Dit is de vierde OCD-Conjunctuurnotitie. De in deze notitie opgenomen indicatoren geven met elkaar een actueel beeld

van de economische conjunctuur in Nederland en hoe dit neerslaat op de economie en arbeidsmarkt in de

Drechtsteden. In de jaarlijkse Monitor Economie en Arbeidsmarkt wordt dieper ingegaan op (verklaringen voor)

structurele ontwikkelingen. De conjunctuurnotitie heeft naast een puur informatieve functie ook een signaalfunctie.

Door vier keer per jaar ‘de vinger aan de pols te houden’ kunnen opkomende structurele afwijkingen die eventueel om

een beleidsmatig antwoord vragen vroegtijdig worden gesignaleerd. Wanneer er zulke signalen zijn, dan zullen we die

duidelijk in de conclusies weergeven.

Landelijke ontwikkelingen

De Nederlandse economie (bruto binnenlands product) is in het

4e kwartaal van 2012 met 0,9% gekrompen. T.o.v. hetzelfde

kwartaal een jaar eerder kromp de economie (voor werkdagen

gecorrigeerd) met 0,2%. De Nederlandse economie bevindt

zich daarmee opnieuw officieel in een recessie. Met

uitzondering van de (chemische en farmaceutische) industrie

en de sector overheid en de zorg was de productie in het 4e

kwartaal in alle bedrijfstakken lager dan een jaar eerder. De

bouw kromp met 9% het meest. Het aantal banen van

werknemers nam verder af en ligt nu 1,2% lager dan een jaar

geleden. Het is het zesde achtereenvolgende kwartaal dat het

aantal banen daalde. Ook hier vallen in de bouw de hardste

klappen. De werkloze beroepsbevolking liep hard op met

52.000 personen (+10%) tot 571.000 en is in 2012 in totaal

met 115.000 personen (25%) gegroeid. Eind 2012 was 7,2%

van de beroepsbevolking werkloos, eind 2011 was dit nog

5,8%. De WW groeide in het 4e kwartaal met 12% en over heel

2012 met 26%. Alles bij elkaar verkeert de Nederlandse

economie en arbeidsmarkt dus nog steeds in zwaar weer.

Lichtpuntjes

Er zijn ook een paar lichtpuntjes. Het producentenvertrouwen

herstelde in november en december enigszins, er was een

duidelijke vertraging in de groei van het aantal faillissementen

en het aantal gewerkte uitzenduren nam niet verder af.

Economische groei (bbp) Nederland

-3%

-2%

-1%

0%

1%

2%

3%

2010-1 2010-2 2010-3 2010-4 2011-1 2011-2 2011-3 2011-4 2012-1 2012-2 2012-3 2012-4

t.o.v zelfde kwartaal jaar eerder t.o.v. vorig kwartaal

Werkloze beroepsbevolking Nederland (x1.000), seizoengecorrigeerd

350

400

450

500

550

600

dec '10

mrt '11

juni '11

sep '11

dec '11

mrt '12

juni'12

sep'12

dec'12

Vooruitzichten 2013

De vooruitzichten voor 2013 zijn onlangs naar beneden

bijgesteld. De economie zal ook in 2013 naar verwachting niet

of nauwelijks groeien, met als gevolg een verder dalende

werkgelegenheid en oplopende werkloosheid. Het UWV

verwacht in zijn nieuwste prognose dat de werkloosheid in

2013 met 14% toeneemt en voorziet - anders dan in de vorige

prognose - geen lichte groei meer van de vacaturemarkt. Voor

de Drechtsteden verwacht het UWV eveneens een groei van de

werkloosheid van 14%, gelijk aan het landelijk gemiddelde.1

Vooruitzichten 1e kwartaal 2013

De vooruitzichten voor het 1e kwartaal van 2013 zijn uiterst

negatief. Manpower meldt het zwakste verwachtingscijfer van

werkgevers sinds de start van de employment outlook survey

in 2003. En ook uit de conjunctuurenquête van CBS/KvK

blijken ondernemers in industrie en dienstverlening uiterst

negatief over de ontwikkeling van hun personeelsbestand.

Ondernemers in Zuid-Holland zijn daarbij nog wat

pessimistischer dan in Nederland als geheel.

1 In de vorige prognose voorzag het UWV voor de regio Drechtsteden nog een ongunstigere ontwikkeling dan landelijk gemiddeld. De vooruitzichten zijn nu weliswaar slechter, maar niet langer slechter dan gemiddeld voor heel Nederland. Voor Rijnmond verwacht het UWV een groei van de werkloosheid van 17%, voor West-Brabant van 13%.

Conjunctuurnotitie 4e kwartaal 2012

Situatie in de regio

De ongunstige ontwikkelingen in de Nederlandse economie en arbeidsmarkt zien we ook in de Drechtsteden in diverse indicatoren

terug. Net als landelijk namen de WW, de Wwb en de Nww in het 4e kwartaal 2012 verder toe. Het aantal openstaande vacatures

ligt inmiddels ruim een kwart onder het niveau van een jaar geleden; in het 4e kwartaal werden in de regio 15% minder vacatures

nieuw ingediend dan in dezelfde periode 2011. De regio volgt daarmee de landelijke ontwikkeling, maar blijft achter bij Rijnmond en

West-Brabant. Van een trend is echter nog geen sprake: in het 2e en 3e kwartaal was de situatie omgekeerd. Wel is de ontwikkeling

van het aantal nieuw ingediende vacatures in de Drechtsteden nu voor het 4e achtereenvolgende kwartaal minder gunstig dan in de

regio Gorinchem.

Meer specifiek zijn de belangrijkste bevindingen:

• De Wwb nam in 2012 met 2,5% toe, grofweg evenveel als landelijk gemiddeld (+2,6%) en de benchmark (+3%). Vooral het 4e

kwartaal zien we een toename van de instroom. De instroom Wwb <27 jaar neemt sinds het 2e kwartaal van 2012 weer toe.

Over heel 2012 zien we hier echter nog een gunstige ontwikkeling van het volume: -32% tegen -15% landelijk gemiddeld.

• De (instroom in de) WW blijft groeien. In het 4e kwartaal was in de regio – anders dan in kwartaal 2 en 3 – sprake van een wat

gunstigere ontwikkeling dan landelijk gemiddeld. Maar over heel 2012 groeide de WW in de regio met 31% tegen 26%

landelijk.

• De Nww was lang stabiel, maar neemt in het 4e kwartaal net als in het 3e kwartaal sterker toe dan landelijk gemiddeld. Omdat

het UWV-WERKbedrijf bezig is met een administratieve inhaalslag, moeten we aan deze verschillen niet al teveel waarde

hechten. Een aanzienlijk deel van de Nww is laag opgeleid: vaak ontbreekt een startkwalificatie. Recent zien we een grotere

toename onder middelbaar en hoger opgeleiden.

• Het aantal nieuw startende bedrijven in de regio ligt in alle drie de kwartalen van 2012 lager dan in 2011. Over het 4e kwartaal

zijn nog geen nieuwe cijfers beschikbaar. Landelijk waren er ook in het 4e kwartaal meer faillissementen dan het jaar ervoor,

maar er was wel sprake van een groeivertraging. In de regio is in 2012 sprake van stabilisatie van het aantal faillissementen.

• Er zijn in het 4e kwartaal 2012 16% minder vacatures ingediend bij Werkplein Dordrecht dan in dezelfde periode van het jaar

ervoor. In de hele regio Drechtsteden (inclusief Gorinchem) was dat 13% minder. Dit is in lijn met de landelijke ontwikkeling,

maar wel duidelijk minder gunstig dan in Rijnmond en West-Brabant, waar juist meer vacatures werden ingediend dan in het 4e

kwartaal 2011. Maar, deze aantallen fluctueren flink: in het 2e en 3e kwartaal was de ontwikkeling hier in de regio juist

gunstiger. Het is nu wel het vierde achtereenvolgende kwartaal dat de ontwikkeling van het aantal nieuw ingediende vacatures

achter blijft bij de regio Gorinchem.

• In het 4e kwartaal van 2012 stonden bij Werkplein Dordrecht gemiddeld 28% minder vacatures open dan hetzelfde kwartaal

het jaar ervoor. Dat is globaal net zo’n grote daling als in de hele regio Drechtsteden (incl Gorinchem, -25%) en landelijk

gemiddeld (-23%). Hoewel dus beduidend minder dan een jaar geleden, staan er nog steeds veel vacatures open, vooral in de

lagere, middelbare en hogere technische & industrieberoepen. Maar ook voor commercieel employees en verzorgend personeel

zijn er in de grotere regio nog veel vacatures.

Aanvullingen landelijk

• Landelijk nam het aantal banen voor het zesde achtereenvolgende kwartaal af. Over heel 2012 noteert het CBS een daling van

1,2%. Hoe de werkgelegenheid zich in 2012 in de Drechtsteden heeft ontwikkeld weten we nog niet. Daling conform het

landelijke beeld zou op de schaal van de Drechtsteden ruim 1.000 banen minder betekenen dan begin 2012.

• Ook in het 4e kwartaal lag het aantal gewerkte uitzenduren onder dat van een jaar eerder. Wel zien we in december een

opleving.

Conclusies

De regionale economie en arbeidsmarkt onttrekt zich niet aan de economische malaise. De regio loopt grosso modo in de pas met

de landelijke ontwikkelingen. De ontwikkelingen verschillen hier en daar wel, maar dat is niet meer dan logisch. Na drie

achtereenvolgende kwartalen van bovengemiddelde toename van de WW, was de groei in het 4e kwartaal beneden gemiddeld.

Over heel 2012 nam de WW in de regio nog wel 5 procentpunt meer toe dan landelijk gemiddeld. De Wwb groeide licht en

gemiddeld. Het aantal nieuw ingediende en openstaande vacatures daalde. De vacaturemarkt in de Drechtsteden lijkt zich nu wel

structureel minder gunstig te ontwikkelen dan in de regio Gorinchem.

Over de hele linie zijn de economische verwachtingen voor 2013 negatief. Eén en ander noopt tot een onverminderd krachtdadig

arbeidsmarktbeleid. Belangrijk in dat geheel is dat er, ondanks de economische crisis, op het niveau van Werkplein Dordrecht per

kwartaal nog steeds ruim 2.000 nieuwe vacatures op Werk.nl worden ingediend. Inclusief Werkplein Gorinchem zijn dat er zo’n

3.000 per kwartaal, inclusief Rijnmond en West-Brabant 15.000. Eind december stonden er in deze grotere regio een kleine 6.000

vacatures open. Het accent ligt daarbij op middelbaar niveau, maar deels gaat het daarbij ook om beroepen op elementair en

lager niveau. Er doen zich dan ook nog steeds heel wat kansen voor om - ook laaggeschoolde - werkzoekenden aan een baan te

helpen. Zeker als breder gekeken wordt dan alleen de eigen regio.

1 Werkloosheid

Wwb/(WIJ)

Figuur 1 Wwb/WIJ Drechtsteden, benchmark2 en Nederland, per eind van de maand, indices 31.12.2010=100

totaal <27 jaar

90

95

100

105

110

dec '10

mrt '11

juni '11

sep '11

dec '11

mrt '12

juni'12

sept'12

dec'12

Drechtsteden Nederland benchmark SDD

40

60

80

100

120

dec '10

mrt '11

juni '11

sep '11

dec '11

mrt '12

juni '12

sept'12

dec'12

Drechtsteden Nederland

• In het 2e kwartaal 2012 kwam de groei van de totale bijstand van de periode daarvoor tot stilstand en daalde het bijstandsvolume licht met 1,5%. Ook in het 3e kwartaal 2012 hield deze lichte daling aan: -1,2%. In het 4e kwartaal nam het volume weer wat toe (+2,0%), tot een totaal van 4.817 personen eind december. Ook landelijk gemiddeld en gemiddeld over de benchmarkgemeenten nam de Wwb het 4e kwartaal toe. Over heel 2012 is daarmee sprake van een toename met 2,5%, evenveel als landelijk gemiddeld (+2,6%) en de benchmark (+3%).

• De Wwb <27 nam sinds het 2e kwartaal 2011 tot en met het 3e kwartaal 2012 af. Dit hing grotendeels samen met de afschaffing van de WIJ begin 2012, de daarmee samengaande strengere regels om de instroom van jongeren te beperken én de scholingsverplichting die sinds 1 juli 2012 van kracht is. Die strengere regels zien we ook terug in het verloop van de instroom in 2012 (figuur 2). In het 4e kwartaal nam de Wwb <27 voor het eerst weer toe: +11%. Landelijk zien we een toename met 3%. Over heel 2012 was de ontwikkeling in de regio nog wel beduidend gunstiger dan landelijk gemiddeld: -32% tegen -15% landelijk.

Figuur 2 Wwb/WIJ instroom Drechtsteden, per maand, absolute aantallen

totaal <27 jaar

0

100

200

300

400

dec '10

mrt '11

juni '11

sep '11

dec '11

mrt '12

juni'12

sept'12

dec'12

0

100

200

300

400

dec '10

mrt '11

juni '11

sep '11

dec '11

mrt '12

juni'12

sep'12

dec'12

• Het aantal nieuwe instromers per maand nam in het 1e kwartaal nog toe met 6%, maar in het 2e kwartaal nam het

aantal af met 18%. Daarna steeg het aantal echter weer in het 3e kwartaal met 7%, vooral door een sterke toename

in de maand juli. In het 4e kwartaal nam de instroom verder toe: +16% t.o.v. het 3e kwartaal. In heel 2012 stroomden

2.427 personen nieuw de bijstand in, 6% minder dan in 2011.

• De instroom <27 jaar per maand daalde vooral sterk in het 1e kwartaal van 2012 (-37%) onder invloed van de

afschaffing van de WIJ en de bijbehorende strengere regels voor instroom van jongeren. Ondanks de ingang van de

scholingsverplichting steeg het aantal instromers <27 daarna weer licht: +9% in het 2e kwartaal, +7% in het 3e

kwartaal en +5% in het 4e kwartaal. In heel 2012 stroomden 419 jongeren nieuw de bijstand in, 38% minder dan in

2011.

2 De SDD doet mee aan een benchmark met 14 grote gemeenten

WW Figuur 3 WW Drechtsteden (Werkplein Dordrecht) en Nederland, per eind van de maand, indices 31.12.2010=100

totaal <27 jaar en 50+

80

100

120

140

160

dec '10

mrt '11

juni '11

sep '11

dec '11

mrt '12

juni'12

sept'12

dec'12

Drechtsteden Nederland

80

100

120

140

160

dec '10

mrt '11

juni '11

sep '11

dec '11

mrt '12

juni'12

sept'12

dec'12

<27 jaar 50+

• In het 4e kwartaal 2012 stijgt het aantal WW-uitkeringen verder. Anders dan in het 2e en 3e kwartaal is de ontwikkeling in de regio minder ongunstig dan landelijk: hier +8%, landelijk +12%. Over heel 2012 ontwikkelde de regio zich nog wel ongunstiger dan landelijk: +31% versus +26%. Per eind december 2012 stond de teller in de regio op 4.736 ww-uitkeringen.

• De stijging doet zich in alle leeftijdsgroepen voor. Onder jongeren (+37%) is die over heel 2012 wat hoger dan gemiddeld, onder 50+ (+33%) gemiddeld. De WW onder jongeren steeg vooral in het 3e kwartaal fors (+15%), maar in het 4e kwartaal was de stijging een stuk kleiner (+5%). Per eind december hadden 387 jongeren <27 en 1.827 ouderen 50+ een ww-uitkering.

Figuur 4 Instroom WW Drechtsteden (Werkplein Dordrecht) en Nederland, per kwartaal, % +/- t.o.v. zelfde kwartaal jaar eerder

totaal Werkplein Dordrecht naar leeftijd

0

10

20

30

40

50

2012-I 2012-II 2012-III 2012-IV

Drechtsteden Nederland

0

10

20

30

40

50

2012-I 2012-II 2012-III 2012-IV

<27 jaar 27-49 jaar 50+ NB: 2012-IV voor wat betreft vergelijking met Nederland nog exclusief december

• De instroom in de WW in de Drechtsteden (Werkplein Dordrecht) ligt zowel in het 2e als in het 3e kwartaal van 2012

zo’n 30% hoger dan in hetzelfde kwartaal van 2011. In oktober en november zien we een verdere groeiversnelling van de instroom. Sinds het 2e kwartaal ligt de toename van de WW-instroom in de regio boven het landelijk gemiddelde. Tot en met november was de instroom in de WW in 2012 25% hoger dan in 2011, niet veel meer dan landelijk gemiddeld (+23%).

• In het 1e kwartaal 2012 was de groei van de instroom van jongeren kleiner dan in de andere leeftijdsgroepen, in het 2e en 3e kwartaal wat groter, in het 4e kwartaal weer kleiner. In dit laatste kwartaal nam vooral de instroom van ouderen in de WW toe. In totaal stroomden in 2012 1.381 jongeren (20%) en 1.491 50+-ers (21%) de WW in. Vergeleken met Nederland gemiddeld zijn dat naar verhouding meer jongeren en minder ouderen.

• Naar sector nam de instroom in de WW in de Drechtsteden in 2012 vooral toe in de sectoren zorg/welzijn/cultuur (alle leeftijdsgroepen) en onderwijs (vooral <50 jaar). En verder onder ouderen uit de sectoren transport en openbaar bestuur.

Nww

• De Nww nam in het 3e kwartaal sterker toe dan landelijk: +13% tegenover +5%. Ook in het 4e kwartaal was dat het geval: +20% versus +16%. Omdat hier deels sprake is van een administratieve inhaalslag, moeten we aan deze verschillen niet al te veel waarde hechten. Over heel 2012 nam het aantal geregistreerde Nww-ers in de regio met 29% toe, landelijk met 20%.

• De Nww <27 groeide in 2012 in de regio met 39%, de Nww 45+ met 20%. In beide gevallen is dat een grotere toename dan landelijk gemiddeld.

• Een aanzienlijk deel van alle Nww-ingeschrevenen is laag opgeleid. De regio wijkt daarin niet af van Nederland

gemiddeld. Wel staan er hier naar verhouding meer middelbaar opgeleiden ingeschreven. Voor oudere werkzoekenden

kan dit wel een onderschatting zijn van het opleidingsniveau, omdat het gaat om met een diploma afgeronde

opleiding. ‘Training on the job’ telt dus niet mee. Ook onder Nww-ers < 27 jaar bevindt zich echter een groot aantal

jongeren zonder startkwalificatie. In de regio heeft 15% van de jongere Nww-ers niet meer dan basisonderwijs en nog

eens een kwart alleen vmbo of mbo1.

• Het aantal middelbaar en hoger opgeleide Nww-ers is het afgelopen jaar - net als landelijk - harder gegroeid dan het

aantal lager opgeleide Nww-ers. Wel was dat verschil in de regio wat groter dan landelijk gemiddeld.

Figuur 5 Nww Drechtsteden (Werkplein Dordrecht) en Nederland, per eind van de maand, indices 31.12.2010=100

totaal <27 jaar en 45+

40

60

80

100

120

140

dec '10

mrt '11

juni '11

sep '11

dec '11

mrt '12

juni'12

sept'12

dec'12

Drechtsteden Nederland

40

60

80

100

120

140

dec '10

mrt '11

juni '11

sep '11

dec '11

mrt '12

juni'12

sept'12

dec'12

Drst <27 Ned <27 Drst 45+ Ned 45+

Figuur 6 Nww Drechtsteden (Werkplein Dordrecht) en Nederland naar opleidingsniveau, eind december 2012

totaal < 27 jaar

25%

24%

19%

20%

13%

13%

26%

29%

17%

14%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Ned

Drst

basis vmbo/mbo 1 havo/vwo/mbo 2

mbo 3/4/alg hbo/vwo

18%

16%

26%

24%

18%

17%

27%

33%

11%

10%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Ned

Drst

basis vmbo/mbo 1 havo/vwo/mbo 2

mbo 3/4/alg hbo/wo

2 Vacatures

Totaal nieuw ingediend en openstaand (UWV-Werk.nl)

Figuur 7a Vacatures UWV-Werk.nl, nieuw ingediend en openstaand, per (eind van de) maand, Werkplein Dordrecht en Nederland

nieuw ingediend openstaand

0

300

600

900

1200

april '11

juni '11

sep '11

dec '11

mrt '12

juni'12

sept'12

dec'12

Werkplein Dordrecht Nederland (x100)

0

600

1200

1800

2400

april '11

juni '11

sep '11

dec '11

mrt '12

juni'12

sept'12

dec'12

Werkplein Dordrecht Nederland (x100)

Figuur 7b Vacatures UWV-Werk.nl, nieuw ingediend en openstaand, per (eind van de) maand, regio’s Drechtsteden, Rijnmond en West-

Brabant

nieuw ingediend openstaand

0

1000

2000

3000

4000

april '11

juni '11

dec '11

juni'12

dec'12

Drechtsteden Rijnmond West-Brabant

0

2000

4000

6000

8000

april '11

juni '11

dec '11

juni'12

dec'12

Drechtsteden Rijnmond West-Brabant

• Het aantal nieuw ingediende en openstaande vacatures fluctueert. In de Drechtsteden (zowel Werkplein Dordrecht als

hele arbeidsmarktregio3) zien we tot januari 2012 (vanaf april 2011)4 een dalende trend en vanaf februari weer

herstel. In het 3e kwartaal is er net als landelijk echter weer sprake van een daling, die zich in het 4e kwartaal

voortzet. Het aantal nieuw ingediende vacatures Werkplein Dordrecht was in het 4e kwartaal 10% lager dan in het 3e

kwartaal. Dit is vergelijkbaar met de landelijk afname van 8%.

• De afname van het aantal nieuw ingediende vacatures in het 4e kwartaal in Werkplein Dordrecht (-10%) en de regio

Drechtsteden (inclusief Gorinchem, -13%) valt wel uit de toon bij de ontwikkelingen in de regio Rijnmond (+8%) en

West-Brabant (+2%).

• Per eind december staan bij Werkplein Dordrecht in totaal 651 vacatures open, inclusief Werkplein Gorinchem zijn dat

er 1.003. Dit is flink (bijna 40%) minder dan eind september. Vanwege seizoensinvloeden is het echter wel

gebruikelijk dat het aantal vacatures in december afneemt.

• Bovenstaande cijfers betreffen de kwartaal op kwartaal ontwikkeling. Ten opzichte van dezelfde periode het jaar

ervoor zijn in de regio in het 4e kwartaal 2012 minder vacatures ingediend en stonden er ook beduidend minder open.

De ontwikkeling in de regio volgt daarmee het landelijk gemiddelde (figuur 8). In Rijnmond en West Brabant

ontwikkelde de vacaturemarkt zich gunstiger.

Figuur 8 Vacatures UWV-Werk.nl, nieuw ingediend en openstaand, gem 4e kwartaal 2012 t.o.v. gem 4e kwartaal 2011

nieuw ingediend openstaand

-14%

11%

25%

-13%

-16%

-40% -20% 0% 20% 40%

Nederland

West-Brabant

Rijnmond

Drechtsteden

Werkplein Dordrecht

-23%

-19%

-14%

-25%

-28%

-40% -30% -20% -10% 0% 10% 20%

Nederland

West-Brabant

Rijnmond

Drechtsteden

Werkplein Dordrecht

Toelichting: Drechtsteden = Werkplein Dordrecht + Werkplein Gorinchem

Nederland (CBS-vacature-enquête)

Figuur 9 Openstaande vacatures landelijk, seizoengecorrigeerd (bron vacature-enquête CBS)

totaal (x 1.000) 4e kwartaal 2012 t.o.v. 4e kwartaal 2011

80

100

120

140

160

09-I 09-II 09-III 09-IV 10-I 10-II 10-III 10-IV 11-I 11-II 11-III 11-IV 12-I 12-II 12-III 12-IV

-18%

-17%

-13%

-10%

-21%

-33%

-26%

-40% -30% -20% -10% 0% 10% 20%

totaal

zorg

overheid/onderwijs

zakelijke diensten

handel/horeca/persdie*

transport

industrie/bouw

* persdie:persoonlijke dienstverlening

• Vacatures ingediend op Werk.nl van het UWV betreffen niet de gehele vacaturemarkt. Veel vacatures, met name voor

hoger opgeleiden, worden niet bij het UWV ingediend. Eind 2012 stonden bij UWV-Werk.nl 33.500 vacatures open, het

CBS komt via zijn vacature-enquête bijna op het drievoudige (101.000).

• Na een forse daling in 2009 liep het aantal openstaande vacatures in 2010 weer op, om vervolgens na het 1e kwartaal

2011 te stabiliseren. Vanaf het 3e kwartaal 2011 daalt het aantal weer flink. Na een korte onderbreking in het 3e

kwartaal 2012 daalde het aantal vacatures in het 4e kwartaal verder.

• Het totaal aantal openstaande vacatures lag in het 4e kwartaal 2012 18% onder dat in dezelfde periode van het jaar

ervoor. Het 3e kwartaal en het 2e kwartaal lagen ook al 19% onder dezelfde periode in 2011.

• In industrie/bouw (-26%) en transport (-33%) is de daling duidelijk groter dan gemiddeld, in de zakelijke diensten (-

10%) en bij overheid/onderwijs (-13%) kleiner dan gemiddeld. In de zakelijke diensten is de daling daarmee wat

afgezwakt, in de overheidssector (incl onderwijs) juist versterkt.

3 Werkplein Dordrecht komt overeen met de Drechtsteden. Arbeidsmarktregio Drechtsteden omvat daarnaast ook Werkplein Gorinchem (Alblasserwaard/Vijfheerenlanden en een enkele kleine gemeente in Gelderland en N-Brabant).

4 De vacature-informatie van UWV WERKbedrijf is per januari 2012 met terugwerkende kracht vanaf april 2011 gebaseerd op alle vacatures die op Werk.nl geplaatst worden. Dit aantal is een stuk hoger dan voorheen weergegeven. Verder terugkijken kan derhalve niet meer.

Details naar beroepsgroep en beroep, vacatures UWV-Werk.nl

• Na een daling van het aantal nieuw ingediende vacatures in de grote regio Rijnmond/Drechtsteden/West-Brabant in

het 3e kwartaal 2012 met 6,5% ten opzichte van het kwartaal daarvoor, bleef het aantal nieuw ingediende vacatures in

het 4e kwartaal gelijk. In de technische & industrieberoepen groeide het aantal ingediende vacatures, met name voor

productiemedewerkers en (elektro)monteurs. Ook in de openbare orde & veiligheid en de sociaal-culturele beroepen

nam het aantal ingediende vacatures toe. Voor het overige was sprake van stabilisatie of, met name in de transport,

een daling.

• Er staan per eind december vooral veel vacatures open in lagere en middelbare technische & industrieberoepen zoals

(elektro)monteurs, installateurs, bouwvakkers, bankwerkers en lassers, en productiemedewerkers. Verder is er ook

veel openstaande vraag naar commercieel employees en verzorgend personeel.

Tabel 1 Ingediende vacatures 3e en 4e kwartaal 2012 en openstaand Tabel 2 Openstaande vacatures naar beroepsgroep, dec. 2012,

per dec. 2012, Drechtsteden/Rijnmond/West-Brabant, naar beroep Drechtsteden, Rijnmond en West-Brabant, naar beroepsgroep

beroep Drst/Rijnm/West-Br beroepsgroep openstaand

nieuw open Drst Rijnm West-

Br

2012-

III

2012-

IV

dec ‘12 dec

‘12

dec

’12

dec

‘12

technische & industrie 8.275 8.947 3.009 elementaire beroepen 157 272 387

- monteurs 1.581 1.783 530 - technisch en industrie 114 163 76

- aannemers en installateurs 1.126 1.186 406 - transport 6 46 18

- elektromonteur 1.366 1.522 386 - verzorgend en dienstverlenend 33 59 285

- productiemedewerkers 482 1.103 353 - agrarisch 0 0 1

- bouwvakkers 716 639 215

- bankwerkers en lassers 1.323 1.231 275 lagere beroepen 223 514 410

- weg- en waterbouwkundige arb 225 202 99 - technisch en industrie 58 232 237

- metaalarbeiders 222 266 106 - transport 59 65 61

- verzorgend en dienstverlenend 54 96 58

economisch-administratief 2.943 2.697 826 - agrarisch 45 21 8

- commercieel employees 900 932 298 - medisch en paramedisch 0 29 0

- techn commercieel employees 442 430 126

- boekhouders en secretaressen 406 335 63 middelbare beroepen 478 1.635 797

- technisch en industrie 300 964 502

verzorgen & dienstverlenend 1.235 1.187 840 - transport 2 14 3

- verzorgend personeel 318 304 225 - verzorgend en dienstverlenend 38 166 51

- hulpkrachten horeca en verzorg 356 217 132 - economisch en administratief 79 309 171

transport 861 645 277 hogere en wetensch beroepen 144 491 179

- chauffeurs 709 470 185 - technisch en industrie 57 220 86

- economisch en administratief 53 100 36

agrarisch 191 194 107 - informatica 21 72 29

medisch en paramedisch 420 281 138

informatica 453 420 145

openbare orde en veiligheid 199 264 206

sociaal-cultureel 224 377 95

pedagogisch 101 117 44

totaal 14.902 15.129 5.604 totaal 1.002 2.912 1.773

Toelichting: Drechtsteden: Werkpleinen Dordrecht en Gorinchem

3 Bedrijvendynamiek

Figuur 10 Startende bedrijven Drechtsteden, per kwartaal (geen nieuwe cijfers)

373422

359360

0

150

300

450

600

09-I 09-II 09-III 09-IV 10-I 10-II 10-III 10-IV 11-I 11-II 11-III 11-IV 12-I 12-II 12-III

• In het 1e kwartaal 2012 zijn er 9% minder starters dan in hetzelfde kwartaal 2011, in het 2e kwartaal 13% minder en in het 3e kwartaal 12% minder. Wel ligt het aantal starters in 2012 nog boven het niveau in 2010 en 2009.

Figuur 11 Faillissementen bedrijven Drechtsteden

23

20

31

21

0

15

30

45

60

09-I 09-II 09-III 09-IV 10-I 10-II 10-III 10-IV 11-I 11-II 11-III 11-IV 12-I 12-II 12-III 12-IV

• Het aantal faillissementen schommelt flink. In 2010 en 2011 zijn er in de Drechtsteden volgens cijfers van de KvK al schommelend zo’n 25 faillissementen per kwartaal, met pieken in het 1e en 3e kwartaal. In het 4e kwartaal 2012 en over het hele jaar is het aantal faillissementen in de Drechtsteden nagenoeg gelijk aan het jaar ervoor.

• Volgens cijfers van het CBS lag het landelijk aantal faillissementen van bedrijven en instellingen (exclusief eenmanszaken) in het 1e kwartaal van 2012 20%, in het 2e kwartaal 30% en in het 3e kwartaal weer 20% boven dezelfde periode een jaar eerder. Voor het 4e kwartaal komt het CBS op 9% meer faillissementen dan het jaar ervoor, voor heel 2012 op 19% meer. Hoewel het om verschillende bronnen gaat, lijkt de ontwikkeling van het aantal faillissementen in de regio dus gunstiger dan de landelijke ontwikkeling. De CBS cijfers wijzen overigens op een groeivertraging in het aantal faillissementen in het 4e kwartaal.

• Vooral in de gezondheids- en welzijnszorg (+61%), de makelaardij en financiële dienstverlening (+40%), de bouw (+36%) en het transport (+35%) was het aantal faillissementen in 2012 hoger dan in 2011.

• Hierbij zij wel aangetekend dat volgens recente berichten met name in de bouw en de transport sprake is van veel dubieuze faillissementen om van werknemers en schuldeisers af te komen. Een en ander neemt echter niet weg dat het landelijk totaal aantal faillissementen de laatste kwartalen sterk toeneemt.

4 Nederland: banen van werknemers en uitzenduren

Figuur 12 Banen van werknemers, seizoengecorrigeerd, x 1.000, totaal en naar sector totaal industrie

7800

7850

7900

7950

8000

09-I 09-

II

09-

III

09-

IV

10-I 10-

II

10-

III

10-

IV

11-I 11-

II

11-

III

11-

IV

12-I 12-

II

12-

III

12-

IV

775

800

825

850

875

09-I 09-II 09-

III

09-

IV

10-I 10-II 10-

III

10-

IV

11-I 11-II 11-

III

11-

IV

12-I 12-II 12-

III

12-

IV

bouw handel, transport, horeca

325

350

375

400

425

09-I 09-II 09-

III

09-

IV

10-I 10-II 10-

III

10-

IV

11-I 11-II 11-

III

11-

IV

12-I 12-II 12-

III

12-

IV

1900

1950

2000

2050

2100

09-I 09-

II

09-

III

09-

IV

10-I 10-

II

10-

III

10-

IV

11-I 11-

II

11-

III

11-

IV

12-I 12-

II

12-

III

12-

IV

zakelijke diensten zorg

1200

1250

1300

1350

1400

09-I 09-

II

09-

III

09-

IV

10-I 10-

II

10-

III

10-

IV

11-I 11-

II

11-

III

11-

IV

12-I 12-

II

12-

III

12-

IV

1200

1250

1300

1350

1400

09-I 09-

II

09-

III

09-

IV

10-I 10-

II

10-

III

10-

IV

11-I 11-

II

11-

III

11-

IV

12-I 12-

II

12-

III

12-

IV

• In 2009 daalde het totaal aantal banen in Nederland sterk. Vanaf begin 2010 was er tot halverwege/eind 2011 weer

een stijgende trend. In 2012 daalt het aantal banen van werknemers juist weer: gecorrigeerd voor seizoensinvloeden een daling van 0,4% in het 1e kwartaal, 0,2% in het 2e kwartaal en 0,3% in het 3e kwartaal. En ook in het 4e kwartaal zet de daling voort: -0,2%. Ten opzichte van een jaar geleden zijn er nu 93.000 banen

minder, een daling van 1,2%. Op de schaal van de Drechtsteden zou zo’n daling uitkomen op ruim 1.000 banen minder.

• Per sector zijn er duidelijk verschillende ontwikkelingen: o De zakelijke dienstverlening volgt globaal de ontwikkeling van het totaalgemiddelde. o Handel, transport en horeca volgt de ontwikkeling van het totaalgemiddelde tot en met eind 2011, maar blijft

in 2012 stabiel. o Bouw en industrie tonen een voortdurend dalende trend. o In de zorg een gestage toename vanaf begin 2009 tot eind 2011, maar in 2012 ook geen groei meer.

• In het 4e kwartaal van 2012 zien we vooral een krimp in de bouw (-1,1%). Dit was ook in de eerste drie kwartalen (een van) de sector(en) met de meeste krimp.

Figuur 13 Groeicijfers gewerkte uren uitzendbranche, totaal en naar sector, % toe-/afname t.o.v. zelfde periode jaar ervoor, vanaf jan 2011

totaal industrie

-10

0

10

20

30

1 3 5 7 9 11 13 2 4 6 8 10 12

-10

0

10

20

30

1 3 5 7 9 11 13 2 4 6 8 10 12

techniek administratief

-10

0

10

20

30

40

1 3 5 7 9 11 13 2 4 6 8 10 12

-10

0

10

20

30

1 3 5 7 9 11 13 2 4 6 8 10 12

medisch

-20

-10

0

10

20

1 3 5 7 9 11 13 2 4 6 8 10 12

• Het aantal gewerkte uitzenduren is veelal een goede conjunctuurindicator voor de arbeidsmarkt. In 2011 was sprake van afnemende groei, in november overgaand in een daling. Na een opleving in periode 13 zet de daling zich 2012 voort. Over heel 2012 kromp het aantal gewerkte uitzenduren ten opzichte van 2011 met 4%. Net als eind 2011 zien we ook in 2012 in periode 13 een kleine opleving.

• De daling ten opzichte van het jaar ervoor doet zich in alle sectoren voor. In de medische sector is de afname verreweg het grootst. In de administratieve sector het kleinst. De industrie vertoont in periode 13 een lichte groei.

5 Vertrouwen

Figuur 14 Consumentenvertrouwen en producentenvertrouwen, saldi % pos en neg antwoorden

-50

-40

-30

-20

-10

0

10

20

12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

-8

-4

0

4

8

12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

• Het consumentenvertrouwen bevond zich in eind 2e kwartaal 2012 met -40 op een historisch dieptepunt. In het 3e

kwartaal herstelde het vertrouwen enigszins, maar zakte in het 4e kwartaal weer verder weg tot een nieuw dieptepunt

van -42 in december.

• Het producentenvertrouwen is in 2011 sterk afgenomen. In december flink herstel, maar het 1e kwartaal 2012 toch

weer verder in de min. In het 2e kwartaal en 3e kwartaal van2012 liep het producentenvertrouwen verder terug, tot

het laagste niveau in oktober. In november en december zien we enig herstel.

6 Vooruitzichten

1e kwartaal 2013

• Conjunctuurenquête Nederland (CBS/KvK)

o In oktober verwachtte in de conjunctuurenquête van het CBS per saldo 16% van de ondernemers in de industrie

en 22% van de ondernemers in de dienstverlening in de provincie Zuid-Holland voor de eerste drie maanden van

2013 (verdere) krimp van de personeelssterkte. Ondernemers in de provincie Zuid-Holland zijn daarmee

pessimistischer geworden over de komende drie maanden dan in oktober. Ook zijn zij iets pessimistischer dan

landelijk gemiddeld.

o Nieuwe verwachtingen van ondernemers kring Drechtstreek voor het 1e kwartaal 2013 zijn er nog niet. De vorige

kwartalen waren zij nog wat pessimistischer dan gemiddeld in Zuid-Holland.

Figuur 15 Verwachtingen personeelssterkte komend kwartaal, en komende 3 maanden, per maand, provincie Zuid-Holland

kring Drechtstreek en provincie Zuid-Holland

-30

-20

-10

0

10

12-II 12-III 12-IV 13-I*

Drechtsteden Zuid-Holland

-30

-20

-10

0

10

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1

industrie dienstverlening

* 13-I nog niet bekend

• Manpower Employment Outlook Survey 1e kwartaal 2013

o Voor het 1e kwartaal van 2013 verwachten werkgevers een “inzinking van de arbeidsmarkt”. 9% van de

werkgevers verwacht een afname van het personeel, 2% een toename. Per saldo betekent dit een netto

werkgelegenheidscijfer van -7%. Na seizoenscorrectie komt dit cijfer uit op -8%, het zwakste cijfer sinds de start

van het onderzoek in het 3e kwartaal van 2003!

o Negatieve verwachtingen zijn er vooral bij productiebedrijven en in mindere mate bij bedrijven in de bouw en bij

de overheid en maatschappelijke diensten.

o Voor de zakelijke diensten blijft het netto werkgelegenheidscijfer beperkt tot -1%.

2013

Tabel 3 Vooruitzichten 2013, procentuele ontwikkeling t.o.v. het jaar ervoor

CPB

(dec 2012)

DNB

(dec 2012)

ING

(jan 2013)

Rabo

(nov 2012)

UWV

(jan 2013)

2013

- bruto binnenlands product -0,5 -0,6 -0,5 +0,25 -0,5

- werkgelegenheid1 -0,5 -1,0 -1,1

- werkloosheid2 +12 +21 +14

- ontstane vacatures -3

* voorlopige cijfers 1 CPB en DNB: werkzame personen; UWV: banen van werknemers 2 CPB: werkloze beroepsbevolking; DNB: ILO-definitie; UWV: Niet-werkende werkzoekenden (Nww)

• De vooruitzichten voor heel 2013 zijn ronduit slecht en door alle instellingen onlangs flink naar beneden bijgesteld. De

werkgelegenheid daalt verder. De ramingen lopen uiteen van -0,5% (CPB) tot -1,1% (UWV). De werkloosheid groeit

fors. CPB (+12%) en UWV (+14%) zijn optimistischer dan DNB (+21%). In tegenstelling tot de vorige raming ziet het

UWV ook in 2013 de vacaturemarkt nog niet groeien.

• De Rabobank is met zijn groeiprognose van 0,25% voor 2013 wat optimistischer. Men verwacht kennelijk een sneller

effect op de Nederlandse economie van de opleving in de Verenigde Staten en China.

Drechtsteden

• UWV

De vooruitzichten van het UWV voor onze regio (de nieuwe arbeidsmarktregio Drechtsteden = Werkplein Dordrecht)

zijn niet langer slechter dan voor Nederland als geheel, maar liggen op hetzelfde niveau:

Nww: regio +14%; landelijk +14%

Bronnen:

• Wwb/WIJ: SDD (regio en benchmark) en CBS (landelijk) • WW: UWV WERKbedrijf (regio en landelijk) • Nww: UWV WERKbedrijf • vacatures: UWV WERKbedrijf en CBS • bedrijvendynamiek: KvK • faillissementen Drechtsteden: t/m 2011-4: faillissementen.com, vanaf 2012-1: KvK • faillissementen landelijk: CBS, Graydon, faillissementdossier.nl • banen van werknemers : CBS • gewerkte uitzenduren : ABU • consumenten- en producentenvertrouwen : CBS • vooruitzichten: CPB, DNB, UWV, Europese Commissie

Lijst met afkortingen: • BBP Bruto Binnenlands Product • Wwb Wet werk en bijstand • WIJ Wet Investeren in Jongeren (per 1.1.2012 afgeschaft) • WW Werkloosheids Wet • Nww Niet werkende werkzoekenden • SDD Sociale Dienst Drechtsteden • UWV Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen • ABU Algemene Bond Uitzendondernemingen • CBS Centraal Bureau voor de Statistiek • CPB Centraal Planbureau • CEP Centraal Economisch Plan (van CPB) • MEV Macro Economische Verkenning (van CPB) • DNB De Nederlandse Bank • EC Europese Commissie • KvK Kamer van Koophandel • ILO International Labour Organization

Frans Winterwerp en Ingrid Soffers Postbus 619, 3300 AP Dordrecht ocd@drechtsteden.nl

februari 2013 (078) 770 39 05 www.onderzoekcentrumdrechtsteden.nl