Buildsight NL 2014 3 prognose conjunctuur bouw

20e Buildsight®-dag

10 september 2014

Verkadefabriek, ‘s-Hertogenbosch

Programma

13-04-2023 2

• 12.00 uur Welkomstlunch • 12.30 - 13.15 uur Michel van Eekert (Directeur Buildsight) Prognose 2015 –

2016 • 13.15 – 14.00 uur Henk van Laarhoven (Bierman en Henket, verantwoordelijk

voor transformatie Verkadefabriek) Onder meer over liefde als motivatie voor de transformatie van gebouwen

• 14.00 – 14.30 uur Gerben van Dijk (Procesmanager Vernieuwing bouw) Kijk eens anders - kansen voor bestaande gebouwen

• 14.30 uur – 14.50 uur Pauze • 14.50 uur – 15.30 uur Alfred van den Bosch (Directeur bestuurder Woonvisie)

Overwegingen m.b.t. behoud van de sociale woningvoorraad • 15.30 uur – 16.15 uur Paul Born (Directeur BAM Woningbouw) Voorspelt – dit

jaar nog - een transitie in de huidige woonmarkt • 16.15 uur – 16.45 uur Rob Urgert (Cabaretier / televisiepresentator) Hoe word

ik geniaal? • 16.45 uur Netwerkborrel

Buildsight®

Nieuwbouwprognose 2014-III“internationale onzekerheden omtrent herstel”

13-04-2023 3

Inhoud presentatie

• (bouw-)Conjunctuur• Woningbouwmarkt• Prognose nieuwbouw

– Woningbouw– Utiliteitsbouw

13-04-2023 4

• Economie NL groeit in 2e kwartaal (na krimp in Q1); bouwproductie doet het tegenovergestelde

• Dankzij export en stijgende productie (industrie, commerciële dienstverlening, landbouw)

• Investeringsgroei in Q2 kleiner dan in Q1 (door minder bouwproductie)

13-04-2023 5

-20

-15

-10

-5

0

5

10

2009 Q1 2009 Q3 2010 Q1 2010 Q3 2011 Q1 2011 Q3 2012 Q1 2012 Q3 2013-Q1 2013-Q3 2014-Q1

BBP tov jaar eerder (%) bouwproductie tov jaar eerder (%) bouwproductie (%; k-o-k)

-1,4 % t.o.v. zelfde periode jaar eerder

0,9 % t.o.v. zelfde periode jaar eerder

(bouw-)Conjunctuur

Conjunctuur• Maar:

– Krimp in Duitsland(!) en stagnatie in eurozone– Oplopende internationale spanningen (boycot Rusland)– Investeringen in juni gekrompen (voor het eerst in 9 maanden)– ECB: nog lagere rentes en opkopen verpakte leningen en obligaties – Ruimere onzekerheidsmarges forecast 2014 en 2015– Vertrouwen onder druk

13-04-2023 6

-50

-40

-30

-20

-10

0

10

20

-50

-40

-30

-20

-10

0

10

20

2007januari

2007juli

2008januari

2008juli

2009januari

2009juli

2010januari

2010juli

2011januari

2011juli

2012januari

2012juli

2013januari

2013juli

consumenten (links; saldo) producenten (rechts; %)

Bron: CBS

Producentenvertrouwen augustus 2014: 0

Consumentenvertrouwen augustus 2014: -4

orderportefeuilles (in maanden productie; linker as) en %-aannemers met stagnatie a.g.v. gebrek aan orders (gemarkeerd; rechter as) mei 2010 – juni 2014

• Duidelijke stijging orderportefeuilles woningbouw (utiliteitsbouw ook enig herstel)

• Ook architecten hebben meer werk (Q1)• Meer nieuwbouwwoningen verkocht in 2014 (+52% in 1e 7

maanden)

13-04-2023 7

5

5,25

5,5

5,75

6

6,25

6,5

6,75

7

25%

30%

35%

40%

45%

50%

55%

60%

65%

woningbouw utiliteitsbouw woningbouw utiliteitsbouw

Bron: EIB

Bouwconjunctuur

Bouwconjunctuur

13-04-2023 8

0

20

40

60

80

100

120

140

Bouwsom nieuwe nieuwbouwopdrachten architecten (index 2010 = 100)

Woningen nieuwbouw (%; j-o-j)

Utilteitsgebouwen Nieuwbouw (%; j-o-j)

Utiliteitsgebouwen Nieuwbouw

Woningen Nieuwbouw

Bron: CBS

13-04-2023 9

(Verkoop nieuwe marktkoopwoningenNeprom: Monitor Nieuwe Woningen)

Bron: MNW Alle marktkoopwoningen

Bouwconjunctuur

http://www.neprom.nl/Lists/Nieuws/artikel.aspx?ID=802&Source=/nieuws/persberichten/default.aspx

Bouwconjunctuur• Meer (maar goedkopere) woningen vergund eerst half jaar 2014

– 58% meer koopwoningen t.o.v. 1e half jaar 2013– Vooral in midden Nederland; regio West en Oost (Gelderland)– 9% minder huurwoningen t.o.v. 1e half jaar 2013

• Utiliteitsbouwvergunningen (na eerder herstel) zwak in mei en juni

13-04-2023 1020

12 d

ecem

ber

2013

janu

ari

2013

febr

uari

2013

maa

rt

2013

apr

il

2013

mei

2013

juni

2013

juli

2013

aug

ustu

s

2013

sep

tem

ber

2013

okt

ober

2013

nov

embe

r

2013

dec

embe

r

2014

janu

ari

2014

febr

uari

2014

maa

rt

2014

apr

il

2014

mei

2014

juni

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

4000

4500

5000

70.0

75.0

80.0

85.0

90.0

95.0

100.0

105.0

Woongebouwen Bedrijfsgebouwen Woongebouwen Bedrijfsgebouwen

Bron: CBS (bewerking Buildsight)

Bouwvergunningen 12-mnd vrts.staaf: waarde in mln euro (linker as) lijn: inhoud geïndexeerd 2012=100 (rechter as)

13-04-2023 11

Bouwvergunningen waarde in mln. euro; 12 mnd. vrts.

Woningbouw Utiliteitsbouw

3,000

4,000

5,000

6,000

7,000

8,000

9,000

0

200

400

600

800

1,000

1,200

Nieuwbouw (linker as)Overige werkzaamheden (rechter as)

Bron: CBS

3,000

3,500

4,000

4,500

5,000

5,500

0

500

1,000

1,500

2,000

2,500

Nieuwbouw (linker as)Overige werkzaamheden (rechter as)

Bouwconjunctuur

Woningbouw

13-04-2023 12

Woningbouw

• Dankzij herstel woningmarkt nieuwe kansen voor nieuwbouw koopsector– Herstel Bouwers voor de markt: 1e 6 maanden 2014

2x zoveel koopwoningen vergund– Ook herstel vergunningen bij particulieren (+26%)– Niet voor woningcorporaties (-45%)– Stijging aantal woningen groter dan stijging inhoud:

kleinere woningen– Eengezinswoningen, steden, westen en Gelderland

13-04-2023 13

13-04-2023 14

Woningmarkt bestaande woningen: woningprijzen (index 2010=100),

maandelijks vrts. jaartotaal # verkochte woningen

Bron: CBS en Kadaster, t/m juli 2014

84

87

90

93

96

99

102

2010december

2011 april 2011augustus

2011december


2012december


2013december

2014 april100.000

105.000

110.000

115.000

120.000

125.000

130.000

135.000

Prijsindex bestaande koopwoningen Aantal verkochte woningen

Overdrachtsbelasting

Nieuwe hypotheekregels

Woningbouw

• Nieuwbouw voor de huursector staat onder druk– Verhuurdersheffing– Bezuinigingen bij corporaties:

• 29% minder huurwoningen vergund 1e 6 maanden 2014 (ook minder koop)

• Lenen eerste half jaar ruim 1 mrd. minder dan in 2013

– Bouwers voor de markt doen wel iets meer (+19%), maar focussen op koopsector (wel groot project in Groningen met 284 huurwoningen)

– Particulieren nauwelijks (meer) actief op deze markt

13-04-2023 15

Woningbouw• Uitzondering studentenwoningen• Tekort aan studentenwoningen in grote steden• Amsterdam verwacht een tekort van 16.000

studentenwoningen tot 2021• Particuliere (buitenlandse) investeerders

13-04-2023 16

13-04-2023 17

0

20.000

40.000

60.000

80.000

100.000

120.000Andere particuliere opdrachtgevers

Overheid en woningcorporaties

Bouwers voor de markt

Bouwvergunningen woningbouw 12 mnd. voortschrijdend naar type opdrachtgever (aantal woningen)

Bron: CBS; t/m juni 2014

66.549

4.073

5.692

19.706

Totaal: 29.471

Vergunningen woningbouwBouwers voor de markt

(12 maanden voortschrijdend)

13-04-2023 18


0

5.000

10.000

15.000

20.000

25.000

30.000

35.000

40.000

45.000aantal huurwoningen aantal koopwoningen

Vergunningen woningbouwOverheid en woningcorporaties


13-04-2023 19


0

5.000

10.000

15.000

20.000

25.000

30.000

aantal huurwoningen aantal koopwoningen

Vergunningen woningbouwAndere particuliere opdrachtgevers


13-04-2023 20


0

1.000

2.000

3.000

4.000

5.000

6.000

7.000

8.000

9.000aantal huurwoningen aantal koopwoningen

13-04-2023 21

2011 januari

2011 april

2011 juli

2011 okt

ober

2012 januari

2012 april

2012 juli

2012 okt

ober

2013 januari

2013 april

2013 juli

2013 okt

ober

2014 januari

2014 april

0

5,000

10,000

15,000

20,000

25,000

30,000

35,000

40,000

45,000

50,000huur

koop

Woningbouwvergunningen(aantal woningen, 12 mnd. vrts.; Nederland)

13-04-2023 2213-04-2023 22

Bouwvergunningen woningbouw naar type opdrachtgever

Aantal vergunde woningen eerste zes maanden

2012 2013 2014

Bouwers voor de markt 8.527 6.314 10.593

Overheid en woningcorporaties 6.170 3.778 2.525

Andere particuliere opdrachtgevers 2.209 1.878 2.139

Totaal 16.906 11.970 15.257

Bron: CBS

13-04-2023 2313-04-2023 23

Woningnieuwbouwproductie (aantal woningen) 2005-2016

0

10.000

20.000

30.000

40.000

50.000

60.000

70.000

80.000

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

35.500

prognose 2014-III

prognose 2014-II

2005 gereedmeldingen CBS; 2006-2013 raming productie Buildsight®, 2014-2016 prognose Buildsight®

13-04-2023 2413-04-2023 24

Woningnieuwbouwproductie naar woningtype (aantal woningen) 2005-2016

0

5.000

10.000

15.000

20.000

25.000

30.000

35.000

40.000

45.000

50.000

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

eengezins meergezins


30% meergezins

44% meergezins

13-04-2023 2513-04-2023 25

Woningnieuwbouwproductie naar huur/koop (aantal woningen) 2005 - 2016

0

10.000

20.000

30.000

40.000

50.000

60.000

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

huur koop


25% huur 40% huur 34% huur

Utiliteitsbouw

13-04-2023 26

Utiliteitsbouw• Leegstand:

– Kantoren en bedrijfsruimte– Ook winkels (lijkt mee te vallen) en – Agrarisch (steeds minder boerenbedrijven)

• Kantoren 2013: aanbod 10x > vraag (aanbod daalt in 2014 voor het eerst; meer onttrekking dan nieuwbouw)

• Ondanks lichte daling aanbod blijft kantorenbouw komende jaren dalend – Daling aanbod door meer sloop en transformatie;

weinig nieuwbouw

13-04-2023 27

Utiliteitsbouw• Herstel bij hallen en loodsen (stijgende vraag

moderne magazijnen)• Nieuwbouw hallen en loodsen met kantoor

bereikt dit jaar dieptepunt• Stallenbouw geen grote daling door

aanhoudende dynamiek in de markt: – Schaalvergroting, afschaffing melkquotum en

bedrijfsbeëindigingen – Eierboeren maken geen winst meer– Invloed Russische boycot beperkt

13-04-2023 28

Utiliteitsbouw

• Dit jaar grootste daling scholenbouw, daarna beperkte krimp– Stabilisatie in 2016– Meer woningbouw, meer kinderen

• Pas na 2016 herstel bouw voor de zorgsector– Nieuwe manier van financieren huisvesting – Meer mantelzorg thuis, alleen ernstig

hulpbehoevenden nog naar verzorgingshuis

13-04-2023 29

13-04-2023 30

Bouwvergunningen utiliteitsbouwwaarde 12-maanden voorts. (index: 2008=100; CBS)

13-04-2023

31

Kantoren 2008 – 2016 ontwikkeling vloeroppervlak

0

200

400

600

800

1.000

1.200

1.400prognose 2014-III prognose 2014-II

In m2 * 1.000

0

500

1.000

1.500

2.000

2.500

prognose 2014-III prognose 2014-II

Hallen en loodsen 2008 - 2016: ontwikkeling vloeroppervlak

Utiliteitsbouw

13-04-2023 32

Bedrijfshallen met kantoor 2008 - 2016: ontwikkeling vloeroppervlak

0

500

1.000

1.500

2.000

2.500

3.000

3.500


In m2 * 1.000

0

500

1.000

1.500

2.000

2.500

3.000

3.500prognose 2014-III prognose 2014-II

Agrarische sector 2008 – 2016 ontwikkeling vloeroppervlak

Utiliteitsbouw

13-04-2023 33

Onderwijssector (Scholen) 2008 - 2016: ontwikkeling vloeroppervlak

0

100

200

300

400

500

600

700

800prognose 2014-II prognose 2014-I

In m2 * 1.000

0

200

400

600

800

1.000

1.200

1.400


Zorgsector 2008 – 2016 ontwikkeling vloeroppervlak

13-04-2023 34

Utiliteitsbouwproductie 2012 – 2016 verandering t.o.v. vorig jaar

Vaste prijzen

2012 2013 2014 2015 2016

Hallen en loodsen 1% -18% 12,5% 15% 14%

Kantoren -18% -22% -25% -11,5% -7%

Bedrijfshal met kantoor -2% -14% -5% 0% 5%

Schuren en stallen 2% -5% -3% 0% -5%

Scholen -1% 4% -7% -5% -3%

Gezondheidszorg -14% -13% -9% -20% -6%

Totaal Buildsight® -7% -12% -7% -4% 0%

Einde

13-04-2023 35

Buildsight NL 2014 3 prognose conjunctuur bouw

Economy & Finance

Transcript of Buildsight NL 2014 3 prognose conjunctuur bouw