Nieuwbouwprognose NL voorjaar 2014 #woningbouw #utiliteitsbouw #conjunctuur

Buildsight®-bijeenkomst

12 maart 2014

Landgoed Groenhoven,

Bruchem

Buildsight b.v.

Michel van Eekert

29-4-2014 2 29-4-2014 2

Inhoud presentatie

Ondersteunende tabellen en grafieken bij

Buildsight® Nieuwbouwprognose 2014-I

• Bouwconjunctuur

• Woningbouw

• Utiliteitsbouw

• Lezing Jan-Willem van de Groep

– Programmaregisseur Energiesprong

(Platform31)

Nieuwbouwprognoses

Buildsight® 2014-I

“Bouw op achterstand”

Conjuncturele ontwikkelingen

• Economische groei trekt aan

• 0,7 % groei in q4, 2013 t.o.v. kwartaal eerder,

voorgaande kwartalen minder slecht

• Investeringen en consumptie stegen sterk

door aankoop nieuwe (bedrijfs-) auto’s

– Aanpassing BPM en bijtelling per 1-1-2015

• Ook consumptie van andere goederen steeg

29-4-2014 4


• Export niet meer de enige motor

• Krachtig herstel consumentenvertrouwen

– Vooral economisch klimaat wordt beter beoordeeld

– Koopbereidheid verbetert ook, maar blijft achter

• Producentenvertrouwen stabiel rond 0-punt

• PMI blijft wijzen op groei industrie

29-4-2014 5


• Werkloosheid loopt nog op

• Prognoses voor 2014 positief bijgesteld

• ECB laat ondanks lage inflatie monetair beleid

ongewijzigd

• Onzekerheid over kredietverlening, balansen van

banken en ontwikkeling consumptie

• Groei zwakt dit kwartaal af (minder gas en auto’s)

29-4-2014 6


• Door revisie nationale rekeningen blijkt er in 2010

44,7 miljard meer te zijn verdiend

– R&D is nu een investering en illegale activiteiten tellen

ook mee

– Staatsschuld als % van bbp lager en begrotingstekort

ook iets lager

– Effect op groeicijfers is naar verwachting beperkt

– In juni zijn kwartaalrekeningen volledig herzien

29-4-2014 7


BNP OESO ABN

AMRO Rabobank CPB EC

2013 -1,1 -0,8 -0,8 -0,8 -0,8

2014 -0,1 1,2 1,0 0,75 1,0

2015 0,9 1,3 1,5 1,25 1,3

datum 11-3 5-3 5-3 4-3 25-2

29-4-2014 8

29-4-2014 9 9

Conjuncturele ontwikkelingen Vertrouwensindicatoren

-50

-40

-30

-20

-10

0

10

20

-50

-40

-30

-20

-10

0

10

20

2007januari

2007 juli 2008januari






2013 juli

consumenten (links; saldo) producenten (rechts; %)

Bron: CBS

Producentenvertrouwen februari 2014: -0,1

Consumentenvertrouwen februari 2014: -8

29-4-2014 10 10

Conjuncturele ontwikkelingen ontwikkeling BBP

Bron: CBS

-20

-15

-10

-5

0

5

10

15

-20

-15

-10

-5

0

5

10

15

2009 Q1 2009 Q3 2010 Q1 2010 Q3 2011 Q1 2011 Q3 2012 Q1 2012 Q3 2013-Q1 2013-Q3

BBP tov jaar eerder (%) bouwproductie tov jaar eerder (%) bouwproductie (%; k-o-k)

-0,3 % t.o.v. zelfde periode jaar eerder

0,7 % t.o.v. zelfde periode jaar eerder

29-4-2014 11 11

Conjuncturele ontwikkelingen faillissementen; maandelijks vrts. jaartotaal (index 2007=100)

Bron: CBS

0

50

100

150

200

250

300

200

7 d

ece

mb

er

200

8 fe

bru

ari

200

8 a

pril

200

8 ju

ni

200

8 a

ug

ustu

s

200

8 o

kto

be

r

200

8 d

ece

mb

er

200

9 fe

bru

ari

200

9 a

pril

2009 juni

200

9 a

ug

ustu

s

200

9 o

kto

be

r

200

9 d

ece

mb

er

201

0 fe

bru

ari

201

0 a

pril

201

0 ju

ni

201

0 a

ug

ustu

s

201

0 o

kto

be

r

201

0 d

ece

mb

er

201

1 fe

bru

ari

201

1 a

pril

201

1 ju

ni

201

1 a

ug

ustu

s

201

1 o

kto

be

r

201

1 d

ece

mb

er

201

2 fe

bru

ari

201

2 a

pril

201

2 ju

ni

201

2 a

ug

ustu

s**

201

2 o

kto

be

r**

2012 d

ecem

ber*

*

20

13

fe

bru

ari**

201

3 a

pril*

*

201

3 ju

ni*

*

201

3 a

ug

ustu

s**

201

3 o

kto

be

r**

201

3 d

ece

mb

er*

*

201

4 fe

bru

ari*

Bedrijfsactiviteiten totaal Bouwnijverheid

29-4-2014 12 29-4-2014 12

Ontwikkeling

bouwconjunctuur

Ontwikkelingen bouwconjunctuur

• Ondanks daling aantal faillissementen nog

nauwelijks verbetering in bouwconjunctuur:

– Herstel orderportefeuilles aannemers niet overtuigend

– Verlening nieuwbouwvergunningen verder in het slop

(vooral woningbouw)

– Wel meer rust en vertrouwen in de markt

– Zachte winter haalt druk van de ketel

29-4-2014 13


• Architectenbranche spreekt van “kentering”

• Kwartaal-op-kwartaalgroei van bouwproductie in

2e en 3e kwartaal van 2013 (4e kwartaal krimp)

• Vooral renovatiemarkt profiteert:

– Tijdelijke BTW-verlaging voor werk aan

woningrenovaties nog heel 2014 van kracht

– Vergunningsvrij bouwen uitgebreid

– Stimulering woningrenovaties door Energieakkoord

29-4-2014 14


29-4-2014 15

40

60

80

100

120

140

Bouwsom nieuwe nieuwbouwopdrachten architecten (index 2010 = 100)

Woningen Nieuwbouw Utiliteitsgebouwen Nieuwbouw

Bron: CBS


29-4-2014 16

50

70

90

110

130

150

Bouwsom nieuwe Niet nieuwbouwopdrachten architecten (index 2010 = 100)

Woningen Niet nieuwbouw Utiliteitsgebouwen Niet nieuwbouw

Bron: CBS

29-4-2014 17 17

Ontwikkelingen bouwconjunctuur orderportefeuilles (in maanden productie; linker as) en %-aannemers met stagnatie

a.g.v. gebrek aan orders (gemarkeerd; rechter as) mei 2010 – januari 2014

Bron: EIB

5

5,25

5,5

5,75

6

6,25

6,5

6,75

7

mei-1

0

jul-1

0

sep-

10

nov-10

jan-

11

mrt-

11

mei-1

1

jul-1

1

sep-

11

nov-11

jan-

12

mrt-

12

mei-1

2

jul-1

2

sep-

12

nov-12

jan-

13

mrt-

13

mei-1

3

jul-1

3

sep-

13

nov-13

jan-

14

25%

30%

35%

40%

45%

50%

55%

60%

65%

woningbouw utiliteitsbouw woningbouw utiliteitsbouw

Bouwvergunningen woningbouw (waarde in mln. euro; 12 mnd. vrts.)

29-4-2014 18

0

200

400

600

800

1.000

1.200

0

1.000

2.000

3.000

4.000

5.000

6.000

7.000

8.000

9.000

10.000

Nieuwbouw (linker as) Overige werkzaamheden (rechter as)

Bron: CBS

Bouwvergunningen utiliteitsbouw (waarde in mln. euro; 12 mnd. vrts.)

29-4-2014 19

0

500

1.000

1.500

2.000

2.500

0

1.000

2.000

3.000

4.000

5.000

6.000

Nieuwbouw (linker as) Overige werkzaamheden (rechter as)

Bron: CBS

Woningnieuwbouw

Woningnieuwbouw

• Woningmarkt herstelt zich boven verwachting

– Consumenten zijn eerder gewend aan nieuwe

hypotheekvormen

– Lage en dalende hypotheekrente

– Aantal verkopen duidelijk toegenomen in q4, 2013

t.o.v. kwartaal eerder en t.o.v. q4, 2012

– Zelfs ontwikkelaars zijn opgelucht: meer

nieuwbouw verkocht in 2013 dan in 2012 (+3%)

– Dreigend woningtekort in ZH 29-4-2014 21

Woningnieuwbouw

• Echter:

– Nibud-normen weer strenger door dalende koopkracht

– Verdere beperking hypotheekverlening en NHG

– Restschulden nemen toe (ondanks groei aflossing)

– Nauwelijks effect van woningmarktherstel op

vergunningverlening

– Aanscherping EPC per 2015 (hogere bouwkosten)

– Dure bouwgrond (afwaardering pas na verkiezingen!?)

29-4-2014 22

29-4-2014 23 29-4-2014 23

Woningmarkt bestaande woningen: woningprijzen (index 2010=100),

maandelijks vrts. jaartotaal # verkochte woningen

Bron: CBS, t/m januari 2013

84

87

90

93

96

99

102

2010

december

2011 maart 2011 juni 2011

september

2011

december

2012 maart 2012 juni 2012

september

2012

december

2013 maart 2013 juni 2013

september

2013

december

100.000

105.000

110.000

115.000

120.000

125.000

130.000

Prijsindex bestaande koopwoningen Aantal verkochte woningen

Overdrachtsbelasting

Nieuwe hypotheekregels

Woningnieuwbouw

• Verdere daling vergunningverlening in huursector

en dan met name bij corporaties

• Herstel huursector in regio west te niet gedaan

• 26.184 nieuwbouwwoningen vergund in 2013

• Koopsector in regio oost en west vertoont teken

van herstel (bvdm)

• Belang particuliere opdrachtgevers neemt toe

29-4-2014 24

Woningnieuwbouw

• Orders toelevering woningbouw boven budget

• Grote behoefte aan cijfers m.b.t. realisaties

woningbouw

• Onduidelijkheid over niveau woningbouw 2013

(BAG uitkomsten niet representatief door

administratieve correcties)

• Buildsight onderzoekt eigen raming 2013

(wellicht te hoog) 29-4-2014 25

29-4-2014 26 26

0

20.000

40.000

60.000

80.000

100.000

120.000

jan-

06

mei-0

6

sep-

06

jan-

07

mei-0

7

sep-

07

jan-

08

mei-0

8

sep-

08

jan-

09

mei-0

9

sep-

09

jan-

10

mei-1

0

sep-

10

jan-

11

mei-1

1

sep-

11

jan-

12

mei-1

2

sep-

12

jan-

13

mei-1

3

sep-

13

Andere particuliere opdrachtgevers

Overheid en woningcorporaties

Bouwers voor de markt

Bouwvergunningen 12 mnd. voortschrijdend naar type opdrachtgever (aantal woningen)

Bron: CBS; t/m december 2013

66.549

3.812

6.945

15.427

Totaal: 26.184

Vergunningen

Bouwers voor de markt (12 maanden voortschrijdend)

29-4-2014 27


0

5.000

10.000

15.000

20.000

25.000

30.000

35.000

40.000

45.000aantal huurwoningen aantal koopwoningen

Vergunningen

Overheid en woningcorporaties (12 maanden voortschrijdend)

29-4-2014 28


0

5.000

10.000

15.000

20.000

25.000


Vergunningen

Andere particuliere opdrachtgevers (12 maanden voortschrijdend)

29-4-2014 29


0

1.000

2.000

3.000

4.000

5.000

6.000

7.000

8.000


29-4-2014 30 30

Bouwvergunningen naar type opdrachtgever

Aantal vergunde woningen

2011 2012 2013

Bouwers voor de

markt 33.461 20.649 15.427

Overheid en

woningcorporaties 15.743 12.119 6.945

Andere particuliere

opdrachtgevers 6.600 4.602 3.812

Totaal 55.804 37.370 26.184

Bron: CBS

29-4-2014 31 31

Bouwvergunningen naar type opdrachtgever

Index 2011=100 Aantal vergunde woningen

2011 2012 2013

Bouwers voor de

markt 100 62 46

Overheid en

woningcorporaties 100 77 44

Andere particuliere

opdrachtgevers 100 70 58

Totaal 100 67 47

Bron: CBS

29-4-2014 32

0

500

1.000

1.500

2.000

2.500

3.000

3.500

4.000

huur

koop

Woningbouwvergunningen (aantal woningen, 12 mnd. vrts.; regio Noord)

29-4-2014 33

Woningbouwvergunningen (aantal woningen, 12 mnd. vrts.; regio Oost)

0

2.000

4.000

6.000

8.000

10.000

12.000

huur

koop

29-4-2014 34

Woningbouwvergunningen (aantal woningen, 12 mnd. vrts.; regio West)

0

5.000

10.000

15.000

20.000

25.000

huur

koop

29-4-2014 35

Woningbouwvergunningen (aantal woningen, 12 mnd. vrts.; regio Zuid)

0

2.000

4.000

6.000

8.000

10.000

12.000

huur

koop

29-4-2014 36 29-4-2014 36

Woningnieuwbouwproductie (aantal woningen) 2005-2016

0

10.000

20.000

30.000

40.000

50.000

60.000

70.000

80.000

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

34.500

prognose 2014-I

prognose 2013-IV

2005 gereedmeldingen CBS; 2006-2013 raming productie Buildsight®, 2014-2016 prognose Buildsight®

29-4-2014 37 29-4-2014 37

Woningnieuwbouwproductie

naar woningtype (aantal woningen) 2005-2016

0

5.000

10.000

15.000

20.000

25.000

30.000

35.000

40.000

45.000

50.000

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

eengezins meergezins


30% meergezins

44% meergezins

29-4-2014 38 29-4-2014 38

Woningnieuwbouwproductie

naar huur/koop (aantal woningen) 2005 - 2016

0

10.000

20.000

30.000

40.000

50.000

60.000

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

huur koop


25% huur 40% huur

29-4-2014 39

Woningbouw 2006 - 2015: ontwikkeling vloeroppervlak

0

2.000

4.000

6.000

8.000

10.000

12.000

prognose 2014-I prognose 2013-IV

In m2 * 1.000

Utiliteitsnieuwbouw

Utiltiteitsnieuwbouw

• Vergunningverlening verder gekrompen

(bedrijfsgebouwen, kantoren, gezondheidszorg)

• Wel herstel: scholen, openbaar bestuur, winkels

en zakelijke dienstverlening (!)

• Per saldo: (nog) geen herstel, 2014

overgangsjaar

• Herbestemming wel groei (dempt groei leegstand

kantoren) 29-4-2014 41

29-4-2014 42

Bouwvergunningen utiliteitsbouw waarde 12-maanden voorts. (index: 2008=100; CBS)

29-4-2014 43

Kantoren 2008 – 2016 ontwikkeling vloeroppervlak

0

200

400

600

800

1.000

1.200

1.400


In m2 * 1.000

29-4-2014 44

Hallen en loodsen 2008 - 2016: ontwikkeling vloeroppervlak

0

500

1.000

1.500

2.000

2.500


In m2 * 1.000

29-4-2014 45

Bedrijfshallen met kantoor 2008 - 2016: ontwikkeling vloeroppervlak

0

500

1.000

1.500

2.000

2.500

3.000

3.500


In m2 * 1.000

29-4-2014 46

Agrarische sector 2008 – 2016 ontwikkeling vloeroppervlak

(schuren en stallen)

0

500

1.000

1.500

2.000

2.500

3.000

3.500


In m2 * 1.000

29-4-2014 47

Onderwijssector (Scholen) 2008 - 2016: ontwikkeling vloeroppervlak

0

100

200

300

400

500

600

700

800


In m2 * 1.000

29-4-2014 48

Zorgsector 2008 – 2016 ontwikkeling vloeroppervlak

0

200

400

600

800

1.000

1.200

1.400


In m2 * 1.000

29-4-2014 49

Utiliteitsbouwproductie 2011 – 2015 verandering t.o.v. vorig jaar

Vaste prijzen

2012 2013 2014 2015 2016

Hallen en loodsen 1% -18% 5% 18% 15%

Kantoren -18% -22% -25% -15% -8%

Bedrijfshal met kantoor -2% -14% 2% 7% 6%

Schuren en stallen 2% -5% -6% -2% -2%

Scholen -1% 4% -7% -5% -3%

Gezondheidszorg -14% -13% -9% -20% -6%

Totaal Buildsight® -7% -12% -6% -3% 1%

Einde presentatie

• Bedankt voor uw aandacht!

• Vragen?

29-4-2014 50

Nieuwbouwprognose NL voorjaar 2014 #woningbouw #utiliteitsbouw #conjunctuur

Data & Analytics

Transcript of Nieuwbouwprognose NL voorjaar 2014 #woningbouw #utiliteitsbouw #conjunctuur