Economische Thermometer Maart 2009 1

EDBREconomische ThermometerMaart 2009

Economische Thermometer Maart 2009 2

3,3 3,33,8

5,5

4,04,3 4,6

6,4

4,6

6,9

5,04,4

4,2

5,5

4,3

5,5

0,0

1,0

2,0

3,0

4,0

5,0

6,0

7,0

8,0

9,0

10,0

Rap

po

rtci

jfer

Bouw Detailhandel Groothandel enLogistiek

Industrie Not for Profit Transport Zakelijkedienstverlening

Alle sectoren

Toekomstverwachtingen voor Economie en Sector

Economie Sector

Wat is de stand van de Economische Thermometer? Vraag 3&5

De economische verwachtingen liggen lager dan de verwachtingen voor de eigen sector. De gemiddelde cijfers bedragen respectievelijk 4,3 en 5,5.

Alle Sectoren

De sectoren bouw, transport, detail- en groothandel zijn minder goed vertegenwoordigd. Dit maakt conclusies in deze sectoren lastig. Over het algemeen staan ondernemers negatiever tegenover de economie in zijn geheel dan de ontwikkelingen in de eigen sector. Positieve denkers zijn ondernemers in de not for profit en industriesector. De transport sector is de enige branche die de ontwikkelingen positiever inschat voor de algehele economie dan voor de eigen sector.

Economische Thermometer Maart 2009 3

Grootste negatieve effecten van de crisis

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70%

Investeringen

Werkgelegenheid

Omzetontw ikkeling

Orderpositie

Productie

Export

Prijsontw ikkeling

% van de bedrijven dat betreffend effect noemt

Waar liggen de negatieve verwachtingen? Vraag 1

De grootste negatieve verwachtingen liggen op terreinen van investeringen en werkgelegenheid. Bovendien zijn er opmerkelijke verschillen per branche waar te nemen.

Bevindingen:

Het aantal negatieve effecten binnen de economie is niet verschillend per bedrijfstak. Welke effecten verwacht worden verschillen wel per bedrijfstak. • Investeringen: bouw, detail- en groothandel zien grotere negatieve effecten op investeringsgebied.• Werkgelegenheid: detailhandel noemt werkgelegenheid opvallend weinig als negatief effect (25% t.o.v. 56% gemiddeld).• Omzetontwikkeling: vanuit bouw wordt omzetontwikkeling niet aangedragen als negatief effect. Binnen de transportsector is dit verband juist omgekeerd.• Orderpositie: Vanzelfsprekend speelt dit meer een rol binnen de industrie dan de detailhandel.• Prijsontwikkeling: de transportsector ziet relatief meer gevaren op prijsgebied dan de andere sectoren.

Prijs- ontwikkeling

Export

Productie

Order- positie

Omzet- ontwikkeling

Werk-gelegenheid

Investeringen

bouw

deta

ilhan

del

groo

than

del e

n lo

gisti

ek

indu

strie

not-

for-

profi

t

tran

spor

t

zake

lijke

di

enst

verle

ning

Opmerkelijke resultaten per brancheGrootste effecten crisis gemiddeld

Relatief negatief

Relatief positief

Legenda:

Economische Thermometer Maart 2009 4

Waar ziet u opleving of kansen? Vraag 2

Opvallend is een tweedeling in kansen. Aan de ene kant zien ondernemers groeipotentieel. Aan de andere kant liggen er kansen bij herstructurering en focus op kernactiviteiten.

Focus op groei/omzet

Opleving en Kansen

10%

10%

20%

26%

13%

11%

6%

4%

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30%

Geen kansen

Scholing personeel & loonkosten besparen

Focus, herstructurering, onderhoud

Marktaandeel, investering en overnames

Overheidsinvesteringen

Klimaat en energie

Innovatie

Crisisadvies

10%

10%

20%

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30%

Geen kansen

Scholing personeel & loonkosten besparen

Focus, herstructurering, onderhoud

Marktaandeel, investering en overnames

Overheidsinvesteringen

Klimaat en energie

Innovatie

Crisisadvies

Focus op sanering/kosten

• Crisisadvies (als nieuwe dienst): advies voor bedrijven in de neergang. O.a. juridische dienstverlening.

• Klimaat en energie: zowel kleinschalige als grote investeringen in duurzaamheid en energie. In bebouwing en industrie. Gesteund door de overheid.

• Overheidsinvesteringen: investeringen in infrastructuur/maatschappelijk vastgoed. Huizenmarkt, verminderen regelgeving en opknappen pensioenfondsen.

• Marktaandeel etc.: bedrijven met cash kunnen overnames doen. Bedrijven zijn goed geprijsd. Marktaandeel verkrijgen door bewegelijkheid. Flexibel en onderscheidend zijn. Inspelen op efficiency. Dienstverlening vanwege lage investeringskosten.

• Herstructurering etc.: outsourcing, kostenbesparing. Sanering en onderhoud. Scherper inkopen. Optimalisatie.

• Scholing personeel etc.: loonkosten/voorwaarden versoberen. Omscholen naar o.a. zorgsector. Voorzien in problematische vacatures. Opmerking: In totaal komen er 70 kansen naar voren. Op de kansen ‘innovatie’ en ‘geen kansen’

wordt geen toelichting gegeven. Voorbeeld percentages: 6% van de naar voren gebrachte kansen vallen onder de noemer innovatie.

Economische Thermometer Maart 2009 5

Welke consequenties heeft de recessie voor uw eigen organisatie? Vraag 6

Een groot deel van de ondernemers ziet omzet dalen en gaat over tot kostenreductie. Dit treft ook de werkgelegenheid. De ondernemers geven aan scherper te zijn.

Consequenties van de recessie voor eigen organisatie

4%

12%

8%

5%

5%

18%

18%

12%

17%

0% 2% 4% 6% 8% 10% 12% 14% 16% 18% 20%

Meer investeren

Geen

Andere werkzaamheden

Vacaturestop

Financieringsproblemen

Omzetvermindering/Salesinspanningen

Kostenreductie

Minder investeren

Omzetvermindering/(Tijdelijk)personeel eruit

Percentage van de genoemde consequenties

Ernstige consequentie

Minder ernstige

consequentie

• Omzetvermindering/(Tijdelijk) personeel eruit: mensen worden ontslagen, afdelingen opgeheven, tijdelijke contracten niet verlengd. Reorganisatie, minder uren, minder zzp’ers.

• Kostenreductie: de organisatie moet goedkoper functioneren, strakker debiteurenbeheer.

• Omzetvermindering/Salesinspanningen: meer risico’s door een lagere omzet. Trajecten komen moeilijker van de grond. Minder uren en diensten worden afgenomen. Lagere tarieven.

• Financieringsproblemen: zowel bij private equity partijen als banken moeilijk geld te verkrijgen.

• Andere werkzaamheden: verandering van de aard van de opdrachten, verschuiving. Meer specialisatie. Redding in de veelzijdigheid van de branche.

• Meer investeren: verbouwingen zijn momenteel goedkoper. Investeringen in marketing.

Opmerking: In totaal komen er 76 consequenties naar voren. Op de consequenties ‘minder investeren’ en ‘vacaturestop’ wordt geen toelichting gegeven. Voorbeeld percentages: 4% van de naar voren gebrachte consequenties vallen onder de noemer ‘meer investeren’. De rangschikking van ernstige naar minder ernstige consequenties is subjectief en aangebracht door de auteur.

Economische Thermometer Maart 2009 6

Wat zijn de concrete acties voor B&W in de komende periode? Vraag 7

Acties voor B&W liggen met name op het gebied van investeringen en positieve communicatie.

• Druk op banken: op gang brengen kredietverlening.

• In Den Haag belangen behartigen: buiten Rotterdam steun zoeken.

• Sociaal/werkgelegenheid: huurverlaging, van werk naar werk, werkplekken voor jongeren, controle over werkelozen, werkelozen aan tijdelijk werk helpen (bijv. gemeente), starterslening ook voor bestaande bouw, bedrijven en onderwijs om de tafel brengen, orde en gezag handhaven.

• Randvoorwaarden voor ondernemers: procedures, regelgeving, handel in de stad houden. Instanties moeten beter samenwerken, lokale belastingen verlagen, internationale congressen/evenementen naar de stad halen.

• Positief communiceren: samenhang geven, brede visie, niet zwakke bedrijven steunen, B&W positief over Rotterdam in de media. Luisteren naar ondernemers.

• Investeren: infrastructuur vervroegd aanpakken (A4/A15). (Woning)bouw, maritiem, energie/duurzaamheid, onderzoek en onderwijs, zorgsector, projectontwikkeling.

Opmerking: In totaal komen er 78 acties naar voren. Voorbeeld percentages: 4% van de naar voren gebrachte acties vallen onder de noemer ‘druk op banken’.

Acties B&W

36%

22%

18%

15%

5%

4%

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40%

Investeren

Positief communiceren

Randvoorwaarden voorondernemers

Sociaal/werkgelegenheid

In Den Haag belangenbehartigen

Druk op banken

Percentage van de genoemde acties

Economische Thermometer Maart 2009 7

Appendix

Economische Thermometer Maart 2009 8

Steekproefkarakteristieken Vraag 4

Ongeveer de helft van de geënquêteerde ondernemers is werkzaam in de zakelijke dienstverlening. De sectoren bouw, transport, detail- en groothandel zijn minder vertegenwoordigd. Generalisatie in deze sectoren is lastig.

Sector AantalBouw 3Detailhandel 4Groothandel 3Industrie 7Not for Profit 8Transport 5Zakelijke Dienstverlening 29Totaal 59