De Kunst van het Middelen enBemiddelen

Diana Evers en Rudy Vandamme

Mediation Instituut Vlaanderen bvbaLeuvenwww.mediv.beinfo@mediv.be

Redactie: Anja CoppensLay-out en omslag: Walda Verbaenen

D/2008/11.576/1ISBN 978 90 812 5481 6NUR 740, 808Trefwoorden: bemiddeling, mediation, relaties, coaching

© 2008 Uitgeverij Mediation Instituut Vlaanderen bvba, Leuven

© Uit deze uitgave mag uitsluitend iets verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomati-seerd gegevensbestand en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotoko-pie, microfilm, opnamen, of op welke andere wijze ook, hetzij chemisch, elektronisch of mechanisch, na voorafgaande, schriftelijke toestemming van de uitgever

�

VOORWOORD

Beste lezer,

Verschillen zijn er in elke samenwerking. Dat is ook bij ons het geval. We zijn samen oprichter van het Mediation Instituut Vlaanderen. Ge-lijkenissen zijn altijd prettig: we worden enthousiast als we dezelfde visie delen. De verschillen zijn in het gevoel niet altijd prettig, maar wel essentieel. Godzijdank verschillen we van elkaar! We hebben el-kaar als collega’s niet gespaard. We zeggen het vaak tegen elkaar: “Zeg hoe je over mij denkt en wees jezelf. Spaar me niet!”

Als je dat toelaat, zul je merken dat je samenwerking en relatie een ongekende diepgang krijgt. Steeds opnieuw krijgen we contact met wat er volgens ons nodig is om in relaties en samenwerkingen ge-lukkig te zijn. Het is de keuze om steeds opnieuw in dialoog te gaan en te vertrouwen dat de verbinding veerkrachtig genoeg is om haar gepaste vorm te vinden.

Om onze visie uit te drukken, hebben wij gekozen om een woord te gebruiken dat vandaag een beetje vreemd klinkt. Vroeger werd het echter veel gebruikt: middelen, ‘wij middelen’. Middelen is een gesprek voeren waarin je samen over een verschilpunt praat.

Met deze methode kun je zelf aan de slag onder partners, familie, jon-geren, buren, collega’s, leidinggevenden en medewerkers, vertegen-woordigers, enz. Dat is ons doel: om de schoonheid en kracht van het middelen onder zoveel mogelijk mensen te verspreiden. Vandaar onze oproep: sluit je aan bij de beweging om te kiezen voor ‘samen jezelf zijn’.

Om dit boek tot stand te brengen, hebben we intensief ‘gemiddeld’. Er is heel wat heen en weer gegaan. Welk lettertype past bij het boekje? Welke cover is geschikt? Hoe gaan we het verspreiden? Je kunt je niet

�

voorstellen hoe intensief dit teamgebeuren is: de auteurs, het redige-ren van Anja Coppens, de lay-out van Walda Verbaenen, de productie en distributie van Lieven De Gelder

Ook dank aan de vele medewerkers en bemiddelaars die hun activitei-ten in verbinding brengen met het Mediation Instituut.

Diana Evers & Rudy Vandamme

�

InhOuD

INLEIDING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

I DE ESSENTIE VAN HET MIDDELEN . . . . . . . . . . . . . . . . 18

II DE METHODEN VAN HET MIDDELEN . . . . . . . . . . . . . . 39

III DE HOUDING VAN HET MIDDELEN . . . . . . . . . . . . . . . 76

IV HET WERK VAN DE BEMIDDELAAR . . . . . . . . . . . . . . . 95

BIJLAGE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116

HET VERHAAL VAN DIANA EN RUDy . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121

BIBLIOGRAfIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124

�

�

InleIDIng

Hou je van verschillen?Maak je graag verbinding met anderen via een gesprek?Hou je van omgaan met conflicten en ruzies?Ben je zelf ook al eens in een vervelend conflict verwikkeld geweest? Weet je van jezelf dat je anderen soms kwetst omdat je niet bekwaam bent om met verschillen om te gaan?

Ons uitgangspunt is dat iedereen de methode van het middelen kan toepassen. We gaan ervan uit dat je autodidactisch bent en de hier voorgestelde methode wilt leren toepassen. Met een beetje goede wil kun je zelf aan de slag om de kwaliteit van de ontmoeting met an-deren en het omgaan met verschillen adequaat aan te pakken. Een handleiding hierbij kan nuttig zijn.

Deze introductie tot middelen en bemiddelen gaat in de eerste plaats over hoe je de principes zelf kunt toepassen. Lukt dat niet, dan kun je de hulp van een bemiddelaar inroepen.

Middelen doe je onder elkaar. Bemiddelen doe je in aanwezigheid van een bemiddelaar.

De inzichten en methoden die we hier naar voren brengen, worden gestaafd door wat er in de praktijk van de bemiddelaar werkt, door wat er in relatietrainingen gebeurt en door wat we in ons leven erva-ren.

�

1 I Een nieuwe betekenis, een nieuw woordgebruik

Middelen en bemiddelen zijn oude woorden die een nieuwe beteke-nis hebben gekregen. Het zijn nu werkwoorden die een specifiek soort gesprek aanduiden. Deze gesprekken zijn bedoeld om verschillen en conflicten aan te pakken door er samen over te praten. Het is een manier van spreken die een resultaat heeft: er gebeurt iets positiefs met de verschillen en met het conflict. Verschillen worden niet weg-gewerkt of opgelost, maar krijgen een plek. Met een beetje goede wil van de betrokkenen leiden deze gesprekken tot een constructief en leerrijk gebruik van de verschillen. Het samenleven en de samenwer-king worden rijker en vlotter.

Middelen en bemiddelen zijn iets anders dan onderhandelen, oplos-sen, conflicten hanteren of coachen. Evenmin is de bemiddelaar een tussenpersoon die je helpt om iets te bereiken.

Dit boekje is bedoeld om in eenvoudige taal zowel het idee als de me-thode van het middelen en bemiddelen uit te leggen.

We maken bewust een onderscheid tussen middelen en bemiddelen. Bemiddelen impliceert een derde persoon, de bemiddelaar, die ande-ren helpt om het gesprek te voeren. ‘Be-‘ is daarbij het voorvoegsel dat zegt dat de be-middelaar iets doet. Hij of zij creëert een gespreksruim-te waarin de partners actief met elkaar aan de slag kunnen gaan. De term ‘middelen’ wordt in ons taalgebruik nog niet als werkwoord ge-hanteerd. Toch is het onderscheid met bemiddelen helder: middelen doe je als je de methode toepast zonder tussenkomst van een derde. We zullen in de tekst de schrijfwijze be-/middelen gebruiken als we het hebben over beide vormen: zowel met een derde, als zonder derde persoon. In de andere gevallen hebben we het specifiek over middelen of over bemiddelen.

�

Het middelen en bemiddelen kan in tal van situaties toegepast wor-den. Relaties, samenwerking, samenleven vind je immers overal. Met relaties bedoelen we niet alleen privé-relaties. Het gaat ook over hoe je samenwerkt met collega’s, hoe je leidinggeeft, hoe je omgaat met je familie, met je buren, enzovoort. Als je in de tekst het woord ‘relatie’ leest, dan gaat het over de ruimste zin van het woord. Indien het enkel gaat over intieme relaties, dan hebben we het over een ‘liefdesrelatie’.

Zo gebruiken we ook liever de woorden ‘partner’, ‘betrokkenen’ of ‘deelnemer’ dan het woord ‘partijen’. Een partij roept het beeld op dat je gescheiden bent. Het woord heeft iets hards. Je merkt het al: wij zijn taalgevoelig. We gebruiken graag constructieve taal die drager is van een inspiratie.

Nog een laatste term: we gebruiken het woord ‘kwestie’ om het on-derwerp te benoemen waarover het gaat. Be-/middelen gaat altijd over een bepaalde zaak waarover geen eensgezindheid is.

Begrip Omschrijving

Be-/middelen middelen en bemiddelen

Middelen zonder aanwezigheid van een derde een gesprek voeren over een onderwerp waarover je verschilt van mening, gevoel of gedrag.

Bemiddelen een onafhankelijke buitenstaander stimuleert het middelen.

Relatie elke vorm van verbinding, dus ook samenwerkende collega’s, familieleden onder elkaar, buren, klant-leverancier, enz.

Betrokkenen zij die met elkaar een conflict hebben.

Kwestie het onderwerp waarover je van mening verschilt.