat deze relatie meer kans van slagen heeft dan de liefdesrelatie die we eens hadden. Maar garanties zijn er niet. Hij kan op een dag met een vreselijke nieuwe man thuiskomen, je weet het niet. Uiteindelijk hoop ik wel op de ultieme liefde, maar als dat er niet in zit, is dit ook een hele leuke optie.’

Dirk (37)

Dirk woonde nog maar net in Amsterdam toen hij een passionele relatie kreeg met Pieter. Na een aantal jaren was het op en gingen ze uit elkaar. Toch kochten ze vorig jaar een huis en wonen de twee nu weer samen, als beste vrienden.

‘ Ik hoop wel op de ultieme liefde’

Tekst Paulien Bakker, fotogra� e Paulien Bakker, fotogra� e Paulien Bakker Ingmar Swalue


samenapart

‘Toen Dirk die eerste keer in Amsterdam was, hadden Cas en zijn vriend al bedacht dat ik van hun vriendenkring degene zou zijn waar hij op zou vallen. Het was die avond gelijk raak. Ik was niet op zoek naar een relatie, ik was 21 en volop aan het uitgaan. Maar Dirk bleef wel in mijn hoofd zitten. Pas toen we elkaar een paar maanden later weer terugzagen, kregen we een relatie. We waren heel verliefd. Na een paar maanden heb ik hem zelfs ten huwelijk gevraagd. We gingen samen-wonen in de Pijp. Het was een heerlijke buurt, we hadden een leuk huis – maar de relatie werd al snel minder. Ik was blij dat ik iemand had gevonden waar ik alles mee kon delen, en durfde het niet goed te zeggen als iets me dwars zat. Spanningen ging ik uit de weg, terwijl we juist behoorlijk verschillen. Dirk zit het liefste thuis, ik heb mensen om me heen nodig. De muren kwamen op me af. We hebben nog een tijdje een open relatie gehad, maar toen was er al teveel gebeurd.Dirk maakte er uiteindelijk een einde aan. Ik smeekte hem om het niet te doen, maar ik wist dat het beter was. Ik vertrok en voelde me al snel opgelucht. Dirk nodigde me uiteindelijk weer uit voor zijn verjaardag. Hij had toen al een ander. Ik heb toen wel een zonnebankje gepakt, ik wilde er goed uitzien. Ik vond het moeilijk dat die ander mijn plek had ingenomen. Maar iedereen kende mij en ons, en met die ander is het nooit wat geworden. Ik heb altijd geweten dat we weer bij elkaar zouden komen. We horen bij elkaar. Ik denk dat we samen oud worden – maar wel als vrienden. Ik moet er niet aan denken om nog een relatie met hem te hebben. Hij is mijn beste vriend, maar dat seksuele zie ik niet meer. Dat de relatie over was, heb ik vrij snel een plek

kunnen geven. We zeggen elkaar nu de waarheid en ik weet dat ik hem kan vertrouwen. Vorig jaar had ik een relatie die niet liep en dat heeft hij toen ook tegen me gezegd. We botsen nog steeds wel eens. Ik maak veel lawaai, hij heeft behoefte aan rust. We hebben een manier gevonden om met onze verschillen om te gaan. Als me nu iets dwars zit, dan zeg ik dat en dan spreken we af dat we er de volgende dag over praten. Dan kan Dirk bedenken wat hij ervan vindt. Dat is prima in een vriendschap, maar om in een relatie iedere keer een dag te moeten wachten, daar moet ik niet aan denken. Het is niet alleen het seksuele wat nu ontbreekt. In een relatie heb je ook andere verwachtingen van elkaar. In een vriendschap is het makkelijker om de ander vrij te laten.’

Pieter (33)

‘ In een vriendschap is het makkelijker om de ander vrij te laten’

11Nummer 2 – 2011

Ze waren vijf en negen jaar alleen toen ze elkaar

ontmoe� en, verliefd werden, elkaar hun liefde betuigden en wij massaal meeleefden.

Nu, bijna twee jaar later, wonen boer Jos en ‘zijn’ Dycke

samen op de boerderij die het decor vormde van hun

ontmoeting. Het nieuwe leven waarover ze voor de camera’s

droomden, is een feit.

Tekst Anouk Horsthuis, fotogra� e Tjitske van Leeuwen, styling Tilly Hazenberg

De routeplanner zegt zelfverzekerd ‘rechts’, de weg neemt een duik, houdt plotseling op en daar is… de IJssel. Even is er twijfel of een andere route niet sneller zou zijn, maar dan slaat het onmiskenbaar toe: vakantiegevoel. Vanwege de plotselinge rust. Vanwege het snelstromende rivierwater, het wolkendek dat openbreekt en vooral: het pontje dat kalmpjes aan komt varen en uitnodigend een oprijplank laat zakken. Vooruit maar: we nemen de toeristische route. Aan de overkant laat het pla� eland van Gelderland zich op zijn mooist zien, met na iedere bocht prachtige doorkijkjes. Boerderijen. Een dijk. Weilanden, wilgen, heuvels, bossen. En dan, na het tweede dorpje door te zijn gereden: landerijen met gladiolen, mest op de weg, een oprij-laan, een boerenbedrijf en op een groot bord: ‘Jos Sloot Akkerbouw en Bloembollen’. In de kantine van het bedrijf staat de Jos van het bord, o� ewel Boer Zoekt Vrouw-boer Jos. Precies de lange man, met het grijze haar en de pretlichtjes in zijn ogen, die zich twee jaar geleden in de kijker speelde van vier miljoen BZV-kijkers. En van Dycke. Met een glimlach staat ze naast hem. Of het bezoek ko� e wil?

VLINDERS OP DE BOERDERIJ

13Nummer 2 – 2011

Boer Zoekt Vrouw

In 2009 stuurde Jantine, de oudste dochter van Jos Sloot, een brief naar de KRO. Haar vader zou een per-fecte boer zijn voor Boer Zoekt Vrouw, vond ze, en dat vond de KRO na een uitgebreid gesprek op de boerde-rij ook. Vanaf dat moment ging het snel. In de zomer van dat jaar vonden de opnamen voor het programma plaats en in no time verloor Jos zijn hart aan Dycke, die net als hij twee dochters hee� . In de maanden tussen de opnamen en de uitzending bloeide hun liefde verder op, in stilte. Jos, met een kop ko� e voor zich op tafel: ‘We moesten het stil houden, om het programma niet dwars te zi� en. Maar hoe moeilijk ook, achteraf was het de perfecte manier om aan onze relatie te begin-nen. Niemand wist van ons en niemand bemoeide zich dus ook met ons. Daardoor hadden we de ruimte om in alle openheid en eerlijkheid alleen maar met elkaar bezig te zijn.’ Dycke glimlacht. ‘Het had inderdaad iets heel bijzonders, dat we elkaar alleen stiekem konden ontmoeten. Daardoor voelde het een beetje zoals een tienerverliefdheid. Bovendien hadden we geen last van de oh’s en ah’s van andere mensen die onze blik hadden kunnen kleuren. Er waren helemaal geen bijgeluiden, alleen wij tweeën.’

Zijn bravoure, zijn blik, zijn loopje

Als de ko� e klaar is en we aan de grote tafel zi� en, vertelt Dycke wat er gebeurde toen ze Jos voor het eerst op televisie zag. ‘Ik was net bezig met het in elkaar zet-ten van een IKEA-kastje, toen mijn oog op hem viel. Ik was direct geïnteresseerd, omdat hij zo niet paste in het beeld dat ik van het programma had, met boe-ren die zich op een kneuterige manier voorstellen. Tot twee uur ’s nachts heb ik zijn oproep steeds opnieuw afgespeeld, via Uitzending Gemist. Ik was getro� en door alles wat ik zag: zijn bravoure, zijn blik, zijn loopje. Maar ook door zijn meiden, die heel innemend vertel-den hoezeer ze hun vader een vrouw gunden, omdat ze het iedere keer zo moeilijk vonden om hem alleen achter te laten, na het weekend.’ Jos knikt. ‘Als de meiden niet achter mijn deelname hadden gestaan, had ik het niet gedaan. Ik wilde zeker weten dat ze het echt oké vonden. Net als mijn broer,

mijn personeel en zelfs mijn ex-vrouw. Ik heb het met hen allemaal overlegd.’ Ze vonden het allemaal goed, tot opluchting van Jos. ‘Ik heb na mijn huwelijk twee relaties gehad, maar hoe leuk die vrouwen ook waren, het was het steeds net niet. En dat was echt een teleurstelling, want voor mij stond vast dat ik niet alleen oud wilde worden.’ Maar dan moest het wel precies goed zijn; Jos zegt het meerdere malen, en ook Dycke benadrukt een paar keer dat het wat haar betre� op alle fronten moest kloppen. ‘Zomaar een � irt was voor mij niet genoeg. En gelukkig was het van begin af aan duidelijk dat we allebei voor niets minder dan een serieuze relatie gingen. Niet dat ik daar nou al zo actief naar op zoek was geweest hoor, maar langzaam maar zeker was wel het moment gekomen dat ik weer open stond voor een man in mijn leven.’ Ze blij� even stil. ‘Ik was al vijf jaar alleen. En ik merkte dat ik steeds vaker dacht: jeetje, mijn leven is nog lang niet over. Het zal toch niet waar zijn dat ik altijd alleen blijf?’ Jos’ oproep kwam dan ook precies op het juiste moment. ‘Als ik hem twee jaar eerder had gezien, was het beslist te vroeg geweest. Toen was ik namelijk nog veel te druk met het opbouwen van mijn eigen leven. Maar nu had ik mijn leven weer op de rit en was ik klaar voor een nieuwe stap.’

Hij: ‘Ik ben negen jaar alleen gewee� en ineens is m’n huis vol, met vijf vrouwen!’


Zij: ‘Tot twee uur ’s nachts heb ik zijn oproep � eeds opnieuw afge� eeld, via Uitzending Gemi� ’

15Nummer 2 – 2011

Naar de essentie

Hoe doe je dat, in korte tijd ontdekken of je echt met een ander een nieuwe stap wilt ze� en? Jos en Dycke glimlachen allebei verlegen. ‘Weet je wat het is?’ begint Jos. ‘Door Boer zoekt Vrouw moest ik in korte tijd keuzes maken. Ik moest razendsnel schakelen tussen mijn gevoel en mijn verstand en daardoor werd ik gedwongen snel naar de essentie te gaan. Bovendien had ik een duidelijk pro� el voor ogen en daar voldeed Dycke helemaal aan.’ Zo makkelijk was het natuurlijk niet helemaal. Dycke is de eerste die erover begint, terwijl ze de kopjes nog eens volschenkt. ‘We hadden natuurlijk niet alleen met onszelf te maken,’ zegt ze rustig. ‘Kijk, dat wij met elkaar verder wilden, was een ding, maar dat onze meiden daarbij betrokken zouden raken, was van een heel andere orde. Ik heb er dan ook veel met mijn meiden over gepraat. Ik heb ze verteld dat het voor mij heel goed voelde, met Jos, en ook dat ik graag op termijn bij Jos wilde gaan wonen. Natuurlijk zaten ze daar in eerste instantie niet om te springen, maar doordat mijn ex woont in het dorp waar wij woonden, realiseerden ze zich ook dat hun wereldje daardoor binnen handbereik zou blijven.’ De voorbereidingen duurden uiteindelijk ruim een half jaar; toen verhuisden Dycke en haar dochters.’ Ze blij� weer even stil. ‘Natuurlijk vond ik dat zelf ook een moeilijk moment. Ik was weliswaar heel vol van ons samen, maar ik wist niet hoe het zou uitpakken, met ons zessen in een huis. En ik realiseerde me dat ik mijn kinderen meesleepte in een groot avontuur, waarvoor alleen ík de verantwoordelijkheid droeg.’

Makkelijk praten

Gelukkig pakte de verhuizing goed uit. Met dank aan een grondige verbouwing waardoor iedereen een eigen kamer kreeg en het feit dat de meiden het goed met elkaar kunnen vinden. Dycke: ‘Het zijn geen dikke vriendinnen van elkaar, maar dat hoe� ook helemaal niet. Dat ze alle vier iets in elkaar herkennen, is genoeg.’ Ze lacht. ‘En ook heel handig, trouwens. Voor mij fun-geren Jos en zijn meiden regelmatig als spiegel. Dan zie ik ze bezig met elkaar en kijk ik ineens met heel andere ogen naar mezelf en mijn meiden.’ Het is het voordeel van samenleven met iemand die niet ook de ouder is van je kinderen, weet ze. ‘Jos kan met afstand naar mij kijken en mij daardoor helpen, als moeder. Vreemde ogen kunnen je immers heel veel duidelijk maken. Bovendien zijn zijn dochters een paar jaar ouder dan die van mij, waardoor ik nu een man naast me heb die alles wat ik met mijn meiden mee-maak, herkent en in perspectief kan plaatsen.’ Jos knikt. ‘Weet je wat het is, Dycke?’, zegt hij. ‘Ons geluk is dat wij zo makkelijk praten. We hebben het beste met elkaar voor en dat houden we niet voor onszelf. Natuurlijk beschermen we onze eigen meiden heel erg en heb-ben we daar soms woorden over. Maar dat hebben we allebei ingecalculeerd. Dat hoort nu eenmaal bij een relatie waarbij stie� inderen betrokken zijn.’ Ineens barst Jos in lachen uit. ‘En vind je het trouwens gek. Ik ben negen jaar alleen geweest en ineens is m’n huis vol, met vijf vrouwen!’ Dan, serieus: ‘Maar uiteindelijk hee� dit samenwonen natuurlijk vele malen meer voor-delen dan nadelen. Er is weer leven in de brouwerij!’ Spijt van zijn deelname aan Boer Zoekt Vrouw hee� hij dan ook niet. Niet echt tenminste. ‘Het was een gewel-dige ervaring die me Dycke hee� gebracht. Maar toch. Terugkijkend, met alles wat ik nu weet, was ik Dycke toch liever gewoon in Doetinchem of zo tegen het lijf gelopen.’

Hij: ‘Toch was ik Dycke liever gewoon in Doetinchem of zo tegen het lijf gelopen’


R u i m t e v o o r o n d e r n e m e n !

ww

w.acco

navm

.nl

� Accountancy

� Agrarisch Advies

� Bedrijfsadvies

� Belastingadvies

� Corporate Finance

� Juridisch Advies

� Subsidieadvies

� Werkgeversservice

HETE LIEFDE

KOUDE UITSLUITING


Berooid achterblijven na een scheiding. Het over komt jaarlijks enkele duizenden mensen. Mee� al zijn het

vrouwen die ongehuwd samenwoonden of getrouwd waren op basis van ‘koude uitsluiting’. Een oplossing

moet komen van de Tweede Kamer. Maar die is nog niet overtuigd van het probleem.

Tekst Rutger Vahl, illustratie Lobke van Aar

Tien jaar lang speelde Monique de hoofdrol in haar eigen doktersroman. Zonder happy end helaas. Zij was verpleegster in het ziekenhuis, haar grote liefde Stefan was arts. Nadat Monique bij Stefan was ingetrokken bleek ze zwanger van een tweeling. Een paar goede jaren volgden, maar daarna werd de relatie slechter. Toen Monique een kortstondige verhouding kreeg met een andere man en dit opbiech� e, bars� e de bom. Stefan ze� e haar op straat. Vanaf dat moment verliep elk contact via advocaten. Daar kreeg Monique de schrik van haar leven. Omdat ze niet getrouwd was met Stefan – dat was er nooit van gekomen, heel stom vond ze dat achteraf – bleek ze bijna nergens recht op te hebben. Het mooie vrijstaande huis stond op naam van Stefan. Die was fulltime blijven werken en had veel geld verdiend. Daar hoefde hij geen cent van te delen met Monique. Heel onrechtvaardig vond ze. Zij was immers gestopt met werken om voor de kinderen te zorgen. Haar ex hoefde zelfs geen partneralimenta-tie te betalen. Alleen voor de tweeling kon Monique maandelijks een bedrag tegemoet zien.

Contract is contract

Jaarlijks tre� een paar duizend mensen, meestal vrou-wen, het lot van Monique. Na het stuklopen van hun relatie blijken ze tussen wal en schip te vallen. Dat komt

omdat ze ongehuwd samenwoonden zonder een goed samenlevingscontract. Of omdat ze getrouwd waren op basis van ‘koude uitsluiting’, de befaamde huwelijkse voorwaarden waarbij elke vorm van gemeenschappelijk inkomen of vermogen is uitgesloten. Deze vrouwen zijn na een relatiebreuk a� ankelijk van de gulheid van hun ex-partner. Die kan vrijwillig vermogen delen, maar is tot niets verplicht. Met soms schrijnende situaties tot gevolg. Jaren geleden diende voor de rechtbank de zaak van een vrouw die door koude uitsluiting het huis van haar ouders was kwijtgeraakt. Na de dood van haar vader en moeder was ze met haar man in die woning, een grote boerderij waar ze ook was opgegroeid, gaan wonen. Omdat alleen haar man werkte, was de boerde-rij op zijn naam gezet. Toen ze gingen scheiden, wilde hij geen afstand meer doen van de woning. De rechter kon er niets aan veranderen. Want contract is contract, zei hij. Ook bij ongehuwde stellen die uit elkaar gaan, kan een van de partners berooid achter blijven. Er hoe� geen vermogen te worden gedeeld en hun situatie lijkt daarmee op die bij koude uitsluiting. Met dit verschil dat ongehuwden, ook al hebben ze jaren samenge-woond en samen kinderen gekregen, geen recht heb-ben op partneralimentatie. Die is er namelijk alleen voor gehuwden, zo bepaalt de wet.

KOUDE UITSLUITING

19Nummer 2 – 2011

Nergens recht op

De minister van Justitie wilde weten hoe groot het probleem nu werkelijk is. Een groep onderzoekers van de Vrije Universiteit in Amsterdam en de Rijksuniversiteit Groningen deed er onderzoek naar. Aan een van de onderzoekers, advocaat en VU-docent Bart Breederveld, allereerst de vraag waarom je eigenlijk zou willen kiezen voor koude uitsluiting. Alleen die twee woorden al: niet bepaald het toppunt van romantiek als je besluit je leven met iemand te gaan delen. ‘Soms wordt voor koude uitsluiting gekozen omdat beide partners zelfstandig willen zijn,’ zegt Breederveld. Maar vaak is koude uitsluiting helemaal geen bewuste keuze. ‘Stelletjes die gaan trouwen zijn jong, de ouders dringen aan op huwelijkse voorwaarden. Als je allebei werkt, is er meestal niet veel aan de hand. Maar in de praktijk zie je dat na verloop van tijd de man carrière maakt en de vrouw minder gaat werken om voor de kinderen te zorgen. Als persoon die het meeste verdient wordt alles van waarde – de bankrekening, het huis, de boot – op naam van de man gezet. Bij een echtscheiding blijkt hij de eigenaar van alles. De vrouw hee� nergens recht op.’ En hoe zit het dan met ongehuwd samenwonenden? Iedereen met een beetje verstand gaat toch naar de notaris voor een samenlevingscontract? ‘Dat gebeurt ook,’ bevestigt Breederveld, ‘maar het samenlevingscontract regelt vaak alleen zaken als de kosten van de gemeenschappelijke huishouding. Wat er bij een scheiding moet gebeuren met het ver-mogen, staat er vaak niet in. En ook partneralimentatie kom je maar zelden tegen in een samenlevingscontract.’

Groot probleem?

De � nanciële gevolgen zijn ernaar, laat Breederveld aan de hand van wat cijfers zien. Na een scheiding blijken ongehuwd samenwonende vrouwen er gemiddeld 14% in inkomen op achteruit te gaan en bij gehuwden is dat zelfs 21%. Mannen die samenwoonden gaan er gemiddeld juist 23% in inkomen op vooruit en gehuwden zelfs 33%.

Wat valt er te doen aan deze � nanciële gevolgen? Volgens het onderzoeksrapport kan de wet regelen dat partners, ook bij koude uitsluiting, altijd recht hebben op een vergoeding voor ‘onbetaald werk’ tijdens het huwelijk. Bijvoorbeeld als de vrouw hee� meegewerkt in de onderneming van de man, maar wellicht ook voor het opvoeden van de kinderen en het werk in het huishouden. Verder zou de rechter makkelijker een streep moeten kunnen ze� en door huwelijkse voor-waarden die al te onredelijk uitvallen. Breederveld: ‘Nu doen rechters dat bijna nooit. Dat komt omdat een contract in het Nederlandse recht behoorlijk heilig is.’ Een ander voorstel uit het onderzoek is ongehuwd samenwonenden een we� elijk recht op partnerali-mentatie te geven, net zoals gehuwden. Als de wet moet veranderen, is de Tweede Kamer aan zet. Maar daar is men nog niet erg overtuigd van de noodzaak van een wetswijziging. ‘Uit het rapport leid ik niet af dat het probleem van koude uitsluiting in Nederland echt urgent is,’ zegt PvdA-kamerlid Jeroen Recourt. ‘Hetzelfde geldt voor ongehuwd samenwo-nenden die uit elkaar gaan. Integendeel. In het rapport staat zelfs dat de ernst van de materiële gevolgen in het algemeen meevalt.’ Kamerlid Louis Bontes van de PV V is het daarmee eens. ‘Ik krijg veel mailtjes van mensen over misstanden. Maar niemand hee� bij mij geklaagd over onredelijke gevolgen van koude uitslui-ting of het ongehuwd samenwonen. Tot de jaren tach-tig was koude uitsluiting redelijk populair. De laatste tien, vij� ien jaar komt het in Nederland steeds minder voor, blijkt uit het rapport.’ Voor de ChristenUnie is er wel degelijk een pro-bleem met koude uitsluiting. Al in 2008 diende de fractie een wetsvoorstel in om de onbillijke gevolgen ervan per wet te verzachten. ‘Het rapport adviseert nu hetzelfde,’ constateert parlementariër Carola Schouten. ‘Wij vinden dat echtgenoten die bijvoor -beeld hebben meegeholpen in de zaak of in het huishouden bij een scheiding gecompenseerd moeten worden door de andere partner. Ook de voorstellen voor ongehuwd samenwonenden vinden wij interes-sant, al denken wij wel dat je de groep om wie het gaat goed moet a� akenen.’

De Tweede Kamer is nog niet overtuigd van de noodzaak van een wetswijziging


Gok met de toekomst

De PvdA was bezig met een wetsvoorstel om partner-alimentatie voor ongehuwden mogelijk te maken. Maar dat voorstel gaat, als het aan Recourt ligt, in de ijskast. Hij wil meer zekerheid over de ernst van het probleem in Nederland. Maar volgens Breederveld is het probleem duidelijk genoeg. ‘Ik ken de voorbeelden van treurige situaties uit mijn eigen praktijk. En de cijfers over inko-mensachteruitgang bij vrouwen zijn ook vrij hard.’ De reden dat de Tweede Kamer huiverig lijkt de wet aan te passen, is de eigen verantwoordelijkheid van burgers. Voor huwelijkse voorwaarden kies je zelf, ook voor koude uitsluiting. En als je gaat samenwonen en niets wilt vastleggen – vrijheid blijheid – dan is dat ook een eigen keuze. ‘Ik vind het te ver gaan als de wet dan ingrijpt om de mogelijke negatieve gevolgen af te zwakken,’ zegt PvdA’er Recourt. Ook de V VD zit op deze lijn. Recourt vindt het wel een goed idee om, zoals het rapport adviseert, rechters meer vrijheid te geven. Die zouden dan kunnen afwijken van al te onrechtvaar-dige huwelijkse voorwaarden. Breederveld denkt dat een wetswijziging niet per se nodig is om de situatie te verbeteren. Hij ziet moge-lijkheden in een betere voorlichting door de notaris of advocaat bij het sluiten van de huwelijkse voorwaarden of het samenlevingscontract. ‘Die moet met beide part-ners apart spreken en ze uitleggen wat de consequenties zijn van koude uitsluiting of een beperkt samenlevings-contract.’ Hij hoopt verder dat rechters meer vrijheid nemen om de gevolgen van huwelijkse voorwaarden af te wegen. ‘Tegelijk vind ik dat mensen wel moeten besef-fen dat ze ergens hun handtekening onder hebben gezet. Weet altijd wat je tekent,’ houdt hij voor. En ongehuwd samenwonen? ‘Maak een goed samenlevingscontract, waarin je ook zaken als alimentatie regelt. Of kies er heel bewust voor om dat niet te doen. Helemaal niets vastleggen? Tja, het mag in Nederland. Maar je neemt wel een hele grote gok met de toekomst.’

Naschrift van de redactie: Voor dit artikel zijn ook de fracties van D66 en VVD benaderd. Zij wilden (nog) geen inhoudelijk commentaar geven op het rapport. Kort voor het zomerreces heeft de staats secretaris van Veiligheid en Justitie, de heer Teeven (VVD), een brief aan de Tweede Kamer gestuurd over bovengenoemd rapport.

21Nummer 2 – 2011

De openstelling van het huwelijk tussen man & man en vrouw & vrouw is niet zonder slag of stoot tot stand gekomen. Sommige fracties in de Tweede Kamer juichten het wetsontwerp tot openstelling toe. Andere fracties waren van mening dat met het homohuwelijk de burgerlijke orde in het geding kwam of ach� e het in strijd met hun religieuze opva� ingen. Buiten Nederland bestaat het homohuwelijk ook in België, Spanje, Canada, Zuid-Afrika, Noorwegen, Zweden, Portugal, IJsland en Argentinië. Daarnaast in zes staten in de Verenigde Staten (Massachuse� s, Connecticut, Iowa, Vermont en New Hampshire, New York) en in Mexico City. Het openstellen van het homohu-welijk is vaak omstreden. Het Franse parlement stemde op 14 juni 2011 tegen, ook al gaf 58% van de Fransen in een peiling aan dat homoseksuelen moeten kunnen trouwen. De senaat van de staat New York stemde met een nipte meerderheid van 2 stemmen op 25 juni 2011 vóór het homohuwelijk. De gouverneur hee� de wet direct ondertekend, zodat de eerste huwelijken snel konden worden gesloten.

Homohuwelijk in NederlandUit cijfers van het CBS blijkt dat in 2001 de meeste huwelijken tussen mensen van gelijk geslacht zijn gesloten: 1.339 huwelijken tussen twee mannen en 1.075 huwelijken tussen twee vrouwen. In de hierop volgende jaren daalde dit aantal. Van de 366.032 huwelijken die er in de periode tussen 2005 en 2009 werden gesloten, betrof 3.041 een huwelijk tussen twee mannen en 3.458 een huwelijk tussen twee vrouwen. Bij de lesbische vrouw is het huwelijk dus iets populairder dan bij de homoman.

Op 1 april 2001, kort na middernacht, traden de eerste paren van gelijk geslacht in het huwelijk. Nederland was het eerste land ter wereld waar mannen met mannen en vrouwen met vrouwen kunnen trouwen. Helemaal nieuw was dit niet. De historicus Alan Tulchin toonde aan dat er aan het einde van de middeleeuwen in Frankrijk en andere mediterrane landen al een wettelijke basis bestond voor het samenwonen van mannen. Als zij verbonden waren door een ‘affèrement’, een soort broederschap, had hun partnerschap nagenoeg dezelfde rechten en plichten als een in die tijd gewoon huwelijk.

Tekst Advocaat Koert Boshouwers, foto's Hollandse Hoogte

Tien jaar homohuwelijk in Nederland

Minder echtscheidingenNiet ieder gegeven jawoord hee� een lange houdbaarheid. Van de 14.813 homohuwe-lijken die zijn gesloten in tien jaar tijd, zijn er 1.078 in een scheiding geëindigd. 734 van de echtscheidingen betrof een huwelijk tus-sen twee vrouwen. Niet alleen trouwen is bij vrouwen dus populairder. Overigens is het aantal homohuwelijken dat op de klippen loopt, procentueel lager dan het aantal echt-scheidingen bij een huwelijk tussen man en vrouw.

Ambtenaren werken niet altijd meeDe laatste tijd woedt de discussie over de vraag of een ambtenaar van de burgerlijke stand mag weigeren om een huwelijk tussen twee mensen van hetzelfde geslacht te slui-ten. Een aantal partijen in de Tweede Kamer hebben het kabinet in juni 2011 gevraagd om per direct een einde te maken aan het fenomeen ‘weigerambtenaar’. De stemming over dit onderwerp is tot het najaar van 2011 aangehouden. De Tweede Kamer krijgt wel voor eind oktober een reactie van het kabi-net op het advies van de Commissie Gelijke Behandeling. Daarin wordt aanbevolen om ambtenaren niet langer toe te staan te weige-ren om een huwelijk tussen twee mensen van hetzelfde geslacht te sluiten.


spotlight

Sinds april 2001 kunnen twee vrouwen of twee mannen in Nederland burgerlijk huwen. Het bestaande burgerlijk huwelijk, dat voorheen alleen open stond voor personen van verschillend geslacht, werd op 1 april opengesteld voor personen van gelijk geslacht. De eerste offi ciële homohuwelijken werden kort na middernacht onder leiding van burgemeester Cohen in het stadhuis van Amsterdam gesloten.

23Nummer 2 – 2011

MIJN OUDERS

ZIJN UIT ELKAARUIT ELKAAR

Drie tienermeiden � reken Drie tienermeiden � reken vrijuit over de scheiding van vrijuit over de scheiding van hun ouders. ‘Als je alleen maar hun ouders. ‘Als je alleen maar naar de nadelen kijkt, zie je ook naar de nadelen kijkt, zie je ook nooit de voordelen.’nooit de voordelen.’Tekst Paulien Bakker, Paulien Bakker, Paulien Bakker

fotogra� e Willeke Duijvekam

UIT ELKAAR


Fay (16, 4 havo) woont met haar broer (17) bij haar moeder en stiefvader Sieds. In de weekenden woont ook haar stiefzusje (14) bij hen. Haar vader, die in het buitenland woonde met vrouw en twee kinderen, is onlangs overleden.

‘Mijn ouders gingen uit elkaar toen ik vijf was. Ik heb er alleen vage herinneringen aan. Mijn vader was wel vaker langere tijd weg. Mijn moe-der hee� ons altijd op de eerste plaats gezet.We kregen een nieuw huis en Sieds trok al snel bij ons in. In het begin speelden we veel spel-letjes en als je klein bent, dan denk je er verder niet zo over na. Als het thuis maar gezellig is. Sieds is niet mijn vader, daar heb je er maar één van, maar hij is wel heel speciaal. Hij zorgt voor me, ik kan mijn ei bij hem kwijt. Mijn vader zag ik nog in de weekenden, tot-dat hij naar Guyana verhuisde. Hij vond Sieds maar niets en dat zei hij ook tegen ons. We gin-gen er wel in mee, maar we meenden het niet. Sieds hee� altijd voor ons gezorgd. Het is � jn als je op twee mensen kunt bouwen. Ik ben wel blij dat we nooit in twee huizen hebben hoeven wonen. Mijn leven is hier. Wat ik anders zou doen als ik in hun situatie zat? Ik zou er langer over hebben nagedacht. Het ging heel snel. Mijn vader kreeg in het buitenland een nieuwe relatie en verzweeg dat hij bij haar ook kinderen had. Wij hadden het recht om het te weten. Als nu een vriendinnetje vertelt dat haar ouders gaan scheiden, dan is mijn advies: kies geen kant. Want daar ga je aan kapot.’

‘ Kiezen, daar ga je kapot aan’

25Nummer 2 – 2011

Robin (15, 3 gymnasium) was vier toen haar ouders gingen scheiden. Robin en haar broertje (13) wonen de ene week bij hun moeder, de andere week bij haar vader en zijn nieuwe geliefde Saskia met haar drie kinderen.

‘Van de scheiding herinner ik me niets meer, ik was pas vier. Toen ik tien was ging mijn vader opnieuw samenwonen met Saskia. Zij had al drie kinderen, haar jongste was toen vier. Ik doe mijn best om het gezellig te maken. Soms maan ik de anderen ook tot rust, ik ben ten slo� e de oudste. Toch voel ik me hier meer kind dan bij mijn moeder. Hier is een duidelijke scheiding tussen de volwassenen en de kinderen, wij zi� en bijvoorbeeld ’s avonds in de speelkamer. Mijn vader en Saskia zi� en dan in de woonkamer. Ik kies er ook zelf voor, daar is het gezelliger. Toch zou ik, als ik later zelf een gezin heb, dat onderscheid niet zo maken. Stel dat mijn ouders weer bij elkaar komen? Nou liever niet. Het klikt niet. Deze construc-tie vind ik ook wel � jn. Het is vervelend als je ouders uit elkaar gaan, maar je krijgt er veel voor terug. We hebben een grote familie, vaker feestjes, en we gaan vaker op vakantie. Als hier iedereen boos op me is, ga ik naar mijn moeder en dan is het over. Mijn broertje zal me niet ver-raden, we nemen het altijd voor elkaar op. Ik neem het ook altijd voor mijn stie� roertjes en -zusje op.’

‘Hier ben ik meer kind’


Annemijn (12, groep 8 basisschool) is het stiefzusje van Robin. Ze woont met haar twee jongere broertjes (11 en 9) het grootste deel van de tijd bij haar moeder en haar nieuwe geliefde Rob, waar ook Robin en haar broertje vaak zijn. De rest van de tijd wonen ze bij hun vader.

‘Ik was vijf toen mijn ouders scheidden. Mijn vader was voor zijn werk naar het buitenland en werd daar verliefd op een ander. We verhuisden van één groot huis naar twee kleine huizen. Ik zat in de klas bij Steven, de zoon van Rob. Mijn moeder en Rob maakten een speelafspraak voor ons en toen sloeg bij hen de vlam over. We gingen in één huis wonen en daarmee verhuis-den we in korte tijd voor de derde keer. Robin is de grote zus die ik altijd wilde heb-ben, ze is mijn voorbeeld, ze zal het altijd voor me opnemen. Maar ik voel me nog wel de oud-ste. Ik zie mezelf terug in mijn broertjes. Dan doen ze iets heel doms en denk ik: tja, dat kan ik ook doen. Toen mijn ouders net gescheiden waren, wilde ik de hele tijd bij ze zijn. Ik wilde ze opvro-lijken, ik dacht dat ze me nodig hadden. Ze heb-ben toen gezegd: “Je stelt ons alleen teleur als je niet doet wat je zelf wilt.” Het is vreselijk als je ouders gaan scheiden. Ze vinden elkaar niet meer leuk - dan breekt er iets in je. Je hebt het gevoel dat je moet kiezen. Maar dat is niet zo. Als vriendinnen me nu vertellen dat hun ouders gaan scheiden, zeg ik: kijk naar de voordelen. Als je altijd naar de nadelen kijkt, zie je ook nooit de voordelen.’

‘ Er breekt iets in je’

27Nummer 2 – 2011

Vragen over veranderende relaties kunt u stellen aan de vFAS. Familierechtadvocaat en scheidingsmediator Paul de Gier beantwoordt vragen die te maken hebben met samenwonen, trouwen, scheiden, overlijden en kinderen.

Uw vraag is dit jaar erg relevant. Met ingang van 1 januari 2011 zijn de criteria om te worden aangemerkt als zogeheten ‘fi scale partners’ gewijzigd. Fiscale partners mogen bepaalde aftrekposten voor de aangifte inkomstenbelasting over de echtgenoten verdelen, waardoor een belastingvoordeel kan worden behaald. Met ingang van 1 januari 2011 gelden er striktere regels. De meest voorkomende is dat het fi scaal partnerschap eindigt als de partners op een verschillend adres wonen én er een echtscheidingsverzoek is ingediend. Kortom, als u nog fi scaal partner wilt blijven, dan is het ver-standig om hetzij de inschrijving op één adres te handhaven, dan wel het echtscheidingsverzoek nog even uit te stellen. Omdat de regels strikter zijn geworden en er veel minder keuze is dan voorheen, is het goed om u door een deskundige fi nancieel expert te laten adviseren of het al dan niet fi scaal partner zijn voor u van belang kan zijn.

Mijn man en ik gaan scheiden. Omdat we nog goed met elkaar kunnen praten, hebben we besloten om ieder een mediator in te schakelen. We hebben overigens ook allebei een eigen advocaat die ons adviseert in de mediation. Er is echter wat onduidelijkheid ontstaan of wij nog samen belasting aangi� e kunnen doen. Klopt het dat hier iets in is veranderd?

In uw geval is er sprake van een kinderontvoering. Ik ga ervan uit dat uw kinderen in Nederland zijn geboren toen u al getrouwd was. In dat geval heeft u namelijk beiden het ouderlijk gezag over de kinderen. Dat wil zeggen dat u samen met uw vrouw de belang-rijke beslissingen voor de kinderen moet nemen. Onder deze belang-rijke beslissingen valt zeker een verhuizing naar het buitenland. Uw vrouw had dan ook met u moeten overleggen en vragen of u daarmee zou instemmen. Als u daar niet mee had ingestemd, had uw vrouw bij de rechter kun-nen vragen om toestemming om te verhuizen. Uiteraard had u in die procedure verweer mogen voeren tegen het ver zoek . Uiteindelijk neemt de rechter de beslissing die hij het meest in het belang van de kinderen acht.

Het is van belang dat u zo snel mogelijk contact opneemt met de Nederlandse Centrale Autoriteit. Dit is de instantie die, op grond van het Haags Kinderontvoeringsverdrag, bij de Centrale Autoriteit in Frankrijk een ver-zoek kan neerleggen om de kinderen onmiddellijk naar Nederland terug te brengen. Het Haags Kinderontvoeringsverdrag stelt dat de kinderen, los van enkele uitzonderingen, teruggebracht moeten worden naar het land waar zij hun gewone verblijfplaats hadden. Dat is Nederland. Een Nederlandse rechter beslist vervolgens of een verhuizing al dan niet in het belang van de kinderen is. Stel dat de rechtbank in het voordeel van uw vrouw beslist, pas dan kan zij met de kinderen verhuizen. Als de rechtbank beslist dat het belang van de kin-deren vereist dat zij in Nederland blijven, mag uw vrouw niet verhuizen. Wat in het belang van de kinderen is, is uiteraard voor ieder kind anders. Daarover zult u moeten overleggen met een door u in te schakelen advocaat. Ten slotte merk ik nog op dat voor dit soort zaken ook een vorm van mediation mogelijk is: cross border mediation. Daarbij gaan uw vrouw en u met zeer deskundige mediators om de tafel om te kijken of er een oplossing kan worden gevonden.

Ik ben in paniek en hoop dat u mij een antwoord kunt geven. Een

maand geleden is mijn vrouw met onze twee kinderen na een vakantie in haar geboorteland Frankrijk niet

meer teruggekomen. Mijn vrouw zegt dat ze in Frankrijk wil blijven wonen en dat ik de kinderen alleen

nog maar in de schoolvakanties mag zien. Wij zijn nog steeds getrouwd

en hebben bijna 15 jaar in Nederland gewoond. Kan dit zomaar?


vraagantwoord

Heb je een vraag, mail de redactie op: [email protected]

Het periodieke verrekenbeding is nog altijd een bron van ergernis. Veel huwelijkse voorwaarden bevatten dit periodiek verrekenbeding. Het komt er globaal op neer dat je het inkomen dat je in een jaar overhoudt, met elkaar deelt. Het is vaak niet helemaal duidelijk wat er nu precies ieder jaar verrekend moet worden. De mensen die een periodiek ver-rekenbeding in de huwelijkse voorwaarden hebben, vergeten bijna allemaal om ook echt ieder jaar de verrekening te laten plaatsvinden. Aan het einde van het huwelijk ontstaan dan problemen.

Voor wat betreft uw scheiding, is mijn antwoord op algemene gron-den gebaseerd want ik ken het dossier niet volledig. Als uw onderne-ming is opgebouwd met spaargelden die onder het verrekenbeding vallen, dan kunt u ervan uitgaan dat iedere euro voor 50% met uw vrouw had moeten worden gedeeld. Zij heeft derhalve de helft van het startkapitaal betaald. In het ergste geval kan zij aanspraak maken op de helft van de huidige waarde van uw onderneming. Voor de nalaten-schap ligt dat anders. De wet zegt dat verkrijgingen uit nalatenschap-pen niet onder het verrekenbeding vallen, tenzij deze er expliciet zijn ingezet. Dat kunt u controleren door uw huwelijksvoorwaarden te lezen. Normaal gesproken valt een erfenis buiten de verrekening; u kunt deze uit het gespaarde vermogen terugvorderen. Hierbij is wel van belang dat u moet aantonen dat u de erfenis heeft gekregen en hoe u deze hebt aangewend. Bij een periodiek verrekenbeding is het dan ook altijd te adviseren om gescheiden administraties aan te houden. Daarmee kunt u immers later altijd nog bewijzen hoe de geldstromen werkelijk hebben gelopen. Het periodiek verrekenbeding is een van de lastigste problematieken in de fi nanciële afwikkeling van een echtscheiding, waar u het beste een specialist voor in kunt schakelen.

Helaas moet ik u teleurstellen. De duur van de alimentatie staat inderdaad op de politieke agenda maar dat heeft nog niet geleid tot wijzigingen. Hoewel de partner-alimentatie in de meeste gevallen gelukkig goed wordt opgelost, door partijen onderling of door de rechter, zijn er wel situaties denkbaar waarin het betalen van partneralimentatie uiterst onrechtvaardig is, of in ieder geval zo voelt. Een voorbeeld is de situatie waarin de man een forse alimentatie betaalt en zijn ex-vrouw al een nieuwe partner heeft met wie zij niet samenleeft. In dat geval krijgt zij de alimen-tatie én kan zij bepaalde kosten delen met haar nieuwe partner. De andere kant van het spectrum is soms dat iemand niet in staat is partneralimentatie te betalen,

omdat op papier de draagkracht niet voldoet. Dat betekent dat de ex-echtgenoot die de alimentatie zou moeten ontvangen, niets krijgt. In een situatie waarbij de twee ex-echtelieden al vrij oud zijn en een van de twee nooit heeft gewerkt, komt die persoon ineens zonder inkomen te zitten. Om die reden is de vFAS van mening dat over de invulling van de alimentatie, ongeacht de termijn, goed moet worden nagedacht. Degene die alimentatie ontvangt, zal de periode waarin die alimentatie wordt ontvangen, zoveel mogelijk moeten benutten om een eigen inkomen te verwerven. Als de alimentatiegerechtigde 12 jaar lang achterover leunt en geen pogingen onderneemt om in het eigen levensonderhoud te kunnen voorzien, blijft die persoon afhankelijk en bouwt geen pensioen op. Ook de leeftijd zal op enig moment tegen gaan werken. Beter is om de alimentatieperiode te gebruiken om bijvoorbeeld een opleiding te volgen, om daarmee de kansen op de arbeidsmarkt te vergroten en niet meer afhankelijk van de ex-echtgenoot te zijn.

Ik moet aan mijn ex-vrouw een forse partner alimentatie betalen. Dat doe ik nu al vijf jaar. Ik heb gelezen dat de termijn voor alimentatie waar schijnlijk teruggaat naar drie jaar. Is dat juist en kan ik dan met de betaling van mijn alimentatie stoppen?

Mijn vrouw en ik zijn getrouwd onder huwelijkse voor-waarden. Wij gaan echter scheiden. Nu hoor ik van mijn advocaat dat wij een ‘periodiek verreken beding’ hebben staan in onze huwelijkse voor-waarden. Ik wist daar niets van en begrijp dat dit erg vervelend kan uit pakken. Ik heb een onder neming opgebouwd met mijn spaar geld. Ook heb ik een erfenis gekregen na het overlijden van mijn moeder en mijn vrouw wil de hel� van die erfenis. Klopt dit allemaal?

29Nummer 2 – 2011

KIND IN DEKNEL


Toos Enkelaar (60) is kinderrechter in Am� erdam. Ze ‘doet’ geen echtscheidingen,

maar komt in beeld zodra de betrokkenen er niet in slagen goede af� raken te maken

of ze na te komen. Daardoor kan het gebeuren dat kinderen bekneld raken. Dat

het over kinderen gaat maakt haar werk vaak moeilijk, maar ook ongelofelijk dankbaar.

Enkelaar: ‘Het belang van het kind � aat altijd centraal.’

Een kinderrechter in Amsterdam doet zowel civiele als strafzaken waar kinderen bij betrokken zijn. Daar horen helaas ook ouders bij die ruziënd de raadszaal binnenkomen en scheldend weer vertrekken. Toos Enkelaar kan ze ui� ekenen, met tussen hen in één of meer kinderen die ze inze� en om hun eigen gelijk te halen. Enkelaar: ‘Die mensen kunnen rekenen op een strenge aanpak, dat is meteen duidelijk. Iedereen mag zijn woordje doen: vader, moeder, kin-deren en andere betrokkenen. Vervolgens stuur ik iedereen weg, behalve het kind en eventueel zijn advocaat en vraag dan: wat vind jij er nou van wat er net allemaal gezegd is? Wat wil jij het liefst? Ik zie het kind ontspannen zodra de deur eenmaal dicht is. Hij is blij dat er eindelijk eens iemand naar hém luistert. Eén van mijn taken is dus om ervoor te zorgen dat het kind vrijuit dur� te spreken en, nog moeilijker, dat het eerlijk zegt wat het zélf wil. Een kind van ouders

Tekst Linda Huijsmans ism Sabine van Gestel, Illustratie Erik olde Hanhof die bij hun scheiding veel ruzie maken, loopt een grote kans om in een loyaliteitscon� ict te raken. In dat geval krijgt het kind het gevoel een keuze te moeten maken tussen zijn ouders en dat maakt het er niet makkelijker op. Bij dergelijke gelegenheden trek ik altijd mijn toga uit, om een ontspannen sfeer te creëren.’ De volgende vraag die zich opdringt is, hoe de rech-ter omgaat met datgene wat het kind zegt. Hoe vertrou-welijk is de inhoud van die gesprekken? Daar zijn de meningen over verdeeld, weet Enkelaar uit eigen erva-ring. ‘Bij sommige rechtbanken zeggen ze heel duidelijk tegen het kind: “Ik wil niets horen wat ik niet verder mag vertellen.” Zelf doe ik het anders want ik vind het belangrijk dat kinderen vrijuit kunnen spreken. Wel vertel ik erbij dat ik achteraf een zakelijke samenvat-ting aan de ouders zal geven. Dat gee� het kind de vrij-heid om te zeggen: “Ik wil niet naar mijn vader als zijn nieuwe vriendin er is, want dan hee� hij nooit tijd voor me.” Dan vat ik dat samen als: hij wil niet elk weekend naar zijn vader.’

Raakvlak van psychologie en recht

De laatste jaren is onder kinderrechters de kennis over hoe kinderen zich hechten enorm toegenomen. Dat hee� absoluut invloed op de besluiten die ze neemt, zegt Enkelaar. ‘Stel: een kind wordt in een pleeggezin geplaatst omdat moeder verslaafd is en geen huis hee� . Als voorwaarde om haar kind terug te krijgen, eisen we van de moeder dat ze a� ickt en haar leven op orde krijgt. Na twee jaar is het zover en ‘eist’ ze haar kind terug. Dat is dan allerminst vanzelfsprekend. Het kind hee� zich gehecht aan zijn pleegouders, moet je het daar dan ook weer weghalen? Die vragen bekijken we heel zorgvuldig.’ Onder deskundigen zijn de meningen overigens verdeeld, weet Enkelaar. ‘De een zegt dat als een kind in staat is zich zo sterk te hechten, dan kan het dat ergens anders ook weer doen. De ander meent dat kinderen zich niet steeds opnieuw zullen hechten. Per geval moeten we dat beoordelen. De inzichten uit de kin-derpsychologie helpen me dan bij mijn beslissing. We opereren vaak op het raakvlak van psychologie en recht, dat maakt dit werk zo boeiend.’

31Nummer 2 – 2011

Belang van kind centraal

Als kinderrechter oordeelt Toos Enkelaar niet alleen in civiele zaken over het lot van kinderen, maar ook in strafrechtzaken. Jongeren die over de schreef gaan en stra� are feiten plegen ziet ze net zo vaak als kinderen die moeten kiezen bij wie ze na een echtscheiding willen wonen. Juist die combinatie maakt haar werk zo aantrekkelijk, vindt ze, en ze vertelt er graag over. De ene anekdote na de andere schudt ze uit haar mouw. Op de vraag wat het belangrijkste verschil is tussen haar eerste dag als kinderrechter en de dag van gisteren, toen ze de hele dag lang acht kinderen zag tijdens een lange strafzi� ing, valt ze toch even stil. ‘Een belangrijke ontwikkeling is dat het belang van het kind steeds meer centraal is komen te staan. Waar we ze voorheen misschien makkelijker veroordeelden tot gesloten inrichtingen, weten we nu dat kinderen er nooit beter van worden als ze vastzi� en. Daarom ga ik, en met mij mijn collega’s, liever eerst op zoek naar mogelijke alternatieven, zoals huisarrest, of nachtdetentie. Dan kunnen ze naar school blijven gaan en blij� de structuur van hun leven in tact. Alles wat nog positief is in hun leven moet je versterken.’ Deze ontwikkeling signaleert Enkelaar ook aan de civiele kant van haar werk. De vele instanties die zich bezighouden met het welzijn van kinderen zijn steeds intensiever met elkaar gaan samenwerken. Gezinsvoogden van Bureau

Jeugdzorg, de Raad voor de Kinderbescherming en anderen, praten elkaar bij, komen bij elkaar op bezoek, en werken samen aan oplossingen die het beste zijn voor het kind. ‘Een mooi voorbeeld is dat zaken die te maken hebben met schending van de leerplichtwet nu ook bij het jeugdrecht zijn ondergebracht,’ zegt Enkelaar. ‘De ervaring leert dat als het mis gaat met kinderen, het vaak begint met spijbelen. Als we in die fase al contact met ze hebben, zijn we er veel sneller bij en kunnen we misschien erger voorkomen.’

Eerder ingrijpen

Vroeg ingrijpen zodat er nog tijd is om bij te stu-ren, is ook het idee achter de Wet Herziening Kinderbeschermingsmaatregelen, die waarschijnlijk in 2012 van kracht wordt. Die wet stelt dat kinderen onbedreigd moeten kunnen opgroeien. Dit is wezen-lijk anders dan de huidige wetgeving, waarmee het pas mogelijk is om in te grijpen als het kind bedreigd wordt in zijn ontwikkeling. De nieuwe wet gee� hulpverleners én rechters de mogelijkheid al veel eerder in te grijpen en zo erger te voorkomen. Toch zijn Toos Enkelaar en haar collega’s ook nu al erg gespitst op het beschermen van het kind. Zelfs als het nog niet eens geboren is. ‘De ongeboren vrucht is mijn favoriete onderwerp,’ lacht ze. ‘Die kunnen we ook onder voorlopig toezicht stellen als we bang zijn dat de moeder er niet goed voor kan zorgen. Zo had ik een vrouw die zwanger was en bij haar eigen moeder woonde. Die had geen legale gas- en lichtaansluiting omdat ze er een hennepplantage op na hield. Het leek ons geen goed idee als het kind daar zou opgroeien. In de week na de bevalling heb ik de kersverse moeder gesproken en haar geïnformeerd over het fenomeen moeder-kindhuizen. Daar leren vrouwen hoe ze voor hun kind moeten zorgen. Als ze daar heen zou gaan, zou verder ingrijpen wellicht niet nodig zijn. Ik wilde haar niet dwingen tot die keuze, maar vond wel dat ze op de hoogte moest zijn van die mogelijkheid en haar de kans geven daar over na te denken. Hulp in een der-gelijk vroeg stadium kan ervoor zorgen dat moeder en kind samen kunnen blijven. Uiteindelijk is dat het beste wat we voor ze kunnen doen.’

‘ We opereren op het raakvlak van psychologie en recht, dat maakt dit werk zo boeiend.’– Kinderrechter Toos Enkelaar


Hoe verdelen we de � ullen? Op welke manieren kunnen wij scheiden? Wie kan er in het huis blijven wonen? Wat vertel ik de kinderen? Hoe houd ik mijn hoofd boven water? Hoe delen we de zorg voor de kinderen? Hoe zit het met ons opgebouwde pensioen? Wanneer ga je naar de rechter? Wat is de rol van een scheidings-mediator? Waar hee� mijn ex recht op? Op hoeveel alimentatie kan ik rekenen? Hoe moet

het nu verder? • Antwoorden op

deze en andere vragen vind je op www.verder-online.nl

Scheiden doe je samenUit elkaar? Een moeilijke beslissing die veel vragen oproept. Je wilt er zeker van zijn dat de scheiding goed wordt geregeld, dus zoek je een gespecialiseerde familierechtadvocaat of mediator op het gebied van echtscheiding. Iemand die jouw belangen of die van jullie beiden behartigt. Die betrouwbare professional vind je bij de vFAS, met bijna 1000 advocaten en scheidingsmediators de autoriteit op het gebied van scheiden, familierecht en mediation.Voor een vFAS advocaat-mediator bij jou in de buurt: www.verder-online.nl

1

2

Kamer 465 gee� je vijf supertips om het interieur van je huis aan te pakken. Met aandacht voor kleuren, materialen en details zorg je voor een persoonlijke toevoeging aan je huis. Persoonlijk en mooi hoe� bovendien niet duur te zijn!

Hier knapt je huis van op

1 Wees niet bang om kleur te kiezen, een muur is zo weer overgeschilderd. Met kleur geef je het interieur op een relatief makkelijke en goed kope manier een totaal andere uit straling (verf, behang).Kindertip: Schilder een van de wan-den van de (kinder)kamer in bordverf. Hierdoor is er ruimte voor creatieve uitspattingen die ook gemakkelijk te vervangen zijn!Prijskaartje: Pot verf gemiddeld € 15 per liter (inhoud ca. 12 m22); pot schoolbord-verf gemiddeld € 40 per liter (inhoud ca. 12 m22); rol behang gemiddeld € 35 per rol (rol is ca. 10 meter lang en 50 cm breed).

2 Combineer diverse materialen en vormen, want juist door deze combi-natie(s) van diverse materialen (hard/ zacht, warm/koud, met en zonder struc-tuur) en vormen creëer je een spannend interieur.Prijskaartje: Houten platen en tegels bij de doe-het-zelfzaak. Vraag ook om resthout, hier zitten vaak mooie exem-plaren bij die je tegen een gereduceerd

tarief kunt meenemen. Vanaf ca. € 25 per plaat (1,22 m. x 2,44 m.); stof via Albert Cuypmarkt, vanaf ca. € 4,95 per meter; metaal via de Metaalwinkel, vanaf ca. € 36 per aluminiumplaat (1 m x 2 m) en ca. € 100 per staalplaat (1 m x 2 m). Deze laatste is magnetisch, dus handig!

3 Personaliseer het interieur en bedenk goed dat je veranderingen door voert die passen bij jouw karakter en leef stijl. Het huis moet tenslotte een thuis zijn en dat wordt het als het in terieur aan sluit bij jouw stijl, interesses en levens visie. Het cliché ‘laat me je huis zien en ik zeg je wie je bent’ gaat nog steeds op.Kindertip: Kinderen maken vaak de mooi-ste dingen en persoonlijker kan niet! Lijst deze werkjes in en hang ze aan de muur. Er zijn veel verschillende lijstjes verkrijg-baar bij Ikea, al vanaf € 4,99.Prijskaartje: Kijk op Marktplaats om goedkoop aan mooie spullen te komen. En er staan mooie juweeltjes op de rom-melmarkt of zelfs bij het grofvuil, die met een likje verf of een stukje stof helemaal up-to-date zijn en in je huis passen.

Tekst, styling en productie Kamer 465, Fotogra� e Arjan Benning (1, 5), Tjitske van Leeuwen (2, 4), James Stokes (3)


lekker doen

4

3 5

4 Verander met mate, want het interi-eur hoeft niet in een keer compleet te veranderen. Neem de tijd om inspiratie te zoeken en op basis hiervan keuzes te maken. Juist de afwisseling van spullen en kleuren die hieruit voortkomen maakt het interessant. Je kunt tijdschriften kopen, maar bij de meeste doe-het-zelfzaken en winkels liggen ook mooie, vaak gratis, kleurprognoseboekjes voor inspiratie.Prijskaartje: Jansen Magazine € 4,95, VT Wonen en 101 Woonideeën € 5,95, Elle Decoration € 6,50.

5 Probeer je interieur overzichtelijk te houden, want dat brengt rust. Dit kan door te kiezen voor grote(re) objecten, of een groep van kleine objecten die je gezamenlijk presenteert in bijvoorbeeld een (vitrine)kastje. Bedenk ook dat je niet alles hoeft te laten zien, want zoals eerder

getipt is juist een regelmatige afwisseling van spullen interessant.Kindertip: Hergebruik en maak de meubels multifunctioneel. Het is handig en alles gaat langer mee. Een kast die ook als wandafscheiding dient, een bureau of tafel waar je vervolgens een lage sideta-ble van maakt, een oude koffer als bijzet-tafel/opbergbak, of een afgezaagde stoelleuning als kleerhanger. Leef je uit!Prijskaartje: Kastjes in verschillende formaten via Van Dijk & Ko maar ook te vinden op Marktplaats vanaf ca. € 35,-

35Nummer 2 – 2011

Inslikken dat ego

1 op de 5 gescheiden stellen-met-kinderen kiest inmiddels voor het co-ouderschap. Maar hoe doe je dat goed? In dit boek krijgen ze alle handvatten die ze zochten. Met geïnterviewden die weten waarover ze het hebben, erva-ringen, tips, adviezen en niet te vergeten doe-dingen. Voor ‘1 keer rijden naar opa en oma’ die je met je ex kunt ruilen tegen ‘1 oudergesprek op school’. Met een knipoog dus, maar met een niet minder dwingende intentie. Overleg. Slik je ego in. En doe wat het beste is voor je kinderen, schreeuwt het boek.

Golden oldieDit boek leert je nega-tieve gedachtepatro-nen, door de auteurs ‘valkuilen’ genoemd, te herkennen. Helder en aansprekend beschrij-ven Young en Klosko elf van de meest voorko-mende valkuilen, waar-onder problematische relaties, een irrationeel gebrek aan zelf-vertrouwen, faalangst en eenzaamheid. Problemen waar veel mensen mee kam-pen. Tegelijkertijd bieden zij uitgebreide diagnostische tests en vragenlijsten om elke valkuil te herkennen, en stapsgewijze sug-gesties om ze in de toekomst te omzeilen. Het boek Leven in je leven laat niet alleen zien hoe je kunt ontsnappen aan de vicieuze cirkel van negatieve gedachten, het werkt ook inspirerend voor eenieder die over zijn leven wil nadenken.

Als ouders gaan scheiden, verandert er voor kinderen ontzettend veel. Van de ene op de andere dag is hun veilige, vertrouwde wereldje er niet meer. In dit boek staat alles wat kinderen zouden moeten weten over een scheiding en met welke gevoelens je dan te maken kunt krijgen. Met veel praktische tips om met moeilijke situaties om te gaan en het wonen in twee huizen makkelijker te maken. Heel leuk en toegan kelijk geschreven. Geschikt voor kinderen vanaf 8 jaar.

Tips voor kids

Heen en weer, als je ouders apart wonenMarja BaselerHouse of BooksISBN 978 90 443 2853 0€ 15,95

Het grote co-ouder doe boek Petra VollingaUitgeverij Kosmos ISBN: 978 90 215 4936 1€ 22,95

De fi lmmakers Meral Uslu en Maria Mok kregen een unieke toestemming om te fi lmen achter de scher-men van kinderrechtzittingen. Kinderrechters beslis-sen dagelijks over het lot van jonge delinquenten en slachtoffers van huiselijk geweld en verwaarlozing. Een complexe wereld vol dilemma’s, waarin het belang van het kind niet of nauwelijks eenduidig is vast te stellen. De lange wachtlijsten en de onmacht van hulpverleners maken het werk er niet bepaald makkelijk op.

Te bekijken via: dokument.ncrv.nl/pagina/kinderrechter

Documentaire‘ De kinderrechter’

Leven in je levenJe� rey Young & Janet KloskoUitgeverij HarcourtISBN 978 90 265 1569 9€ 25,00, (tweedehands vanaf € 17,50)

boekentips


Column

Wat ko� meer, huwelijk of scheiding?

Het beroep van advocaat is eigenlijk een vreemd vak. Mensen hebben mijn hulp – behalve in het geval van een adoptie – nooit nodig omdat het zo goed met hen gaat. Integendeel. Rampspoed en ellende hebben het leven van mijn cliënten overspoeld. De echtgenoot is er vandoor, de alimentatie te hoog of te laag, de omgang loopt niet, of de erfenis kan maar niet worden verdeeld. Ik maak deel uit van iemands leven in een moeilijke periode en ik krijg er nog voor betaald ook. Wij mensen willen graag betalen voor leuke ervaringen. Kosten noch moeite worden gespaard om van de trouwdag de mooiste dag van iemands leven te maken. Ik vind de mooiste dag van je leven maar een griezelig begrip. Het suggereert dat het na die dag alleen nog maar bergafwaarts kan gaan. Na de huwelijksdag resteert een trouwjurk die de bruid nooit meer aandoet, bruiloftsgasten met een kater van te veel drank en een rekening van de cateraar waar je u tegen zegt . De echtgenoten in spe gaan zelfs een lening aan om hun huwelijk te betalen. En dan hebben we het nog niet eens gehad over de kosten van de huwelijksreis naar een romantisch bounty-eiland. Voor minder leuke zaken is het veel minder aangenaam om geld neer te tellen. Het inschakelen van een advocaat is al erg genoeg en dan kost hij ook nog geld. Sommige cliënten kunnen gebruikmaken van gesubsidieerde rechtshulp. Zij betalen dan een eigen bijdrage die afhankelijk is van de hoogte van hun inkomen. Deze eigen bijdrage maakt direct een forse inbreuk op het besteedbaar inkomen. Een cliënt die de kosten van zijn advocaat zelf moet betalen, ziet zijn spaargeld ook al snel dalen. Dat is natuurlijk zuur, zeker als iemand het idee heeft dat hem onrecht wordt aangedaan waar hij niet om heeft gevraagd. Sommige cliënten willen, bij wijze van spreken, bloed zien. Ze zijn zo boos om wat hen is aangedaan, dat ze niet meer bereid zijn om tot een regeling te komen. Het gaat mij om het principe, zei een cliënt pasgeleden tegen mij. Toen ik hem uitlegde dat principes duur zijn en in de regel meer kosten dan ze opleveren, zei hij dat hij het geld liever aan mij kwijt was dan aan zijn ex. Toen ik ging doorvragen waar zijn boosheid vandaan kwam, bleek al snel dat het niet om geld ging maar om iets anders. Hij was diep gekwetst door iets wat zijn ex jaren geleden tegen hem had gezegd. Ik heb toen contact gezocht met de advocaat van de ex en dit voorval tijdens een gesprek met beide advocaten en de cliënten ter sprake gebracht. De ex schrok van de boosheid van haar ex-man. Zij had zich niet gerealiseerd dat haar mededeling indertijd zo hard was binnengekomen. Zij bood haar verontschuldigingen aan en de stemming verbeterde aanzienlijk. De kosten bleven binnen de perken. Het is prettiger om geld aan leuke dingen te besteden dan aan vervelende. Maar als het dan toch nodig is, wees je dan bewust van het feit dat je advocaat en jij zaken ook ten goede kunnen keren. Dat kost geld, inderdaad, maar de toekomst kan anders en zonnig tegelijk zijn.

Koert BoshouwersFamilierechtadvocaat en scheidingsmediator

37Nummer 2 – 2011

Drenthe

AssenMevrouw mr J. Dijkstra0592-330174De heer mr J.W. Flipse0592-311515Mevrouw mr J.C.M. Kempers0592-304540Mevrouw mr H.Q.N. Renon0592-311001De heer mr W.J.P. Suringar0592-317676Mevrouw mr M.M. Wiersema0592-317676

EmmenMevrouw mr C.C.N. Brens-Cats0591-670310Mevrouw mr C.M. de Jonge0591-623899Mevrouw mr M.J.J.M. van Roosmalen0591-656963

HoogeveenMevrouw mr F. Zoer0528-233877

MeppelMevrouw mr R. Diepeveen0522-252424Mevrouw mr Y. van Maarwijck0522-256392Mevrouw mr R.R.J.A. Olie-Hallmans0522-245979

Nieuw AmsterdamMevrouw mr I.M. Hidding0591-551350

RodenMevrouw mr J.C. Lich050-5029844

ZuidlarenMevrouw mr A.S.M. Kunst050-4095533

Flevoland

AlmereMevrouw mr A.M. Bouwmeester036-5344400De heer mr B.P.G. Dijkers036-7670080Mevrouw mr E. Jonker0320-289888

Mevrouw mr L.D.H. Lesmeister036-5393830Mevrouw mr I.M.G. Maste036-5329713Mevrouw mr A.C.M. Montessori036-5486110Mevrouw mr G. Raap036-5358080Mevrouw mr G.H.G. Reitsma-van Riel036-5460040Mevrouw mr B.L. van Riel036-5346220Mevrouw mr D. van Riessen036-5240608Mevrouw mr I.N. de Rooij06-51378202Mevrouw mr J.B. Streefkerk036-5393830Mevrouw mr V.G.J. van Veenendaal-Stolk036-5393830Mevrouw mr B.M.A.H. Verschure036-5298800Mevrouw mr J.A. Wesdorp036-5481177

DrontenMevrouw mr I.H.M. Leyten0321-337325

EmmeloordMevrouw mr K. ter Haar-Benchaïb0527-612956Mevrouw mr B.M. van Ham-Oude Elferink0527-618333

LelystadMevrouw mr A.D.G. Bakker0320-230081Mevrouw mr S. Flantua0320-214001

UrkMevrouw mr L.F. Withaar-Weijns0527-684501

ZeewoldeMevrouw mr A.S. Fontijn036-5225510De heer mr R.W.A. Offermanns036-5224907

Friesland

BuitenpostMevrouw mr S.C. Bosch0512-515999Mevrouw mr B. Hiemstra0512-515999

DokkumMevrouw mr B.G. Kooi0519-296969Mevrouw mr L.M. Ligtvoet- van Tuijn0519-244000

DrachtenMevrouw mr D.J. van der Bij0512-548334Mevrouw mr M.J. Buitenhuis0512-515999Mevrouw mr G.L. van der Heide-Brink0512-515999Mevrouw mr A. Kauling-Leeftink0512-570222

HeerenveenMevrouw mr J.E.I. Bazuin0513-655555De heer mr B. Delhaye0513-655555Mevrouw mr J. Oosterhof0513-623666Mevrouw mr A. Szirmai0513-623666

LeeuwardenDe heer mr F.P. van Dalen058-2347302Mevrouw mr M.M. Hoelen058-2122444Mevrouw mr A. Jeulink058-2121075Mevrouw mr S.C. Koolmees058-2158815Mevrouw mr J. Kuipers-Mellema058-2158815Mevrouw mr J.M.G. van Wijk058-2948777Mevrouw mr S.A. Wilman058-2120005

SneekMevrouw mr C. Elsinga0515-418855Mevrouw mr A.H. Horstman0512-515999Mevrouw mr H. Poiesz-de Vries0515-432580

Deze advocaten en scheidings mediators helpen u graag verder.Op www.verder-online.nlkunt u dire� een keuze maken en vindt u meer waardevolle informatie.

TerwispelMevrouw mr. L. Pander0513-466116

Gelderland

ApeldoornMevrouw mr H.M. van Aarsen055-5222262De heer mr W.C.M. Bénard055-5789216Mevrouw mr W. Bénard-van Deutekom055-5789216Mevrouw mr W.D.M. de Boer055-5214306Mevrouw mr M.G. Bolijn van der Linden055-5786147Mevrouw mr F.J. Bosma055-5411477Mevrouw mr M. de Jonge055-5270510Mevrouw mr H.L.J.M. Kersten055-5271271Mevrouw mr I.L. Kortenhoff055-5767820Mevrouw mr S.P. ter Linden055-5411477Mevrouw mr S.W.F. Rouwette055-5211030Mevrouw mr E.H. Schijven-Bours055-5271339Mevrouw mr K.C.G.M. Suijker055-3603193Mevrouw mr M.L.J. Wekking055-5789650

ArnhemDe heer mr J.W. Boeijink026-3522800Mevrouw mr H.C.D. Bos026-3777111Mevrouw mr M.P.L.M. Buijsrogge026-3894598Mevrouw mr J.A.P.M. van Dal026-8456040De heer mr P.J.J. Engbertsen026-3271386De heer mr P.A.W. Eskens026-4465757Mevrouw mr A. Huber026-4454442Mevrouw mr M.H.E. Janssen026-3551280Mevrouw mr C.M. Koopman026-3777135De heer D. Kotterman026-3708825Mevrouw mr J.J.F.A. Ligthart026-3538440Mevrouw mr A.M. van Rossum026-3703701Mevrouw mr N.J.W.G. Simons026-4456006Mevrouw mr E.M.C. Tinneveld026-3511158De heer R.P. Zwarts026-4435945

Beneden-LeeuwenMevrouw mr L.D.M. Rubens-Snijders0487-540646

BeusichemMevrouw mr J.A. Korver0345-503211

BurenMevrouw mr C. van den Berg-van Well0344-571231

Mevrouw mr W.A.M. Maatman-Abarbanel0345-502724

CulemborgMevrouw mr drs. L.M.H. Nelissen0345-544100

DoetinchemMevrouw mr M.M.H. Ceelen0314-372362De heer mr C.A. Prinsen0314-375500Mevrouw mr M.P.H. Sanders0314-363930Mevrouw mr A.M. Veldhuis0314-328040Mevrouw mr G.W. Wullink0314-328040

EdeDe heer mr R.C.H. Bruinier0318-687885Mevrouw mr J.E.M.C. Moons0318-468111Mevrouw mr M.W. Riezebosch0318-687877De heer mr R.F. Vonk0318-687818Mevrouw mr M.M. Weijand0318-611999

ElburgDe heer mr J.J. Roossien0525-682432

ElstMevrouw mr R.J.Th. Leijzer0481-366143

ErmeloMevrouw mr D. van Bloemendaal0341-760510Mevrouw mr L.C. Bruggink-de Bruyn Kops0341-554578De heer mr M.A.D. Kok0341-552487

HarderwijkMevrouw mr B.A.T. Brouwer0341-420606Mevrouw mr C.W.E. Gazendam0341-420606Mevrouw mr T.C. Putters0341-420606

MaldenMevrouw mr A.J.M. van Dorst024-3586996

NijkerkMevrouw mr M. van Meurs033-2458544

NijmegenMevrouw mr H.J.M. van Arkel-van Gasselt024-3651660Mevrouw mr M.S. van den Berg024-3810990Mevrouw mr P.J.G. van den Boom024-3651660De heer mr B.F.M. Bos024-3451144Mevrouw mr Z. Charrat024-3238844De heer mr B.J. Driessen024-3608768Mevrouw mr R.B. Ester024-3559093De heer mr M.J. Germs024-3810990

Mevrouw mr J.W.C. Giebels024-3488600De heer mr J.A.M.P. Keijser0880-440880De heer mr A.E. Klaassen024-3246100Mevrouw mr W.J.P. Kweens024-3246100Mevrouw mr W.M. Noordraven-Reijnen024-3828451Mevrouw mr W.P.G.M. Schellens-Stoks024-3828384Mevrouw mr L. van Sommeren024-3239016Mevrouw mr G.H.J. Spee024-3651660Mevrouw mr M. Wolkenfelt026-3651660Mevrouw mr Y.L.L. van Zutphen024-3225370

PuttenMevrouw mr M. Broersma0341-438010

TielDe heer mr J.J.J.A.M. van Emstede0344-613374Mevrouw mr D. Hofstee-Heijbroek0344-677188Mevrouw mr M.A. de Vos-van der Eijk0344-677188

VordenMevrouw mr O.C.A. Sandberg-Vaillant0575-556567

WadenoijenMevrouw mr H.J.R.M. Boersma0344-662438

WageningenMevrouw mr S.A. van der Heiden0317-450121Mevrouw mr F.C. Hilderink0317-425300Mevrouw mr C.M. Steenhoff0317-427777Mevrouw mr S.S. Zijderveld0317-427777

ZutphenMevrouw mr F.A. Hendrikse-Voogt0575-545455De heer mr A.H. Kiesouw0575-515025Mevrouw mr A.N. Klazinga0575-546888Mevrouw mr F.E. van Nisselrooij0575-594233Mevrouw mr K.A.M. van Os-ten Have0575-515074Mevrouw mr H.A.M. Ritsma-Hartman0575-516340De heer mr P.A. Roscam Abbing0575-510508Mevrouw mr W.A.J.M. Staal0575-476611

Groningen

AppingedamMevrouw mr E. van Bommel0596-670505


DelfzijlMevrouw mr M.I. van Horssen-Bok0596-616600Mevrouw mr A.E. van Nimwegen0596-619989

GroningenMevrouw mr M.E. Derix050-3130247Mevrouw mr J. Dijkman050-3147408Mevrouw mr S.Y. Dijkstra050-5757400Mevrouw mr P.A.K. van Eck050-3140840Mevrouw mr J.M. de Haaij Stekelenburg-Donker050-5290173Mevrouw mr E.G. Harderwijk050-5997999Mevrouw mr M.H. Heeg050-3121945Mevrouw mr C. Heijs050-5757400De heer mr E. Henkelman050-3131111Mevrouw mr S.S. Ilahi050-3120797De heer mr H.J.M. Janssen050-3185286Mevrouw mr E. Leentjes050-3166830Mevrouw mr J.M.J. Lubbers050-5757850Mevrouw mr P.B. Rietberg050-3147408Mevrouw mr M.J.C. Schutte050-5206520Mevrouw mr C.F.M. Seip050-3140840Mevrouw mr drs M. Verheul050-5206520Mevrouw mr I. Wagenaar050-3119930Mevrouw mr J.P. van der Werf050-3136416Mevrouw mr M. Wierts050-5893190Mevrouw mr S.A. Wortmann050-5214363Mevrouw mr H.J.K. Wulp050-3140840

LeekDe heer mr J.W.F. van Horssen0594-515396

RodenMevrouw mr J.M. van Duursen050-5015455

StadskanaalMevrouw mr M. Hoekman-Haan0599-616000

VeendamMevrouw mr A.J. de Boer0598-613872Mevrouw mr H.G.E. Klatter0598-633301

Limburg

BeekMevrouw mr A.J. Crombag046-4570820De heer mr B.A. Hocks046-4570820De heer mr J.A. Moonen046-4373838

BrunssumDe heer mr J.G.M. Daemen045-5257300

Mevrouw mr M.H.J. Wegener FM045-5258989

EchtMevrouw mr A. van den Eshoff0475-300060Mevrouw mr C.C.J. van Pol0475-419419

GeleenMevrouw mr F.E.H.M. van Aken046-4107487

GulpenMevrouw mr F.F.A.D.C. Tjalma043-4501202

HeerlenMevrouw mr I.G. Aarts045-5716246Mevrouw mr. I.G.H. Aarts-Mulder045-5716246Mevrouw mr F.H. Kuiper045-5719005De heer mr E.R.Th.A. Luijten045-5713888De heer mr J.L.M. Martens045-5710828

HoensbroekMevrouw mr E.J.A. Roeleven045-5285417

HorstDe heer mr E.H.J. Plass077-3988182

MaastrichtMevrouw mr S.A.M. Bakker043-3284100Mevrouw mr M.H.W. Clijsen043-3216640Mevrouw mr I.J.L. Daemen043-3253960Mevrouw mr B.P. van der Graaf043-3506111Mevrouw mr M.A.W. Graus043-3438080De heer mr L.W.M. Hendriks043-6011086De heer mr A.M. Holmes043-3259679Mevrouw mr A.M.H.E.G. Lemmens043-3503033Mevrouw mr M.J. Menger-van der Spek 043-3215931De heer mr A.J.M. van Mil043-3672119Mevrouw mr E.C.E. Schnackers043-3626655Mevrouw mr W.E. Schoufs043-3506113De heer mr J.F.M. Sondeijker043-3233454De heer mr H.J.M. Stassen043-3219158Mevrouw mr F.P.J. Verheij-Peters043-3100296

PanningenMevrouw mr N.H.J. van der Pluijm077-4724325Mevrouw mr E.V.T.E. van der Woning077-3061394

RoermondMevrouw mr N. Geradts0475-335115

Mevrouw mr D.P.A.M. Haerkens-Vlemmix0475-395355Mevrouw mr L.H. Janssen-Dekkers0475-330932Mevrouw mr P.M.E.P.J. Joosten0475-428400Mevrouw mr drs I. Ligtelijn-Huisman0475-395355De heer mr J.J.M.H. Stevens0475-420033De heer mr D.J.P.H. Stoelhorst0475-316186Mevrouw mr P.J.W.M. Theunissen0475-333030

SchinnenMevrouw mr C.C.B. Breij046-4438888Mevrouw mr A.E.P. Kooi046-4438888

SittardDe heer mr R.F. Cohen046-4513699

Valkenburg a/d GeulMevrouw mr H.C.M. Smit043-6040080

VenloMevrouw mr E.H.J. Coppers06-42872610 Mevrouw mr C.A.M.J.M. Joosten077-3230170Mevrouw mr J.I.L. Laumans077-3515041Mevrouw mr L.C.M. Muris077-3211111Mevrouw mr M.M. Setiaman077-3101159De heer mr J. Wissing077-3872224

VenrayMevrouw mr M.J.L. van den Aker-Groffen0478-556672Mevrouw mr H.P. Janssen-Wikkers0478-515875Mevrouw mr C.M.W.M. Verrijdt0478-556673

WeertMevrouw mr A.J.D.D. Burhenne0495-544880Mevrouw mr S.G.E. van Dooren0495-536130Mevrouw mr A.J.M. Mertens0495-544880Mevrouw mr E.J.M. Stals0495-536138Mevrouw mr M.H.A. Wijen0495-532583

Noord-Brabant

Bergen op ZoomMevrouw mr M. Czarnota0164-707172De heer mr P.H. Kramer0164-212721Mevrouw mr R.A. Remport Urban0164-266600Mevrouw mr E.D. Touw0164-261111Mevrouw mr D.R.M. de Vos0164-707172

BerlicumMevrouw mr M.C. Appünn073-5034543Noord-Brabant

BestDe heer mr J. Geuze 0499-333666Mevrouw mr L.G.A.A. de Hondt-Buijs0499-334334Mevrouw mr S.E.H. Kehrens0499-379111De heer mr B.M. Lips0499-379111Mevrouw mr A.M.B. Snoeks0499-379111

BladelMevrouw mr H.G. Sijtsma0497-383868

BredaMevrouw mr H.J.P.M. van Berckel-van der Rijken076-5253535De heer mr M.D. van Bruggen076-5200530Mevrouw mr B.E.S. Chin-A-Fat076-5231922De heer mr F.J.B.A. Duijnstee076-5813070Mevrouw mr Z. Gademan076-5210725Mevrouw mr C.L.M. Gommers076-5226470Mevrouw mr Y.I.B. Grosfeld076-5319583Mevrouw mr M.H.G. Habets076-5210725Mevrouw mr P.P.M. Hendrikx-Heeren076-5200530Mevrouw mr J.L.P. Heuts076-5224780Mevrouw mr M. Hofl and076-5335435Mevrouw mr A.M. Juch076-5215744Mevrouw mr D.J.D. Kentie085-3001070Mevrouw mr J.L. Küppers-van Duivenbooden076-5611265Mevrouw mr M. Leimena076-5611265Mevrouw mr M. de Maaré076-5140505Mevrouw mr J.M. van Riessen076-5310690Mevrouw mr G.L.H.M. Sliepenbeek-Sanders076-5611265Mevrouw mr V.L.M. Thissen076-5335524Mevrouw mr A.J.Y.M. Thomas076-5210725Mevrouw mr O.R.M. Veldhuijzen-Wennekers076-5136136De heer mr C.J.M. Veth076-5224780Mevrouw mr M.A. de Voort076-5231922De heer mr W.R.M. Voorvaart076-5244444Mevrouw mr A.E. Voorvaart-Kuik076-5244444

Den BoschMevrouw mr C.M. van Aarle073-8440500Mevrouw mr N.A. Boelhouwer073-6161100

De heer mr P.P.J. de Bruijn073-6161172Mevrouw mr I.G.S. Claessen073-6927671De heer mr J.Th.M. Diks073-6161100Mevrouw mr L.A. van Els-van den Berg073-6927772Mevrouw mr A.C.M. van Gool073-6450455Mevrouw mr M. Koppelmans-de Goeij073-7600100Mevrouw mr A.Ph. Krans073-6110160Mevrouw mr A.M.W.A. Lhoëst-van de Ven073-6488628Mevrouw mr N.M. Lindhout-Schot073-6161172Mevrouw mr A.G.J. van Lokven073-6927671Mevrouw mr I. van Meeteren073-8440500Mevrouw mr I.H.M. Mooren-van Weereld073-6700100De heer mr M.L.A. van Opstal073-6927797Mevrouw mr M.A. van Osch073-6156340Mevrouw mr M.J.T. Schellens073-6270768Mevrouw mr M.J.L. Schram073-6270761De heer mr T.M. Subelack073-6927772Mevrouw mr A.J.C.W. van de Ven073-6127165Mevrouw mr M. van Vliet073-6106604Mevrouw mr A. Wakker073-6927777Mevrouw mr A.R. van Wieren073-6927771De heer mr L.H.M. Zonnenberg073-6927773

DrunenDe heer mr M.P.Y. Verhagen0416-375900

EindhovenMevrouw mr C.F.M.L. van Beukering-Michielsen040-2448970De heer mr K.A. Boshouwers088-2535667Mevrouw mr M.A.J. Burgers-Thomassen088-2535664De heer mr R. van Coolwijk088-2535679Mevrouw mr B. du Fossé040-2649849Mevrouw mr A.H. van Gerwen040-2501414De heer mr Chr.E.A. Heezemans040-2410046Mevrouw mr G. de Jong040-2501414Mevrouw mr S.A. Kaper040-2448970Mevrouw mr C.M. de Kool-van Eerdenburg040-2448970Mevrouw mr M.H. Kroon040-2448519Mevrouw mr M.Th. Linsen-Penning de Vries040-2054520Mevrouw mr V.F. van Nielen-Westerouen van Meeteren040-2138282

Mevrouw mr M. Pisters-van Rooij040-2126415Mevrouw mr A.S. Sanders-Sijbom040-2649849Mevrouw mr A.A.M. Schutte040-2054520De heer mr P.J.W.M. Sliepenbeek088-2535677Mevrouw mr P.G.C.P. Smits040-2447608Mevrouw mr C.M.C.J. van der Sprong088-2535739Mevrouw mr C.F.L.A. van der Vegt-Boshouwers088-2535672Mevrouw mr C. Verfuurden088-2535000Mevrouw mr J.M.H. Vullings040-2649849Mevrouw mr G.M. de Winther-Meijers040-2126415

Etten-LeurMevrouw mr A.A.T. van Ginderen076-5022060Mevrouw mr Th. Kremers076-5022080Mevrouw mr A.J.C. Odekerken076-5022080Mevrouw mr C.P.M. Verschuur-Buijssen076-5022080

GeffenMevrouw mr M.C. Bijleveld-van der Slikke073-5321700

GeldropDe heer mr L.H.J.M. Cilissen040-2859176Mevrouw mr S. Wagter040-2852746

HelmondMevrouw mr I.C.W.M. Gerrits0492-366061De heer mr H.H.C. van de Kerkhof0492-366061Mevrouw mr E.J.W.T. Lamers-Litjens0492-474022De heer mr L.C.J. Sars0492-544415De heer mr P.A.G Verstappen0492-591299Mevrouw mr M.W.F. van Wijk0492-536666

HilvarenbeekDe heer mr J.J.J.M. Leemans013-5056360

KaatsheuvelMevrouw mr A.M.J. van Uitert0416-283292

MierloDe heer mr R.J.S. Houtackers0492-667070

MolenschotDe heer mr C.A.R.M. van Leuven0161-432892

OisterwijkMevrouw mr J.A.C. van de Wiel013-5215357

39Nummer 2 – 2011

OosterhoutMevrouw mr P.J.A. Grosfeld0162-499419Mevrouw mr L.J.E van Ierssel0162-453811Mevrouw mr H. van der Sluis-Westerlaan0162-452107

OssMevrouw mr C.J.M. Linssen0412-404947Mevrouw mr V.J. Nijenhof-van der Donk0412-693131Mevrouw mr B.L.A. Ruijs0412-614464Mevrouw mr W.C.G. Verlegh0412-751051De heer mr A.T.L. van Zandvoort0412-637379

OudenboschDe heer mr W.G. Dictus0165-316920

PrinsenbeekMevrouw mr E.M.G. van Nuenen-Meulesteen076-5424250

RavensteinDe heer mr R. Kamphuis0486-411422

RoosendaalMevrouw mr A.M.C.J. Dekkers-de Jong0165-592085Mevrouw mr M.M.M. Heesmans0165-592080De heer mr W.H.P. de Jongh0165-555094Mevrouw mr K.T.J.M. Pijls-olde Scheper0165-592070Mevrouw mr A.M.M.J.F. Zuidhof0165-528137Mevrouw mr A. Zwart0165-554200

RosmalenDe heer mr A.W. Braam0412-495065

SchaijkMevrouw mr H.A.M. Goijer-Janssen0486-468440

SchijndelDe heer mr C.C.J. Aarts0413-266069

Sint-OedenrodeDe heer mr drs. P.A.M. Verkuijlen0413-490270

SonMevrouw mr I.E. Grosfeld-van Erp0499-465112Mevrouw mr T.J. Kreeftenberg0499-465112

TilburgMevrouw mr J.P.A.J.C. van den Biggelaar013-5703286Mevrouw mr J.M.G. Cox013-5362088Mevrouw mr C.J.W.F. Dekkers013-4645100Mevrouw mr E.P.E. van Ekelen013-5444545

De heer mr L.J.G. de Haas mdr013-5362088De heer mr J.C. Hissink013-5441020Mevrouw mr M.C.A. Hollants013-5352006De heer mr J.W. Leseman013-5433162Mevrouw mr P. Marcucci013-4645100De heer mr J. Nederlof013-4687600Mevrouw mr T.J.W. Noordegraaf-van Dijke013-4668888De heer mr L.N.J.B. van Osch013-5366555Mevrouw mr S.M.P.T. Ruijs-Kreté013-5440400Mevrouw mr M.W.A.M. Scheepens013-5366555Mevrouw mr M. Warnink013-4645100

UdenMevrouw mr A.A.M. van IJzendoorn0413-247060Mevrouw mr M.W.M.J. van Rooij0413-255180De heer mr M.P.A. Thoonen0413-255180Mevrouw mr A.H.A.C. Waals0413-271770

ValkenswaardMevrouw mr B.A.H.M. Boelens040-2070129Mevrouw mr G.L. Brokking-van Alphen040-2070129Mevrouw mr A. Sanders-Maanurdin040-2082555

VeldhovenDe heer mr S.R. Baetens040-2944500Mevrouw mr R.H. Ebbeng040-2546775Mevrouw mr E. Geerings040-2944500Mevrouw mr G.G.J. van Kooten040-2944500

VughtDe heer mr E.S. Florijn073-6568884Mevrouw mr L. Stam073-8000200

WaalreMevrouw mr M.A.P.J. van den Biggelaar040-2801354De heer mr J.C. Lang040-2215015

WaalwijkMevrouw mr M.C.H.M. van Beurden0416-561695Mevrouw mr E.M.C. Dumoulin0416-349974

WesterhovenDe heer mr R.S. Knegtmans040-2076076

ZevenbergenMevrouw mr M.M.H.B. Stoffels0168-335037

Noord-Holland

AerdenhoutMevrouw mr T.M. Coppes023-5248412Mevrouw mr B. Kochheim-Bossink023-5248412

AlkmaarMevrouw mr C. de Bie-Koopman072-5111435De heer mr C.H.P. de Boer072-5118574Mevrouw mr drs J.P.M. Bol072-5118450Mevrouw mr S.H.M. Branger072-5112200Mevrouw mr E. Busch072-5744409Mevrouw mr M.L. Molenaar072-5114032De heer mr M.A. Stammes072-5312000Mevrouw mr C.L. Verhoeven072-5144624Mevrouw mr M. van der Weide072-5120979

AmstelveenDe heer mr A.L. Cohen020-6435311De heer mr P.J. Erdbrink020-3458722Mevrouw mr M.L. Hamburger020-6407991De heer mr J.F.M. Kappé020-6434966Mevrouw mr H. Vosmeijer020-6434966De heer mr P.G.J. Warnaar020-4223933Mevrouw mr D.E.J. Wolfert0297-584584

AmsterdamMevrouw mr C. van Baalen-van IJzendoorn020-5733730De heer mr O.J.V. van Beekhof020-3640310De heer mr drs. A.J. van den Berg06-46033740Mevrouw mr E.M. van Blokland020-6655977Mevrouw mr A.M. Blom020-6230310Mevrouw mr A.S. Bodha020-3987250Mevrouw mr L.I. Boomsma-Shriber020-6392112Mevrouw mr A.C. Bouma020-3640310Mevrouw mr P. Crans020-5747722De heer mr B.J. Davidse020-6151554Mevrouw mr P. van Dolderen020-6444140Mevrouw mr C.Y. Ertman020-4204519Mevrouw mr I.R. Feddema020-6655977De heer mr M.S. van Gaalen020-3305958Mevrouw mr C.J. Gebuijs020-6918877Mevrouw mr A.P. Gevaerts020-6835780Mevrouw mr N. Grijmans-Veenendaal020-6717221Mevrouw mr N.D. Groenewoud020-6234111

Mevrouw mr K.E. van Hoeve020-4287306Mevrouw mr C.A. IJff020-6223233Mevrouw mr R.A. Jongerius020-5747722De heer mr H.C.M.J. Karskens020-5816960Mevrouw mr M. Kemmers020-5207922Mevrouw mr A.R.M. van Kempen020-6385150Mevrouw mr S.J. Kerbusch020-3305958Mevrouw mr I.M.B. Kramer020-6385150Mevrouw mr D.J.I. Kroezen020-6766690Mevrouw mr W.M. Langedijk06-24559330Mevrouw mr C.M. Lattmann-van der Heijde020-6851715Mevrouw mr E. Loeb020-4288918Mevrouw mr M.R. Lubbers020-6256503Mevrouw mr S. Luyt020-4275533Mevrouw mr M.M. van Maanen020-5733730Mevrouw mr M.I.T. Manderfeld020-6835780Mevrouw mr S.E. van der Meer020-3305958Mevrouw mr M.H. van Meurs020-6935544Mevrouw mr A.W. Morot020-5733730Mevrouw mr J.L. Muller020-6240931De heer mr R.J. Neijenhof020-4275533Mevrouw mr C.E. van de Pas-Rutgers van der Loeff020-6246811Mevrouw mr R.Chr. Peteri020-6731265Mevrouw mr C.S.M. Ruijgrok020-6706560Mevrouw mr M.J.P.M. Schellekens020-6766690Mevrouw mr H. Shawky020-5206252Mevrouw mr A.A.C. Spoormans020-3015555Mevrouw mr G.B.J.M. Spoormans020-6835780Mevrouw mr L.S. Timmermans020-5747722De heer mr P.A.H. Tjong-A-Hung020-5707711Mevrouw mr J.M. Uittenhout020-6246811Mevrouw mr J.M. Veldkamp020-5747722Mevrouw mr B. Verschuren020-6759494Mevrouw mr A.E. Vogels020-6719995Mevrouw mr P.P.M. Voskuil-van Dijk020-5733730Mevrouw mr P.M. de Vries020-4207766De heer mr M.A. Weenink020-3640310Mevrouw mr M.J.C. Willemsen020-6120505Mevrouw mr E.M. de Winter020-6698909

Mevrouw mr S.N. Ziekman-Meijerink020-5733730

AssendelftDe heer mr R.A. Schram075-6707444

BadhoevedorpMevrouw mr M.E. Vande Voort020-6597036

BeverwijkDe heer mr F.D. van Damme0251-272378De heer mr P.R. Starink0251-224646

BlaricumMevrouw mr D.A. Bönnekamp035-5312327

BloemendaalMevrouw mr drs. E.A.J. Verschuur023-5258443

BussumMevrouw mr A.C. Otten035-6912932Mevrouw mr M.E. van Waart M.A.035-6917117Mevrouw mr M.A. Zon035-6925925

CastricumMevrouw mr J.E. Smal0251-670212

GrootebroekMevrouw mr J.W.E. Groot0228-514278

HaarlemMevrouw mr M. Bootsma023-5421160Mevrouw mr E.W.K. Bosman023-5175140Mevrouw mr S.M. Gaasbeek-Wielinga023-5318657Mevrouw mr P.Th. Grapperhaus023-5319094Mevrouw mr J. 't Hart023-5515188Mevrouw mr M.C. Kelderman023-5253381Mevrouw mr M.J. van der Loo023-5510686De heer mr A.J.F. Manders023-5421160Mevrouw mr P.A. Montagne-Helmig023-5274774Mevrouw mr A.V. van Nierop023-5299209De heer mr H. Oomen023-2010222Mevrouw mr A.K. Oostlander-Vos023-5530230Mevrouw mr T. de Rouwe023-5421160De heer mr R.M. Vessies023-5319565Mevrouw mr drs. M.E. van der Zouw023-5534040

HeemstedeMevrouw mr E.P.D. van Grondelle023-7070850De heer mr M.M.C. Wingen023-5289662

HeerhugowaardDe heer mr M. de Geest072-5411010Mevrouw mr M.E. Groot072-5760880Mevrouw mr E.F.E. Hoekstra072-5411010

HeilooMevrouw mr I.H. van Lingen-Schuur072-5111769

HilversumMevrouw mr C.H.M. Ambagtsheer-Gödden035-6218999Mevrouw mr K. van Bijsterveld035-6230750Mevrouw mr M. Bosman035-6219510Mevrouw mr S. van Gestel035-6210330Mevrouw mr H. Houtsmuller035-6230750De heer mr W.W.P. Mei035-6286640De heer mr A.A. van der Meulen035-6219941Mevrouw mr S. van der Roest035-6219941Mevrouw mr E.P. van der Schraaf035-6210330Mevrouw mr A.H. van Tets-Asjes035-6721080Mevrouw mr C.E. Tonningen035-5239000Mevrouw mr A.W. van Wulfften Palthe035-6721080

HoofddorpMevrouw mr S. Verbraak023-5544006

HoornMevrouw mr R.D. de Boer0229-547628Mevrouw mr W.B. Koppenberg0229-287000De heer mr J.H.F. Overkleeft0229-266068De heer mr D. van der Pol0229-212815Mevrouw mr M. Strijbis-van der Raaij0229-287000Mevrouw mr C.M.J. Zillikens0229-295477

HuizenMevrouw mr M.Th. Maanicus035-5262780Mevrouw mr drs. W.A. Quispel035-5262780Mevrouw mr P.W.M. Splinter035-5258158Mevrouw mr drs. A.Z. Storm035-5258158

IJmuidenMevrouw mr L.W. Castelijns0255-547800Mevrouw mr P.P. Hoyng0255-547800

LarenMevrouw mr C.M.T. Los-Vlasman035-5383388

NaardenMevrouw mr M.R. de Boorder035-6235978


Mevrouw mr I.S.T. van Brunschot035-5269808De heer mr A.D. Leuftink035-6235978Mevrouw mr E.H. Roose06-83121065Mevrouw mr M.M. Schoots035-6235978Mevrouw mr S.C.A. van Vlijmen035-6235978

OpmeerMevrouw mr M.A.Th. Klaver0226-354884

PurmerendMevrouw mr M.E. Brinkman0299-433333Mevrouw mr I.M. Sinnige0299-480250Mevrouw mr Y. Welter0299-671757

SchoorlDe heer mr E.P. van der Ree072-5090676

UithoornDe heer mr K. Tijsterman0297-569111

VelserbroekDe heer mr S. Rozemeijer023-5391309

VolendamMevrouw mr M.C.A.M. Schilder0299-322484

ZaandamDe heer mr E.M. van Hemert075-6704106De heer mr A. de Visser075-6704106

Overijssel

AlmeloDe heer mr E.G. Blankestijn0546-760860De heer mr R.M. Hendriksen0546-451416Mevrouw mr B.E.A. Lamping0546-819900Mevrouw mr R.H.H. Schepers0546-812528

DeventerMevrouw mr P.C. Borkhuis0570-618885Mevrouw mr J.L.P. Butijn0570-605553Mevrouw mr M. van Haaf-Noot0570-612535Mevrouw mr M.F. Kiers0570-612535De heer mr H.C. Kiers0570-612535De heer mr W.F. van Oostveen0570-613015Mevrouw mr C.A.F. Schoemaker0570-633399Mevrouw mr R.E. Verhagen-Kiela0570-613327De heer mr J.U. van der Werff0570-614080Mevrouw mr W.F.A. Zwart-Peters0570-614080

EnschedeDe heer mr A.J.A. Assink053-4840000Mevrouw mr I.L. Belshof053-4801929

De heer mr T. Hermans053-4800648Mevrouw mr J.G. Kalk053-4331133De heer mr W.H. Kesler053-7600860Mevrouw mr S.M. Koopmans053-4804771Mevrouw mr I. Kruiders053-4840000De heer mr E.M.M. van de Loo053-4804264De heer mr B.A.M. Oude Breuil053-4308885De heer mr J.F. Sabaroedin053-4333552Mevrouw mr W. in het Veld053-4804264

GoorMevrouw mr A.M.C. de Vroet0547-760860

HardenbergMevrouw mr M. Cupido0523-282585Mevrouw mr J.A.C.H. Hana0523-624362

Hengelo (Ov)Mevrouw mr E.M. Elfrink074-2591366Mevrouw mr L. van Straten074-2421832Mevrouw mr P. van der Zalm074-2593867Mevrouw mr A.S.M. Zweerman-Oude Breuil074-2591366De heer mr T.J.H. Zwiers074-2421832

KampenMevrouw mr A.E. Grosscurt038-4778822Mevrouw mr K. Visscher038-3322666

OldenzaalMevrouw mr W.G. ten Brummelhuis0541-570075Mevrouw mr M.S. Flokstra0541-571000Mevrouw mr A. Gerards0541-571000Mevrouw mr A.M. Kuipers0541-537156De heer mr M. Tijken0541-521515

WierdenMevrouw mr D. Beuving0546-577797

WijheMevrouw mr I.H. Grandjean038-7114091

ZwolleMevrouw mr J.H. van den Berg038-4272020De heer mr R.H. Broeksema038-4238348Mevrouw mr J.E. Bruning038-4272020Mevrouw mr T.H. Dijkstra038-4216191Mevrouw mr W. Geersen-Janssen038-4217904Mevrouw mr M.T.L.M. Gieskes038-4259200Mevrouw mr S.C.M. Koerhuis038-4259277

Mevrouw mr M. Mook038-4272020Mevrouw mr K.H.P. Selcraig038-4280077Mevrouw mr E.M. Thoenes-van der Veen038-4210574Mevrouw mr I.M. Verhaar038-8504136

Utrecht

AmersfoortMevrouw mr A.P. van den Akker033-4653633De heer mr Th.A.H. van Blokland033-4654575Mevrouw mr A.M. Bruin033-4727400Mevrouw mr A.M. Heiner033-4451014Mevrouw mr I. Lieberwerth033-4451320Mevrouw mr A.M.C. le Loux033-4634636Mevrouw mr P.A. Mallant033-7999929Mevrouw mr Th.P.M. Moons033-4610242Mevrouw mr V.H.F. Pieck033-7999929De heer mr H. Rawee033-4727400Mevrouw mr H.J. Witkamp033-7999929Mevrouw mr A.W.C.M. Zwanenburg MA033-7999929

BaarnMevrouw mr S.H. Baas035-5421400De heer mr J.R. Laoût035-5412996Mevrouw mr S.M. van der Sijs035-5414921

BilthovenMevrouw mr A.M. van Riemsdijk030-6375655

De BiltMevrouw mr K.M. Lans030-2210190Mevrouw mr A.M.J. van der Weide030-2210190

De MeernDe heer mr R.G.J. Booij030-6661765

DoornMevrouw mr M.B.G. Werners-van Driel0343-414041

Driebergen-RijsenburgMevrouw mr E. van Asbeck-Plemp van Duiveland0343-512968De heer mr J.F.W. Veraar0343-522201

HoutenMevrouw mr drs. E.J. Enschedé030-6362366Mevrouw mr A.E. Kievit030-6362366

IJsselsteinMevrouw mr T.A.D. Luijten030-6886868

Mevrouw mr M.J.E.M. Wielinga-van Dillen030-6886868

LeersumMevrouw mr C. Groeneveld-Blaauw0343-449990

LeusdenDe heer mr W. Brouwer033-4321957

MaarssenMevrouw mr V.L.M. Lapidaire0346-284944De heer mr F.E.J. Menkveld0346-284944

MijdrechtMevrouw mr Y.M.G. van den Heerik0297-242475

NieuwegeinMevrouw mr A.M.L. van As030-6032922Mevrouw mr F.T. van Bentum030-6032922Mevrouw mr E.A. Prins030-2540000Mevrouw mr B. Valeton030-6013510

SoestMevrouw mr J.H. Six-van der Werf035-6015907Mevrouw mr M.M. Strengers035-6015080

SoesterbergMevrouw mr I.B.J.A. Schouten-Hoek0346-353595

UtrechtMevrouw mr E.V.S. van Baarle030-2679393Mevrouw mr L. Berghuis-Knijff030-2595624Mevrouw mr M.A. de Boer030-2522990Mevrouw mr C.A.H. Boom030-2617444Mevrouw mr F. Boor030-2311605Mevrouw mr F.L.M. Broeders030-2145024Mevrouw mr M. van Gemert030-2316228Mevrouw mr M.M.A.J. Hanssen030-2336288Mevrouw mr M. Haverkort030-2542624Mevrouw mr P.J. Hentenaar-Polderman030-2595547Mevrouw mr J.C. Jaspers030-2544214Mevrouw mr E.H. de Jonge-Wiemans030-2347255Mevrouw mr C. Lamphen030-2312713Mevrouw mr A.M.B. Leerkotte030-2542624Mevrouw mr A.M. van de Lest-van Berkel030-2347209Mevrouw mr E.M. van Lierop-Snuif030-2595547Mevrouw mr D. van deLockant-Geschiere030-2313523

Mevrouw mr A. van Londen030-2542505Mevrouw mr E.L.M. Louwen030-2336288De heer mr S.M. van Luijk030-2850333Mevrouw mr A.R.J. Mulder030-2595522Mevrouw mr drs E.M.H. Myjer030-2513596Mevrouw mr W.M.E. Oerlemans030-2321556Mevrouw mr C.A.Th. Philipsen030-2333248Mevrouw mr E.M.G. Pouls030-2306050De heer mr drs. G.J.J.M. Pubben030-2733667Mevrouw mr M.C. van Rijn030-2318060Mevrouw mr L.H. van der Schaaf030-2318060Mevrouw mr H.P. Scheer030-2314103Mevrouw mr K.G.I.M. Schröder030-2129809Mevrouw mr A.W. Siebenga030-2542624Mevrouw mr A.E. van Solinge030-2595553Mevrouw mr J.M. Spronk030-2336288Mevrouw mr E.A.T.M. Steverink030-2520855Mevrouw mr M. Tijseling030-2316631Mevrouw mr C.J.W. Tijsseling030-2145024Mevrouw mr M.H. Vaandrager030-2520855De heer mr J.D. van Vlastuin030-2724500,Mevrouw mr R. de Vries030-2316631Mevrouw mr drs. E.E. Weiland030-2294055Mevrouw mr S.M.G. Weitjens030-2512399Mevrouw mr M.T.N. Whiterod030-2145024

VeenendaalMevrouw mr N.P. Barské-Gelling0318-531780De heer mr J.J. Blok0318-584999De heer mr J.W.A. van Dommelen0318-531780Mevrouw mr drs.A.M. Slootweg0318-531786Mevrouw mr C.J.A. Snouckaert van Schauburg-Buchwaldt0318-522404

VleutenMevrouw mr H.E. Brokers-van Dijk030-2413546Mevrouw M. Marbus-Hulshof030-2413546

Wijk Bij DuurstedeMevrouw mr L.M. Bongers0343-572157

WoerdenMevrouw mr E.M. van Essen0348-418559Mevrouw mr M. Peeters0348-418780

ZeistMevrouw mr F. Ettaia Mevrouw mr J. Grevink030-2332218De heer mr G.J.M. Gussenhoven030-6934555Mevrouw mr A.Y.M. Jansse030-6939516Mevrouw mr J.W. Verhoef030-6974930

Zeeland

GoesMevrouw mr V.J.C. Pieters0113-211666De heer mr D.A.H. Veldhof0113-221100Mevrouw mr W.E. de Wit-de Witte0113-211640

HulstMevrouw mr G.M.J.O. Haaijer-Cattrysse0114-317046Mevrouw mr J.E.S. de Rechter0114-312090

MiddelburgDe heer mr M.A. Faas0118-485666De heer mr M. Kalle0118-626401De heer mr Ph. van Kampen0118-656060Mevrouw mr M.P. Kapteijn0118-634259Mevrouw mr S. Köller0118-620000Mevrouw mr E. Sijnesael0118-620000Mevrouw mr W. Tiggelaar0118-624555Mevrouw mr A. van Werkum-Hoekstra0118-656060

TerneuzenMevrouw mr J.C.M. Berbée-van Koningsbruggen0115-617200Mevrouw mr F.J.I. van den Branden0115-617200Mevrouw mr L.A.E. Bregonje-Voermans0115-617733Mevrouw mr I. de Dobbelaere-Woets0115-617733Mevrouw mr C.L. de Koeijer0115-683344De heer mr F.L.I. de Vleesschauwer0115-631256

VlissingenDe heer mr M.C.M.E. Schijvenaars0118-414079Mevrouw mr M.W.A. Verhaard0118-412877

ZierikzeeDe heer mr J.C. van den Doel0111-420410

Zuid-Holland

AlblasserdamMevrouw mr M.E. Visser078-6992529

41Nummer 2 – 2011

Alphen a/d RijnMevrouw mr N.M. Lam0172-426449Mevrouw mr M.A. Meijer0172-436968Mevrouw mr V.T.M. Smeets0172-236598De heer mr R. van Venetien0172-475677Mevrouw mr J.P. Verhaar-Kok0172-427195

BarendrechtMevrouw mr A.J.C. Nuijten0180-611188Mevrouw mr J. Wagner0180-642000Mevrouw mr M. de Winter0180-692323

BergschenhoekDe heer mr A.J.G. Jukema

BleiswijkMevrouw mr M. Drenth010-5217777

BrielleMevrouw mr M.H.W.J. Hendriks0181-478770Mevrouw C.E. van der Starre0181-416200

Capelle a/d IJsselMevrouw mr J.Ph. van den Born010-4420210Mevrouw mr G.J.J. van Dam-Lolkema010-2888800Mevrouw mr P.M.M.Th. de Jongh010-4519788

DelftMevrouw mr A.M. de Deken015-2142640De heer mr L.P. Lagerweij015-2152929Mevrouw mr B.C.V.J. van Leur015-2127470Mevrouw mr I. van Santbrink015-2131654De heer mr J.W. Stok015-2624432Mevrouw mr M.T.H. Vuurens-Mulder015-2152929

Den HaagMevrouw mr E.M.H. Alkemade070-3659933Mevrouw mr E.G.S.N. Asselbergs070-3617002Mevrouw mr M.H. van Beurden070-3248258Mevrouw mr M.Y. van der Bijl070-3803001Mevrouw mr C.C. van Bodegom070-4272905Mevrouw mr M. Boender-Radder070-3547054Mevrouw mr F. Borger van der Burg-Holstege070-3563333De heer mr T. van den Bout070-3351013Mevrouw D. van den Bout-Kuhlmann070-3351013Mevrouw mr A.F. Braun070-3659933Mevrouw mr M.N.G.N.H. Brech070-3624220Mevrouw mr P.C. Burger070-3617002

Mevrouw mr M.C. Carli-Lodder070-3604449Mevrouw mr M.R.P. Drielsma070-3154000Mevrouw mr L.J.M. Fillekes070-3913667De heer mr J. Fleumer070-3154000Mevrouw mr E.D.A. Geleijns070-3154000Mevrouw mr B.F.F. Gosschalk-Davidson070-3244091Mevrouw mr M. Groenleer070-3615048Mevrouw mr A.H. van Haga070-3659933Mevrouw mr F.W. Hoff070-8200333Mevrouw mr S.W. Hu LLM070-3606676Mevrouw mr M. Jonkman070-3653469Mevrouw mr H.S. van Keeken070-3653469Mevrouw mr J.A. van Keulen070-3154000Mevrouw mr drs. E.J. Kim-Meijer070-8200305Mevrouw mr N.P.J.M Kreté-Marres070-2200594Mevrouw mr L.E. Leunissen070-3617002De heer mr F.J.R. van der Linden070-3659933Mevrouw mr M. Lindhout070-3803001Mevrouw mr S.C. Meijler070-3615048Mevrouw mr M.M. Menheere070-3546424Mevrouw mr M.K. de Menthon Bake070-8200333Mevrouw mr C.S.F. de Nijs070-3617002Mevrouw mr R.A.M. Oranje-Jorna070-3512124Mevrouw mr E.M.T. van Ruitenbeek-de Bekker070-3617002Mevrouw mr M.G.J.L. van Scherpenzeel070-3560864Mevrouw mr H.A. Schipper070-8200333Mevrouw mr J.J.M. Schlicher070-3227516De heer mr J.G. Schnoor070-3115000Mevrouw mr C.M. Schouten070-3141900Mevrouw mr P.R. Slingenberg-Beishuizen070-3115411De heer mr E.N. van der Spoel070-3913667Mevrouw mr C.G.A. van Stratum070-3115411Mevrouw mr I.Th.L. Ubaghs070-3653469Mevrouw mr M.S. Verboom070-3617002Mevrouw mr S.L.A. Verburgt070-3115411Mevrouw mr J.E.C. Verhoeff070-3563333Mevrouw mr M.G.F. van Voorst tot Voorst070-3154000Mevrouw mr L.A.M.G. Wellen070-3617002

De heer mr A.J.M.H. de Werd070-3615048

DordrechtDe heer mr M.M.J. Bos078-6300000Mevrouw mr V.K.S. Deetman085-2733480Mevrouw mr A. Harent078-7110202Mevrouw mr M.G. Hoogerwerf078-6148484De heer mr P.C. van Houten078-6395555Mevrouw mr H.D. Jager-van den Berg078-6117100Mevrouw mr A.J. de Jong078-6331111Mevrouw mr R.A.A.H. van Leur078-7110202De heer mr M. Mook078-6300358De heer mr H.J. Naber078-6395557Mevrouw mr J.H. Silfhout078-6134533

GorinchemMevrouw mr M.H.O. Noomen-de Haas0183-630002Mevrouw mr A.C.M. den Ridder-van der Meijden0183-630200Mevrouw mr F. van der Werff-Verwolf0183-631033Mevrouw mr C.E. Willemsen0183-651122

GoudaMevrouw mr D.C.H. Berris0182-541444Mevrouw mr P.B. van Eck-Molenaar0182-541444Mevrouw mr I.H. van Hall MA0182-511211Mevrouw mr M.G. Weitkamp0182-679300

Hardinxveld-GiessendamMevrouw mr C..M.L. de Graaf-Fokkema0184-618974

HellevoetsluisMevrouw mr W.M. Smeets0181-333535

Hendrik Ido AmbachtMevrouw mr M.A.J. Beers078-6823626

HillegomDe heer mr K.B. Larooij0252-534118

LeidenMevrouw mr A.M.C. van Bremen071-5163644Mevrouw mr K.C. Diepstraten071-5124443Mevrouw mr D.K.P.K. El Fadili071-5358000Mevrouw mr D.G.M. van den Hoogen071-5163644Mevrouw mr C. de Jongh071-5126050Mevrouw mr M.M.E. van der Kuijl071-5155843

De heer mr R.W.S. Nijman071-5358000Mevrouw mr F.A.E. Ohlenroth071-5148181De heer mr M.A. Ossentjuk071-5176464Mevrouw mr M. Perfors071-5124443De heer mr I.J. Pieters071-5155843Mevrouw mr M.Y.M. Renken071-5126050Mevrouw mr G.N. Sanders071-5815320Mevrouw mr C.M. Schönhagen071-5176464Mevrouw mr A.B. Sluijs071-5124443Mevrouw mr M.M. van Wijk071-7502200

LeidschendamMevrouw mr M. Vukovic070-3272222

MaassluisMevrouw mr M.S. Clarenbeek010-5933366De heer mr P Hoogenraad010-5921646

MiddelharnisMevrouw mr P.M.J.R. Maes0187-486133

NaaldwijkMevrouw mr I.E.M. Meijers-Carlier0174-629333Mevrouw mr C.P.J.M. van Ruijven0174-623052Mevrouw mr I.M.N. Thewessen0174-527650Mevrouw mr P. Vellekoop0174-629333

NaardenDe heer mr A.D. Leuftink035-6235978

NoordwijkMevrouw mr J. Kok071-3615878Mevrouw mr E.E. Mielen071-3621331Mevrouw mr R.J. Ottens071-3615878

Oud-BeijerlandMevrouw mr C.N.M. Schep0186-643030Mevrouw mr C.K. Visser0186-614477

PoortugaalMevrouw mr K. Heezen-Venema010-5016069Mevrouw mr P.A. den Hollander010-5013230

ReeuwijkDe heer mr J.W.D. van Oldenborgh0182-515040

RidderkerkMevrouw mr M.J.A. van der Burg0180-499445

RotterdamMevrouw mr W.F. van Arkel010-2666660Mevrouw mr M.J.E.H. van Baarle-Overes010-2140400

Mevrouw mr W.H. Benard010-2445089Mevrouw mr A.T. Bol010-4122448Mevrouw mr J. Broijl010-2140000Mevrouw mr M.C.E. Eikenboom010-4770000De heer mr P.N.M. de Gier010-2666660Mevrouw mr L.J.H. Gijbels010-2666666De heer mr P.A. van Hecke010-4363666Mevrouw mr J.C. Heijmann010-4401111De heer mr J. Heinrici010-5033088Mevrouw mr J.W.M. Hendriks-van Vugt010-2045940Mevrouw mr A.M.M. Hompus010-4100055Mevrouw mr M.C. Houwing010-4049588Mevrouw mr M. Huisman010-4650966De heer mr R.A.F. Jansen010-4113093De heer mr C.W.F. Jansen010-4836366Mevrouw mr E. Keijzerwaard010-4049588Mevrouw mr B.S. van der Klauw010-2418913Mevrouw mr M.E.L. Klein010-2666666Mevrouw mr F.M.J.A. Lohuis010-2666666Mevrouw mr M.E.T. Mijs-Zillikens010-4100055Mevrouw mr J. Mulder010-4654555Mevrouw mr F. Oirbans010-2666660Mevrouw mr M.H. van Olden010-2418900De heer mr J.M. Peet010-4777755Mevrouw mr M.F.A. van Pelt010-4366437De heer mr G.E. van der Pols010-4281344Mevrouw mr S. Scheimann010-2140000De heer mr H.M. Schwab010-4850588Mevrouw mr C.L.M. Smeets010-2666666Mevrouw mr W.A. van der Stroom-Willemsen010-2666666Mevrouw mr M.C.G. Stut010-4120600Mevrouw mr A. van Toorn010-4963617Mevrouw mr M. Veken010-2175304Mevrouw mr M.D. van Velthoven010-2800343Mevrouw mr F.C. de Wit-Facchetti010-4332777

Rotterdam-HillegersbergMevrouw mr A. Konijnenburg-de Heer010-2181658De heer mr S.A. Ray010-4522767

SchiedamMevrouw mr E.J.M. Habets010-4738988

De heer mr B. van Opijnen010-4736677Mevrouw mr B.C. Pfeifl e010-4738988

SpijkenisseMevrouw mr L.M. Baltazar de Seixas0181-618222De heer mr E.N.J. Molendijk0181-618293Mevrouw mr A.A. van Ochten0181-617723De heer mr R.J. Sparreboom0181-659166

VlaardingenMevrouw mr A.M. Berkhout010-4600124

VoorburgMevrouw mr P. Arkema-Hummel070-3870000Mevrouw mr H.H.M. de Vries-Veringa070-4273215

VoorschotenDe heer mr R.Ch. Rombach071-5622561

WaddinxveenMevrouw mr L.C. Griffi oen-Wennekers0182-613622Mevrouw mr M.M. Klink0182-636386

WassenaarMevrouw mr M.S. van Waesberghe-Olsthoorn070-5170163

WateringenDe heer mr J.C. Herweijer070-3360020

ZoetermeerMevrouw mr T.G. Brown-Knip079-3415034Mevrouw mr M. Ferwerda079-7502375De heer mr H.H. Keereweer079-3638777

ZwijndrechtMevrouw mr F.C. Frederiks078-6125911Mevrouw mr H.J.C. de Waard078-6127233Mevrouw mr G.E.C. de Waard078-6127233


Alweer de alimentatie niet betaald...Wordt de door de rechter Wordt de door de rechter toegewezen alimentatie niet betaald? Schelden helpt niet. Schelden helpt niet. LBIO wel.

Wij werken zonder winstoogmerk. Kosteloos, maar Wij werken zonder winstoogmerk. Kosteloos, maar zeer effectief! Moet de betaling weer op gang komen? zeer effectief! Moet de betaling weer op gang komen? Kijk op www.lbio.nl.Kijk op www.lbio.nl.

Voor kinderen partneralimentatieVoor kinderen partneralimentatieVoor kinderen partneralimentatie

Die ex van mij is echt eenɰɤɖɖʂʎɧɰ!

VERDER_vFAS, jr 3, nr 2, w2011

Documents

Transcript of VERDER_vFAS, jr 3, nr 2, w2011